Научная статья на тему 'ЙЎЛ ҲАРАКАТИ ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ СОҲАСИГА ЗАМОНАВИЙ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИНИ ЖОРИЙ ЭТИШ МАСАЛАЛАРИ'

ЙЎЛ ҲАРАКАТИ ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ СОҲАСИГА ЗАМОНАВИЙ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИНИ ЖОРИЙ ЭТИШ МАСАЛАЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Прочие социальные науки»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Йўл ҳаракати / ахборот технологиялари / йўл ҳаракати хавфсизлиги / йўл-транспорт ҳодисаси / қонунчилик / йўл ҳаракати қоидалари / транспорт воситалари / автомобиль йўллари.

Аннотация научной статьи по прочим социальным наукам, автор научной работы — Камалов Дилмурод Дарвишович

Мақолада республикамизда йўл ҳаракати хавфсизлигини таъминлаш соҳасида замонавий ахборот технологияларини жорий этиш масалалари таҳлил қилинган ҳолда буни тартибга солувчи норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг бугунги ҳолати ва амал қилиш доираси, ижро этиш масалалари таҳлил қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЙЎЛ ҲАРАКАТИ ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ СОҲАСИГА ЗАМОНАВИЙ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИНИ ЖОРИЙ ЭТИШ МАСАЛАЛАРИ»

Central Asian Journal of

Education and Innovation

ИУЛ ХАРАКАТИ ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ СОХАСИГА ЗАМОНАВИИ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИНИ ЖОРИЙ ЭТИШ МАСАЛАЛАРИ

Камалов Дилмурод Дарвишович

Сурхондарё вилояти ИИБ ЖХХ бошлиги уринбосари https://doi.org/10.5281/zenodo.11142784

ARTICLE INFO

Qabul qilindi: 02-May 2024 yil Ma'qullandi: 06- May 2024 yil Nashr qilindi: 08- May 2024 yil

KEY WORDS

Йул уаракати, ахборот технологыялары, йул уаракати хавфсизлиги, йул-транспорт уодисаси, цонунчилик, йул уаракати цоидалари,

транспорт воситалари,

автомобиль йуллари.

ABSTRACT

Мацолада республикамизда йул уаракати хавфсизлигини таъминлаш соуасида замонавий ахборот технологияларини жорий этиш масалалари таулил цилинган уолда буни тартибга солувчи норматив-ууцуций

уужжатларнинг бугунги уолати ва амал цилиш доираси, ижро этиш масалалари таулил цилинган.

Сунгги йилларда мамлакатимизда барча сохалар катори хукукни мухофаза ;илиш органлари фаолияти самарадорлигини ошириш, тизим фаолиятини мутла;о янги, замонавий бос;ичга кутариш, замонавий ахборот технологияларини жорий этиш, соха ходимларининг ах,оли турли катламлари билан доимий муло;оти ва хамкорлигини янада мустахкамлаш борасида хам улкан ишлар амалга оширилмокда.

Узбекистон Республикасида йул харакати сохасидаги муносабатларни тартибга солишдаги миллий цонунчилик хужжатлари таулил килинганда йул харакати хавфсизлигини таъминлаш, йул-транспорт ходисаларининг олдини олиш, хукукбузарликларни уз ва;тида ани;лаш ва уларга бархам беришни таъминлайдиган йул харакатини автоматлаштирилган тартибга солиш тизимини кенгайтириш буйича ички ишлар органлари фаолиятининг сифат жихатидан янги тартиби белгиланганлиги маълум булади.

Хусусан, Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг "Йул харакати хавфсизлигини таъминлаш сохасига замонавий ахборот технологияларини кенг жорий этиш буйича кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги 08.07.2022 йилдаги 377-сон ;арори мазкур йуналишдаги ишларни янада жадаллаштириш, йул харакатини ташкил этиш сохасига замонавий ахборот технологияларини кенг жорий этиш, шунингдек, йул харакати барча иштирокчиларининг хавфсиз харакатланиши учун зарур шарт-шароитлар яратиш ма;садида кабул килинди.

Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг «Узбекистон Республикаси йул хавфсизлигини таъминлаш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида» 2018 йил 19 майдаги 377-сон карорига мувофи; фаолият курсатаётган йул-

патруль хизмати стационар постларида замонавий ахборот-коммуникация технологияларини жорий цилиш орцали ушбу масканларда инсон омилини чеклаган холда транспорт воситаларининг тусицсиз харакатланишини таъминлаш буйича «Яшил» ва «Кизил» йулак тизимини босцичма-босцич жорий этиш тугрисидаги Ички ишлар вазирлигининг таклифи маъкулланди.

Бунда, йул-патруль хизмати стационар постларида ташкил этиладиган: «Яшил» йулакдан — белгиланган цоидаларга риоя этадиган ва хукуцбузарлик содир этмаган транспорт воситалари хайдовчилари хеч цандай тусицсиз ва чекловларсиз харакатланиши;

«Кизил» йулакдан — цидирувда булган, вазн ва х,ажм параметрларини бузиб харакатланаётган ёки йул харакати цоидаларини бузганлик учун уз вацтида туланмаган жаримаси мавжуд булган транспорт воситалари харакатланиши белгиланди.

Куйидагиларни назарда тутувчи Йул-патруль хизмати стационар постларида «Яшил» ва «Кизил» йулак тамойили асосида харакатланиш тартибини жорий этиш тугрисидаги низом тасдицланди:

«Яшил» ва «Кизил» йулак тамойили асосида йул-патруль хизмати стационар постларининг фаолиятини ташкил этиш тартиби;

автотранспорт воситаларининг йул-патруль хизмати стационар постларида «Яшил» ва «Кизил» тамойили асосида ташкил этиладиган йулаклар орцали харакатланиш тартиби;

постларга хизматни уташ учун жалб этиладиган йул-патрул хизмати ходимларининг асосий хуцуц ва мажбуриятлари;

постларга транспорт воситасида харакатланиб келган хайдовчининг хуцуц ва мажбуриятлари;

постлар фаолияти устидан назорат цилиш тартиби.

2023 йил 1 декабрдан бошлаб «Яшил» ва «Кизил» йулак тамойили босцичма-босцич республиканинг йул-патруль хизмати стационар постларида жорий этилиши белгиланди.

Вазирлар Махкамасининг «Йул харакати хавфсизлиги сохасидаги хуцуцбузарликларга царши курашиш самарадорлигини оширишга доир цушимча чора-тадбирлар тугрисида» 2018 йил 20 сентябрдаги 747-сон царорига 3-иловага мувофиц цушимчалар киритилди.

Йул-патруль хизмати стационар постларида «Яшил» ва «Кизил» йулак тамойили асосида харакатланиш тартибини жорий этиш тугрисида Низом1 автотранспорт воситаларининг йул-патруль хизмати стационар постларида ташкил этилган «Яшил» ва «Кизил» йулак тамойили асосида харакатланиши тартибини белгилайди. Ушбу Низомда цуйидаги асосий тушунчалардан фойдаланилади: ёруглик диодли экран — LED дисплей, визуал маълумотларни курсатиш ва узатиш учун цурилма (дисплей, монитор, телевизор, электрон табло);

1 Узбекистан Республикаси Вазирлар Махкамасининг "Йул харакати хавфсизлигини таъминлаш сохасига замонавий ахборот технологияларини кенг жорий этиш буйича кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги 08.07.2022 йилдаги 377-сон карори

Page 27

«Кдзил» йулак — цидирувда булган, вазн ва хажм параметрларини бузиб харакатланган ёки йул харакати цоидаларини бузганлик учун уз вацтида туланмаган жаримаси мавжуд транспорт воситалари харакатланиши шарт булган харакатланиш булаги;

карздорлик — йул харакати цоидаларини бузганлик учун жарима солиш хасида царор чицарилган кундан эътиборан олтмиш кун ичида туланмаган жарима;

пост — йул-патруль хизмати ходимларининг хизмат курсатиш, тезкор-техник ва махсус воситалар, мухандислик ва бошца тузилмалар билан жихозланган жой;

харакатланиш булаги — автомобилларнинг бир цатор булиб харакатланиши учун етарлича кенг булган, йул чизицлари билан белгиланган ёки белгиланмаган йул цатнов цисмининг хар цандай буйлама булаги;

фото ва видео цайд этиш курилмаси — йул харакати цоидалари бузилишини махсус автоматлаштирилган фото ва видео техника воситалари ёрдамида цайд этувчи цурилма;

«Яшил» йулак — «^изил» йулак орцали харакатланиш шартлигини курсатувчи аломатлари булмаган транспорт воситаларининг харакатланишига рухсат бериладиган харакатланиш булаги.

Постларда урнатилган тартиб хорижий транспорт воситаларига хам татбиц этилади.

Транспорт воситаларининг харакати фото ва видео цайд этиш цурилмалари орцали цайд цилиниб, хайдовчиларга ёруглик диодли экран орцали ишора бериш йули билан тартибга солинади.

Ёруглик диодли экранда акс эттирилмаган ёки «Яшил» йулак буйлаб харакатланиш хацида ишора берилган транспорт воситалари «Яшил» йулак буйлаб тусицсиз харакатланади.

«Кизил» йулакдан харакатланиши буюрилган транспорт воситалари буйича харакат цатнашчиларининг хужжатлари электрон маълумотлар базасидан фойдаланган холда текширилади, аницланган царздорликлар буйича постларда ташкил этилган банк терминаллари орцали царздорлик буйича тулов амалга оширилганидан сунг, уларнинг харакатини давом эттиришга рухсат бериш чоралари курилади.

Карздорлик туланмаган холларда транспорт воситалари Узбекистон Республикасининг Маъмурий жавобгарлик тугрисидаги кодекси 291-моддаси хамда Вазирлар Махкамасининг 2011 йил 25 майдаги 149-сон царори билан тасдицланган Конунчилик хужжатлари бузилганлиги учун ушланган транспорт воситаларини махсус тухташ жойларига олиб келиш, жойлаштириш ва сацлаш тартиби тугрисидаги низомга мувофиц махсус тухташ жойларига жойлаштирилади.

Вазн ва хажм параметрларини бузиб харакатланадиган транспорт воситалари буйича вазн ва хажм параметрлари тегишли нормага мослаштирилган тацдирда, уларнинг харакатини давом эттиришга рухсат берилади.

Вазн ва хажм параметрларини бузиб харакатланган транспорт воситалари буйича вазн ва хажм параметрларини тегишли нормага мослаштирилмаган ёки объектив сабабларга кура бунинг имкони булмаган тацдирда цонун хужжатларида белгиланган тартибда ушлаб туриш чоралари курилади.

Кидирувда булган транспорт воситалари ани;ланганда, ушбу транспорт воситалари дархол махсус тухташ жойларига жойлаштирилади.

Постларда хизмат утаётган йул-патруль хизмати ходимлари куйидаги хуку;ларга эга:

«Кизил» йулак буйлаб харакатланиши лозим булган транспорт воситалари юзасидан ;онун хужжатларида белгиланган чораларни куриш;

«Кизил» йулак буйлаб харакатланиши лозим булган, биро; ахборот ишора белгиларига риоя ;илмаган транспорт воситаларини тухтатиш чораларини куриш.

Йул-патруль хизмати ходимлари куйидагиларга мажбур:

худудий ички ишлар органлари навбатчилик ;исми ва марказий ахборот диспетчерлик хизмати — ахборот диспетчерлик хизмати (кейинги уринларда — МАДХ-АДХ) билан доимий ало;ада булиш;

постларда мавжуд ёруглик диодли экран ёрдамида, транспорт воситаларини ;изил ва яшил йулаклар буйлаб тугри харакат ;илиб келаётганлигини назорат ;илиш;

ахборот ишора белгилари ёки ёруглик диодли экранда намоён булган маълумотларга амал ;илмасдан харакатланиши керак булган йулакда харакатланмаган транспорт воситасини урнатилган тартибда тегишли ишора бериш йули билан тухтатиш;

постларда мавжуд техник жихозларнинг соз холда ишлашини мунтазам равишда назорат ;илиш;

техник жихозларда носозликлар ани;ланган та;дирда, уларни зудлик билан бартараф этиш чораларини куриш;

постлардан «Кизил» йулак буйлаб утган транспорт воситалари буйича кунлик хисоботни юритиш ва кулланилган чоралар буйича маълумотни худудий йул харакати хавфсизлиги хизматларига юбориш.

Постларга транспорт воситасида харакатланиб келган хайдовчилар куйидаги хуку;ларга эга:

ёруглик диодли экран ор;али ;изил йулакдан харакатланиш буюрилганлиги асослари тугрисида тушунтириш берилишини талаб ;илиш;

ани;ланган камчиликлар ва ;арздорликлар билан богли; маълумотлар билан танишиш;

йул куйилган камчиликлар ва ;арздорликлар юзасидан тушунтиришлар бериш;

мавжуд ;арздорлик ёки транспорт воситаси ;идирувда эканлиги муносабати билан махсус тухташ жойига жойлаштирилганлиги юзасидан ю;ори турувчи орган (мансабдор шахс)га ёки судга шикоят ;илиш.

Постларга транспорт воситасида харакатланиб келган хайдовчи ахборот ишора белгилари ёки ёруглик диодли экранда намоён этилган маълумотлардаги ишораларга сузсиз риоя ;илишга мажбур.

Постларнинг фаолияти устидан назорат бевосита Узбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги Жамоат хавфсизлиги департаменти Йул харакати хавфсизлиги хизмати томонидан олиб борилади.

Постларда хизмат олиб бораётган йул-патрул хизмати ходимлари томонидан та;дим этилган кунлик маълумот худудий йул харакати хавфсизлиги хизматлари томонидан умумлаштирилиб, автоматлаштирилган маълумотлар базаси билан

CENTRAL ASIAN JOURNAL OF EDUCATION AND INNOVATION SJIF = 5.281

co^HmTHpH^agH Ba oh^hk xhco6ot ropHTRflagH.

oh^hk XHco6oT 6eBocHTa Y36eKHCTOH Pecny6^HKacu mhkh um^ap Ba3Hp^uru ^aMoaT xaB^cH3^uru genapTaMeHTH My^ xapaKaTH xaB^cu3^uru xH3MaTHra TarçgHM этн^agн.

^afigoBHH^ap nocT^apra xH3MaTHH yTam yHyH этн^agнгaн fiy^-naTpy^

XH3MaTH xoguM^apuHHHr xaTTH-xapaKaTflapH ro3acugaH rçoHyHHH^HK xy^^aT^apuga 6e^ru^aHraH TapTHÔga muKo^T ^u^um^apu MyMKHH.

My^ xapaKaTH coxacugaru MyHocaôaT^apHH TapTHÔra co^umga 3aMoHaBHM ax6opoT TexHo^oruH^apugaH $oïïga.flaHHmra oug ^oHyHHH^HK xy^^aTflapH Tax^H^ugaH xy^oca K;H.flHm MyMKHHKH, fiy^^apga xapaKaT xaB^cH3^uruHH TaiMHH^am, My^-TpaHcnopT Xoguca^apuHHHr o^gHHH o^umga, ^hcmohhh Ba ropuguK maxc^apHHHr fiy^ xapaKaTH 6u^aH 6of.ahk; h^thmohh MyHocaôaT^apuHH gaBp 6u^aH yMFyH xo^ga ax6opoT TexHo^oruH^apu HMKoHHHT^apugaH ^ofiga^aHraH xo^ga TaKoMH^^amTupuô ôopu^umu fiy^ xapaKaTH HmTHpoKHH^apHHHHr fiy^ xapaKaTH MagaHHHTH maK^^aHumura h^»6hh Ta^cup KypcaTagu.

OoflganaHHRTaH agaôHëTflap:

1. Y36eKucToH Pecny6^HKacuHHHr 2013 hra 10 anpe^garu YPK-348-œH "My^ xapaKaTH xaB^cH3^uru TyFpucuga"rH rçoHyHH

2.Y36eKucToH Pecny6^HKacuHHHr 2024 hra 19 HHBapgaru "My^ xapaKaTH TyFpucuga"rH KoHyHH.

3. Y36eKHcToH Pecny6^HKacuHHHr Ma^Mypufi ^:aBo6rap^HK TyFpucugarH KogeKcu.

4. Y36eKHcTOH Pecnyô^HKacu npe3ugeHTHHHHr «ABToMo6H.flb My^^apuga hhcoh xaB^cH3^uruHH hmohh^h TaiMHH^am Ba y^HM xo^aT^apHHH KecKHH KaMaMTHpum Hopa-Tagôup^apu TyFpucuga» 2022 hh^ 4 anpe^garu n^-190-coH rçapopu

5. Y36eKHCToH Pecny6^HKacu Ba3Hp^ap MaxKaMacHHHHr 2022 hh^

12 anpe^garu "My^ xapaKaTH ^ouga^apuHH TacgHK^am TyFpHcuga"rH 172-coh rçapopu

6. Y36eKHcTOH Pecny6^HKacu Ba3Hp^ap MaxKaMacHHHHr "My^ xapaKaTH xaB^cH3^uruHH TaiMHH^am coxacura 3aMoHaBHM ax6opoT TexHo^orHH^apHHH KeHr ^opufi STHm 6yÏÏHHa KymHMHa Hopa-Tag6up^ap TyFpHcuga"rH 08.07.2022 Mu^garu 377-coh rçapopu

7. Y36eKHcToH Pecny6^HKacu Ba3Hp^ap MaxKaMacHHHHr 2015 hh^

24 geKa6pgaru "My^ xapaKaTH ^ouga^apuHH TacgHK^am TyFpHcuga"rH 370-coh rçapopu

8. Y36eKHcToH Pecny6^HKacu Ba3Hp^ap MaxKaMacHHHHr

01.12.2018 MH^garu "My^-naTpy^b xH3MaTH xogHM^apuHHHr My^ xapaKaTH ^aTHamHH^apu 6u^aH y3apo MyHocaôaT^apu xaMga Maxcyc Moc^aMa^apgaH ^ofiga^aHHmu TapTHÔH TyFpucugarH hh3omhh TacgHK^am xa^uga"ru 975-coh rçapopu.

9. https://www.lex.uz

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.