Научная статья на тему 'ЯККАКУРАШ СПОРТЧИЛАРИНИ ОҒИР АТЛЕТИКА МАШҚЛАРИ ОРҚАЛИ ЖИСМОНИЙ СИФАТЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ'

ЯККАКУРАШ СПОРТЧИЛАРИНИ ОҒИР АТЛЕТИКА МАШҚЛАРИ ОРҚАЛИ ЖИСМОНИЙ СИФАТЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
39
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Fan-Sportga
Область наук
Ключевые слова
ЧИДАМКОРЛИК СИФАТИ / ЖИСМОНИЙ РИВОЖЛАНГАНЛИК / ОғИР АТЛЕТИКА МАХСУС МАШқЛАРИ / ЯККАКУРАШЧИЛАРНИНГ МАШғУЛОТ РЕЖАСИ

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Каипов Ж.А., Юлчиев Ф.Ф.

Мақолада яккакураш спортчиларини оғир атлетика машқлари орқали жисмоний сифатларини такомиллаштириш бўйича услубий тавсиялар ишлаб чиқилган.В статье разработаны методические рекомендации по совершенствованию физических качеств единоборцев средствами тяжелой атлетики.The article developed guidelines for improving the physical qualities of wrestlers by means of weightlifting.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЯККАКУРАШ СПОРТЧИЛАРИНИ ОҒИР АТЛЕТИКА МАШҚЛАРИ ОРҚАЛИ ЖИСМОНИЙ СИФАТЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ»

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

(техник-жисмоний; техник-тактик; тактик- жисмоний (1-расмга каранг).

Махсус тайёрлов машклари 33% Умум тайёрлов машклари 45%

^аракатли

уйинлар

22%

1-расм. Тайёргарлик босцичининг умумий тайёргарлик этапи-даги тренировка жараёнининг нисбати

Хулоса. Ёш таэквондочиларни дастлабки тайёргарлик жараёнида тренировка машгулотини тузишда харакатли уйинлар, асосан куч, координацион ва тезкорлик кобилиятига таъсир килади, машгулотнинг биринчи ва иккинчи кисмларида режалаштирилган булиши керак. Биринчи навбатда мослашувчанликни ривожлантириш даражасига таъсир киладиган уйин-лар, шунингдек, чарчок пайдо булишидан олдин, агар иложи булса, биринчи кисмнинг охирида ёки иккин-чисида режалаштирилган булиши керак. Бунинг саба-би, таэквондо спортчиларига техникаларни самарали бажариш учун юкори даражадаги мослашувчанликни ривожлантириш керак.

Таэквондо спортчиларининг мусобака фаолияти

самарадорлигига сезиларли таъсир курсатадиган машклар пайтида пайдо булган чарчок канчалик куч-лирок булса, фаол эгилувчанлик даражаси шунчалик паст булади, пассивлик эса шунчалик юкори булади. Машгулотнинг иккинчи кисмида асосан чидамлилик ривожланиш даражасига таъсир киладиган уйинлар-дан фойдаланиш керак, чунки биринчи кисм муам-моларини хал килиш натижасида пайдо буладиган чарчок машгулот вактидан окилона фойдаланишга имкон беради.

Адабиётлар:

1. Узбекистон Республикасининг "Жисмоний тарбия ва спорт т^рисида1'™ Конуни (Янги тахрир). - Т. "Хал^ Сузи", 5 сентябр 2015 йил;

2. Михайлова М. В. Проблемы использования игровой деятельности старших дошкольников для формирования психологической готовности к обучению в школе / М. В. Михайлова // Психологические основы1 обучения и воспитания: материалы 26-й научной конференции / под ред. А. Н, Николаева / СПбГАФК им. П. Ф. Лесгафта. - 2000. - С. 85-88 с.

3. Мунтян В. С. Оптимизация спецальной подготовки, к рукопашному бою: Автореф. дис... канд. наук. - X: ХДАФК, 2006. - 20 с.

4. Озолин, Н.Г. Современная система спортивного тренировки / Н.Г.. Озолин. М.: Физкультура и спорт, 1970. 488 с.

5. Платонов В.Н. Общая теория подготовки спортсменов в олимпийском спорте. - К.: «Олимпийская литература». 1997. - 584с.

6. Сафонкин С. Н. Таэквон-до / С. Н. Сафонкин; СПб ГАФК им. П; Ф. Лесгафта. - СПб., 2001. - 181 с.

7. Джангаров, Т.Т. Психологическая характеристика видов спорта и соревновательных упражнений //Психология физического воспитания и спорта. М.: Физкультура и спорт, 1979.С.34-41.

8. Донской, Д.Д., Зациорский В.М. Биомеханика. М.: Физкультура и спорт, 1979. 258 с.

9. Кудин В.В., Агеев В.В. Теория и методика таэквондо / программа для слушателей Высшей школы тренеров ГЦОЛИВКа (Курс специализации). - М., 1992. - 29 с.

Муаллиф билан богланиш учун:

jahongur.nuKusf@MaH.ru

Магистрант Ж.А. КАИПОВ

Узбекистан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети Узбекистон, Чирчик ша^ри

Узбек-Беларус кушма факультет магистранти Ф.Ф. ЮЛЧИЕВ1 Узбекистан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети Узбекистон, Чирчик шахри

ЯККАКУРАШ СПОРТЧИЛАРИНИ ОГИР АТЛЕТИКА МАШЦЛАРИ ОР^АЛИ ЖИСМОНИЙ СИФАТЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

Аннотация

Annotation

В статье разработаны методические рекомендации по совершенствованию физических качеств единоборцев средствами тяжелой атлетики.

Ключевые слова: качество выносливости, физическое развитие, тяжелоатлетические специальные упражнения, индивидуальный план подготовки единоборцев.

Маколада яккакураш спортчиларини огир атлетика машклари оркали жисмоний сифатларини такомиллаштириш буйича услубий тавсиялар ишлаб чикилган.

Калит сузлар: чидамкорлик сифати, жисмоний ривожланганлик, огир атлетика махсус машцлари, яккакурашчиларнинг машгулот режаси.

The article developed guidelines for improving the physical qualities of wrestlers by means of weightlifting.

Key words: quality of endurance, physical development, weightlifting special exercises, individual training plan for wrestlers.

Долзарблиги. Республикамизда охирги йилларда жисмоний тарбия ва спортни оммалаштириш, жисмоний тарбия ва спорт сохасида ахоли соглигини мустахкам-лашга кумаклашадиган аник дастурларни амалиётга жорий этиш, олимпия спорт турларига купрок ёшларни жалб килиш, шугулланувчи ёшлар учун зарур шарт-ша-

роитлар яратиш хамда мамлакатнинг халкаро спорт майдонларида муносиб иштирок этишини таъминлаш борасида изчил чора-тадбирлар амалга оширилмокда. Шу билан бирга, ёшларни спортга кенг жалб килиш ва улар орасидан иктидорли спортчиларни саралаб олиш, спорт турлари буйича юкори натижаларни таъминлай-

см см о см

го та t

0 Q. W

1

с го

№1-2022

www.fansports.uz

69

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

см см о см

го га t

0

w

1

диган махоратли спортчилар билан миллий терма жамо-аларни шакллантириш ва мураббийлар учун кушимча шарт-шароитлар яратиш зарурати мавжуд [1].

Сир эмаски, охирги йилларда Республикамизда бир катор халкаро микёсидаги спорт мусобакалари ва турнирлар утказилиб келинмокда. Шулар жумласидан, яккакураш спорт турлари буйича хам бир нечта нуфузли мусобадалар булиб утмокда. Статистик маълумотларга эътибор каратадиган булсак, йилдан йилга мамлакати-мизда яккакурашга булган кизикиш ортиб бормокда деб айта оламиз. Бунинг исботи сифатида халкаро майдон-ларда юртимиз байрогини юкориларга олиб чикаётган спортчиларни эътироф этишимиз мумкин.

Маълумки, яккакурашчилар юкори натижаларига эришишида унинг куч ва чидамлилик сифатлари мухим адамиятга эга. Лекин, яккакурашчиларнинг мушаклари нафакат юкламаларга чидамлилиги, куч сифатларини тарбиялашда албатта огирликлардан тугри тартибда, ва курсатмалар асосида машгулотларда куллаш уринли булади.

Яккакурашчиларнинг махорати ва махсус иш кобилиятини оширишнинг мухим масалалари алохида адамиятга эга ва уларни хал килиш бевосита укув-машгулот жараёнининг услубий йуналишини танлашга, умумий жисмоний тайёргарлик ва мах-сус жисмоний тайёргарлик воситаларидан окилона фойдаланишга боглик. Бу курашчиларнинг махорати ва махсус иш кобилиятини оширишнинг мухим омилларидан бири саналади. Спортчиларнинг куч сифатларини ривожлантириш ва машгулот воситалари хамда усулларини рационализация килиш муаммоси доимо олимлар ва спорт амалиётчилари томонидан урганишга харакат килинган бирок, дзюдочиларда куч сифатларини илмий асослаш мутахассислар назари-дан бироз четда колган.Кишки мавсумда югуришнинг умумий хажми 30-40%га ортади. Спорт тиббиёти му-тахассисларининг тадкикотларига кура, узок муддатли мутадил кувватли ишдан фойдаланилганда спорт-чининг организмида АТФнинг ресинтезланишини аероб механизмлари такомиллашади, организмнинг энергетик субстратларини захираси купаяди, шу хисобдан спортчилар ва курашчилар учун энг катта аероб хажмга эга хисобланади [3].

Яккакурашчилар учун огирликлар билан бажари-ладиган машклар асосан куч сифатини такомиллашти-ришда кулланилади. Машгулот давомида спортчилар огирликлар билан бажариладиган машкларда аввалам-бор гавдани тугри ушлашга, тугри нафас олишга ахамият бериш керак.

Огирликларга ёндошишда штанга огирлиги ва такрорлашлар сони маълум бир чегарагача узгариб ту-ради. Юкори огирликларда машк бажарганда оптимал такрорлашлар сони кам булади. Лекин бу огирликлар мушак кучини оширишда жуда хам зарур. Енгил огир-ликда куп такрорлаш билан машк килиш эса мушак кузгатувчиларига кам таъсир этади.

Спортчиларнинг огирлик (штанга) билан ишлашда ишончли ва самарали машклар мажмуи тавсия эти-лади. Булар (классик даст кутариш, кукракдан силтаб кутариш, елкада штангани оёк учида кутариш, елкада

штанга билан юриш (ходьба), тренажёрда оёк билан сикиб кутариш, штангани белгача кутариш, штангани ётиб сикиб кутариш, кул мушак кучига гантеллар билан ишлаш, штанга билан олдинга эгилиш, куллар бош оркасида оркага 90° га кутарилиш, тиззаларни буккан холда штангани тиззадан белгача кутариш, кукракда штанга билан утириб туриш).

Куйидаги жадвалда яккакурашчиларнинг жисмоний тайёргарлигини оширишда огир атлетика машкларини машгулотларга киритиш тавсия этилади. Бунда асосан елка ва кул, бел ва оёк мушак кучига эътибор каратилган.

Жадвал

Жисмоний тайёргарлигини оширишда 0Fир атлетика машцлар комплекси

Кул ва оёк мушак кучини ривожлантирувчи машклар Машклар номи

Тренажёрда ётган холда оёкларни букиб ёзиш

Гиряни даст кутариш

Елкада штанга билан оёк учига кутарилиш

Елкада штанга билан юриш

Кукракдан силтаб кутариш

Классик даст кутариш

Бел ва елка мушак кучини ривожлантирувчи машклар Штангани белгача кутариш

Штанга билан олдинга эгилиш

Елкада штанга билан оркага 90° га кутарилиш

Тиззаларни буккан холда штангани тиззадан белгача кутариш

Тиззаларни буккан холда штангани тиззадан белгача кутариш

*Ушбу устунда спортчининг жисмоний имкониятидан уамда шах-сий вазнидан келиб чициб огирлик, ёндашувлар сонини узгартириш мацсадга мувофиц саналади.

Мазкур машклар мажмуасини тайёрлов даврида куллаш мацсадга мувофиц. Мазкур гурух машклари яккакурашчиларнинг жисмоний тайёргарлигини оширишда самарали ёрдам беради. Хулоса килиб айтиш мумкинки, спортчиларни жисмоний тайёргарлигини оширишда, укув-дастури машгулот юкламалари ва огир атлетика машкларидан тугри фойдаланиш оркали яккакураш билан шугулланувчи спортчиларнинг организмининг махсус ишчанлик кобилиятига ижобий таъсир курсатади.

Яккакурашчиларнинг тайёргарлик даврида, куч сифатларини ривожлантиришда юкори самара берув-чи огир атлетика спорти машклари меъёрий ва хажм шиддатларини тугри таксимлаш оркали куч сифатини ошириш спортчиларнинг машгулот дастурини тугри ташкил этишга ёрдам беради.

Адабиётлар:

1. Маткаримов Р.М. Тяжёлая атлетика. ЖТ ва С учун дарслик. "Фан ва технологиялар марказининг босмахонаси". 2005, 311-312 с.

2. Toshturdiev Sh.Kh. Features of the de es of the development of str elopment of strength qualities during the ength qualities during the training of cyclists Eurasian Journal of Sport Science: Vol. 1 : Iss. 2, Article 12. 2021.- Pg 66-78. [13.00.00 №14]

3. Тоштурдиев Ш.Х., Машарипов А.Р. Подготовка техники педалирования у младших юношей и девушек в велоспорте на легкоатлетической дорожке.// «Олимпийский спорт и спорт для всех» Материалы XXV Международного научного конгресса-часть 2. Минск-БГУФК, 2020.-С. 522-524.

70

www.fansports.uz

№1-2022

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.