Научная статья на тему 'МИЛЛИЙ ТАЪЛИМ-ТАРБИЯ ТИЗИМИ ВА ИНСОНПАРВАРЛИК ТАЛАБЛАРИ'

МИЛЛИЙ ТАЪЛИМ-ТАРБИЯ ТИЗИМИ ВА ИНСОНПАРВАРЛИК ТАЛАБЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Химические науки»

108
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «МИЛЛИЙ ТАЪЛИМ-ТАРБИЯ ТИЗИМИ ВА ИНСОНПАРВАРЛИК ТАЛАБЛАРИ»

МИЛЛИЙ ТАЪЛИМ-ТАРБИЯ ТИЗИМИ ВА ИНСОНПАРВАРЛИК

ТАЛАБЛАРИ

А. А. Джуманкулов

Мирзо Улугбек номидаги Узбекистон Миллий университети Педагогика ва умумий психология кафедраси таянч докторанти

Хрзирги дунё ута мураккаб, узаро боглик, тез узгарувчан, кайси йулдан ривожланишини олдиндан айтиб булмайдиган, хавф-хатарга тула булиб бормокда. Бундай дунёга одатдаги улчовлар билан ёндашиш мумкин эмас. Цивилизациянинг ривожланиши шу даражада жадал суръат олдики, бунда инсон узи глобал муаммоларни бевосита хис этмасдан туриб, ундан урин олишга кодир булмайди. Таълим тизими дунёда юз берган узгаришларга мослашиб улгурмай, узига куйилаётган маънавий-ахлокий ва инсонпарвар талабларга жавоб бермай куйди. Таълим тизимини бугунги кун маънавий-ахлокий ва инсонпарварлик талабларига мослаштириш оламшумул муаммога, буни тушуниш эса - таълим тизимига давлат, жамият ва фукаролар муносабатининг асосий белгисига айландики, бу таълим тизими факат миллий ёки сиёсий манфаатларга хизмат килувчи тизимдир, деган тасаввурларга бархам берди.

Хрзирги вактда ривожланган мамлакатларда таълим жамиятнинг, бир томондан, асосий ишлаб чикарувчи кучи - инсонни маънавий-ахлокий ва интеллектуал жихатдан юксалтирадиган, бошка томондан эса - инсонпарвар дунёкарашини шакллантириш манбаи, жамиятнинг инсонпарварлилик даражаси курсаткичи хисобланадиган йирик тармогига айланиш тенденцияси узига хос куринишда намоён булаётгани тасодифий бир хол эмас. Мамлакат кудрати ва обру-эътибори аввало таълим тизимининг инсонпарварлашуви билан белгиланиши аник-равшан тус олмокда.

Мустакил Республикамиз фукаролари, хусусан ёшлари рухиятида инсонпарварлик туйгуларини шакллантириш, уларни ривожлантириш демократик, адолатли жамиятни барпо этишнинг мухим кафолати саналади. Шунинг учун инсонпарварлик туйгуларини шакллантириш бутун таълимий -тарбиявий ишимизнинг мухим йуналишларидан бири булиб колмоги лозим. Миллат узлигини канчалик чукур англаса, узининг иззатини, кадр-кимматини жойига куйса, уни бошкалар хам улуглайди, хурмат килади.

Ёшларни бугунги кун талабига жавоб бера оладиган холда тарбиялаш, улари етук билимли шахс сифатида шакллантиришда оила ва махалланинг урни ва таъсири хам бекиёсдир. Таълим-тарбия асосан оиладан бошланади, Оилада фарзандлар келажаги, хусусан уларнингбирон-бир касбни эгаллаши, билим олиши учун кайгуришади. Ёш авлодни маънавий-ахлокий тарбиясини юксалтиришда миллий таълим моделининг имкониятларига тухталадиган булсак, азалдан узбек халки маънавий-маърифий ва ахлокий жихатдан юксак даражада тарбияланган хдсобланади.

Ислом динига хос коидалар, кадимий анъана ва кадриятларга содик узбек миллати узининг инсонпарварлик гоялари билан асрлар оша ном козониб келмокда. Узбек миллатнинг бугунги кунида яккол намоён булаётган инсонпарварлиги кекса ёшдаги улуг кишиларга хурмат, кичикларга мехр-шафкат, иззат, мухтожларга хайр-саховат килиш, ота-она измида туриш, кариндош-уругнинг, куни-кушнининг огирини енгил килиб, ташвишу-кувончларига шерик булиш каби инсонийлик фазилатлари бехисобдир. Ана шу эзгу хислатларга зид карашларни узида шакллантирган худбинлар, миллатфурушлар, хоинлар, кора ниятли кишилар оз булса-да, учрайди. Шу нуктаи назардан караганда, мукаддас ислом динимизни пок саклаш, уни турли хил гаразли хуруж ва хамлалардан, тухмат ва бухтонлардан химоя килиш, ислом маданиятининг эзгу гояларини кенг таргиб килиш бугунги кундаги энг долзарб масаладир.

Хрзирги кунда ана шу ноёб ва муътабар мероснинг кай даражада сакланиб, авайланиб келинаётгани, уни хар томонлама урганиш, кенг омма, айникса, ёшлар онгига сингдириш, жахон жамоатчилигига таргиб этиш борасида амалий ишлар фаол олиб борилмгокда. Ватанимиз келажаги булган баркамол авлодни етиштириш учун миллатимизнинг хар бир вакили уз фарзандини миллий гоямиз, кадриятларимиз, тилимиз, мукаддас динимиз, маданий бой утмишимизда чукур из колдирган буюк сиймоларимизга мухаббат ва хурмат рухида тарбиялаш билан бирга жахоний узигагина хос булган инсонпарварлик, байналмилаллик ва самимийлик ва багрикенглик рухида хам тарбиялашимиз, бугунги кунда хар качонгидан хам заруррокдир. Тарихнинг утган киска даврида биз эзгу максадларга эришишда, миллий кадриятларимиз ва узлигимизга садокат билан хаёт кечиришда, уз гоямиз, гуруримизни англашда мукаддас динимизнинг урни ва ахамияти бекиёс. Бу туйгунинг илдизи булган утмиш эса бугунги кунга хамоханг буюк аждодлар гоялари, тафаккури билан маънавий богликдир.

Бугунга келиб дунёда узига яраша юксак салохияти, беназир нуфузига мос равишда урин эгаллаётган мустакил Узбекистон аталмиш давлат бор экан, бу юртда ана шу номга муносиб миллат яшамокда. Бу юртда унинг ота-боболари, авлод-аждодлари, буюк зотлари яшаб утган. Дунёда миллатлар куп, улар ичида буюк утмишга эга булган узбек миллати хам бор. Жахон ахли Узбекистонга караб, бизнинг миллат сифатидаги киёфамизни, мукаддас динимизга хос булган маънавий-ахлокий тамойилларни куради

Миллий мустакиллик туфайли жамият хаётининг барча сохаларида аста-секин амалга оширилаётган покланиш, биринчи навбатда, таълим тизими модернизацияси асосида тобора ойдинрок кузга ташлана бошлади. Ёш авлодни ватанпарварлик, инсонпарварлик, миллатпарварлик рухида тарбиялаш, миллий гурур туйгусини кучайтириш, уларда иймон, виждон, халоллик, поклик, мехнатсеварлик, ишбилармонлик сингари хислатларни шакллантиришда миллий таълим ва тарбия тизими имкониятларидан кенг ва унумли фойдаланиш, хар бир фукарони интеллектуал жихатдан юксак салохиятли инсонга айлантириш бугунги кундаги маърифий-тарбиявий ишларнинг асосий максадидир. Интеллектуал салохиятли, иймони, эътикоди ва ахлокий фазилатлари кучли, миллий масъулият туйгуси калбида чукур томир отган ёшларга эга мамлакатгина мустакил ва баркарор ривожлана олади. Шунинг учун жамиятимизда ёшларни тарбиялаш ишлари Узбекистон мустакиллигини мустахкамлаш вазифалари билан боглик холда олиб борилмокда.

REFERENCES:

1. Мирзиёев Ш.М. ^онун устуворлиги ва инсон манфаатларини таъминлаш - юрт тараккиёти ва халк фаровонлигининг гарови /Миллий тараккиёт йулимизни катъият билан давом эттириб, янги боскичга кутарамиз. - Тошкент: Узбекистон НМИУ, 2017. 1 жилд. - Б.100-130.

2. Норов Т.О. Алишер Навоий инсонпарварлик карашларининг мустакил Узбекистон ижтимоий-сиёсий хаёти билан уйгунлиги. Фалсафа фанлари буйича фалсафа доктори (PhD) диссертацияси автореферати. -Тошкент, 2019.

3. Каримов И.А. Инсон, унинг хукук ва эркинликлари хамда халк манфаатлари -энг олий кадрият. Халк сузи, 2005, 10 декабрь.

4. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги "Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Хдракатлар Стратегияси

5. тугрисида"ги ПФ-4947-сон Фармони. - Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами, 2017 й., 6-сон, 70-модда.

6. Зиёмухаммадов Б. Педагогика. - Т.: 2006.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.