CC BY
12INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
XITOY TILIDA Ш ( BA ) LI GAPLARNING ISHLATILISHI
Ismoilova Dilnoza Shuhrat qizi
O'zbekiston Davlat Jahon tillari universiteti Sharq filologiyasi fakulteti FXIT-2109 talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.7437441
Annotatsiya. Ushbu maqolada xitoy tilida ko'p qo'llaniladigan hamda keng tarqalgan
Ш(ba)ko'makchisini o 'rganishning ahamiyati keng yoritilgan. Xitoy tilini o'rganuvchilar
uchun ushbu ko'makchining xitoy tili grammatikasida va xitoy tilida so'zlashish uchun to'liq va mukammal o'rganish tavsiya etilgan.
Kalit so'zlar: ffl,modal fe'l, to'ldiruvchi, inkor vositalar, ikkinchi darajali bo'lak, joy nomi, o'timsizfe'l.
ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ПРЕДЛОЖЕНИЙ С Ш( BA ) В КИТАЙСКОМ ЯЗЫКЕ
Аннотация. В этой статье рассказывается о важности изучения вспомогательного слова ba (ba), которое широко используется и распространено в китайском языке. Изучающим китайский язык этот помощник рекомендуется для полного и тщательного изучения китайской грамматики и разговорной речи на китайском языке.
Ключевые слова: ba, модальный глагол, дополнение, отрицание, второстепенное предложение, топоним, непереходный глагол.
USING CHINESE SENTENCES WITH Ш ( BA )
Abstract. In this article, the importance of learning the helper ba (ba), which is widely used and widely used in Chinese, is widely covered. For Chinese language learners, this helper is recommended for complete and thorough learning in Chinese grammar and Chinese speaking.
Keywords: ba, modal verb, complement, negatives, secondary clause, place name, intransitive verb.
ffili gap xitoy tili grammatikasining o'ziga xos turi hisoblanadi. Xitoy tilida
grammatikaning bu turini o'g'zaki va yozma nutqda tez-tez ishlatish til o'rganuvchilar uchun biroz qiyinchilik tug'diradi.Til o'rganuvchilar bu grammatikani tushunsa ham og'zaki va yozma nutqda qo'llash biroz qiyinchilikka duch keladi. Xitoy tilida ushbu grammatika ming yillik tarixga ega bo'lib,grammatikasining alohida jihatlari bilan boshqa gaplardan ajralib turadi.jE strukturasi xitoy tilining eng muhim grammatikalaridan biri hisoblanadi. JE "ba" old ko'makchisi ishtirok etgan gap JE "ba" li gap deb ataladi. JE ishtirok etgan gaplarning asl ma'nosi bu:
Birinchi: ot ya'ni ega ikkinchi otga ya'ni to'ldiruvchiga ta'sir o'tqazishi, uning ustidan hukm chiqarishi, eganing fikridan kelib chiqib to'ldiruvchi haqida xulosa chiqarilishi va gap ohirida esa hosil bo'lgan natija. jElik gaplarda to'ldiruvchiga urg'u beriladi.
JEning o'zbek tiliga tarjimasi -ni bo'lib keladi, lekin buni biz tushum kelishigi deb tushunmasligimiz kerak.jEli gapda asosan o'timsiz fe'l ishlatilib,o'zidan keyin keladigan to'ldiruvchini joyidan qo'zg'altirishga, holatni o'zgartirishga imkoniyat beruvchi fe'l bo'ladi.
JEning 4 xil ma'noda qo'llanilishi:
1639
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
1.Qo'l bilan ushlanadigan narsalarga hisob so'z.
-lEim -ffiffi^, -ffi^i, -ffi^.
Y bä yàoshi, yî bä yüsän, yî bä yïzi, yî bä dao.( Kalit, soyabon, stul pichoq)
Qiängjiäo fàngzhe yî bä hen dà de shuïhu.( Burchakda katta choynak turibdi)
2.Donli mahsulotlar uchun hisob so'z Ifif-ffiil^ftff^-Ë^o
Hâizi nâzhe yî bä zhöng gen xiäo huôbànmen yîqï chî. Bola bir hovuch urug' olib, do'stlari bilan yedi.
3.Qo'l bilan bajariladigan ish harakatlar oldidan ishlatiladi:
Ca yi bä hàn, bang ta yi bä, xï yi bä liän
Terni artmoq, unga yordam bering va yuzni yuvmoq
Duo yîgè péngyôu duö yîtiâo lù, péngyôu néng zài guanjiàn de shihôu la nï yî bä.
4.Predmetni fe'ldan oldin qo'yish uchun ishlatiladi:
Bäshöu nông pôle, bä ta däle yî dùn, bä dao fàng zài zhuozi shàng, bä yîfu xï xï. Qo'lni sindirmoq,urmoq,pichoqni stol ustiga qo'ymoq,kiyimlarni yuvmoq.
Qïng nï bä hù zhào gei wö kàn yîxià. Iltimos menga pasportingizni bering.
ÎE bä li gapdagi asosan o'timsiz fe'l ishlatilib, o'zidan keyin keladigan to'ldiruvchini joyidan qo'zg'altirishga, holatini o'zgartirishga imkoniyat beruvchi fe'l bo'ladi. Shuning uchun bunday gapda ^ , M, S, 0, S^,
S, ® kabi fe'llarni asosiy fe'l qilib ishlatib bo'lmaydi.
Ega+ÎE+to'ldiruvchi+fe'l l^ftffiSiÎWÎo Ertaga xitoy tili kitobingni olib kel. Inkor gaplarda ÎEning ishlatilishi.
kabi inkor so'zlari ÎEdan oldin qo'yiladi Ega+inkor vositalari(^/;£/£y )+ÎE+to'ldiruvchi+fe'l
Nï méi bä hànyû shü gei wö.
Sen menga xitoy tili kitobingni bermading.
ÎE lik gaplarda ega tomonidan bajarilayothan ish-harakat ta'siri orqali to'ldiruvchining o'zgarishi yoki eganing nuqtayi nazaridan kelib chiqilgan xolda to'ldiruvchi haqida hukm chiqarilishi. A:
B : SffiÎE7o
1640
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
A: № de shu ne? Zenme buzai zhe'erle? B: Wo ba shu haile
A: Kitobing qayerda? Nega bu yerda emas? B: Men kitobni qaytarib berdim. Modal fe'llari JEdan oldin keladi. Ega+modal+JE+to'ldiruvchi+fe'l
штшмшшо
Ni neng ba hanyu shu gei wo
Xitoy tili kitobingni berib tura olasanmi?
Ega+JE+to'ldiruvchi(narsa)+fe'l+to'ldiruvchi(shaxs)
Asosan (Ш) ^ Й kabi fe'llardan foydalaniladi.
Ushbu strukturada JEning aniq bo'lgan to'ldiruvchisi aniq bo'lgan 2-to'ldiruvchiga nisbatan biror narsani berish haqidagi gaplarda ishlatiladi. Bu sturukturada JEning to'ldiruvchisining turgan o'rni yoki tegishli bo'lgan shaxsi o'zgaradi.
шшштрт^шо
Sen o'zingning pasportingni menga ber.
Ega+JE+to'ldiruvchi+fe'l+^/i/ilJ+joy nomi
Ni ba shu fang zai zhuozi shang. Kitobni stol ustiga qo'y. JEooo ШЙ/ШШ/^Й/ШЙ
ffiooo fe'l+Й/Й^
Ushbu strukturada, ega to'ldiruvchi haqida o'z fikrini namoyish etadi, o'z xulosasini bildiradi va ta'sir qiladi.
Ega+JE+to'ldiruvchi+ =^Ш/ШШ/^^/Ш^+2-darajali bo'lak
tarjimasi:-dek qabul qilmoq,-dek hisoblamoq,-deb
sanamoq,-dek ko'rmoq.
ттшп мш тттж o
Nimen ba women de laoshi dangzuo hao pengyou. Biz ustozimizni do'stimizdek ko'ramiz.
Agar ^/^^dan oldin keladigan fe'llar kabilar bo'lsa, natija inkor
bo'lib chiqadi. Ya'ni ega tomonidan xato chiqarilgan xulosa ma'nosini beradi. Ega+JE+to'ldiruvchi+Й/Й^ SffiAfi^Eo Wo ba ba kan chengwei san. 8ni 3 deb ko'ribman.
Xulosa qilib aytgandaJEdan keyin keladigan to'ldiruvchi, munosabatning ikkala tomoniga aniq va ma'lum bo'lishi keraklgini,JE li gapda modal fe'l va inkor ravishi fe'ldan keyin emas, balki JE dan oldin qo'yilishini,JE "ba" li gapda ega fe'l-kesim ustidan xarakat sodir etishini tushunib yetdik.
1641
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
REFERENCES
1. ттжтшт
2. ШШЯо Й^ЙШЖШЙо^Ж 2015^41-бет
3. Ig^oHSiiai^o Й^ЙШЖШЙо^Ж 2012^260-бет
4. Каримов А. Хитой тилидаги х,исоб сузлар. /SinMl^ - Фан ва технологиялар босмахонаси. Тошкент 2003й
5. Ismailovich A. S. PROBLEMS OF IMPROVING PSYCHOLOGY OF HEALTHY LIFESTYLE OF UZBEK FAMILY //Scientific reports of Bukhara State University. - 2020.
- Т. 4. - №. 1. - С. 313-318.
6. Saidov A. SOCIAL PSYCHOLOGICAL SIGNIFICANCE OF THE FORMATION OF A CULTURE OF A HEALTHY LIFESTYLE IN THE FAMILY //Science and innovation. -2022. - Т. 1. - №. B7. - С. 867-871.
7. Sharifjon To'lqin o'g A. et al. TA'LIM-TARBIYA TIZIMI VA O'QITUVCHILAR FAOLIYATIDA PSIXOLOGIK XIZMATNING AHAMIYATI //MODELS AND METHODS FOR INCREASING THE EFFICIENCY OF INNOVATIVE RESEARCH. -2022. - Т. 1. - №. 11. - С. 57-60.
8. Ismailovich S. A. Socio-Psychological Problems of Educating an Independent-Minded, Creative Person in the Educational Process //CENTRAL ASIAN JOURNAL OF LITERATURE, PHILOSOPHY AND CULTURE. - 2021. - Т. 2. - №. 12. - С. 4-7.
9. Azamat, S. (2022). On The Basis Of National Values To Raise A Healthy Generation In The Family. Journal of Positive School Psychology, 6(10), 2417-2420.
10. Саидов А., Джураев Р. Баркамол авлодни тарбиялаш-соглом турмуш тарзини шакллантиришда спортнинг урни //Общество и инновации. - 2021. - Т. 2. - №. 2. - С. 203-208.
11. Саидов А. pedagogik mahorat: ёшлар уртасида соглом турмуш тарзини шакллантириш устувор вазифа сифатида //центр научных публикаций (buxdu. uz). - 2020. - Т. 2. - №. 2.
12. Саидов А. СОЕЛОМ ВА БАРКАМОЛ ШАХСНИ ТАРБИЯЛАШНИНГ ИЖТИМОИЙ-ПСИХОЛОГИК МАСАЛАЛАРИ //Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS). - 2021. - Т. 1. - №. Special issue. - С. 262-266.
13. Саидов А., Джураев Р. Воспитание гармоничного поколения-роль спорта в формировании здорового образа жизни //Общество и инновации. - 2021. - Т. 2. - №. 2.
- С. 203-208.
14. Saidov A. Historical roots of formation of healthy lifestyle culture psychology in the family //International Journal of Pharmaceutical Research. - 2020. - Т. 12. - №. 4. - С. 628-630.
15. Ismoilovich, S. A. SOCIO-PSYCHOLOGICAL PROBLEMS OF THE FORMATION OF THE PSYCHOLOGY OF A HEALTHY LIFESTYLE OF FAMILIES
16. Saidov A., Avulkhairov F., Razakov F. SCIENTIFIC AND THEORETICAL FOUNDATIONS OF THE PROBLEM OF THE FORMATION IN THE FAMILY OF PERCEPTIONS OF A HEALTHY LIFESTYLE OF YOUNG PEOPLE AND THE STATE OF ITS STUDY //Science and innovation. - 2022. - Т. 1. - №. B7. - С. 1432-1436
1642
