Научная статья на тему 'ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОН КАДРЛАРИ ИҚТИСОДИЙ БИЛИМЛИ БЎЛИШИ ТАРАҚҚИЁТИМИЗ МЕЗОНИ'

ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОН КАДРЛАРИ ИҚТИСОДИЙ БИЛИМЛИ БЎЛИШИ ТАРАҚҚИЁТИМИЗ МЕЗОНИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
5
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
иқтисодчи / кадрлар / миллий тараққиёт / иқтисодий билимлар / иқтисодий тафаккур / иқтисодий фанлар / иқтисодий саводхонлик.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Равшан Хидоятов, Хидоятов Зиёвутдин

Иқтисодчи кадрларни тайёрлашни замон талаблари даражасига кўтариш миллий тараққиётимизнинг талабларидан бири сифатида долзарб вазифалардан ҳисобланади. Шунинг учун ҳам барча соҳалар бўйича кадрларимиз ўз мутаҳассисликларини чуқур билиши баробарида иқтисодий билимларга ҳам етарли даражада эга бўлмоғи лозим.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОН КАДРЛАРИ ИҚТИСОДИЙ БИЛИМЛИ БЎЛИШИ ТАРАҚҚИЁТИМИЗ МЕЗОНИ»

ЯНГИ УЗБЕКИСТОН КАДРЛАРИ ЩТИСОДИЙ БИЛИМЛИ БУЛИШИ

ТАРАВДИЁТИМИЗ МЕЗОНИ 1Равшан Хидоятов, 2Хидоятов Зиёвутдин

1ЖизПИ "Иктисодиёт ва менежмент" кафедраси доценти, и.ф.н.

1rxidoyatov@mail.ru Тел: (90)310 68 11 2ЖизПИ талабаси https://doi.org/10.5281/zenodo.10800042

Аннотация. Ицтисодчи кадрларни тайёрлашни замон талаблари даражасига кутариш миллий тарацциётимизнинг талабларидан бири сифатида долзарб вазифалардан щсобланади. Шунинг учун щм барча со^алар буйича кадрларимиз уз мута^ассисликларини чуцур билиши баробарида ицтисодий билимларга щм етарли даражада эга булмоги лозим

Калит сузлар: ицтисодчи, кадрлар, миллий тарацциёт, ицтисодий билимлар, ицтисодий тафаккур, ицтисодий фанлар, ицтисодий саводхонлик.

Аннотация. Поднятие подготовки экономических кадров на уровень современных требований является одной из актуальных задач как одного из требований нашего национального развития. Поэтому наши кадры во всех сферах должны обладать достаточными экономическими знаниями, а также глубокими знаниями своей специальности.

Ключевые слова: экономист, кадры, национальное развитие, экономические знания, экономическое мышление, экономические науки, экономическая грамотность.

Abstract. Raising the training of economic personnel to the level of modern requirements is one of the urgent tasks as one of the demands of our national development. That's why our personnel in all fields should have sufficient economic knowledge as well as deep knowledge of their specialties.

Keywords: economist, personnel, national development, economic knowledge, economic thinking, economic sciences, economic literacy.

Маълумки, мамлакатимизда ишлаб чикаришни модернизация килиш, уларни энг замонавий, илгор техника ва технологиялар билан жих,озлаш, инновация жараёнларини такомиллаштириш, илм-фан, техника сохдларида янги ишланмаларни яратиш ва жорий килиш, уларнинг хукукий ва иктисодий механизмларини замон талаблари асосида ташкил килишга катта ахдмият берилмокда.

Шунингдек, бугун яратилаётган имкониятлардан янада самарали фойдаланиш, сифатли, арзон ва харидоргир мах,сулотлар ишлаб чикариш ва хизматлар курсатишни йулга куйиш асосида хизматлар сохдсида миллий брендларни ташкил этиш, ишлаб чикарилаётган товар ва мах,сулотларни жахон бозорларига "Узбекистонда ишлаб чикарилган" бренди билан олиб чи;иш талаб этилмокда.

^олаверса бугунги кунда ижтимоий-иктисодий жараёнларга мамлакатнинг келажакка йуналтирилган максадлари йулида таъсир курсатувчи бошкарув тизимларини, унинг энг илгор усулларини жорий этиш зарур булиб колмокда. Буларнинг барчаси уз навбатида замонавий бошкаришни талаб этишидан келиб чикиб, барча сох,а ва тармокларга замонавий менежмент ва маркетингни жорий килиш ва бу сохдда кадрлар тайёрлаш буйича урта ва узокмуддатли "Йул хариталар"ини ишлаб чикишни таказо этмокда.

Яна бир ута мух,им вазифа - бу мамлакатнинг экспорт салох,иятини ошириш ва иктисодиётнинг ракобатбардошлигини ошириш талаб килинмокда. Жахон иктисодиётида

кечаётган мyраккаб жараёнлар шароитида узимизда мавжyд имкониятларни янада самарали ишлатиш, иктисодий Усишнинг янги омилларини излаб топиш, янги ташки бозорларни узлаштириш, айникса хyдyдларнинг ресyрс салох,ияти хдмда мавжyд имкониятларидан окилона фойдаланиш эвазига миллий иктисодиётимизнинг самарадорлигини, унинг ракобатбардошлигини ошириш буйича кушимча чора-тадбирларни амалга оширишимиз зарyр булмокда.

Бyларнинг барчаси эса куп жихдтдан етyк мyтахассис кадрларга боFликлиги барчамизга аён. Бугунги давр, айникса, замонавий билим ва малакагаэга булган мухандис-технологлар, иктисодчилар, корпоратив бошкарув менежерлари, маркетологлар, шунингдек, ахборот технологиялари сохдсида дастурчиларни тайёрлашни тубдан кучайтириш ва мазкур сохдларда истеъдодли ёшларга алох,ида эътибор каратишни талаб килмокда.

Х,акикатдан х,ам Янги Узбекистон тараккиётини малакали мутахассислар белгилайди. Замон талабларига жавоб берадиган, илFор фан - техника, технология ютукларини эгаллаб олган кадрларни етиштирмасдан жамиятни юксалтириб булмайди. 2020 йилда кабул килинган "Таълим тyFрисида"ги конун ва Узбекистон Республикаси олий таълим тизимини 2030 йилгача ривожлантириш концепцияси асосида ташкил этилган узлуксиз таълим тизими, х,ар томонлама билимли, интеллектуал салох,ияти, маънавияти юксак, баркамол авлодни шакллантириш механизми мамлакатимизда кучли демократик давлат барпо этиш ва ривожлантиришнинг мух,им омили булиб хизмат килмокда.

Маълумки, таълим сохдсидаги ислох,отлар мамлакатимизда олиб борилаётган ижтимоий-иктисодий ислох,отларнинг узвий ва х,ал килувчи йуналишларидан бири х,исобланади. "Олий таълим — илм-фан — ишлаб чикариш уртасида узилишлар мавжуд, интеграция таъминланмаган. Илмий-тадкикот институтлари олий таълимда кадрлар тайёрлаш жараёнига зарур даражада жалб этилмаган, уларда илмийизланишлар иктисодиёт сохдларининг реал эх,тиёжларидан келиб чикмасдан амалга оширилмокда. Олий малакали илмий ва илмий-педагог кадрларнинг тизимли тайёрланмаслиги олий таълим муассасаларининг илмий салох,иятининг пасайишига олиб келмокда".

Окибатда эса айрим тармок ва корхоналарда мах,сулот бозорлари ва ташкилот х,олатини тах,лил килиш, унинг кучли бош омилларини бах,олаш, стратегик ривожланишини белгилаш, ички ва ташки хужалик боFланишларини мувофиклаштириш, шартномавий муносабатларни тартибга солиш, айникса, ишлаб чикариш самарадорлигини таъминлаш ва бошкаришда хдмон оксокликка йул куйилаётгани х,еч кимга сир эмас.

Бугунги давр ходимлар манфаати ва х,укукларини х,имоя килиш, моддий раFбатлантириш механизмларини тубдан янгилаш, уларнинг бурч ва мажбуриятларини бажаришлари буйича масъулиятини ошириш, юкори фойда билан ишлашга ундовчи омилларни кучайтиришни талаб этмокда. Буларнинг барчаси, шубхдсиз, хужалик юритувчи субъектларнинг юкори малакали, масъулиятли ва етук кадрлар билан кай даражада таъминланганлигига боFлик.

Бунинг учун барча сохдга булажак кадрларни тайёрлашнинг таянчи булган олий укув юртлари фаолиятини замон талаблари асосида янада такомиллаштириш, таълим хизматлари сифатини жах,он андозалари даражасида таъминлаш масалаларига алох,ида эътибор каратиш мух,им ахдмиятга эга.

Республикамиз, лозим булса ривожланган хорижий мамлакатларда тупланган илFор тажрибани атрофлича урганиш, чукур тах,лил килиш, кадрлар малакасини ошириш ва кайта

тайёрлаш тизимини мутлако янгилаш лозим булмокда. Сабаби бу жараён мунтазамлик ва давомийликни талаб этади.

Бугунги кунда энг ривожланган мамлакатларда хам кадрлар тайёрлаш, уларнинг малакасини ошириб боришга катта ахамият каратилади. Бу борада айникса, Япония, Л^Ш ва Европа мамлакатларида бошкарув сохдсида кадрлар тайёрлашборасида тупланган жуда катта тажрибани урганиш асосида узимизнинг кадриятларимизни, урф-одатларимизни ва халкимиз минталитетини хисобга олган холда уларни жорий этиш жуда катта ахамиятга эга.

Президентимиз, колаверса хукуматимиз томонидан олдимизда турган кенг куламли вазифаларни бажариш учун кадрлар билан ишлашнинг бутун тизимини такомиллаштиришга доир катор ишларни амалга ошириш лозимлигига алохида эътибор каратиб келинмокда. Хусусан, кадрларнинг амалий захирасини шакллантириш, уларни тайёрлаш ва кайта тайёрлашнинг мухим масалаларини узичига оладиган максадли дастурни ишлаб чикиш вакти келганини, шунингдек, бугунги замон барча сохалар каторида илм-фанни хам янги боскичга кутаришни талаб килаётгани, жамият олдида турган долзарб масалаларни илм-фансиз ечишкийинлиги, фан, таълим ва ишлаб чикариш интеграциясини янада такомиллаштириш мухимлиги алохида эътироф этилмокда.

2Gl7-2G2l йилларда Узбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Х,аракатлар стратегиясида хам кадрлар тайёрлаш масалаларига устувор ахамият каратилган эди. Айникса, олий укув юртлари талабаларини бозор иктисодиёти талаблари ва иш берувчиларнингэхтиёжларига жавоб берадиган йуналишлар ва мутахассисликлар буйича тайёрлаш хамда ишга жойлаштириш борасидаги ишларни такомиллаштириш, олий таълим муассасалари ва илмий-тадкикот институтлари хузурида ихтисослаштирилган илмий-экспериментал лабораториялар, юкори технологияли марказлар ва технопаркларни ташкил этиш юзасидан вазифалар белгилангани эътиборга молик.

Алохида таъкидлаш жоизки, Президентимиз томонидан кабул килинган "Олий таълим тизимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тyFрисида"ги ^арор айнан ана шу белгиланган вазифаларни амалга ошириш, ушбу сохада бугун долзарб булиб турган масалаларни хал этиш ва хаётга жорий этишнинг кенг камровли ва комплекс чора-тадбирларини кузда тутаётганлиги билан жуда катта ахамиятга эга. Шу билан бирга ^арорда белгиланган чора-тадбирларнинг хукукий, ташкилий хамда молиявий жихатдан кафолатланганлиги улар ижросининг кафолатланганлигидан далолатдир. Энди уларнинг руёби факат мутасаддиларнинг фидойилигига, масъулият билан ишлашига, белгиланган вазифаларни уз вактида ва самарали амалга оширишларига боFлик.

Бир суз билан айтганда, бугун мамлакатимизда хар бир соха ва йуналишда амалга оширилаётган ислохотлар изчиллигини таъминлаш юкори билимли ва малакали мутахассисларга, юксак интелектуал салохият ва тажрибага эга булган кадрларга бевосита боFлик. Етук салохиятга эга кадрлар келажакда эркин бозор талабларига тула жавоб берадиган иктисодиётни бошкариш тизимларини янада мукаммаллаштириш, ишлаб чикаришни изчил ва мунтазам модернизация килиб бориш, иктисодиётнинг ички ва ташки ракобатбардошлигини ошириш, мамлакатимиз экспорт салохиятини юксалтириш, ички бозорларимизни сифатли, арзон ва харидоргир махсулотлар билан тулдириш, энг асосийси, халкимиз турмуш фаровонлигини янада юксалтириш каби эзгу ниятларимизга етишишда мухим омил булади.

Маълумки, Узбекистон Республикаси мyстакилликка эришганига мана 30 йилдан ошди. Шу давр давомида мамлакатимиз бозор иктисодиётига боскичма-боскич, шахдам кадамлар билан кириб бориб, хар жабхада улкан ютукларни кУлга киритиб халкаро доирада унинг нуфузи тобора ошиб бормокда. Яъни, ташки иктисодий алокалар кенгайиб, ривожланиб бораётганлиги жахон андозалари талабларига жавоб бераоладиган, хар жихатдан чукур билимли, юкори малакали мутахассисларни тайёрлашни талаб килмокда. Айникса бу борада иктисодий соха мутахассисларининг роли янада ортиб бормокда.

Иктисодчи кадрларни тайёрлашни замон талаблари даражасига кутариш миллий тараккиётимизнинг талабларидан бири сифатида долзарб вазифалардан хисобланади. Шунинг учун хам барча сохалар бyйича кадрларимиз Уз мутахассисликларини чукур билиши баробарида иктисодий билимларга хам етарли даражада эга булмоги лозим.

Бунинг учун эса бундай кадрларни тайёрлашда уларга талабалик давридаёк иктисодий фанлардан назарий ва амалий билимларини хамда илмий дунёкарашини шакллантириш, иктисодий конунлар ва категориялар мазмун-мохиятини ургатиш, уларга нисбатан шахсий муносабатларни шакллантириш оркали иктисодий тафаккурини мукаммаллаштириб юкори билимли мутахассислар сафига кушиб юбормок лозим.

Талабаларнинг янги иктисодий тафаккурини шакллантиришдан асосий максад -уларни иктисодий ислохотлар жараёнининг фаол иштирокчиларига айлантириш, куч ва салохиятларини Янги Узбекистон иктисодиётини ривожлантиришга каратишдир. Иктисодий тафаккурга эга булган хар кандай ёшлар Узбекистонда ислохотларни тугри олиб боришга, мамлакатимизда бозор иктисодиётини, унинг инфратузилмасини шакллантиришга ва шу асосда ахолининг турмуш даражасини янада юксалтиришга катта хисса кушишга кодир кадрлар булиб етишиши мукаррар. Иктисодий тафаккурни шакллантиришнинг асосий манбаи - иктисодий билим олишдир. Бу деган суз укув жараёнига малакали укитувчиларни, услубий кулланмаларни, янги ахборот технологияларни жалб этишдир.

Талабаларнинг мустакил дарсларини ташкил этиш ва уни утказишда Узбекистон Республикаси Президенти асарларини, жойларда килган маъруза ва нуткларини, Вазирлар Махкамасининг карорларини, Узбекистон Республикаси Олий Мажлисининг сессия материалларини чукур урганишга алохида эътибор беришни таказо этади. Шу билан бирга талабаларда янгича иктисодий тафаккурни шакллантиришда укув жараёнларига корхона, фирма, бошкарма рахбарларини хамда банк ва молия мутахассисларини жалб этиш алохида ахамиятга эга. Чунки укув жараёнларини такомиллаштириш назария билан амалиётни кушиб олиб бориш билан богликдир. Шунинг учун талабаларни жойлардаги илгор кушма, хусусий ва жамоа корхоналарига олиб бориб, уларнинг фаолиятини чукур ургатиш зарур булади. Амалий машгулотлар эса уйин, бахс усуллари оркали утказилса, талабаларнинг малакасини такомиллаштиради, билимларини ошириб жамиятимиз учун тайёр фойдари кадрлар булиб етишишига эришилган булади.

Аммо, кейинги йиллада олий укув юртларида иктисодий фанларнинг пойдевори булган, барча йуналишларда укитиладиган "Иктисодиёт назарияси" фанининг олиб ташланиши ва бунинг окибатида талабаларга иктисодий билимларнинг берилмаётганлиги булажак кадрларимизнинг иктисодий саводхонлиги нолга тушиб колаётганлигидан далолатдир.

Биз бугун Янги Узбекистонда Учинчи ренесанс пойдеворини кураётган эканмиз барча ёшларимиз нафакат уз мутахассислиги буйича билимли балки чукур иктисодий

билимга хам эга бyлмоFи лозим. Шунинг учун бизнинг таклифимиз барчо олий укув

юртларида кайтадан Иктисодиёт назарияси фанини укув жараёнига киритишни тегишли

вазирлик ва идоралар урганиб чикса максадга мувофик булар эди.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2G17 йил 27 июлдаги "Олий маълумотли мутахассислар тайёрлаш сифатини оширишда иктисодиёт сохалари ва тармокларининг иштирокини янада кенгайтириш чора-тадбирлари тyFрисида"ги ПК-3151-сон карори.

2. Ахунова T.H Узбекистонда таълим хизматлари маркетинги муаммолари. Mонография. - Т.: Иктисод-Mолия, 2005.

3. Салохитдинов, Ш. (2024). ЖИЗЗАХ ВИЛОЯТИ БУЙИЧА ОЛИЙ ТЛЪЛИM ХИЗMЛТЛАРИ СИФЛТИHИ БЛХОЛАШ ТИЗИMИHИHГ РИВОЖЛАИИШИГА ТЛЪСИР ЭТУВЧИ ОMИЛЛАР ТАХЛИЛИ. Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 2(1), 4бб-473.

4. Салохитдинов, Ш. (2023). ОЛИЙ ТАЪЛИM ХИЗMЛТЛЛРИ СИФЛТИHИ БЛХОЛАШ ТИЗИMИ РИВОЖЛАHИШИHИHГ HЛЗАРИЙ ЁДАШУВЛАРИ. Iqtisodiyot va ta'lim, 24(3), 4G5-4G9.

5. Хидоятов, Р., Хакимов, О., & Исакобулов, Р. Ю. (2016). Духовная просвещенность руководителя: проблемы и их решения. Молодой ученый, (7-2), 9б-99.вации". Тошкент 22 апреля 2021г.

6. Хидоятов, Р., & Тухтаев, З. (2022). ЖКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ ЛИБЕРАЛИЗАЦИИ ГОВОЙ УЗБЕКСКОЙ ЭКОHОMИКИ. INNOVATIVE DEVELOPMENTS AND RESEARCH IN EDUCATION, 35.

7. ХИДОЯТОВ Р. (2023). MИЛЛИЙ ЩТИСОДИЁТHИHГ РАKОБАТБАРДОШЛИraHИ ОШИРИШ ЖАMИЯТ ТАРАККИЁТИДА MУХИM ОMИЛ.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.