Научная статья на тему 'МУСОБАҚА ШАРОИТИДА МАРКАЗ АМПЛУАСИДА ЎЙНОВЧИ ГАНДБОЛЧИЛАРНИНГ ҲУЖУМДАГИ ТЕХНИК-ТАКТИК ҲАРАКАТЛАРИНИ ТАҲЛИЛ ҚИЛИШ ВА БАҲОЛАШ'

МУСОБАҚА ШАРОИТИДА МАРКАЗ АМПЛУАСИДА ЎЙНОВЧИ ГАНДБОЛЧИЛАРНИНГ ҲУЖУМДАГИ ТЕХНИК-ТАКТИК ҲАРАКАТЛАРИНИ ТАҲЛИЛ ҚИЛИШ ВА БАҲОЛАШ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
26
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ҲУЖУМ / ТЕХНИК-ТАКТИК ҲАРАКАТЛАР / ПЕДАГОГИК НАЗОРАТ / МУСОБАқА ЖАРАЁНИ / МАРКАЗ АМПЛУАСИ

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Мўминов А.Ш., Юсупова З.Э., Ҳабибжонова Х.М.

Ушбу мақолада турли жамоалардаги марказ амплуасида ҳаракатланувчи гандболчиларнинг мусобақа фаолияти жараёнидаги ҳужумдаги техник-тактик ҳаракатлари юзасидан педагогик назорат ишлари олиб борилган.В данной статье представлены соревновательные действия гандболистов, переходящих на центральную роль в разных командах.This article presents the competitive actions of handball players moving to a central role in different teams.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «МУСОБАҚА ШАРОИТИДА МАРКАЗ АМПЛУАСИДА ЎЙНОВЧИ ГАНДБОЛЧИЛАРНИНГ ҲУЖУМДАГИ ТЕХНИК-ТАКТИК ҲАРАКАТЛАРИНИ ТАҲЛИЛ ҚИЛИШ ВА БАҲОЛАШ»

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

Шyндaй килиб, тaянч-xaрaкar aппaрaтини мус-тaxкaмлaш, скелетнинг мyшaк корестини шaкллaнти-риш, тугри кошт, оёк кaмaрини мyстaxкaмлaш учун мaшFyлoтнинг тaйёрлoв кисмидэ мэшклэр мэжмуи ишлaб чикилди Ba тaклиф этилди. Мэшклэр тyргaн жoйидa, xaрaкarдa, yтиргaн Ba ётгaн холдэ бэжэ-рилaди. Тyxтaтyвчи мэшклэрнинг тaъсири чузиш Ba кучнинг умумий тaъсири билaн белгилaнaди Ba мaшклaрнинг мaксaди умурткэ кийшaйишини тузэ-тишгa кaрaтилaди. Улaр тaянч-xaрaкar aппaрaтининг тиклaниши хэмдэ тyзaтишигa ёрдaм берэди Ba мэшгу-лотнинг якуний кисмига киритилвди.

Педaгoгик шэрт-шэроитлэрдэн келиб чикиб, ушбу нэзэрий ишлэнмэлэрни курэшчилэрнинг yKyB мaшFyлoт пэйтидэ aмaлий шэроитдэ синэш имконини бер^жин мaшFyлoт кoнтингентлaри ишлэб чикилади Ba педогогик тaдкикoтдa синoвдaн yткaзилaди.

Кyрaшчилaр yKyB мaшFyлoтлaри эксперимен-тэл услубининг эсосий мэзмуни спортчилэрнинг организмини мaxсyс курэш юклaмaлaригa тэйёр-лэш имконини берaди. МaшFyлoтлaрнинг эсосий кисмидэ йикилишлэр xaвфсизлигини тaьминлoвчи Ba мaшFyлoтни якуний кисмидэ фaoллaшгaн мушэк-лэрдэн юклэмэни юмшэти6 берyвчи мaxсyс тaйёрлoв мaшклaридaн фoйдaнилaди.

Услубни эмэлгэ оширишдэ илгари шaкллaнгaн эсосий педaгoгик шaрoитлaргa риоя килинэди: уз-у-зини сэклэш (стрaxoвкa) педaгoгик кУллaб-кyввar-лэш, теxникaвий усул тузилмэсини вaриaтив узгар-тириш, курэш усулини бaжaргyнчa бaжaриш чoFидa

УУК (УДК, UDC): 796.015.865:322

Karra ук^^чи А.Ш. МУМИНОВ1 Укитyвчи З.Э. ЮСУПОВА1

ва ундан кейинги тана холатини доимий бошкариш.

Укув материаллари курашчиларни тайёрлашнинг амалдаги тизимига мослаштирилиб шугулланув-чиларнинг билим, куникма ва махоратини изчил-лаштиришни таьминлайди. Машгулотлар хафтасига уч марта ихтисослаштирилган спорт залида икки академик соатдан утказилади.

Хулоса. Кураш укув машгулотлари уз олдига куйган вазифаларни хал этиш учун, илмий асо-сланган методик таъминотга эга булган юкорида санаб утилган педагогик шарт-шароитларга тулик риоя килган холда ташкил этилса натижага эришиш мукаррар булади.

Кураш машгулотлари ракиблар тукнашуви ва пайдо булган каршиликни енгиб утиш, йикилиш хамда хар хил йуналишдаги хилма хил харакатлар мажмуидан иборат булгани учун, биринчи уринга уз-узини саклаш (страховка) ва жарохат олмаслик чораларини куриш максадга мувофик булади.

Машгулот жараёнида педагогик шарт-шароитлар-ни кенг камровли яратиш ва уларни куллаш галабага олиб борувчи йул хисобланади.

Адабиётлар:

1. Афонина И.П. Педагогические условия применения специально-подготовительных упражнений в тренировке самбистов (автореферат) Тула - 2012 17 стр.

2. Туманян Г.С. Классификация и характеристика суставов тренировки борцов 1984 Москва 113 стр.

3. Османов Э.М. Профилактика спортивного травматизма. Том-бов-2004 60 стр.

4. Нуршин Ж.М. Узбекча кураш Ташкент-1991. С. 7.

Мaгистрaнт Х.М. ХАБИБЖОНОВА1

'Узбекистан дaвлar жисмоний тaрбия Ba спорт yниверситети, Чирчик шэхри, Узбекистон

Муаллиф билан ботланиш учун:

abror_handball@gmail.com

МУСОБАКА ШАРОИТИДА МАРКАЗ АМПЛУАСИ ДА УЙНОВЧИ ГАНДБОЛЧИЛАРНИНГ ДУЖУМДАГИ ТЕХНИК-ТАКТИК ДАРАКАТЛАРИНИ ТАДЛИЛ КИЛИШ ВА БАДОЛАШ

Aннoтaция

Annotation

см о

С\|

см

В данной статье представлены соревновательные действия гандболистов, переходящих на центральную роль в разных командах.

Ключевые слова: атака, технико-тактические действия, педагогический контроль, соревновательный процесс, центральная роль.

Ушбу мэдолада турли жамоалардаги марказ амплуасида харакатланувчи гандболчиларнинг мусо-ба^а фаолияти жараёнидаги хужумдаги техник-тактик харакатлари юзасидан педагогик назорат ишла-ри олиб борилган.

Калит сузлар: хужум, техник-тактик харакатлар, педагогик назорат, мусобаца жараёни, марказ амплуаси.

This article presents the competitive actions of handball players moving to a central role in different teams.

Key words: attack, technical and tactical actions, pedagogical control, competitive process, central role.

ra t о

ΠW

С

to

Долзарблиги. Спортдэ жэмоэ мyвaффaкиятининг энг эсосий шэрти жэмоэ тэктик xaрaкaтлaри (ЖТХ,) уйинидэ жaмoaнинг эник теxник-тaктик xaрaкaтлaри (ЖТТХ,) комбинэцион уйинлэр yйинчилaрнинг узэро бир-бирини тушуниб xaрaкaт килиш Faлaбa учун зэрур Ba шэрт [7].

Ж.A.Aкрaмoв [8] узининг илмий ишлaридa гaндбoлчилaрнинг сaмaрaли уйин кyрсaтишлaри учун мусобовдга тaйёргaрлик хэр бир боскичидэ (тaйёрлoв, умумий, мaxсyс) жисмоний сифarлaрини техник-тэктик тaйёгaрликлaрини тyFри тaксимлaни-ши керэклигни эътироф этэди. Гaндбoлчилaрнинг

36

e-mail: fan_sportga@uzdjtsu.uz

№2-2021

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

умумий тайёргарлик сифатларини тарбиялашда, учрашувларда юкори даражадаги харакатларни ба-жаришга эришишда хар бир укув-машгулотларида муайян бир тайёргарликни ривожлантириш макса-дига каратилмок мухимдир [3,4,5,6].

Педагогик назоратни услубий ва технологик жихатлардан тугри муайян спорт тури хусусиятига мос келувчи тестларни танлаш, улардан тугри фой-даланиш, олинган натижаларни аник хисоблаш ва объектив бахолашга асосланади. Машгулот жараё-нини самарали ошириш учун спортчини яхширок бахолайдиган назорат тестларини танлаш, бажари-ладиган машгулот вазифаларни ва яхшиланганлик холатининг узгариши уртасидаги богликликни аниклаш зарур [5,6,7].

Х,озирги пайтгача спортчилар тайёргарлигини турли томонларини бахолаш учун тестлар ишлаб чикилган. Айникса, уларнинг купчилиги харакат сифатлари хамда техник махоратини назорат килиш учун мулжалланган.

Педагогик назоратнинг асосий максади спортчилар-нинг техник-тактик харакатларини кузатишдан иборат булмасдан, балки асосий бахолаш мезони ракибнинг каршилиги, жамоада шеригини тушуниб харакат ки-лиш, узаро хамжихатлиги, психик холати, уйиннинг кизгин ва кескин лахзаларида ракибга ва хакамларга муносабатини урганишдан иборат булиши керак [4].

Тадкикотнинг максади: Гандбол буйича Уз-бекистон чемпионатида катнашаётган жамоалар-нинг марказ буйлаб уйнайдиган уйинчиларнинг техник-тактик харакатини тахлил килиш. Олинган натижалар асосида Узбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети "СКУФ" жамоасининг марказий уйинчилари учун укув-машгулот жараёнига узгартиришлар киритишдан иборат.

Тадкикот усуллари: Тадкикот олдига куйилади-ган вазифаларни хал этиш учун куйидаги услублар-дан фойданилади.

1. Тадкикот муаммосига оид илмий ва услубий назарий адабиётлар тахлили.

2. Тестлар оркали марказда уйнайдиган уйин-чиларни жисмоний ва техник-тактик фаолиятини назорат килиш ва тахлили.

3. Тадкикотдан олинган натижаларни умум-

лаштирган холда марказ уйинчиларига амалий тав-сиялар бериш.

4. Математик статистик услуб.

Тадкикотнинг ташкил этилиши. Тадкикот иши 2020 йил Гандбол буйича эркаклар жамоалари уртасидаги Узбекистон чемпионати III турдан бошланди.

Ушбу турда иштирок этувчи 6 та жамоанинг 6 нафар марказий уйинчиларнинг техник-тактик харакатлари кузатилди. Олинган натижалар борасида килинган хулосалар жамоа мураббийларига такдим этилди. Узбекистон чемпионати III, IV тур оралигида утказилган "СКУФ" жамоасининг укув-машгулотларида марказ буйлаб уйнайдиган уйинчилар учун биз тавсия этган машклар тула утказилган ва фойдаланилган. Олмалик шахрида утказилган IV турда "СКУФ" жамоасининг марказ буйлаб уйнайдиган уйинчининг техник-тактик харакатлари назорат килинди.

Биз тадкикотимизда гандболчиларнинг хужумда-ги техник-тактик харакатларини бахолашда куйидаги шартли белгиларни ишлаб чикдик. Туп отишни бажариш самарадорлигини бахолаш учун шартли белгилар схемаси тузилди, бунда майдоннинг кайси жойидан туп дарвозага отилган ва гандболчилар утиши вазифалари хисобга олинди.

Уйин фаолиятининг фаоллиги техник-тактик харакатларни бажариш сони йигиндиси билан аникланди. Техник-тактик малакалар даражаси ганд-болчиларнинг уйиндаги фаолияти куйидаги формула буйича бахоланди:

Фойдали харакат коэффициенти (ФХД = А/ ХС*100%) бунда,

А - фойдали техник-тактик харакат йигиндиси;

ХС - техник-тактик харакатларнинг умумий сони.

Мусобака фаолиятини сифатли бахолаш уйинда самарали ва самарасиз бажарилган усуллар билан аниклаш кузда тутилади.

Узбекистон чемпионати олий лигада иштирок этадиган Крракалпогистоннинг "Нукус", Тошкент ви-лоятининг "СКУФ", Тошкент шахрининг "РОЗК", Са-марканднинг "Самарканд", Олмаликнинг "ОТМК", Хоразмнинг "Хоразм" жамоаларида уйнайдиган мар-каз амплуасида харакатланувчи гандболчиларининг хужумдаги техник-тактик харакатлари бахоланди (1-жадвалга каранг).

Марказда уйнайдиган гандболчиларнинг бир учрашувда ^айд этган ^ужумдаги техник-тактик ^аракатларининг самарадорлиги (тадои^от бошида).

№ Техник-тактик харакатлар Марказ уйинчилари

(Нукус) (СКУФ) (РОЗК) (Хоразм) (ОТМК) (Самарканд)

Бажарилган ^аракатлар УВД АБХ НБХ УБХ АБХ НБХ УБХ АБХ НБХ УБХ АБХ НБХ УБХ АБХ НБХ УБХ АБХ НБХ

1. Тупни илиш 42 33 9 54 42 12 43 34 9 51 41 10 57 46 11 34 23 11

2. Тупни узатиш 58 39 19 57 46 11 52 44 8 40 34 6 49 41 6 36 27 9

3. Алдаб утиш 18 11 7 25 16 9 21 17 4 16 11 5 19 15 4 15 11 4

4. Дарвозага туп отиш 28 19 9 20 12 8 32 21 11 18 13 5 23 18 5 27 16 11

5. 9 метрдан туп отиш 14 8 6 11 7 4 19 14 5 9 6 3 18 14 4 13 9 4

Жами 160 110 50 167 123 44 167 130 37 134 105 29 166 134 30 125 86 39

Умумий самарадорлиги 68,8 73,7 77,8 78,4 80,7 68,8

Изо^: УБХ, - умумий бажарилган ^аракатлар, АБХ, - аник, бажарилган ^аракатлар, НБХ - ноаник, бажарилган ^аркатлар, самарадорлиги % ^исобида курсатилган.

Юкоридаги жадвални кискача тахлил килар экан-миз, "Нукус" жамоасининг марказ уйинчисининг

хужум техник-тактик харакатлари самарадорлиги 68,8%, "СКУФ" жамоаси марказ уйинчисининг ху-

e-mail: fan_sportga@uzdjtsu.uz

37

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

жумдаги техник-тактик харакатлари самарадорли-ги 73,7%, "РОЗК" жамоаси марказ уйинчисининг хужум техник-тактик харакатлари самарадорлиги 77,8% "Хоразм" жамоаси марказ уйинчисининг хужум техник-тактик харакатлари самарадорлиги 78,4% хамда "ОТМК" жамоасиининг марказ уйин-чилари кайд этган натижалари 80,7%, "Самарканд" жамоаси марказ уйинчисининг хужум техник-тактик харакатлари самарадорлиги 68,8% натижаларни кайд этдилар.

Биз тадкикотимиз давомида "СКУФ" жамоаси марказ уйинчисининг хужумдаги техник-тактик ха-ракатларининг самарадорлигини ошириш ва уйинда янада самарали техник-тактик харакатларни намоён этиши учун машклар мажмуаси жамоанинг марказ уйинчилари учун машгулот дастурига киритдик.

Бундан ташкари гандболчиларнинг жисмоний тайёргарликка оид махсус гурухли ва индивидуал

машгулотлар, техника ва тактикага доир гурухли хамда индивидуал машгулотлар, икки ёклама уйин-лар ва мунтазам равишда назорат синовлари уткази-либ турилди.

Узбекистон Республикаси Гандбол федерацияси-нинг 2020 йилга режалаштирилган таквим режасидан урин олган, Узбекистон чемпионати IV тур учрашув-ларида "СКУФ" жамоасининг марказ уйинчисининг хужум техник-тактик харакатларининг самарадор-лиги бахоланди, олинган натижаларни таккослаш ва самарадорлик кай даражада усганлигини аниклаш максадида ушбу турда иштирок этган Олмаликнинг "ОТМК", Тошкент шахрининг "РОЗК", Крракал-погистоннинг "Нукус", Самарканднинг "Самарканд" жамаоаларида уйнайдиган марказ уйинчиларининг хужум техник-тактик харакатлари самарадорлиги такроран бахоланди ва умумий тахлил килинди (2-жадвалга каранг).

2-жадвал

Марказда уйнайдиган гандболчиларнинг бир учрашувда ^айд этган хужумдаги техник-тактик ^аракатларининг самарадорлиги (тад^и^от охирида)

Техник-тактик Марказ уйинчилари

№ харакатлар (Нукус) (СКУФ) (РОЗК) (Хоразм) (ОТМК) (Самарканд)

Бажарилган харакатлар УВД АБХ НБХ УБХ АБХ НБХ УБХ АБХ НБХ УБХ АБХ НБХ УБХ АБХ НБХ УБХ АБХ НБХ

1. Тупни илиш 43 32 11 46 37 9 43 36 7 42 3 8 63 54 9 38 29 9

2. Тупни узатиш 37 28 9 40 33 7 50 39 11 51 40 11 58 51 7 34 25 9

3. Алдаб утиш 10 7 3 16 11 5 23 18 5 22 15 7 24 17 7 20 14 6

4. Дарвозага туп отиш 27 18 9 17 11 6 30 23 7 32 25 7 31 22 9 20 11 9

5. 9 метрдан туп отиш 15 9 6 12 7 5 19 15 4 20 16 4 18 13 5 16 12 6

Жами 132 94 38 131 99 32 165 131 34 167 99 37 194 157 37 128 91 39

Умумий самарадорлиги 71,2 75,6 79,4 59,3 80,9 71,1

Изо^: УБХ, - умумий бажарилган харакатлар, АБХ, - аник, бажарилган харакатлар, НБХ - ноаник, бажарилган харакатлар, самарадорлиги % хисобида курсатилган

Натижалар мухокамаси. Тадкикот охирида олинган натижаларни тахлил киладиган булсак, "Нукус" жамоаси марказ уйинчисининг хужум техник-тактик харакатлари самарадорлиги тадкикот бошида 68,8 % ташкил этган булса, бу курсаткич тадкикот охирида 71,2% ни ташкил этди. "СКУФ" жамоаси марказ уйинчисининг хужумдаги техник-тактик харакатлари самарадорлиги тадкикот бошида 73,7% эди, тадкикот охирида эса 75,6% натижа кайд этилди. Бу натижаларни солиштиради-ган булсак самарадорлик тадкикот охирида 1,9% га усганлигини куришимиз мумкин. "РОЗК" жамоаси марказ уйинчисининг хужум техник-тактик харакат-лари самарадорлиги тадкикот бошида 77,8% кайд этилган эди, тадкикот охирида 79,4% кайд этилди, кайд этилган натижаларни солиштирадиган булсак, самарадорлик тадкикот охирида натижа яхшиланга-нини кузатдик. "Хоразм" жамоасининг марказ буйлаб уйновчининг тадкикот бошида 78,4% кайд этилган эди, тадкикот охирида 59,3% кайд этди, натижаларни солиштирадиган булсак олдингига караганда нати-жалар тушганлигини куришимиз мумкин, "ОТМК" жамоаси марказ уйинчисининг хужум техник-тактик харакатлари самарадорлиги тадкикот бошида 80,7 %, тадкикот охирида 80,9 % натижа кайд этилди, ушбу

натижалардан куриниб турибдики, самарадорлиги деярли бир меъёрда сакланиб колган, "Самарканд" жамоаси марказ уйинчисининг хужум техник-тактик харакатлари самарадорлиги тадкикот бошида 68,8% эди тадкикот охирида бу курсаткич 71,1%ни ташкил этмокда, марказ уйинчисининг хужум техник-тактик харакатларининг самарадорлиги тадкикот охирида 2,3% га кутарилганини кузатдик.

Хулоса. Гандболчиларнинг техник-тактик ха-ракатларини тарбиялашда, учрашувларда юкори даражадаги харакатларни бажаришга эришиш, хар бир укув-машгулотларида муайян бир тайёргарликни ривожлантириш максадига каратилмоги мухим экан. Уйин жараёнида марказ уйинчиси жамоани бошка-риб, уйинда ракибини чаглитиш усуллари билан ком-бинациясини амалга оширишда энг мухим вазифани уз зиммасига олади деб хисобласа булади. Тадкикот жараёнида машгулотларда куллаган машклар натижа-сида "СКУФ" жамоаси марказ уйинчисининг хужум техник-тактик тайёргарлиги, тадкикот бошидаги кур-саткичларига кура тайёргарлик даражаси усганлиги кузатилди ва бундан ташкари олий лигада иштирок этадиган бошка жамоаларнинг марказ уйинчилари-ни хужумдаги техник-тактик харакатлари назорат килинди ва натижалар узаро таккосланди.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

38 е-шай: fan_sportga@uzdjtsu.uz №2-2021

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

Адабиётлар:

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 24 январдаги ПК-5924-сонли "Узбекистон Республикасида жисмоний тарбия ва спортни янада такомиллаштириш ва оммалаштириш чора-тадбирлари ту^рисида" ги Карори.

2. Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 30 октябрдаги ПФ-6099-сонли "СоFлом турмуш тарзини кенг тадбик этиш ва оммавий спортни янада ривожлантириш чора-тадбирлари ту^рисида" ги фармони.

3. Игнатева В.Й. Юкори разрядли кул тупи уйинчиларининг мусобака-даги вазифаларини урганиш // "Жисмоний тарбия назарияси ва амалиёти",

УУД(УДК, UDC): 796.322:32

Уцитувчи Х.К. БЕРДИЕВА2

2Термиз давлат университети Термиз шахри, Узбекистон

Муаллиф билан богланиш учун:

berdieva.terdu@gmail.com

№ 8. - М., 1980 йил. 28-30 б.

4. Ш.К. Павлов, О.Х. Абдалимов, З.Е. Юсупова. Гандбол назарияси ва услубияти" дарслик. Тошкент 2017 й. 241-243 б.

5. Шелягина И.Н., Абдурахманов Ф.А., Павлов Ш.К. Гандболчи тала-баларнинг укув илмий-текшириш ишлари. Т., УзДЖТИ, 2000 й. 87-89 б.

6. Ш.К. Павлов, Р.И. Исроилов, О.Х. Абдалимов, И.Н. Шелягина. "Спорт педагогик махоратини ошириш" (ГАНДБОЛ). Укув кулланма. Тошкент - 2018 й. 164-166 б.

7. Гончарова О.В. Ёш спортчиларнинг жисмоний кобилятларини ривожлантириш. - Т.: УзДЖТИ, 2005 йил. 132-135 б.

8. Акрамов Ж.А. Гандбол. Дарслик. - Т., 2008 йил. 28-30 б.

9-10 ЁШЛИ киз БОЛАЛАРНИ МИЛЛИЙ ХДРАКАТЛИ УЙИНЛАР ОРКДЛИ ГАНДБОЛ СПОРТ ТУРИГА КИЗИКТИРИШ

Аннотация

■■otation

В данной статье рассмотрены совместные игры и основные средства физического воспитания для привлечения девочек 9-10 лет к гандболу. Методы физической, технической и тактической подготовки при использовании подвижных игр.

Ключевые слова: технико-тактические приемы игры, правила, родственные к гандболу игры, тестирования.

Такдим этилаётган макщада 9-10 ёшли к,из болаларнинг гандбол спорт турига кизщтиришда, уй-иннинг келиб чщиши хамда жисмоний тарбиянинг асосий воситалари - харакатли уйинлардан фойца-ланищца жисмоний, техник - тактик тайёрлаш услубиятлари ёритилиб берилган.

Калит сузлар: спорт турининг техник - тактик усуллари, кридалари, турдош х;аракатли уйинлар, тестлаш.

This article discusses the origins of the game and the main means of physical education to attract girls 9-10 years old to handball. Methods of physical, technical and tactical training when using outdoor games

Keywords: brief description of the game of handball, technical and tactical techniques of the game, rules, related to handball games, testing

Долзарблиги. 9-10 ёшли циз болаларни гандбол спорт турига цизицтириш асосан харакатли уйинлар, махсус уйинли машцлар иштирокида хал этиш мумкин, уларнинг мазмуни биринчи навбатда координацион цобилиятлар: маконда мулжал олиш, вазиятларга реакция цилиш ва харакатларда пайти келганда узгартириш, цайта цуриш тезкорлиги хамда аницлиги, харакатларнинг фазовий, ритмни хис цили-шини шакллантириш ва ривожлантиришга мацсадли таъсир курсатиш имконини беради.

Бир цатор муаллифлар томонидан аникланганки, кичик синфларда дарсларга 25-30% хажмда махсус йуналтирилган харакатли уйинларнинг келтирилиши турли хил жисмоний цобилиятларнинг ривожланиши суръатларини 8-30% га оширишга муваффац булган [2].

Бошца тадцицотлар харакатли уйинларнинг бола-лар ва ёш спортчиларнинг психомотор цобилиятла-рига ижобий таъсир цилишни аницлаганлар. Бироц биз урганган адабиётларда ёш гандболчиларни тайёр-лашда харакатли уйинлардан фойдаланиш юзасидан тавсиялар берилган.

Тадкикотнинг максади. Кичик ёшдаги мактаб уцувчи цизларни гандбол билан шугулланишга тайёрлаш мацсадида махсус ишланган харакатли уйинлар ва уйинли машцлар комплекслардан мунтазам фойдаланиш асосида уларнинг харакат цобилиятларини устувор ривожлантиришдан иборат.

Илк бор харакатли уйинлар, вазифалар ком-плекслари ишлаб чицилган ва тизимлаштирилган хамда 9-10 ёшдаги цизлар координацион ва конди-цион цобилиятларини мацсадли ривожлантириш

жараёнида цулланилиши самарадорлиги аницланган.

Кичик ёшдаги мактаб уцувчиларида умуман харакатларни яхшилашга булган тугма цобилиятлар, мускул кучланишлари, харакатларнинг вацт ва фазовий параметрларини табацалаш цобилиятлари мавжуд.

Чидамлилик 10-14 ёшдан жадал ривожланиб боради, координацион цобилиятлар хамда эгилув-чанлик 6 ёшдан 10 ёшгача даврда юцори суръатларда ривожланади.

Тадкикотни ташкиллаштириш.

1. 9-10 ёшдаги циз болаларнинг гандбол спорт турида зарур булган харакат цобилиятларини ривожлантириш учун харакатли уйинлар ва уйинли элементларини танлаб олиш.

2. Икки йиллик педагогик тажриба давомида 9-10 ёшдаги циз болаларда умумий ва махсус харакат цо-билиятларининг ривожланиши хусусиятлари хамда динамикасини аницлаш.

1-жаДвал

Х,аракат цобилиятлари ривожланишини сенсетив даврлари (А.А.Гужаловский, З.И.Кузнецова)

Харакат крбилиятлари

Координацион

Тезлик - куч

Куч

Куч чидамлилик

Статик чидамлилик

Эгилувчанлик

Бир цатор мутахассисларнинг таъкидлашича, 6 ёшдан 10 ёшгача булган даврда болаларнинг харакат цобилиятлари ривожланишига генетик таъсир

см о

CN

Г\1

со та

0 d (П

1

с

frt

ML

№2-2021 e-mail: fan_sportga@uzdjtsu.uz

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.