Научная статья на тему 'ЯНГИЛАНАЁТГАН ЎЗБЕКИСТОНДА ТИББИЁТ ОЛИЙГОҲЛАРИ ТАЛАБА ЁШЛАРИДА МИЛЛИЙ ҒУРУР ВА ИФТИҲОРНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ОМИЛЛАРИ'

ЯНГИЛАНАЁТГАН ЎЗБЕКИСТОНДА ТИББИЁТ ОЛИЙГОҲЛАРИ ТАЛАБА ЁШЛАРИДА МИЛЛИЙ ҒУРУР ВА ИФТИҲОРНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ОМИЛЛАРИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

43
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Миллий таълим тизими / миллий ғурур / ифтихор / ёшлар / миллий маънавий қадриятлар / ватанпарварлик / инсонпарварлик
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЯНГИЛАНАЁТГАН ЎЗБЕКИСТОНДА ТИББИЁТ ОЛИЙГОҲЛАРИ ТАЛАБА ЁШЛАРИДА МИЛЛИЙ ҒУРУР ВА ИФТИҲОРНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ОМИЛЛАРИ»

ЯНГИЛАНАЁТГАН УЗБЕКИСТОНДА ТИББИЁТ ОЛИЙГОХДАРИ ТАЛАБА ЁШЛАРИДА МИЛЛИЙ ГУРУР ВА ИФТИ^ОРНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ОМИЛЛАРИ

Садулла Отамуратов

Фалсафа фанлари доктори, профессор Тошкент кимё-технология институти

Калит сузлар: Миллий таълим тизими, миллий гурур, ифтихор, ёшлар, миллий маънавий кадриятлар, ватанпарварлик, инсонпарварлик.

Кириш. Узбекистон Республикаси мустакилликка эришгач таълим тизимида сезиларли узгаришлар амалга оширилди. Биринчи навбатда укув муассасаларининг моддий-техник базаси мустахкамланди, укув жараёнига педагогик ва ахборот технологиялари жорий этилмокда, дастур ва дарсликлар мафкуравий жихатдан мазмунан бойитилди. Узбекистон Республикаси Конституцияси, «Ёшларга оид давлат сиёсати тугрисида»ги, янги тахрирдаги «Таълим тугрисида»ги, «Илм-фан ва илмий фаолият тугрисида»ги ^онунлари, Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг 2017 йил 7 февралдаги «Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Хдракатлар стратегияси тугрисида»ги, 2020 йил 29 октябрдаги «Илм-фанни 2030 йилгача ривожлантириш концепциясини тасдиклаш тугрисида»ги, 2022 йил 28 январдаги "2022 - 2026 йилларга мулжалланган Янги Узбекистоннинг тараккиёт стратегияси тугрисида"ги Фармонлари мамлакатимизда таълим ва илм-фан сохасини ривожлантиришда мухим ахамият касб этди. Республикамизда мавжуд замонавий ижтимоий-иктисодий шароитларда миллий таълим тизими жамиятнинг мухим ижтимоий институтларидан бири хисобланиб, иктисодий, ижтимоий ва маданий вазифаларни амалга оширади.

Асосий кисм. Узини узбек миллатининг вакилиман деб хисоблайдиган хар бир инсон аждодларимизнинг такрорланмас бой моддий ва маънавий меросидан, жахон цивилизациясига кушган буюк хиссаларидан, уларнинг чинакам ватанпарварлик, халкпарварлик, инсонпарварлик, Ватан озодлиги йулида курсатган жасорат ва мардликларидан фахрланади хамда уларнинг анъаналарини давом эттириш рухиятига эга булади. Бу борада Президентимиз Шавкат Мирзиёев узининг "Янги Узбекистон стратегияси" китобида шундай таъкидлайди: "Бугунги глобал маконда, узаро ракобат, турли сиёсий, иктисодий, гоявий карама-

156

каршиликлар нихоятда кучайган хозирги шароитда ёш авлод тарбиясининг урни ва ахамияти хар качонгидан хам ортиб бораётгани хеч кимга сир эмас. Дунёдаги ракобатга бардошли, жахон майдонида уз урнига эга булишга интилаётган хар бир халк шу масалалар хакида жиддий уйлайди, бу борада амалий чораларни куради. Акс холда, у хеч шубхасиз, халк ва миллат сифатида узлигини бой беради" [2; 292]. Ватанимизнинг уз мустакиллигини кулга киритиши хар бир узбек миллати вакилининг миллий гурурини оширди, унинг каддини кутарди ва унда уз халки, она замини, авлод-аждодлар олдида миллат манфаатларини химоя килишдаги масъулиятини хис килиш рухиятини шакллантирмокда. Узбек миллатининг уз Ватани мустакиллигидан фахрланиш туйгусининг усиб бориши янги жамият куриш жараёнида вужудга келган муаммоларни вазминлик билан хал этиш ва Узбекистоннинг жахонда обру-эътиборини мустахкамлашнинг мухим омили булиб хизмат килади. Чунки миллий гурур факат фахрланиш рухияти булиб колмай, миллат такдири, келажаги йулидаги масъуллигини хис эта билиш салохияти хамдир.

Мустакиллик кишилар миллий гурурини ошириб, уни халк, Ватан, ва уз-узини бошкариш хамда аждодлар хотираси олдидаги масъулиятни хис килишдек мазмун билан бойитилмокда. Бундай фахрланиш, жамиятда озод, фаровон ва эркин хаётни яратиш йулида мекнат килиш, фаоллик курсатиш, жакон хамжамияти томонидан илм-фан, техника ютуклари, илгор технологиялардан фойдаланиш миллий ифтихор туйгусини шакллантирадиган, ривожлантирадиган омиллардир. Бу эса, уз навбатида, куп жихатдан усиб келаётган ёш авлоднинг кучи, салохияти, бунёдкорлик фаолиятини белгилайди, уларни соглом тафаккурни шакллантириш учун тинмай изланишга сафарбар этади. Бу сафарбарлик ва миллий ифтихорни усиб келаётган ёш авлодда карор топтириш учун олий таьлим тизими катта имкониятларга эга. Чунки бугунги кунда ушбу масканларда узбек халкининг утмиши, аждодларнинг бой маънавий мероси кенг куламда ургатилмокда. Миллий гурур масаласи истибдод даврида барча миллатларда, шу жумладан, узбек миллатида, энг камситилган ва онгли равишда хукмрон мафкура томонидан заифлаштирилган миллий хис эди. Чунки, миллий гурурнинг усиши, мустахкамланиши истибдод тузумининг миллатларни жадаллик билан якинлаштириш ва кушиб юбориш сиёсатига зид эди. Хрлбуки, миллатнинг кучи, салохияти, бунёдкорлик фаолияти куп жихатдан миллий гурурга боглик.

Уз миллатини таниган, унга мансуб эканлигидан магрур кишигина бу магрурлик хиссини саклашга,

157

мустахкамлашга ва уз миллатининг колоклик гирдобида колиб кетмаслиги учун курашишдек олижаноб ишга узини доим сафарбар этади. Афсуски, чоракам бир аср давом этган истибдодлик тизимининт таргиботи ва ташвикоти кишиларга салбий таъсир утказмасдан иложи йук эди. Бунинг окибатида миллий гурур бушашди, кишилардаги миллий гурур тушунчаси куп жихатдан уз сифатлари ва кирраларини йукотди.

Миллий гурурни мустахкамлаш ва бойитиш учун, биринчидан, уз тарихимизни, халкимизнинг инсоният олдидаги хизматларини яхши билишимиз; иккинчидан, хозирги хаётимизда юксак миллий гурурга эга булишга хакли эканимизни кундалик сифатли мехнат, жахон андозалари ва мезонларига жавоб бера оладиган хилма-хил махсулот ишлаб чикаришимиз, мазмунли маънавий хаётимиз билан тасдиклаб боришимиз зарур. Миллий гурур уз миллатини бошка миллатларга карши куйишни инкор этади. Бошка миллатларнинг барча ютук ва илгор томонларини кабул килиб олиб, миллий асосда узлаштириш миллий гурурнинг таркибий кисмидир. Бунингсиз миллатнинг миллий гурури кашшоклашади.

Миллий гурури баланд ёшлар мамлакатимиз келажагидир. Шунинг учун хар бир фукарода, ёш авлодда миллий гурурни шакллантириш, мустахкамлаш бугунги куннинг долзарб масаласи хисобланади. Миллий гурурни шакллантириш ва мустахкамлаш учун, аввало, миллатимизнинг пайдо булиш, ривожланиш, миллат булиб шаклланиш тарихи, урф-одатлари, анъаналари, адабиёти, санъати, маданияти, дини ва уларнинг инсоният тарихи тараккиётида тутган урнини мукаммал билмок зарур. Иккинчидан, умуминсоний кадриятларни билиш, улардаги миллий менталитетимизга мос илгор гояларни амалиётга жорий этиш ва шу асосда миллий кадриятларимизни мазмунан ва шаклан бойитмок лозим. Учинчидан, жахон андозаларига мос янги техника ва технологияга асосланган ишлаб чикариш жараёнини ташкил этиш ва унда фаоллик курсатиш керак. Туртинчидан, мамлакатимизда истикомат килаётган фукароларнинг ирки, миллати, наслу насаби, тили ва диний эътикодидан катьий назар миллатлараро, фукаролараро тотувлиги, хамжихатлиги ва якдиллигига эришмок учун барча чора-тадбирларни курмок лозим. Шундагина хеч кандай ёвуз куч куп миллатли мамлакатимиз халклари уртасига рахна сололмайди.

Хулоса килиб айтганда, миллий гурур, ифтихор халкимизнинг кудратини, орзуларини мужассамлаштирадиган улуг бир кучдир. Талабаларда миллий гурур ва ифтихор туйгуларини тарбиялаш бугунги куннинг долзарб вазифаларидан биридир.

158

DOI: 10.24412/2181-1385-2022-156-160

Чунки, миллий гурури бор фарзандлар миллатимиз ва Ватанимизнинг келажагига хизмат кила олади. Шу жумладан, тиббиёт олийгохлари талабаларида миллий гурур туйгусини шакллантириш замонавий тиббий таълимнинг долзарб муаммоларидан бири. Чунки талабаларнинг узлиги, утмиши ва бугунини чукур англаши, шунга асосан келажагини белгилашга ундайди. Бундай шароитда миллий ифтихор туйгуси билан камол топган, узлигини англаб етган ёш мутахассисларни тарбиялаб етиштириш тиббиёт олий укув юртларининг асосий вазифаси булиб колмокда. Бу вазифани хал килиш учун олий укув юртларида фаолият курсатаётган профессор-укитувчилардан миллий гурур туйгусининг мазмуни, уни талабаларда шакллантириш имкониятлари, дарс ва дарсдан ташкари тарбиявий тадбирларни амалга оширишда миллий гурурни шакллантириш имкониятларидан фойдаланишни давр такозо килади. Шу боис талабаларда миллий гурур туйгусини шакллантиришнинг мазмуни, шакл, усул ва методларини белгилаш, бу сохада мавжуд булган тарихий тажрибаларни умумлаштириш лозим.

Тиббиёт олийгохлари талабаларида миллий гурур туйгусини шакллантиришнинг вазифаларидан бири улар уртасида маънавий-маърифий ишларни ташкил этиш асосида уларда юксак маънавий-ахлокий сифатлар, жумладан, миллий гурур туйгусини шакллантириш йулидаги барча имкониятлардан самарали, унумли фойдаланиш хисобланади. Миллий гурур туйгусининг шаклланиши, талабаларнинг хиссиётида содир буладиган узгаришлар уларда миллий гурур, ифтихор куникмаларини шакллантиришнинг мухим субъектив омилларидир. Бундан ташкари миллий гурур туйгусини шакллантиришда талабанинг миллий мансублигига хурмат, унда миллатнинг ютукларидан гурурланиш куникмаларини шакллантириш, уз устида ишлашга рагбат уйготиш, мустакил таълим олишга интилишни шакллантириш ва йуналтириш каби катор омиллар хам мавжудки, уларни уйгунлаштириш талаб этилади.

Миллий гурур туйгусини шакллантиришда аудиториядан ташкарида кам кенг имкониятлар мавжуд. Сухбат, бахс-мунозара, бадиий кеча ва анжуманларни режали тарзда уюштириш, саёхатларни ташкил килишда мазкур вазифа ечимига машгулотлар, мусобакалар, курик-танловлар, ижтимоий фойдали мехнат ва бошка фаолият турларида таълим-тарбиявий максадларни уйгунлаштирган холда амалга ошириш мумкин. Шунингдек, миллий гурур туйгусини шакллантириш воситалари ичида уз

www.tsdi.uz

May 12, 2022

www.tma.uz

DOI: 10.24412/2181-1385-2022-156-160

устида ишлаш, мустакил билим олиш кабилар асосий уринлардан бирини эгаллайди.

REFERENCES

1. Узбекистан Республикаси Конституцияси. - Т.: Узбекистан, 2018.

2. Мирзиёев Ш.М. Янги Узбекистан стратегияси. -Т.: Узбекистан, 2021.

3. Каримов И.А. Юксак маънавият - енгилмас куч. Т: Маънавият, 2008.

4. Хакимова Б. Укувчиларни миллий гурур рухида тарбиялашга укитувчиларни тайёрлаш. // Халк таълими. 10-б. 1997.

5. Feruza S.A., Norkulov S.D. (2019). National Values and Their Role in The Life of Human and Society//4th International Eduindex Multidisciplinary Conference//Special issue European Journal of Business and Social Sciences. ISBN: 978-93-86954-30-5. -P. 231-235.

www.tsdi.uz

May 12, 2022

www.tma.uz

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.