Научная статья на тему 'ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОН: ҲУДУДЛАРНИ ИЖТИМОИЙ-ИҚТИСОДИЙ РИВОЖЛАНТИРИШ СТРАТЕГИЯСИ'

ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОН: ҲУДУДЛАРНИ ИЖТИМОИЙ-ИҚТИСОДИЙ РИВОЖЛАНТИРИШ СТРАТЕГИЯСИ Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
1636
253
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
минтақавий иқтисодиёт / минтақавий сиёсат / минтақа / ҳудуд / салоҳият / тараққиёт параметрлари / модернизация / диверсификация / стратегия / интеграция / ихтисослаштириш.

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Мохигул Иноятовна Кутбитдинова, Диларам Юсубаевна Матризаева

Мақолада минтақавий иқтисодиётнинг назарий масалалари, замонавий муаммолари, уларни ҳал қилиш йўллари, минтақаларни ривожлантиришнинг устувор йўналишлари ва давлат бошқарувини марказлаштириш амалиётидан воз кечиш зурурлиги, кўпгина ваколатларни марказий давлат органларидан ҳудудий органларига ўтказиш жараёнини давом эттириш кераклиги бошқа шу каби долзарб масалаларига эътибор қаратилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОН: ҲУДУДЛАРНИ ИЖТИМОИЙ-ИҚТИСОДИЙ РИВОЖЛАНТИРИШ СТРАТЕГИЯСИ»

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230

ЯНГИ УЗБЕКИСТОН: ХУДУДЛАРНИ ИЖТИМОИЙ-ЩТИСОДИЙ РИВОЖЛАНТИРИШ СТРАТЕГИЯСИ

Маколада минтакавий иктисодиётнинг назарий масалалари, замонавий муаммолари, уларни хал килиш йуллари, минтакаларни ривожлантиришнинг устувор йуналишлари ва давлат бошкарувини марказлаштириш амалиётидан воз кечиш зурурлиги, купгина ваколатларни марказий давлат органларидан худудий органларига утказиш жараёнини давом эттириш кераклиги бошка шу каби долзарб масалаларига эътибор каратилган.

Калит сузлар: минтакавий иктисодиёт, минтакавий сиёсат, минтака, худуд, салохият, тараккиёт параметрлари, модернизация, диверсификация, стратегия, интеграция, ихтисослаштириш.

Узбекистонда тадбиркорлик ривожланиб, иктисодиётда усиш кузатилмокда. Пировардида, ахолининг ишчанлик кайфияти кутарилиб, товар ишлаб чикариш, иш бажариш ва хизматлар курсатиш сифати ошмокда, уларнинг турлари купаймокда. Худудларнинг урта ва узок муддатларга мулжалланган ижтимоий-иктисодий тараккиёт параметрлари аникланиб, ривожланиш стратегиялари белгилаб олинмокда.

Бу жараён эса ислохотларни тизимли давом эттиришни такозо этади. Амалга оширилаётган чора-тадбирлар самарасини худудлар кесимида бахолаб боришни кун тартибига куяди.

Уз навбатида, ижтимоий-иктисодий ривожланиш суръатини янада тезлаштириш учун максадли дастурларни худудлар имкониятларини аник ташсихлаш асосида уз вактида кабул килиш ва бажарилишини тизимли кузатиш механизми такомиллашмагани муайян муаммоларни юзага келтирмокда.

Ислохот - бу янгиланиш ва узгариш, ишларнинг натижадорлиги учун масъулиятни янада теранрок хис килиш дегани. Ислохотлар ижобий натижаси бу - бошкарув тизими, рахбарларимиз ва одамларимиз узгариши керак. Инсоннинг

Мохигул Иноятовна Кутбитдинова

ТДИУ и.ф.н., доценти

Диларам Юсубаевна Матризаева

ТДИУ и.ф.н., доценти

АННОТАЦИЯ

1.Кириш.

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230

дунёкараши узгарса, жамият узгаради, янгиланади ва шу аснода Янги Узбекистан пойдевори мустахкамланди. 1

Бугун минтакаларнинг иктисодий муаммоларини урганиш, ишга туширилмаган захираларини излаб топиш ва улардан самарали фойдаланиш масалалари хар качонгидан хам долзарб ахамият касб этмокда. 2022-2026 йилларда Янги Узбекистоннинг стратегиясида янада ривожлантиришнинг еттита устувор йуналиши буйича Харакатлар стратегияси - Тарккиёт стратегияси тамойила асосида "...худудлар иктисодиётини модернизация ва диверсификация килиш куламини кенгайтириш, ривожланиш даражаси нисбатан паст булган туман ва шахарларни, энг аввало, саноат ва экспорт салохиятини ошириш йули билан жадал ривожлантириш хисобига минтакалар ижтимоий-иктисодий ривожланиш даражасидаги фаркларни камайтириш" масалаларига жиддий эътибор берилган.

Худудларни ижтимоий-иктисодий ривожлантиришга хос долзарб масалалар, экологик-иктисодий муаммолар, молия-кредит тизими ва уни минтакаларни инновацион ривожлантиришдаги роли, минтакалар иктисодиёти узаро алокаларининг самарали механизмлари ва иктисодий ривожланишнинг минтакавий стратегияларни ишлаб чикиш масалаларини урганиш билан шугулланади.

Худудларни иктисодий ривожлантиришнинг энг мухим омилларига иктисодиётни диверсификациялаш ва ихтисослаштиришнинг оптимал комбинацияси ва устувор йуналишларда инновацияларни марказлаштириш киради.

Худудларни ижтимоий-иктисодий ривожлантиришга хос доирасида куйидаги муаммолар куриб чикилади: алохида минтакаларнинг иктисодиёти; улар уртасидаги иктисодий алокалар; минтакавий тизимлар (миллий иктисодиёт-узаро таъсир килувчи худудлар тизими сифатида); ишлаб чикариш кучларини жойлаштириш; иктисодий хаётнинг минтакавий жихатлари; минтакавий бошкарув тизимларини моделлаштириш; минтакада иктисодий фаолиятни бошкариш механизмлари ва усулларини такомиллаштириш ва бошкалар.

Давлат худудларни ижтимоий-иктисодий ривожлантириш сиёсатини олиб бориш оркали минтакаларнинг узига хослиги, улардаги ижтимоий-иктисодий

1 Shavkat Mirziyoyev. Yangi O'zbekiston taraqqiyot strategiyasi. To'ldirilgan ikkinchi nashri. -Toshkent: "O'zbekiston" nashriyoti, 2022. - 416 bet.

2 Shavkat Mirziyoyev. Yangi O'zbekiston taraqqiyot strategiyasi. To'ldirilgan ikkinchi nashri. -Toshkent: "O'zbekiston" nashriyoti, 2022. - 416 bet.

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=2223Q

вазият, уларни ижтимоий-иктисодий ривожлантириш, минтакалараро интеграция масалалари, муаммоли минтакаларни куллаб-кувватлаш, ислохотларни айрим йуналишларини тугридан-тугри минтакаларга утказиш, турли минтакалар ва худудларни ижтимоий-иктисодий ривожланиши уртасидаги жиддий фаркларни камайтириш ва тугатиш масалаларига алохида эътибор беради. Янги Узбекистон стратегиясида давлат бошкарувини марказлаштириш амалиётидан воз кечиш зурурлиги, купгина ваколатларни марказий давлат органларидан худудий органларига утказиш жараёнини давом эттириш кераклигини таъкидланади.

2.Адабиётлар шар^и.

Худудларни ижтимоий-иктисодий ривожлантириш XIX-асрда шакллана бошлади. Хорижий тадкикотчилар орасида немис иктисодчилари - Иоганн Гейнрих Тюнен, Алфред Вебер, Валтер Кристаллер, Август Леш, профессор энг катта хисса кушган. Пенсилвания университетининг иктисод факультети Валтер Исард, француз иктисодчиси Жан Шардонне, россиялик америкалик иктисодчи Василий Леонтиев, V.Tompson, T.Palander, шунингдек, таникли дарслик муаллифлари Х.Армстронг ва Ж.Тейлорлар минтакавий иктисодий назария муаммолари, ишлаб чикариш кучларини таксимлаш ва худудий ишлаб чикариш самарадорлиги масалаларини ишлаб чикишган. Энг ёркин контурларини АКЩда 1950 йилларда иктисодий назария ва иктисодий география чоррахасида минтакавий илм-фан асосчиси Валтер Исарднинг асарларида курсатиб утилган. XX - асрнинг биринчи ярмидаги совет тадкикотчиларидан G.M.Кржижановский, I.G.Александрова, V.V.Куйбишева, N.N.Колосовский узок муддатли режалаштириш ва иктисодий районлаштириш масалалари билан шугулланган. Йигирманчи асрнинг 60 йилларидан бошлаб минтакавий иктисодиёт Россияда энг тулик ривожланган булиб, у иктисодиётнинг худудий ташкил этилишини режалаштириш учун минтакаларнинг иктисодий ривожланишини урганадиган иктисод фанининг бир тармоги сифатида талкин килинган. Йигирманчи асрнинг иккинчи ярмидаги махаллий олимлар орасида куйидагиларни таъкидлаш керак: Т.С.Хачатурова, Я.Г.Фейгина, Н.Н.Некрасов, А.Г.Гранберг, Р.М.Алампиев, Е.В.Алаева, K.N.Бедринтсева, G.I.Граника, F.D.Заставний, R.S.Лившитс, К.1.Клименко, Yu.K.Козлова, А.М.Корнеэва, V.V.Кистанов, A.G.Омаровский, N.N.Ознобина, V.F.Павленко, М.М.Паламарчук, Yu.G.Саушкина, E.D.Силаева, N.I.Шраг ва V.M.Торосов ("Минтацавий ицтисодиёт" 2004 йил ("Россияда 2004 йилдаги энг яхши илмий китоб")).

Худудларни ижтимоий-иктисодий ривожлантиришнинг асосий вазифаси -бутун мамлакат ва унинг алохида худудлари иктисодий манфаатлари уртасидаги окилона муросани илмий жихатдан асослаш.

CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL ISSN: 2181-2489

OF SCIENTIFIC RESEARCH VOLUME 2 I ISSUE 5 I 2022

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230

Худудларни ижтимоий-иктисодий ривожлантириш доирасида куйидаги муаммолар урганилади:

- муайян минтака иктисодиёти;

- худудлар уртасидаги иктисодий алокалар;

- минтакавий тизимлар (миллий иктисодиёт узаро таъсир килувчи худудлар тизими сифатида);

- ишлаб чикарувчи кучларни жойлаштириш;

- иктисодий хаётнинг минтакавий жихатлари;

- худудий бошкарув тизимини моделлаштириш;

- минтакада хужалик фаолиятини бошкариш ва тартибга солиш

3

механизмлари ва усулларини такомиллаштириш .

O.G.Смешко узининг Минтакавий иктисодиёт: ривожланиш омиллари: монографиясида (Санкт-Петербург: Санкт-Петербург менежмент ва ицтисодиёт университети нашриёти, 2014. -266 б.ИСБН 978-5-94047-703-7) худуднинг иктисодий маконининг ривожланишини белгиловчи омиллар тадкик этилган. Тахлил асосида муаллиф томонидан худудларнинг ижтимоий-иктисодий холатини бахолаш тамойиллари худуднинг иктисодий ривожланиш назариясини шакллантириш асослаб берилган, самарали бошкарувни кабул килиш воситаси сифатида худудий бошкарув методологияси ечимлари таклиф этилган. Монография давлат органлари ходимларига мулжалланган хокимият ва махаллий давлат хокимияти органлари, олимлар ва идоралар ходимлари, худудларни ижтимоий-иктисодий ривожлантириш масалаларини ишлаб чикилган4.

3. Тадкикот методологияси.

Маколани ёзиш методологияси худудларнинг ижтимоий-иктисодий ривожланишини рейтинг бахолаш тизимини жорий этиш вазифаси белгилаб берилди ва давлат томонидан куллаб-кувватлашга оид Узбекистон Республикаси Президенти Фармонлари, карорлари ва асарлари, Вазирлар Махкамаси карорлари хамда махаллий ва хорижий олимларнинг худудларни ривожланиши муаммоларига багишланган асарлари ташкил этади. Тадкикот жараёнида иктисодий статистика, иктисодий-математик моделлаштириш, эксперт бахолаш, статистик гурухлаш, суровномалар оркали кузатиш, монографик ишлар ва илмий кузатиш каби усулларидан кенг фойдаланишга асосланган.

3

https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C% D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D0%B0

4 https://www.spbume.ru/file/pages/76/smeshko_mon.pdf

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=2223P

4.Та^лил ва натижалар му^окамаси.

Худудий ривожланиш ёки давлатнинг минтакавий сиёсати куйидаги максадларни уз ичига олиши керак: мамлакатнинг худудий яхлитлиги ва бир бутунлигини таъминлаган холда мамлакат минтакаларини мутаносиб равишда ижтимоий-иктисодий ривожлантириш; инсонларнинг турмуш даражаси ва сифатидаги худудий номутаносибликларни камайтириш; мамлакат ахолисини кайси худудларда яшашидан катьий назар уларга узларининг ижтимоий-иктисодий хукукларини амалга оширишлари учун тенг имкониятлар яратиш ва хоказоларни назарда тутади5.

Президентимизнинг "Худудларни ижтимоий-иктисодий ривожлантиришни рейтинг бахолаш тизимини жорий этиш тугрисида"ги карори бу жабхадаги ишларни янги боскичда ривожлантириш, мавжуд муаммоларни хал этиш имконини беради6.

Худудларнинг ижтимоий-иктисодий ривожланишини рейтинг бахолаш тизимини жорий этиш вазифаси белгилниб унда тизимни шакллантиришда статистик курсаткичларга ва суровномаларга асосланилади. Бунда 8 асосий мезонга алохида эътибор каратилиб ва хар бир йуналиш бахолаб борилади.

Биринчиси, худудларда баркарор ва мутаносиб иктисодий тараккиётни таъминлаш ва иктисодий ислохотлар самарадорлиги. Барча худудларда хам иктисодий ривожланиш мутаносиблигига етарли эътибор берилиб, бу йуналиш асосий мезонлар сифатида белгиланди.

Иккинчиси, худудларда янги иш уринлари яратиш, ишсизликни камайтириш ва мехнат бозори самарадорлигини таъминлаш. Бу борада худудларда мавжуд ички имкониятлардан етарли фойдаланилмаётган булиши мумкин. Худудлар иктисодиётининг узига хос хусусиятлари, яъни ихтисослашув йуналишлари жойларда мехнат бозори таркибига ва бу бозор амал килишининг самарадорлигига турлича таъсир курсатади. Шу нуктаи назардан, бур жараён чукур ва тизимли кузатишларни такозо этади.

Учинчиси, худудларда ижтимоий хизматлардан фойдаланиш имкониятларини ошириш ва ахоли турмуш сифатини яхшилаш. Ахоли турмуш сифати ислохотларнинг пировард натижасини ифодалайди, яъни ижтимоий фаровонликнинг бош мезони хисобланиб, бу борадаги ишларни чукур тахлил килиш асосий талаблардан биридир.

5 Industrial management and its importance in sustainable economic development MI Kutbitdinova - Economics and Innovative Technologies, 2018

6 Президентимизнинг 2020 йил 1 майдаги "Худудларни ижтимоий-иктисодий ривожлантиришни рейтинг бахолаш тизимини жорий этиш тугрисида"ги ПК-4702-сон карори.

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=2223Q

Туртинчиси, худудларда ахоли ва бизнес учун зарур шарт-шароитлар яратиш, ишлаб чикариш инфратузилмасининг баркарорлиги хамда ишончлилигини таъминлаш. Худудларда ахолининг иктисодий фаоллигини таъминлаш ва бизнес доираларнинг тадбиркорлик фаолияти учун зарур шарт-шароитлар яратиш купинча махаллий хокимият органлари ишчанлиги, ташаббускорлиги, омилкорлиги ва ахоли билан якиндан ишлаш куникмаларига боглик. Ишлаб чикаришнинг баркарорлиги эса яхши инфратузилма мавжудлиги билан чамбарчасдир. Уз навбатида, ахоли ва бизнес учун зарур шарт-шароитларнинг яратилиши худудларда мавжуд мехнат, капитал, минерал хомашё ва бошка ресурслардан окилона фойланиш имкониятини кенгайтиради. Бу мезон худудларда ахолининг кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик фаолияти учун яратилаётган шароитларга хам бахо бериш имкониятини беради.

Бешинчиси, худудларнинг ракобатбардошлик даражасини ошириш, иктисодиётни янада диверсификация килиш. Худудлар миллий бозорда кайсидир маънода, бошка худудлар билан узаро ракобатлашса, уз навбатида, минтакавий ва халкаро бозорларда ушбу худудлар уз имконият ва салохиятини бирлаштиради, улар энди ягона иктисодий кучга айланиб, халкаро даражада ракобатлашади. Шунингдек, ракобатбардошлик худудларда мавжуд булган ишлаб чикариш кувватларига, худуднинг саноатлашганлик даражасига хам боглик. Агар худудлар бир ёклама иктисодиётга эга булса, у холда ракобатбардошлик даражасига путур етади. Худудлар иктисодиётини диверсификациялаш бевосита ракобатбардошлик даражасини оширади ва мазкур мезонга алохида ахамият берилган.

Олтинчиси, худудларда ишбилармонлик мухити сифатини яхшилаш, тадбиркорликни доимий куллаб-кувватлаш ва жадал ривожлантириш. Худудларда ишбилармон доиралар ва махаллий хокимият органлари уртасида давлат-хусусий шериклик муносабатларини янада ривожлантириш имкониятлари кенг булиб, бирок жойларда ишбилармонлик мухитининг ташкилий, хукукий, институционал ва ижтимоий жихатларига етарли даражада эътибор каратилмаслиги сабабли тадбиркорлик катлами уз салохиятидан самарали фойдалана олмайди. Бундан ташкари, тадбиркорлик ривожланишига йирик, урта ва кичик тадбиркорлик погоналари буйича, уларнинг интеграциялашуви нуктаи назаридан хам ёндашиш максадга мувофик. Тадбиркорлик катта салохиятга эга булган, доимий харакатчан ва динамик ижтимоий-иктисодий кучга айланиши лозим. Шу сабабли мазкур мезонга таяниб худудларнинг ишбилармонлик мухитига етарли даражада тизимли бахо бериш имконияти юзага келади.

Еттинчиси, худудларнинг молиявий мустакиллигига эришиш хамда банк-молия сохасини ривожлантириш. Бу борада сунгги йилларда сезиларли

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=2223Q

узгаришларга эришилди. Шу билан бирга, худудларнинг молиявий мустакилликка эришиши йуналишидаги ислохотларни янада давом эттириш зарурати мавжуд. Бу махаллий хокимиятларнинг худудларда фаол ижтимоий-иктисодий сиёсат юритиши учун мухим омил хисобланади. Уз навбатида, махаллий бюджетлар даромадлари шаклланиши ва унинг харажатлари таксимланишида эркинлик ва шаффофлик масалаларини хал килиш имкониятини хам кенгайтиради. Банк-молия сохасини ривожлантириш оркали худудлар иктисодиёт комплексида горизонтал ва вертикал алокаларни янада такомиллаштириш учун зарур шароит яратилиб, шу сабабли мазкур мезон буйича худудлардаги вазиятга бахо бериш сохадаги ислохотларни янада жадаллаштиришга туртки булади.

Саккизинчиси, худудларда махаллий давлат хокимияти органларининг фукаролар мурожаатлари билан ишлаш самарадорлиги ва маълумотларнинг очиклигини ошириш. Мамлакатимизда туб ислохотлар дастлаб Маъмурий ислохотлар концепциясини кабул килиш билан бошланган эди. Шундан кейин "Давлат идоралари халк учун хизмат килиш керак" тамойили йилдан-йилга чукур ижтимоий-иктисодий мазмун касб этиб келмокда. Мазкур мезон ушбу тамойилнинг худудларда канчалик даражада хаётга янада чукуррок татбик этилаётганига бахо бериш имкониятини беради.

Кейинги йилларда ^оракалпогистон Республикаси, Тошкент шахри ва вилоятлар иктисодиётини ривожлантириш масалалари алохида, туманлар ва шахарлар кесимида, манзилли тарзда мухокама килиш тизимли тус олмокда. Энди туманлар ва шахарлар даражасигача рейтинг бахолаш курсаткичлари шакллантирилади. Бу жуда мухим. Чунки рейтинг бахолаш натижалари нафакат вилоятлар даражасида, балки туманлар ва шахарлар даражасида амалга оширилса, бу курсаткичлар оркали иктисодий ислохотлар кайси худудларда кандай суръатларда ва микёсларда амалга оширилаётгани, мамлакатимиз худудларининг ялпи ижтимоий-иктисодий салохиятни оширишга кушаётган хиссасига бахо бериш имконияти юзага келади.

Худудларда амалга оширилаётган ижтимоий-иктисодий ислохотларнинг натижадорлигини таъминлаш ва ахоли турмуш даражасини оширишнинг жойлардаги ички имкониятларидан янада самарали фойдаланишга хизмат

5.Хулоса ва таклифлар.

Хулоса килиб айтганда, урта ва узок муддатга мулжалланган стратегияларини ишлаб чикишда худудга хос булган муаммоларни эътиборга

7 https://uza.uz/uz/posts/ududlarni-izhtimoiy-i-tisodiy-rivozhlantirishni-ba-olash-tiz-12-05-2020

килади.

7

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=2223Q

олиш керак булади. Янги Узбекистан стратегиясида худудларни мутаносиб ривожлантириш оркали худудий иктисодиётни 1,4-1,6 бараварга ошириш хамда 14 та худуд буйича туман ва шахарлар кесимида ишлаб чикилган беш йиллик худудий дастурларни амалга ошириш, ижтимоий-иктисодий ривожланиш рейтинг курсаткичлари "коникарсиз" булган шахар ва туманлар буйича амалий чора-тадбирлар дастурини ишлаб чикиш ва амалга оширилади. Худудларда ахолининг яшаш шароитини яхшилаш учун урбанизация сиёсатини янада такомиллаштириш асосан Самарканд ва Наманган шахарларини истикболда "миллионлик шахарлар"га айлантириш буйича чоралар куриш, 450 минг ахолига мулжалланган Янги Андижон шахрининг дастлабки бир нечта мавзеларини куриб, фойдаланишга топшириш масалаларига эътибор каратилиш лозим. Кашкадарё вилоятининг урбанизация даражасини 50 фоизга етказиш. Шахарлардаги ахолининг турмуш тарзи кулайлигини бахоловчи "Шахарлар кулайлиги" индексини жорий этиш. Шахарларни ракамлаштириш, курилиш ва лойихалаштириш ишлари сифатини ошириш ва "Аклли шахар" концепциясига мувофик ривожлантириш. Тошкент шахрида барпо этилган "INNO" инновацион укув-ишлаб чикариш технопаркини 4 та худудда ташкил этиш. Инновацион худудга айлантирилаётган туманларда юкори кушилган киймат яратадиган инновацион махсулотлар ишлаб чикариш технологияларини узлаштириш. Олий таълим муассасаларида архитектура-курилиш сохасида олиб борилаётган илмий изланишларни амалиёт билан уйгунлаштириш. Курилиш сохасини техник тартибга солиш. Ахоли пунктларининг шахарсозлик хужжатларини ишлаб чикиш тизимини тубдан такомиллаштириш ва шахарсозлик хужжатлари билан таъминлаш дастурини ишлаб чикиб, амалга ошириш. Ахолини жойлаштиришнинг бош схемасини ишлаб чикиш. Реновация ва уй-жойлар дастурлари асосида шахарларда эскирган уйлар урнига 19 миллион квадрат метрдан ортик замонавий уй-жойларни барпо этиш, 275 мингдан зиёд оиланинг янги массивларга кучиб утиши учун шароит яратиш Янги Узбекистон стратегиясида белгиланган.

Шунингдек, худудларнинг мухандислик-коммуникация ва ижтимоий инфратузилма тизимини хамда хизмат курсатиш ва сервис сохаларини ривожлантириш. "Обод кишлок" ва "Обод махалла" дастурлари доирасида худудларнинг "усиш нукталари"дан келиб чикиб, мухандислик коммуникация ва ижтимоий инфратузилма объектларини куришга алохида эътибор каратиш лозим. Республика худудларида карийб 80 минг километр магистрал ва таксимловчи электр тармоклари, 20 мингдан ортик трансформатор пунктлари хамда 200 дан зиёд подстанцияни куриш ва янгилаш. Республика ахолисининг ичимлик суви билан таъминланганлик даражасини 87 фоизга етказиш, 32 та йирик шахарлар ва

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=2223Q

155 та туман марказларида окова сув тизимларини янгилаш. Сув таъминоти кувурларидаги сув сиркиш нукталарини сунъий йулдош технологияси оркали масофадан зондлаб аниклаш ва таъмирлашга замонавий технологияларни жорий этиш. Тошкент шахрида окова сувини тозалаш тизимини шахар худудидан ташкарига чикариб, давлат-хусусий шериклик асосида янги иншоотларни барпо этиш. Худудларда хизмат курсатиш ва сервис сохаларини ривожлантириш оркали кейинги 5 йилда хизмат курсатиш хажмини 3 бараварга ошириш хамда ушбу йуналишда жами 3,5 миллион янги иш уринларини яратиш. Шахар ва туманлар марказларида ахолининг кундалик эхтиёжи юкори булган маиший ва коммунал хизматларни ривожлантириш буйича пуллик сантехника, электрик, уй жихозларини таъмирлаш, кейтеринг каби хизматларни курсатиш пунктларини ривожлантириш. Республика худудларида савдо ва йулбуйи хизматларини ривожлантириш оркали 130 та замонавий бозорлар ва савдо комплекслари, шунингдек, йулбуйи инфратузилмасини ривожлантириш буйича 65 та йирик хамда 5000 та кичик хизмат курсатиш объектларини ташкил этиш. Сервис сохасида яширин иктисодиёт улушини 3 бараварга кискартириш. Хизматлар сохасининг жозибадорлигини ошириш максадида сохадаги тадбиркорлик субъектларига кушимча имтиёзлар такдим этиш8 худудларни комплекс ижтимоий-иктисодий ривожлантиришнинг асосий омилларига эътибор каратиш максадга мувофикдир.

REFERENCES

1. Shavkat Mirziyoyev. Yangi O'zbekiston taraqqiyot strategiyasi. To'ldirilgan ikkinchi nashri. -Toshkent: "O'zbekiston" nashriyoti, 2022. - 416 bet.

2. Президентимизнинг 2020 йил 1 майдаги "Худудларни ижтимоий-иктисодий ривожлантиришни рейтинг бахолаш тизимини жорий этиш тугрисида"ги П^-4702-сон карори.

3. Смешко О. Г. С 50 Региональная экономика: факторы развития: монография. — СПб.: Издательство Санкт-Петербургского университета управления и экономики, 2014. —266 с.: ил.ISBN 978-5-94047-703-7

4. Industrial management and its importance in sustainable economic development MI Kutbitdinova - Economics and Innovative Technologies, 2018

5. Development of branding strategy in the system of marketing of children's goods KM Inoyatovna, MDB Qizi, KS Mirvaxitovna - ACADEMICIA: An International Multidisciplinary ..., 2021

8 https://www.sammu.uz/frontend/web/upload/content-files/61fb9c694a831.pdf

CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL ISSN: 2181-2489

OF SCIENTIFIC RESEARCH VOLUME 2 I ISSUE 5 I 2022

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230

6. Matyakubov, A. M., & Matrizayeva, D. (2019). Sustainable economic growth with innovative management in Uzbekistan. ISJ Theoretical & Applied Science, 08 (76), 250-257.

7. Мэтякубов А. Д., Матризаева Д. Ю. Экономический анализ эффективности управления инвестициями в промышленности // Бюллетень науки и практики. 2020. Т. 6. №7. С. 251-256. https://doi.org/10.33619/2414-2948/56/27

8. Матризаева Д.Ю. Роль инновационного управления в обеспечении

экономического_роста_в_промышленных_предприятиях

Бюллетень науки и практики. 2020. Т. 6. № 4. С. 303-308.

9. Мэтякубов А. Д. Вопросы привлечения инвестиций в промышленности Республики Узбекистан (на примере производства строительных материалов) // Бюллетень науки и практики. 2018. Т. 4. №7. С. 379-387. Режим доступа: http://www.bulletennauki.com/metyokubov (дата обращения 15.07.2018).

10. https://uza.uz/uz/posts/ududlarni-izhtimoiy-i-tisodiy-rivozhlantirishni-ba-olash-tiz-12-05-2020

11. https://www.spbume.ru/file/pages/76/smeshko_mon.pdf

12. https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BE%D 0%BD%D0%B0%D0%BB%D 1 %8C%D0%BD%D0%B0%D 1 %8F %D 1 %8D%D0% BA%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D0%B0

13. https://www.sammu.uz/frontend/web/upload/content-files/61fb9c694a831.pdf

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.