Научная статья на тему 'ЁШ ФУТБОЛЧИЛАРНИ ЎЙИН ЖАРАЁНИДАГИ ТЕХНИК ВА ТАКТИК ҲАРАКАТЛАР ТАХЛИЛИ'

ЁШ ФУТБОЛЧИЛАРНИ ЎЙИН ЖАРАЁНИДАГИ ТЕХНИК ВА ТАКТИК ҲАРАКАТЛАР ТАХЛИЛИ Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
177
18
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Ёш футболчилар / жисмоний / техник ва тактик тайѐргарлик / назорат нормативлари

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Ойбек Зенетович Пирматов

Мақолада ѐш футболчиларни тарбиялашда техник тайѐргарликнинг аҳамияти, техник тайѐргарликдаги машғулотлар ва унинг аҳамияти ҳақида сўз боради. Футболчиларнинг техник тайѐргарлиги ва уни амалга ошириш омиллари ўрганилди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЁШ ФУТБОЛЧИЛАРНИ ЎЙИН ЖАРАЁНИДАГИ ТЕХНИК ВА ТАКТИК ҲАРАКАТЛАР ТАХЛИЛИ»

ЁШ ФУТБОЛЧИЛАРНИ УЙИН ЖАРАЁНИДАГИ ТЕХНИК ВА ТАКТИК

ХДРАКАТЛАР ТАХЛИЛИ

Ойбек Зенетович Пирматов

Узбекистан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети укитувчи

АННОТАЦИЯ

Маколада ёш футболчиларни тарбиялашда техник тайёргарликнинг ахамияти, техник тайёргарликдаги машгулотлар ва унинг ахамияти хакида суз боради. Футболчиларнинг техник тайёргарлиги ва уни амалга ошириш омиллари урганилди.

Калит сузлар: Ёш футболчилар, жисмоний, техник ва тактик тайёргарлик, назорат нормативлари.

КИРИШ

Узбекистонда баркамол авлодни тарбиялаш, иктидорли ёшларни спортга фаол жалб этиш, миллий футболимизни янада оммавийлигини ошириш ва ривожлантириш учун зарур шарт-шароитлар яратиш, ёш футболчиларни танлаб олиш ва уларда профессионал махорат хамда куникма малакаларини ривожлантиришни таъминлаш, шунингдек, улардан футбол буйича мамлакат клублари ва терма жамоаларига ишончли захирани шакллантириш максадида Узбекистон Республикаси Президенти ва Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг бир катор Фармон ва Карорлари кабул килинди [1]. Бу фармон ва карорлар ёш футболчиларнинг назарий тайёргарлиги ва техник-тактик куникмаларини такомиллаштириш, профессионал фазилатларини ривожлантириш, шунингдек, замонавий футболни ривожлантириш халкаро талабларига мувофик холда ёш футболчиларни тайёрлаш жараёнини илмий-услубий тавсиялар асосида ташкил этиш вазифалари белгилаб берилган.

Мутахассисларининг фикрича, бугунги кунда футболчиларнинг тупни бошкариш техник харакатларини бажаришда энг кучли чет эл уйинчиларидан ортда колаётганликларини кайд этмокдалар. Ёш футболчиларнинг техник-тактик тайёргарлик куникмаларни эгаллашда ортда колишлари, энг аввало, ёш футболчиларни тайёрлашнинг дастлабки боскичларидаёк юзага келадиган муаммолар билан изохлаш мумкин.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ

Техник ва тактик тайёргарлик курсаткичларининг ёшга хос динамикаси ва мусобака фаолияти курсаткичларининг узаро богликлиги тугрисидаги илмий маълумотлар бу борада жуда кам. Бирок, хозирги пайтгача ёш футболчиларнинг мусобака фаолиятига хос ёш хусусиятлари муаммоси деярли урганилмаган. Афсуски, БУСМ-1 ва БУСМ-2 учун амалдаги укув дастурларида уз аксини топган ушбу холат футболчиларнинг техник-тактик тайёргарлик самарадорлигини ошириш имкониятларини ёрдам бермайди.

Тадкикотнинг максади: Ёшли футболчиларнинг уйин давомида техник-тактик харакатларини урганиш асосида амалий тавсиялар ишлаб чикиш.

Тадкикотнинг вазифалари:

1. Мусобака шароитида ёш футболчиларнинг майдондаги теник-тактик харакатларини урганиш:

2. Таккосланган камчиликлар асосида амалий тавсиялар ишлаб чикиш.

Тадкикотнинг усуллари сифатида, илмий услубий адабиётлар урганиш ва

тахлили килиш, футболчиларнинг мусобака фаолияти давомида педагогик кузатиш ишларини олиб бориш, математик-статистик усуллардан фойдаланилди.

Футболчиларни барча техник-тактик харакатларни яримидан купирок кисмини турли туп узатишлар ташкил килади. Кузатишларда шулар маълум булдики, ёш футболчилар ракибни алдаб утиш техник харакати бош билан уйнаш техник харакатини бажаришда куп хатоларга йул куйилмокдалар. БУСМ футбол мактаби тарбияланувчиларини майдондаги техник-тактик харакатлари урганилди. 1-Жадвалда ёш футболчилар томонидан бажарилган ТТХларни натижалари курсатиб утилган. Кузатишлар давомида 8 та уйин назорат килиниб уртача курсатикичи келтирилган.

МУХОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Ёш футболчиларнинг майдондаги техник тактик харакатиларидаги самарадорлик ва нуксонлар куйдагича булинган.Туп узатишлар уртача уйин давомида 62 маротаба куланилган. Улардан 27 таси тугри бажарилган булиб, 35 та туп узатиш нотугри бажарилган.

Футболчиларни уйин вакитида техник-тактик харакатларини

курсаткичлари (Х) n=8.

№ Туп узатишлар Тупни Ракибн Дарвоз

+ ■ жами СК% олиб куйиш и алдаб утиш ага зарба бериш жами

+ - + - + - + - жами СК%

А-В 1 2 3 33,3 3 3 1 2 0 1 5 8 13 38,5

Р-В 2 3 5 40,0 3 4 1 2 0 1 6 10 16 37,5

Ж-В 1 3 4 25,0 2 3 1 3 1 5 11 16 31,3

В-В 2 4 6 33,3 3 4 2 2 0 1 7 11 18 38,9

К-В 3 5 8 37,5 2 2 3 3 1 1 9 11 20 45,0

Ж-В 4 4 8 50,0 1 2 2 3 1 1 8 10 18 44,4

К-В 3 3 6 50,0 1 2 2 3 0 1 6 9 15 40,0

Я-В 2 3 5 40,0 3 3 3 5 1 1 9 12 21 42,9

Ф-В 2 1 3 66,7 2 2 3 4 2 1 9 8 17 52,9

Р-В 2 3 5 40,0 1 2 2 3 2 1 7 9 16 43,8

П-В 3 3 6 50,0 1 2 4 5 1 1 9 11 20 45,0

А-В 2 1 3 66,7 2 3 2 3 1 1 7 8 15 46,7

жами 27 35 62 43,5 24 32 26 38 10 13 87 11 8 205 42,4

уртача 2 3 5 44. 3 2 3 2 3 1 1 7 10 17 45.7

огиш 0, 87 1,1 6 1,7 5 16.7 0,8 5 0,7 8 0,9 4 1,0 3 0,7 2 0,2 9 1,5 4 1,4 0 2,39 10.8

Тупни олиб куйиш 24 маротаба аник бажарилган 32 маротаба ноаник; бажарилган. Ракибни алдаб утиш 26 аник; бажарилган 38 маротаба ноаник; бажарилган. Дарвозага зарба бериш 10 маротаба аник; 13 маротаба ноаник; амалга оширилган. Уйинда бажарилган жами техник тактик харакатларга этибор берсак 205 мартани ташкил этади шундан 87 маротабаси аник; бажарилган 118 маротаба ноаник; бажарилганини курамиз. Футболчи яхши жисмоний тайёргарлик эга булиши, тезлик куч сифатини яхдаи ривожланганлигига ва дриблинга эга булиши ахдмиятли хисобланади.

Педагогик кузатишларимиздан яна шу нарса маълум булдики, ёшли футболчилар уйинида биринчи булимга караганда иккинчи булимда хатоларга купро; йул куйган. Мураббийларнинг этирофича, бунга асосий сабаб, ёш

футболчиларнинг жисмоний тайёргарлигининг етарли даражада ривожланмаганлигидан далолат беради. Албатта бундай техник тактик тайёргарлик восита усулларни ёшли футболчилар машгулот жараёнида такролаб дам олиш, узгарувчан усулар ёрдамида куллаб боришлари уларни уйин вакитида техник тактик харакатларини тулик курсатишга имкон беради

ХУЛОСА

Ёш футболчиларни техник тактик харакатларини назорат килиш буйича утказилган тадкикот натижалари куйидаги хулосаларни кайт этиш имконини берди .

1. Ёш футболчиларни уйин жараёнидаги кузатиш ишларида маълум булдики 12-13 ёшли футболчиларни техник тактик харакатларини урганишда адабиётлар этарли даражада эмаслиги.

2. Ёш футболчиларни тайёрлашда купрок жисмоний холатларига этибор каратишларини биз кузатишларда маълум булди улар ёш футболчиларга техникани тактикани купрок тушунтиришлари ва ургатишларини тавсия берардик.

REFERENCES

1. Abdikadirova, N. S., Nurillaeva, D. S., Ganijanovna, M., Azamova, S. R. J., Bobomuradov, B. K., & Kutlimuratov, I. K. (2021). Football in Uzbekistan: Law, Leisure and Sociology. PSYCHOLOGY AND EDUCATION,, 58(1), 1995-2002.

2. Тангриев, А. Т., & Дачев, О. В. (2019). Национальный спорт в вузе. Наука, техника и образование, (11 (64)), 69-71.

3. Игамбердиев, О. Р. (2021). Футбол тугаракларида шугулланувчи 4-5 синф укувчиларини жисмоний тайёргарлигини ошириш. Фан-спортга, 54-56.

4. Дачев, О. В., & Ирисбоев, М. Т. (2021). Уровень подготовки специалистов по футболу в узбекистане. Проблемы педагогики, (1 (52)), 85-87.

5. Нурматов, М. Х. (2021). Эффективность и надежность тактической деятелности квалифицированных футболистов. Фан-спортга, 16-17.

6. ШУКУРОВА, Ш. (2019). Мини-футбол буйича аёллар жамоаларида амалга оширилган стандарт вазиятлар тахлили. Фан^портга, (2), 44-47.

7. Хамдамов, Р. М., & Курязов, Р. (2022). Особенности совершенствования технических элементов у футбольных вратарей. POLISH SCIENCE JOURNAL, 7(46), 152-155.

8. Моргунова, И. И. (2020). Определение спортивной пригодности детей для занятий спортивной гимнастикой. Фан^портга, (5), 75-78.

9. Пахрудинова, Н. Ю., & Хасанова, Г. М. (2020). Модификация занятий физической культурой в вузе посредством использования оздоровительно-развивающих видов гимнастики. Вестник науки, 3(4), 25-30.

10. Musaev, B. В., & Umarov, M. N. (2022). Correlation analysis of the integral preparedness of 12-17 years-old gymnasts. Eurasian Journal of Sport Science, 2(1), 20-26.

11. Хайтметов, И. С. (2021). Ёш гимнастикачи кизларнинг хореогрифия машклари оркали махсус харакат тайёргарлигини ривожлантириш. Fan-Jamiyat, 13-15.

12. Xasanovich, U. X. About prognostic value of indicators of motor abilities in young gymnastes.

13. Улезко, И. В. (2021). Бадиий гимнастикада спортчи кизларнинг предметлар билан узаро харакатининг индивидуал биомеханик хусусиятлари (сифатлари, имкониятлари). Academic research in educational sciences, 2(1).

14. Abdikadirova, N. S. (2020). Mechanisms of forming youth leisure organization. modern education systems in the usa, the eu and the post-soviet countries.

15. Sabirdjanovna, A. N. (2020). Mechanisms of forming a system for organization of leisure of youth of modern Uzbekistan. International Journal of Psychosocial Rehabilitation, 24(6), 469-476.

16. МАХАМАДЖОНОВ, Ф. (2019). Оценка структуры соревнователъной деятельности юных футболистов 13-17 лет. Фан^портга, (1), 6-11.

17. Тулаганов, А. А. (2021). Ёш футболчиларнинг уйин давомидаги чап ва оёкда бажариладиган техник-тактик харакатларини тахлил килиш. Фан-спортга, 5758.

18. Khojaniyozov, В. I. (2021). Teaching wrestling as anational sport in higher educational universities. ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 77(7), 259-266.

19. ХОЛИКОВ, Б. (2020). Малакали курашчиларни тайёрлашда техник усулларни бажариш сифатининг урни. Фан^портга, (5), 41-43.

20. Шукуров, М. Н. (2021). Курашшиларнинг организмига кластерланган махсус тайерлов техник машкларининг таъсири. Наманган Давлат Илмий Ахборотномаси, 366-369.

21. Tajibayev, S. (2020). Improvement Of Technical And Tactical Movements Of Wrestlers On The Basis Of Differential Approach, Taking Into Account The Morphological Characteristics. Scienceweb academic papers collection.

22. Kholikov, B. K. (2021). Optimization of the ratio of physical and technical-tactical training of qualified kurash wrestlers. Eurasian Journal of Sport Science, 7(2), 185-190.

23. Umarov, D. H. (2018). Technique of development of special endurance. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences Vol, 6(5).

24. Умаров, Д. Х. (2017). Влияние занятий бадминтоном на организм. In Актуальные проблемы физической культуры и спорта (pp. 76-77).

25. Вафоев, Б. Р., Частоедова, А. Ю., & Яхшиева, М. Ш. (2018). Использование мультимедийных средств в спортивной тренировке. Образование и воспитание, (4), 75-77.

26. Частоедова, А. Ю. (2021). Совершенствование навыков выполнения сложнокоординационных движений у юных гимнасток с использованием мультимедийных технологий.

27. Bobomurodov, A. E. (2021). The specific features of agility in preschool children. Mental Enlightenment Scientific-Methodological Journal, 2027(06), 101111.

28. Muradov, F. M. (2021). Development of coordination skills in children aged 6-7 years with disabilities through action games. Eurasian Journal of Sport Science, 7(2), 92-97.

29. Mukhsinov, S. N. (2021). Improvement to the means and methods of developing special physical preparation of young handball players as well as controling the level of preparation. Mental Enlightenment Scientific-Methodological Journal, 2027(06), 143-152.

30. ХОЛМУРОДОВ, Л. (2021). Мактабгача ёшдаги болаларнинг жисмоний сифатларини ривожлантириш. Фан^портга, (1), 46-49.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.