CC BY
8ЭОЖ 902.904
https://doi.org/10.52967/akz2019.2.4.142.145
XI ОРАЗБАЕВ ОЦУЛАРЫ © 2019 г. Ж.Р. Утубаев
2019 ж. 26-27 сэуiр аралыгында КР Орталык музейдiн кабыргасында еткен «¥лы даланын жетi кыры жэне Еуразия археологиясы мен этнологиясыньщ езектi мэселелерЬ) атты такырыппен «XI Оразбаев окулары» еттi. Конференция Эл-Фараби атындагы Казак ^лттык университетi, Казахстан Республикасы Мемлекеттiк Орталык музейi жэне Тацбалы корык музейiмен ^йымдастырылды. Конференцияда кала конактарынан белек Н^р-С^лтаннан келген жастарда болды. Баяндамалар кызыкты эрi тартысты еттi.
Эбдiманап Медеу^лы Оразбаев тарих гылымдарынын кандидаты, казак археологы, СолтYCтiк, Шыгыс жэне Орталык Казакстанныц кола дэуiрiнiн ескерткiштерiн зерттеушi маман. Э.М. Оразбаевты Казахстан археологиясынын непзш калаушы галымдардын бiрi ретiнде тану тарих гылымы Yшiн Yлкен кызыгушылык тудырары сезсiз. Кола жэне ерте темiр дэуiрлерiн зерттеушi кез келген галым Оразбаевтын т^жырымдарга толы ецбектерш карастырмай кетпейтiнi анык.
TYЙiн сездер: археология, Э.М. Оразбаев, Еуразия, ¥лы даланын жетi кыры, конференция, университет, музей, корык, этнология, музей га
2019 ж. 26-27 сэу1р аралыгында Алматы каласында Эл-Фараби атындагы Казак ^лттык университет^ КазакстанРеспубликасыМемлекетпк Орталык музей жэне Танбалы корык музей ^йымдастыруымен КР Орталык музейдщ кабыргасында еткен "¥лы даланын жет кыры жэне Еуразия археологиясы мен этнологиясынын езекп мэселелерГ' атты такырыппен «XI Оразбаев окулары» етп.
Конференцияга Эл-Фараби атындагы Казак ^лттык университет^ Л.Н. Гумилев атындагы Еуразия ^лттык университетшщ ага окытушылары мен студенттер1, Казакстан Республикасы Мемлекет-т1к Орталык музеш, Танбалы корык музеш жэне Э.Х. Марг^лан атындагы
Археология институтыныц гылыми rçызметкерлерi ^атысты.
Баяндамалар бiрнеше бвлiм-нен т^рды, тас дэуiршен бастап ортагасырларга дейiнгi аралыщты ^амтиды, сонымен ^атар этнология, музей id ^арастырылды.
Бiрiншi пленарлыщ мэж> лю ^угтыщтау жэне естелiк баяндамаларымен ашылды. Алгаш-^ы болып, Эл-Фараби атындагы Каз¥У Археология, этнология жэне музеология кафедрасыныц мецгерушю F.^. Омаров ^угтыщтау свзiмен бастап кейiн, модератор ретшде свздi Э.Х. Марг^лан атындагы Археология институтыныц бас гылыми rçызметкерi Жолдасбек
Кдоман^лов^а бердi.
Ж. К¥РманК¥лов сезш к¥т-тыктаудан бастап, Оразбаевтьщ артына калдырган ецбектерi жэне Ленинградка окуга калай барганы жайлы естелiктер айтты.
Баяндаманы к¥ттыктау сезь мен Эл-Фараби атындагы Каз¥У т.г.д. профессор Б.К. Калшабаева жалгастырып, студентлк шагында-гы естелiктермен толыктырды.
Келес баяндамашы А.З. Бей-сенов Оразбаев жайлы кыскаша естелiктермен белюе келе, казак дэуiршщ кыстаулары жайлы кызык-ты баяндамамен жалгастырды. Баяндамада Орталык Казакстандагы казактыц кыстауларыныц топо-графиялык орналасуы мен олардыц салыну к¥рлысына токталды жэне казак кыстаулары сак заманыныц коныстарыныц Yстiне салынган жайлы жацалыгымен бeлiстi. К^рп кезде казак кыстауларыныц ескертюштер тiзiмiне енбей отыр-
ганына айта келе, алдагы уакытта олардыц жойылып кетуiне юм кепiл екенiн, болашакта казак кыстауларын зерттеу тыц дерек екенiн алга тартты.
«Казак Алтайындагы сактар мэдениетш зерттеу мэселелерЬ> атты макаланы Э.Х. Марг¥лан атындагы Археология институтыныц гылыми кызметкерi А.Е. Шотбаев баяндап шыкты. Баяндама Алтай eцiрiндегi Топкайыц корымынан пазырык мэдениетiне тэн г¥рыптары бар жерлеу орны жайлы жацалыгымен ерекшелецщ. Бiр ерекшелiгi обадан табылган заттар Алтайдыц пазырык мэдениетiнiц алгашкы кезещне тэн екенiн аныктап отыр.
«Шыцгыстаудагы бiр петроглиф хакында» атты такырыпта Л.Н. Гумилев атындагы Е¥У археология жэне этнология кафедра-сыныц мецгерушiсi Y.Y. Yмiткалиев баяндама жасады. Сез басында
«XI Оразбаев оцулары» атты конференцияга цатысушылар. Суреттщ авторы Б. Рысбек
Participants of the conference "11 Orazbayev reading". Photo by B. Rysbek
езшщ кандидаттык диссертация такырыбын Оразбаев жайлы коргаганын айтып, галымнын отбасылык ем1р1 туралы кыскаша естелштер айтып етп. Сонымен катар, Н^р-С^лтан каласындагы Еуразия ^лттык университетшен 17 студент жэне 3 окытушы болып келгендерш жетюздь Араларында тумасы Якутиялык каз1рг1 кезде, Е¥У студентшщ баяндамасы бар екен.
Баяндамада аркау болган Шынгыстау жоталарындагы ЖYре-кадыр петроглифтер кешенше жататын Баймаг^л 1 жартас суреттер1 туралы айтылды. Ондагы суретте аркарларды адамдар жан-жактан каумалап коршап садактарымен атып жаткан суреттер бейнеленген. Суретте бейнеленген аншылардын кшмдер^ бастарындагы айдары мен колдарындагы садактары тарихи к¥нды дYние екенш атап кетп. Оларды ерте тYркi немесе г^н-сармат кезещмен мерзiмдеуге болатындыгын баяндады.
Э.Х. Марг^лан атындагы Археология институтынын гылыми кызметкерi А.А. Н^ржанов «Тюркская урбанистическая культура средневековых городов юго-восточного Казахстана (У1-Х1-II вв.)» атты такырыпта кызыкты баяндама окыды. Зерттеушi Кастек
калашыгынын сонгы жылдардагы казбаларын фото-слайдпен
ескерткiштен бiрнеше белмелер ашылгандыгын керсетiп шыкты. Баяндамашы Карлик жэне Карахан дэуiрiнiн кабаттары бар екендiгiн айтып корытындылады.
Келесi баяндаманы Э.Х. Мар-г^лан атындагы Археология институтынын гылыми кызметкерi А.А. Горячев «Археологические комплексы эпохи палеометалла в горах Хантау» такырыбында окыды. Баяндамада Хантауда орналаскан жерлеу орындары, коныстар мен жартас суреттерш фото-слайдпен баяндап шыкты.
Пленарлык отырыстын кор-тындысы бойынша жасалган баяндамалар галымдар арасында ерекше талкылауга тYсiп, онын iшiнде этно-археологиянын кейбiр тYЙткiлдi мэселелер шешiмiн тапты.
Келесi ^ш, Елбасынын «¥лы даланын жетi кыры» атты макаласын насихаттау барысында конференция конактары жэне университет студенттерi мен жас галымдарды ЮНЕСКО-нын элемдiк м^ралар тiзiмiне енген Танбалы петроглифтерш тамашалап, Танбалы корык музей кызметкерлершщ арнайы дайындаган дастарханынан дэм тартты.
Автор туралы мэлiмет:
Утубаев Жанболат Раймк^л^лы - тарих гылымдарынын кандидаты, ага гылыми кызметкер, Э.Х. Марг^лан атындагы Археология институтынын, Алматы к., Казакстан; [email protected]
XI ОРАЗБАЕВСКИЕ ЧТЕНИЯ Ж.Р. Утубаев
26-27 апреля 2019 г. состоялась Международная научно-методическая конференция «XI Оразбаевские чтения» по теме «Семь граней Великой Степи и актуальные вопросы археологии и этнологии Евразии». Организаторами конференции выступили: Казахский национальный университет им. аль-Фараби, Центральный
государственный музей РК, Заповедник-Музей «Тамгалы». На конференции также присутствовали молодые исследователи из г. Нур-Султан. Во время конференции прошла оживленная дискуссия.
Абдуманап Медеуович Оразбаев - кандидат исторических наук, казахский археолог, исследователь памятников эпохи бронзы Северного, Восточного и Центрального Казахстана. А.М. Оразбаев является одним из основателей археологии Казахстана. Несомненно, значение наследия, оставленного ученым, велико. Современные исследователи эпохи бронзы и раннего железа непременно обращаются к научному творчеству А.М. Оразбаева, в его работах обобщены различные материалы по археологии Казахстана.
Ключевые слова: археология, А.М. Оразбаев, Евразия, Семь граней Великой степи, конференция, университет, музей, заповедник, этнология, музейное дело
11 ORAZBAYEV READINGS Zh.R. Utubayev
The International Scientific Methodical Conference "11 Orazbayev Readings" on the topic "Seven facets of the Great steppe and actual issues of archaeology and ethnology of Eurasia" was held on 26-27 April 2019. The organizers of the conference: Al-Farabi Kazakh National University, Central State Museum of the Republic of Kazakhstan, Conservation Area - Museum "Tamgaly". In addition to the guests, young researches from NurSultan also attended the conference. During the conference there was a lively discussion.
Abdumanap M. Orazbayev is Candidate of Historical Sciences, Kazakh archaeologist, researcher of Northern, Eastern and Central Kazakhstan sites of the Bronze age. A.M. Orazbayev is one of the founders of archaeology of Kazakhstan, undoubtedly, his heritage is of great interest for historical science. It is obvious that modern researchers of the Bronze age and Early iron refer to the works of A.M. Orazbayev, which summarize the archaeological materials of Kazakhstan.
Keywords: archaeology, A.M. Orazbayev, Eurasia, Seven facets of the Great Steppe, conference, university, museum, conservation area, ethnology, museum issues
About the Author:
Utubayev Zhanbolat R. Candidate of Historical Sciences, Senior researcher, A.Kh. Margulan Archeology Institute, Almaty, Kazakhstan; [email protected]
Ma^ana Typanbi a^napaT / Hн^ормацпa o CTaTbe / Information about the article. ^apnanayra ^aöbingaHgbi / npHH^Ta k пy6nнкaцнн / Accepted for publication: 15.05.2019.
