Научная статья на тему 'ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОННИНГ ТАРАҚҚИЁТ СТРАТЕГИЯДА ҚОНУН УСТУВОРЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ ВА МАҲАЛЛА ИНСТИТУТИ ФАОЛИЯТИНИНГ САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШНИНГ ТАШКИЛИЙ-ҲУҚУҚИЙ МАСАЛАЛАРИ (ТАҲЛИЛИЙ-СТАТИСТИК МАЪЛУМОТЛАР АСОСИДА)'

ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОННИНГ ТАРАҚҚИЁТ СТРАТЕГИЯДА ҚОНУН УСТУВОРЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ ВА МАҲАЛЛА ИНСТИТУТИ ФАОЛИЯТИНИНГ САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШНИНГ ТАШКИЛИЙ-ҲУҚУҚИЙ МАСАЛАЛАРИ (ТАҲЛИЛИЙ-СТАТИСТИК МАЪЛУМОТЛАР АСОСИДА) Текст научной статьи по специальности «Право»

99
20
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Область наук
Ключевые слова
қонун устуворлиги / ҳуқуқий маданият / давлат органлари / аҳоли муаммолари / ижтимоий ҳимоя / rule of law / legal culture / government agencies / population problems / social security.

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — М. М. Инагамова

Мақолада мамлакатимизда қонун устуворлиги принципини янада ривожлантиришда маҳалланинг «фаол» моделини жорий этиш, унда аҳоли муаммоларини бевосита ҳал қилиш ҳамда ҳудудни ривожлантириш учун зарур ресурс ва имкониятлар билан таъминлашнинг ташкилий-ҳуқуқий масалалари ѐритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The article discusses the organizational and legal issues of introducing an "active" mahalla model in the further development of the rule of law in our country, providing it with the necessary resources and opportunities for directly solving the problems of the population

Текст научной работы на тему «ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОННИНГ ТАРАҚҚИЁТ СТРАТЕГИЯДА ҚОНУН УСТУВОРЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ ВА МАҲАЛЛА ИНСТИТУТИ ФАОЛИЯТИНИНГ САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШНИНГ ТАШКИЛИЙ-ҲУҚУҚИЙ МАСАЛАЛАРИ (ТАҲЛИЛИЙ-СТАТИСТИК МАЪЛУМОТЛАР АСОСИДА)»

ЯНГИ УЗБЕКИСТОННИНГ ТАРАККИЁТ СТРАТЕГИЯДА КОНУН УСТУВОРЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ ВА МАХДЛЛА ИНСТИТУТИ

ФАОЛИЯТИНИНГ САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШНИНГ ТАШКИЛИЙ-^УКУ^ИЙ МАСАЛАЛАРИ (ТА^ЛИЛИЙ-СТАТИСТИК

МА ЪЛУМОТЛАР АСОСИДА)

М. М. Инагамова

Тошкент давлат транспорт университети доценти, юридик фанлар буйича

фалсафа доктори (PhD)

Маколада мамлакатимизда конун устуворлиги принципини янада ривожлантиришда махалланинг «фаол» моделини жорий этиш, унда ахоли муаммоларини бевосита хал килиш хамда худудни ривожлантириш учун зарур ресурс ва имкониятлар билан таъминлашнинг ташкилий-хукукий масалалари ёритилган.

Таянч сузлар: конун устуворлиги, хукукий маданият, давлат органлари, ахоли муаммолари, ижтимоий химоя.

The article discusses the organizational and legal issues of introducing an "active" mahalla model in the further development of the rule of law in our country, providing it with the necessary resources and opportunities for directly solving the problems of the population

Keywords: rule of law, legal culture, government agencies, population problems, social security.

^онуннинг устуворлиги хар кандай давлат ва жамият хаётининг мукаддас тамойилларидан бири булиб, барча демократик институтлар, инсон хукуки ва эркинликлари конун устуворлиги таъминланиши асосида жорий этилади. ^онунда халкнинг иродаси, хохиш ва истаклари, манфаат ва интилишлари узининг ифодасини топади.

Шу уринда таъкидлаш жоизки, демократик хукукий давлат ва эркин фукаролик жамиятини барпо этиш - Узбекистоннинг пировард максадидир. Бу жараёнда, конун устуворлигини

АННОТАЦИЯ

ABSTRACT

КИРИШ

таъминлаш, шахс, оила, жамият ва давлатнинг хукук ва

October, 2022

манфаатлари мухофазасини кучайтириш, ахолининг хукукий маданияти ва хукукий онгини ошириш, фукароларни конунга буйсуниш ва хурмат рухида тарбиялаш - бу ривожланган бозор иктисодиётига асосланган чинакам демократик, хукукий давлат ва эркин фукаролик жамияти куришнинг нафакат максади, балки унинг воситаси, энг мухим шарти хисобланади.

АДАБИЁТЛАР ТА^ЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Президентимиз таъбири билан айтганда «Конституция ва конун устуворлиги - фаровон хаёт гарови» деган тушунча фукароларимизнинг онги ва калбида чукур урин эгаллаши хамда ижтимоий эхтиёжга айланиши учун куйидаги масалаларга алохида эътибор каратиш лозим:

Биринчидан, конунлар ижросини самарали ташкил этиш, тизимли муаммоларни олдиндан кура билиш, конун бузилишининг салбий окибатларига карши курашиш билан бирга бундай холатни барвакт бартараф этишга каратилган тизимни шакллантириш;

иккинчидан, Конституция ва конун устуворлигига эришишда жамоатчилик назоратини кучайтириш;

учинчидан, оммавий ахборот воситалари конунийликни карор топтиришда чинакам «жамият кузгуси»га айланиши керак.

туртинчидан, кабул килинаётган конунлар олиб бораётган ислохотларимиз билан уйгун булган такдирдагина ишлайди.

бешинчидан, биз канчалик мукаммал конунлар яратмайлик, кандай ислохотлар утказмайлик, агар фукароларимизнинг хукукий билими, онги ва маданияти етарли булмаса, кутилган натижаларга эришиш мушкул булади.

Демак, хукукий маданиятни ривожлантириш, жамиятда хукукий маданиятни шакллантириш, ахолининг хукукий билимини ошириш ва уз хукукларини билишга кумаклашиш - демократик хукукий давлат куришнинг зарурий шарти ва гаровидир. Конун ва амалдаги меъёрлардан яхши хабардор ва уни хурмат киладиган фукарогина уз хукукларидан тулик фойдаланиши мумкин.

Мамлакатимизни 2017 - 2021 йилларда ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Хдракатлар стратегияси доирасида утган давр мобайнида давлат ва жамият хаётининг барча сохаларини тубдан ислох этишга каратилган 300 га якин конун, 4 мингдан зиёд Узбекистон Республикаси Президенти карорлари кабул килинди. Шунингдек, инсон хукукларини таъминлаш, давлат органларининг хисобдорлиги ва очиклигини кучайтириш хамда фукаролик

October, 2022

316

жамияти институтлари, оммавий ахборот воситаларининг роли, ахоли ва жамоат бирлашмаларининг сиёсий фаоллигини ошириш буйича тизимли ишлар амалга оширилди.

«Хдракатлар стратегиясидан - Тараккиёт стратегияси сари» тамойилига асосан ишлаб чикилган Узбекистон Республикаси Президентининг 2022 - 2026 йилларга мулжалланган Янги Узбекистоннинг тараккиёт стратегияси тугрисида Фармонида конун устуворлиги ва конституциявий конунийликни таъминлаш хамда инсон кадри ва хукукларини химоя килиш бош мезони сифатида белгиланди.

Шунингдек, инсон кадрини улуглаш, юртимизда яшаётган хар бир фукаронинг хукук ва эркинликлари, конуний манфаатларини таъминлашда жамиятимиз асоси булган махалла хал килувчи урин тутишини инбатга олиб, махалланинг «фаол» моделини жорий этиш, унда ахоли муаммоларини бевосита хал килиш хамда худудни ривожлантириш учун зарур ресурс ва имкониятлар билан таъминлаш максадида 2022 йилда куйидаги устивор вазифаларни амалга ошириш белгиланиб, ижроси таъминланди.

Жумладан, Узбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 16 августдаги «Махалла институтининг жамият хаётидаги ролини мустахкамлаш ва молиявий имкониятини янада кенгайтириш чора-тадбирлари тугрисида»ги 353-сонли ^арори кабул килинди. ^арорга асосан махалланинг ижтимоий-иктисодий муаммоларини хал этиш жамгармаси ташкил этилиб, унинг молиялаштириладиган йуналишлари сифатида куйидагилар белгиланди:

биринчидан, худуддаги ички йуллар, электр энергияси ва табиий газ тармоклари, ичимлик ва окова сув тизимини таъмирлаш ва тиклаш;

иккинчидан, махалла биноси, махалла худудида жойлашган спорт майдони, нуронийлар чойхонаси, ёшлар маркази, болалар майдончаси, кутубхона, маданият марказини куриш, мукаммал ва жорий таъмирлаш хамда уларни инвентар, мебель, компьютер техникаси ва бошка ускуналар билан жихозлаш;

учинчидан, худудда инфратузилмани ривожлантириш, «Яшил макон» умуммиллий лойихаси доирасида ободонлаштириш ва кукаламзорлаштириш ишларини амалга ошириш;

туртинчидан, ижтимоий химояга мухтож ва кам таъминланган оилаларга моддий кумаклашиш хамда уларнинг турар жойларини таъмирлаш ва жихозлаш.

Бундан ташкари, махаллаларнинг жамоатчилик билан алокаларини кучайтириш чораларини куриш Дастур ижроси

October, 2022

317

юзасидан, 2022 йил 6 июнь куни Махалла ва нуронийларни куллаб-кувватлаш вазирилиги хамда Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги билан хамкорликда, комплекс чора-тадбирлар режаси ишлаб чикилиб, тасдикланди.

Шунингдек, Вазирлар Махкамасининг 2022 йил 15 апрелда 173-Б-сон Фармойиши билан Вазирликда соха таргиботини олиб бориш хамда танкидий материалларга доимий муносабат бериб бориш максадида, Медиа-марказ курилиб фойдаланишга топширилди.

Инсон кадрини юксалтириш ва эркин фукаролик жамиятини янада ривожлантириш оркали халкпарвар давлат барпо этиш деб номланган булимининг 6-банди ижросини таъминлаш максадида, махалла раиси хамда хоким ёрдамчилар томонидан йил давомида махаллаларни урганиш ва тахлил килиш натижасида 9349 та махаллани иктисодий ривожлантириш буйича 2022 йил учун мулжалланган «Йул харита»лари худудий хокимликлар томонидан тасдикланди.

Узбекистон Республикаси Президентининг 2022 йилнинг 25 июлида «Махаллаларда саноат, хунармандчилик, касаначилик ва чорвачилик микромарказларини ташкил этиш чора-тадбирлари тугрисида»ги ПК-331-сонли Карори кабул килинди.

2022 - 2026 йилларга мулжалланган Янги Узбекистоннинг тараккиёт стратегиясининг «Инсон кадрини улуглаш ва фаол махалла йили»да амалга оширишга оид давлат дастурининг 244-бандида белгиланган вазифалар буйича куйидаги ишлар амалга оширилди:

биринчидан, имконияти чекланган ва ногиронлиги булган 12 минг нафар шахсларнинг бандлигини таъминлаш максадида Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2022 йил 20 апрелдаги «Ногиронлиги булган шахсларнинг бандлигига кумаклашишни рагбатлантириш чора-тадбирлари тугрисида»ги 203-сон карори кабул килинди.

Карорга мувофик 12 146 нафар ногиронлиги булган шахсларнинг бандлигига кумаклашиш максадида, 3 759 нафар ногиронлиги булган шахслар ташкилотлардаги мавжуд буш хамда захираланган иш уринларига ишга жойлаштириш, 2 993 нафари касб-хунарга хамда тадбиркорлик куникмалари ва молиявий саводхонликка укитиш, 2 384 нафари ногиронлиги булган шахсларни ишга кабул килган иш берувчиларга субсидия ажратиш хамда 3 010 нафари хак туланадиган жамоат ишларига жалб килиш назарда тутилди.

Шунингдек, тиббий-мехнат эксперт комиссиялари томонидан хар бир ногиронлиги булган шахсларни ишлаши

October, 2022

мумкин булган касблари тугрисидаги маълумотлар «Бандлик хизмати» ахборот тизимига интеграция килинди.

иккинчидан, Узбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 29 апрелдаги «Ижтимоий химояга ва ёрдамга мухтож ахоли катламларини моддий куллабкувватлашга доир кушимча чора-тадбирлар тугрисида»ги П^-230-сон карори кабул килинди.

Мазкур карорнинг 3-банди «в» кичик бандига мувофик 2022 йил 1 июндан бошлаб «Ишга мархамат» мономарказларида инклюзив таълим асосида касб-хунарга укитилаётган ногиронлиги булган шахсларга ногиронлик нафакаси билан бир вактда, Бандликка кумаклашиш давлат жамгармаси маблаглари хисобидан базавий хисоблаш микдорининг 2 баравари микдорида хар ойлик стипендия тулаб берилиши белгиланди.

учинчидан, Узбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 21 декабрдаги «Ногиронлиги булган шахсларни хар томонлама куллаб-кувватлаш, уларнинг бандлигига кумаклашиш хамда ижтимоий фаоллигини янада оширишга оид кушимча чора-тадбирлар тугрисида»ги П^-57-сон карорига мувофик 2022 йилдан бошлаб ногиронлиги булган шахсларни касб-хунарга укитиш буйича амалдаги тартиблар асосида касбий таълим муассасаларига ажратиладиган грант микдори 2 бараварга оширилди.

туртинчидан, тиббий-ижтимоий хизматларни ривожлантириш агентлиги билан хамкорликда ногиронлиги булган шахсларни махаллабай хатловдан утказиш натижасида, 135207 нафар моддий ёрдамга мухтож ногиронлар аникланди, шундан, 44460 нафарига 29040 млн сумлик моддий ёрдамлар, 54617 нафарига тиббий ёрдамлар, 14846 нафарига психологик ва 8515 наарига хукукий ёрдамлар курсатилди;

- ногиронлиги булган фукароларнинг 926 тасига субсидиялар ажратилди, 10615 нафар шахсларнинг бандлиги таъминланди, шундан 3081 нафари узини узи банд килишга, 1 192 нафари жамоат ишларига хамда 6342 нафари доимий иш билан бандлиги таъминланди.

- 3 684 нафар 1-гурух ногиронлиги булган кексалар, 1 102 нафар ёлгиз кексалар хонадонларида хайрия хашарлари ташкил этилиб, 221 нафарининг хонадонлари таъмирлаб берилди;

- 110 нафар якка ёлгиз ногирон кексаларнинг коммунал туловларидан карздорлиги коплаб берилди;

- "Саховат" ва "Мурувват" уйларида истикомат килаётган кексалар уртасида 363 маротаба маънавий тадбирлар утказилди;

October, 2022

319

- 7977 нафар узгалар парваришига мухтож кекса онахонларга 11965 нафар ёш волонтер кизлар бириктирилди;

- 6104 нафар узгалар парваришига мухтож кексалар санаторийларда согломлаштирилди, 123 222 нафар нуронийлар бепул тиббий курикдан утказилди, 1 274 нафар фукарога ногиронлар аравачаси, 790 нафарига эшитиш мосламаси, 1 118 нафарига хасса (култик таёк), 356 нафарига кузойнак, 2 988 нафарига бошка реабилитация воситалари берилди;

- 28 445 нафар нуронийлар мукаддас кадамжолари ва зиёратгохларига саёхатлари уюштирилди.

ХУЛОСА

Хулоса килиб айтганда, хукукий давлатда юрт келажагини равнак топтириш, фукаролар учун осойишталикни таъминлаб бериш, конун устуворлигини урнатиш энг мухим мезон хисобланади.

Шунингдек, махалладан туриб барча давлат органларига мурожаат килиш ва уларнинг рахбарлари билан мулокот килиш тизими яратилиб, давлат ва ижтимоий хизматларни бевосита махаллада курсатиш, шу жумладан Узбекистон Республикаси Президентининг Халк кабулхоналари билан самарали алокаларни йулга куйиш оркали махаллаларнинг халк олдидаги нуфузи оширилишига эришилмокда. Махаллаларда ижтимоий-иктисодий муаммоларни хал этишда фукароларнинг узини узи бошкариш органларининг молиявий имкониятлари кенгайтирилиши ва махаллаларнинг «усиш нукталари» ва уларда яшовчи ахолининг тадбиркорлик фаолиятидаги ихтисослашувидан келиб чикиб, уларда истикомат килиб, фаолият юритувчи ахолини давлат томонидан куллаб-кувватлаш тизими самарадорлиги ошириш куннинг долзарб вазифаларидан биридир.

REFERENCES

1. ДАДАШЕВА, А. (2021). Взаимодействие органов представительной власти на местах и самоуправления граждан в осуществлении действенного общественного контроля. Fuqarolik jamiyati. Гражданское общество, 22(2), 7074.

2. Dadasheva, A. A. (2022). PUBLIC OPINION AND GOVERNMENT EVALUATION IN NEW UZBEKISTAN. The American Journal

of Interdisciplinary Innovations Research, 4(01), 16-19.

October, 2022

3. Дадашева, А. А. (2020). МАДАЛЛИЙ ИЖРО ^ОКИМИЯТИ ФАОЛИЯТИ УСТИДАН ЖАМОАТЧИЛИК НАЗОРАТИНИ НАТИЖАДОРЛИГИНИ ОШИРИШНИНГ ИЛМИЙ-НАЗАРИЙ ЕЧИМЛАРИ. ЖУРНАЛ ПРАВОВЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ, (SPECIAL 2-2).

4. Акида Абдужаббаровна Дадашева (2022). ДАВЛАТ ХИЗМАТИНИ ИСЛО^ ^ИЛИШ ШАРОИТИДА ДОКИМЛАР ФАОЛИЯТИ УСТИДАН ЖАМОАТЧИЛИК НАЗОРАТИНИ АМАЛГА ОШИРИШНИНГ АСОСИЙ ЙУНАЛИШЛАРИ. Academic research in educational sciences, 3 (TSTU Conference 1), 117-122.

October, 2022 Multidisciplinary Scientific Journal

321

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.