Научная статья на тему 'WEB-КВЕСТ ТЕХНОЛОГИЯСИ АСОСИДА БЎЛАЖАК ХОРИЖИЙ ТИЛ ЎҚИТУВЧИЛАРИДА АХБОРОТЛАРГА ТАҲЛИЛИЙ ВА ТАНҚИДИЙ МУНОСАБАТИНИ ШАКЛЛАНТИРИШНИНГ ПЕДАГОГИК МАЗМУНИ'

WEB-КВЕСТ ТЕХНОЛОГИЯСИ АСОСИДА БЎЛАЖАК ХОРИЖИЙ ТИЛ ЎҚИТУВЧИЛАРИДА АХБОРОТЛАРГА ТАҲЛИЛИЙ ВА ТАНҚИДИЙ МУНОСАБАТИНИ ШАКЛЛАНТИРИШНИНГ ПЕДАГОГИК МАЗМУНИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
157
30
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
таълим / олий таълим / хорижий тил / Web-квест / ахборот / таҳлил / дезинформация / ахбаротлар олами / бўлажак ўқитувчи. / Education / Higher Education / Foreign Language / Web-quest / information / analysis / dezinformation / world of information / future teacher.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Жўраева Гулмирахон Зуфаржон Қизи

Ушбу мақолада бўлажак хорижий тил ўқитувчиларининг ахборотларга таҳлилий ва танқидий муносабатини Web-квест технологияси асосида шакллантириш мазмунини ёритиш, бўлажак хорижий тил ўқитувчиларининг ахборотларга таҳлилий ва танқидий муносабатини Web-квест технологияси асосида шакллантиришнинг тизимли-функционал моделини такомиллаштириш муаммолари таҳлил қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PEDAGOGICAL CONTENT OF FORMATION OF ANALYTICAL AND CRITICAL ATTITUDE TO INFORMATION IN FUTURE FOREIGN LANGUAGE TEACHERS ON THE BASIS OF WEB-QUEST TECHNOLOGY

This article analyzes the problems of coverage of the content of future Foreign Language teachers 'analytical and critical attitude to information on the basis of Webquest technology, improvement of the structural and functional model of future Foreign Language teachers' analytical and critical attitude to information on the basis of Web-quest technology.

Текст научной работы на тему «WEB-КВЕСТ ТЕХНОЛОГИЯСИ АСОСИДА БЎЛАЖАК ХОРИЖИЙ ТИЛ ЎҚИТУВЧИЛАРИДА АХБОРОТЛАРГА ТАҲЛИЛИЙ ВА ТАНҚИДИЙ МУНОСАБАТИНИ ШАКЛЛАНТИРИШНИНГ ПЕДАГОГИК МАЗМУНИ»

WEB-KBECT ТЕХНОЛОГИЯСИ АСОСИДА БУЛАЖАК ХОРИЖИИ ТИЛ

УЦИТУВЧИЛАРИДА АХБОРОТЛАРГА ТА^ЛИЛИЙ ВА ТАНЦИДИЙ МУНОСАБАТИНИ ШАКЛЛАНТИРИШНИНГ ПЕДАГОГИК МАЗМУНИ

Жураева Гулмирахон Зуфаржон кизи

Факультетлараро чет тиллари кафедраси укитувчиси https://doi.org/10.5281/zenodo.6674101 Аннотация. Ушбу мацолада булажак хорижий тил уцитувчиларининг ахборотларга та^лилий ва танцидий муносабатини Web-кввст технологияси асосида шакллантириш мазмунини ёритиш, булажак хорижий тил уцитувчиларининг ахборотларга та^лилий ва танцидий муносабатини Web-квест технологияси асосида шакллантиришнинг тизимли-функционал моделини такомиллаштириш муаммолари та^лил цилинган.

Калит сузлар: таълим, олий таълим, хорижий тил, Web-квест, ахборот, та^лил, дезинформация, ахбаротлар олами, булажак уцитувчи.

ПЕДАГОГИЧЕСКОЕ СОДЕРЖАНИЕ ФОРМИРОВАНИЯ АНАЛИТИЧЕСКОГО И КРИТИЧЕСКОГО ОТНОШЕНИЯ К ИНФОРМАЦИИ У БУДУЩИХ УЧИТЕЛЕЙ ИНОСТРАННОГО ЯЗЫКА НА ОСНОВЕ ТЕХНОЛОГИИ ВЕБ-КВЕСТА Аннотация. В данной статье анализируются проблемы освещения содержания аналитического и критического отношения будущих учителей иностранного языка к информации на основе технологии Веб-квеста, совершенствования структурно-функциональной модели аналитического и критического отношения будущих учителей иностранного языка к информации на основе технологии веб-квеста.

Ключевые слова: образование, Высшее образование, Иностранный язык, Веб-квест, информация, анализ, дезинформация, мир информации, будущий учитель.

PEDAGOGICAL CONTENT OF FORMATION OF ANALYTICAL AND CRITICAL ATTITUDE TO INFORMATION IN FUTURE FOREIGN LANGUAGE TEACHERS ON

THE BASIS OF WEB-QUEST TECHNOLOGY Abstract. This article analyzes the problems of coverage of the content of future Foreign Language teachers 'analytical and critical attitude to information on the basis of Web-quest technology, improvement of the structural and functional model of future Foreign Language teachers' analytical and critical attitude to information on the basis of Web-quest technology.

Keywords: Education, Higher Education, Foreign Language, Web-quest, information, analysis, dezinformation, world of information, future teacher.

КИРИШ

Жахонда сохта хабарлар таркатиш, ижтимоий онгни манипуляция килиш, кичик муаммони катта, йирик муаммо сифатида тасвирлаш, ёшларни чалгитиш, миллий кадриятларни нотугри талкин килиш, узга маънавий кадриятларни сингдириш, халкнинг тарихий хотирасини бузиш ва узгартириш ва кибертерроризмга асосланган ахбороий таъсирлар ва тахдидлар кучайиб бормокда. Шунингдек, сунги йилларда булаётган глобал ижтимоий узгаришлар ахборотни кудратли куролга айланганини курсатиб куймокда. Гарб мамлакатларида бугун ахборот олиш имконияти эмас, балки унинг хаддан ортик

куплиги муаммо тугдираётгани учун хам куплаб мамлакатларда, хусусан, А^Ш, Франция, Германия ва Россия давлатларида «Хавфсиз интернет» дастури ишлаб чикилганлигини кщриш мкмин. Куп лолларда оммабоп ахборотлар уммонидан релевант ахборотни ажратиб олиш жуда мушкул кечмокда. Манбаларнинг мувофиклашмаганлиги, хилма-хиллиги ва ишончсизлиги ахборотни ташкил килиш ва бошкаришни мураккаблаш-тирмокда. Мана шундай шароитда ахборот истеъмолчиларида ахборотларга танкидий ва тахлилий тафаккурни шакллантириш оркали турли ахборий тахдидлардан химояланишга доир педагогик-психологик тарбия ишларини такомиллаштириш вазифалари юзага келмокда.

Узбекистннинг миллий юксалиш стратегиясида хам чет тилларни укитиш тизимини такомиллаштириш, ёшларни хорижий тилларни урганишга йуналтириш билан бирга уларни гоявий таъсирларга тушиб колмаслик, тил урганиш жараёнида ахборий тахдидларга учрамаслик хамда таълим жараёнида зарур ахборотдан фойдаланиш хамда интернет материалларини объектив тахлил килиш, синтез килиш ва бахолаш куникмаларини оширишга доир устувор вазифалар белгиланган. Бу оркали хорижий тил йуналиши талабаларида ахборотларга танкидий ва тахлилий муносабатни шакллантириш ва уларни турли ахборий тахдидларга дуч келмаслигига доир педагогик-профилактик ишлар амалга оширилмокда. Зеро, сунги йилларда «терроризм, экстремизм, трансмиллий ва кибержиноятчилик, одам савдоси, наркотрафик каби тахдидлар хавфи тобора ортиб бормокда. Миллий маънавиятимизга мутлако бегона булган зарарли гоялар, тушунча ва карашлар чегарани бузмасдан, билдирмасдан, таъбир жоиз булса, «чакирилмаган мехмон» булиб хонадонимизга, жамиятимизга, энг ёмони, мургак болаларимизнинг покиза калби ва онгига кириб келаётганидан хам куз юма олмаймиз»[1]. Шундай экан, ёшларимизда «интернетомания» касаллиги ривожланиб бораётган шароитда уларни ахборий таъсирлардан химоя килиш имкониятларини кенгайтириш, ахборотларга танкидий ва тахлилий муносабатни шакллантириш энг долзарб муаммолардан бири булиб колмкода.

ТАДЦЩОТ МАТЕРИАЛЛАРИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ

Ахборотларга танкидий ва тахлилий муносабатни шакллантириш, аналитик тафаккурни устириш хамда талаба-ёшларда ахборот истемоли маданиятини ривожлантиришга доир тадкикотларни Гарб мамлакатларида, МДХ, мамлакатларида ва Узбекистонда урганилиши сифатида туркумлаш максадга мувофик. Бу оркали мазкур муаммо доирасида олиб борилган тадкикотлар куламини аник белгилаш ва улардан назарий-методологик асос сифатида фойдаланиш мумкин.

Гарб мамлакатларида ахборотларга танкидий ва тахлилий муносабатни, тафаккурни шакллантириш, аналитик фикрлаш тарзини устириш хамда интернет материаллари билан ишлаш куникмалари Т.Стоуньер, А.Тойнби, А.Урсул, Т.Яглом, Л.Ботчова, Ж.Лаки, С.Давн, М.Анланд, ГДофтсайд, М.маклухан, Мин Кю Чои ва С.Марк каби олимлар томонидан урганилган.

МДХ, мамлакатларида укувчи-ёшларда ва талабаларда ахборотлар билан ишлаш, информацион маданият ва ахборот истеъмоли маданияти хамда ахборот билан ишлаш компетентлигини ривожлантириш масалалари билано А.Доколин, Ю.Затуливерет, Е.Масуда, И.Мелюхин, В.Михайловский, Н.Моисеев, Н.Носов, Е.Поликарпов каби олимлар шугулланган.

Мамлакатимизда ахборот хавфсизлигини таъминлашнинг фалсафий, хукукий, ижтимоий-сиёсий масалалари М.Ёкубова, Н.Жураев, И.Каримов, Ж.Мухаммадиев, А.Тулепов, А.Умаров, М.Усманова, Т.Эшбековлар томонидан урганилган. Психолог олимлардан Э.Гозиев, С.Жалилова, В.Каримова, Н.Сафаев, Е.Шоумаров кабилар томонидан ахборотнинг талабалар укув-билиш фаолиятига таъсирининг психологик жихатлари, М.Абдужабборова, У.Ёзиева, А.Исманова, Б.Ходжаев, МДуронов, ЗДосимова каби олимлар томонидан укувчиларни зарарли ахборотлар таъсиридан химоя килиш ва ахборот истеъмоли маданиятини ривожлантиришнинг педагогик механизмлари ёритиб берилган. Шунингдек, талабаларда Интернет билан ишлаш маданиятини ривожлантириш буйича тадкикотлар А.А.Абдукодиров, М.Арипов, А.Арипджанова, У.Ш.Бегимкулов, Н.А.Муслимов, Н.Тайлоков, М.Файзиева, Ш.Шарипов, Т.Шоймардонов, С.Гуломов кабилар томонидан амалга оширилган.

ТАДЦЩОТ НАТИЖАЛАРИ

Булгуси хорижий тил укитувчиларида ахборотларга тахлилий ва танкидий муносабатини шакллантириш оркали уларда укувчиларга тил ургатишда глобал ахборот тизимидан рационал фойдаланиш куникмасини шакллантириш мумкин булади. Яъни «глобал ахборот тизимини тил урганишдаги фойдали жихатларинигина олиш куникмасини талабаларда шакллантириш амалиётини ургатиш мухим ахамиятга эга. Купгина тадкикотларда шу нарса аникланганки, доимий ахборот алокаси булмаса, инсоннинг тулаконли ривожланиши, ижтимоий гурухлар ва умуман жамиятнинг мутадил фаолият олиб бориши мумкин эмас»[2]. Бу борада ахборот коммуникатив жараёнларида яширин тарзда мавжуд булган, шахс ва жамият тараккиётига хакикий ва тобора усиб борувчи тахдид соладиган жихати эътибордан четда колиб келган. Купгина ривожланган давлатларда ахборотлашган жамиятнинг янги асосларини шакллантиришга муайян даражада эришилган булса-да, уни янада такомиллаштириш жараёни давом этмокда[3]. Ахборотлашган жамият асосида инсоннинг ахборот олиш эркинлиги, коммуникация сохасида - ахборотларни эркин айирбошлаш ва суз эркинлиги гояси ётади. Бугун биз ахборотлашув жараёнининг гувохи булмокдамиз. Чунки бутун дунё микёсида кузатилаётган ва интеграция жараёнларида уз ифодасини топаётган ахборотлашув жараёни инсон хаётининг барча сохаларига дахл кила бошлади. Шундай экан, ундан жамиятнинг ривожланишини айро тасаввур этиб булмайди. Шу боис глобал ахборот маконидан унумли фойдаланиш, унинг имкониятларидан фойдаланиш ва у оркали чет тилларини урганиш амалиётини тугри олиб бориш лозим.

Бугунги глобал ахборот уруши замонида ахборотни ахборотдан, янгиликни таргиботдан, маълумотни билимдан фарклаш жуда мухим хисобланади. Утган асрнинг 40-йилларида «Рейтер» агентлигини бошкарган Кристофер Чанселлор «янгиликни таргиботдан фарклаш зарурлигини таъкидлаган эди. Таргибот бошка нарса, янгилик эса мутлако бошка нарса. Инглизча ёки америкача янгиликлар булмайди, у халкаро товардир»[4],- деб ёзган эди. Бугун мутлако бошкача сифатий холат юзага келди. ^ар куни дунёда миллионлаб вокеалар содир булади. Аммо кишилар диккатига ахборот муайян ижтимоий-сиёсий кучлар манфаатидан келиб чикиб эътибор каратган масалаларгина хавола этилади. Бу уларнинг ходисаларни ёритишнинг устувор йуналишларини белгилаб беришини, муайян маълумотларни олиш, талкин килиш,

бахолаш ва таркатиш оркали фукароларда тегишли фикр ва хулосалар шаклланишига хизмат килишини курсатади. Бу медианинг ижтимоий фикрни керак булган шаклга йуналтира олиши, у билан манипуляция кила олишидан далолат беради. Мазкур жараёнда сохта, тукиб чикарилган ахборотни хакикат сифатида такдим этиш, вокеликни бир ёклама такдим этиш ёки бузиб курсатиш, реалликни адекват кабул килишга ёрдам берадиган мухим элементларни яширишга алохида эътибор берилишини таъкидлаш зарур. Булажак хорижий тил укитувчилари хам ахборотни кабул килувчи ва таркатувчи биринчи бугин сифатида масъулиятни англашлари, узларида ахборотларга тахлилий ва танкидий муносабатини шакллантириш, ахборотнинг таъсири ва яширин маъносини англай билимшлари талаб этилади. Шу билан бирга Веб-квест технологиясининг педагогик имкониятларини хам билиш мухим ахамият касб этади.

Веб-квест нима? «Педагогикада веб-квест - бу муаммоли вазифа, Интернет ресурсларидан фойдаланган холда лойиха. Веб-квест - бу хар кандай мавзу буйича талабаларнинг лойиха фаолиятини ташкил килиш учун скрипт.

Ушбу технологиядан фойдаланишнинг фойдаси нимада? Веб-квест куйидагиларни таргиб килади: укитувчи талабаларга топширадиган маълумотларни Интернетда кидириш; ахборотни тахлил килиш, умумлаштириш ва бахолаш боскичида талабаларнинг фикрлаш кобилиятини ривожлантириш; талабаларнинг компютерда ишлаш куникмаларини ривожлантириш ва уларнинг суз бойлигини ошириш; талабаларни укитувчидан мустакил равишда билим олишга ундаш; талабаларнинг тадкикот ва ижодий кобилиятларини ривожлантириш; шахсий узини узи кадрлашни яхшилаш.

Ушбу технология кайси элементларга мос келади? Ушбу технологиянинг афзаллиги шундаки, у хар кандай мактаб фанига кулланилади. Турли мактаб фанлари буйича веб-квест мисолларини куриб чикинг: Ушбу технология дарсни индивидуал ёки гурух ишларини ташкил килиш учун хам, дарсдан ташкари ишлар учун хам мос келади»[5].

Булажак хорижий тил укитувчиларига зарар етказувчи ахборотдан химоя килишдаги асосий йуналишлар куйидагилардан иборат:

- булажак хорижий тил укитувчиларга зарар етказувчи ахборотдан химоя килишни таъминловчи хукукий, ижтимоий-иктисодий, ташкилий ва техникавий шарт-шароитлар яратиш, шунингдек ушбу сохадаги илмий ва амалий тадкикотларни ривожлантириш;

- булажак хорижий тил укитувчиларининг онгига гайриконуний ахборот-рухий таъсир курсатилишининг, уларга хийла ишлатилишининг, гайриижтимоий харакатларга ундовчи ахборот махсулоти таркатилишининг олдини олиш, шунингдек ушбу сохадаги хукукбузарликларни профилактика килиш;

-жисмоний ва юридик шахсларнинг талабаларга зарар етказувчи ахборотдан химоя килиш сохасидаги фаолиятини куллаб-кувватлаш;

- булажак хорижий тил укитувчиларига зарар етказувчи ахборотни таснифлаш мезонлари, механизмлари ва услубларини ишлаб чикиш хамда такомиллаштириш. Буларнинг барчаси талабаларни зарарли ахборотлардан химоялаш буйича давлат сиёсатини амалга оширишнинг асосий йуналишларини белгилайди ва бу сохадаги таълим-тарбия муассасалари фаолиятининг таянч мезонларини хамда уларнинг мазмун-мохиятини ифодалайди. Бу жихатдан, конунда таълимни давлат томонидан

бошкариш органлари ва таълим муассасаларини талабалар соглигига зарар етказувчи ахборотдан уларни химоя килиш сохасида ваколатларининг белгилаб куйилгани хам тадкикотимиз учун нихоятда мухим ахамиятга эга.

«Замонавий таълим олдида укув фаолиятини ташкил этишнинг янги турлари ва шаклларини топиш вазифаси турибди. Таълим мустакил танкидий ва ижодий фикрлашни ривожлантириш нуктаи назаридан ривожлантирувчи булиши керак. Шу максадда купгина укитувчилар узок вактдан бери Интернет ресурсларидан фойдаланган холда дизайн технологиясидан фойдаланишган. Аммо интернетдаги маълумотларнинг куплиги ва унинг сифати нафакат лойиха устида ишлаш жараёнини соддалаштирмайди, балки уни мураккаблаштиради. Ушбу муаммонинг мумкин булган эчимларидан бири веб-квест технологиясидир. Веб-квест интерфаол таълим мухитини ташкил килишнинг намунасидир. Таълим веб-квести - бу талабалар муайян укув топширигини бажариш учун ишлайдиган Интернет-сайт. Веб-квест таълим мухитида ишлашнинг максади: асосий компетенсияларни шакллантирган холда Интернетда укувчиларнинг малакали ишини ташкил этиш. Веб-квест - бу укитувчи ва талабаларнинг биргаликдаги фаолияти махсулидир. Веб-квест билан ишлаш натижаси мини-лойихаларни веб-сахифалар ва веб-сайтлар (махаллий ёки Интернетда) куринишида нашр этишдир»[6]. Веб-квест учун ресурслар сифатида - руйхат ахборот ресурслари (электрон шаклда - CD, видео ва аудио, когоз куринишида, Интернетдаги манбаларга хаволалар, мавзу буйича веб-сайт манзиллари) келтириш мумкин. МУ^ОКАМА

Глобаллашувнинг окибатлари хакида фикр юритар экан, «баъзи мутахасислар замонавий алока воситалари ёшларни узига оханрабодек тортаётгани сабабли, «интернет авлоди», «Google болалари» ёки «Facebook фарзандлари» сингари иборалар пайдо булганига алохида ургу бермокдалар. Уларнинг фикрича, бу хол угил-кизларимиз тарбияси бировларнинг кулига утиб колиши эхтимолини оширади»[7]. Шу боис булажак хорижий тил укитувчиларида ахборот истеъмоли маданиятини ривожлантириш оркали уларда маданий узгаришлар, ахборий тажовузлардан химояланиш тизимини шакллантириш мухим вазифалардан биридир.

Шу билан бирга, айрим Европа давлатларида «анъанавий хокимиятни тан олмаслик, ундан куркмаслик» гояси остида бирлашаётган NET авлод, Интернет болалари ёки фукаролари гурухи пайдо булди. Бу гурух давлат хокимиятининг расмий хабарларига карши чикувчи сиёсий кибер халкаро уюшма сифатида ташкил топди. «Уларнинг биринчи сиёсий партияси 2006 йил Швецияда пайдо булди. 2009 йилда бу партия 7,1% овоз билан Европа парламентида 2та жойга эга булди. 2011 йилда ушбу партиянинг 33та давлатидаги фаолияти аникланди. Хусусан, партиянинг руйхатга олинмаган аъзолари А^Ш ва Россияда фаол харакат олиб бормокда. Партия аъзоларини 20-30 ёш оралигидаги усмирлар ташкил этади»[8]. «Шунга кура, Гарб инсоншунослик фанлари тилида «инсон деградацияси», «шахснинг емирилиши», «одамнинг киёфасизлашуви», «цивилизация шоми» сингари тушкун иборалар купаяётганини тушуниш мумкин»[9]. Бундай гоявий карама-каршиликларни медиа оркали жамиятга олиб кирувчилик вазифаси хорижий тил педагоглари ва ахборотни таржима оркали таркатувчиларга юклатилади ва бунда улардан медиа ва ахборот маданиятига эга булиш ва бу оркали зарарли ахборотни таркатмаслик

вазифалари юклатилади. Бунинг учун веб-квест технологияси имкониятларини яхши билиш талаб этилади. «Веб-квест устида ишлашда бир катор компетенсиялар ишлаб чикилади: касбий муаммоларни хал килиш учун ахборот технологияларидан фойдаланиш (шу жумладан керакли маълумотларни топиш, иш натижаларини компютер такдимотлари, веб-сайтлар, флеш видеолар, маълумотлар базалари куринишида форматлаш); уз-узини урганиш ва уз-узини ташкил этиш; жамоавий иш (режалаштириш, функцияларни таксимлаш, узаро ёрдам, узаро назорат); муаммоли вазиятни хал килишнинг бир неча усулларини топиш, энг окилона вариантни аниклаш, танловингизни асослаш кобилияти; нотиклик махорати (лойихаларни муаллифларнинг нутклари, саволлар»[10], мухокамалар билан олдиндан химоя килиш ва химоя килиш мажбурийлигига асосланган.

Булгуси хорижий тил укитувчиларида ахборотларга тахлилий ва танкидий муносабатини шакллантириш оркали таълим-тарбия жараёнида турли ахборий тажовузлардан, хусусан, зуравонликни, миллатчиликни, диний карама-каршиликни таргиб килувчи ахборотлардан асрашга ургатиш, улардан тил урганишда фойдаланмаслик, кизикиш оркали богланиб колишнинг салбий окибатларини тушунтириш куникмаларини шакллантириш мумкин булади. Маълумотларга кура, «халкаро экспертлар дунё микёсида ёшларнинг 38 %и зуравонлик рухидаги сайтларни, 26%и миллатчилик характеридаги веб-сахифаларни мунтазам кузатиб боришини аниклаган. ЮНИСЕФ томонидан утказилган суровлар интернетдан фойдаланадиган ёшларнинг 90 % ахлоксиз сурат ва видеоларга дуч келиши, 60 % эса бу турдаги ахборотни максадли равишда излаганини курсатди. Х,атто узимизнинг баъзи ёшларимиз учун хам интернет ва кул телефонлари ахлоксизлик манбаига айланаётгани ута ташвишлидир. Негаки, бундай гаразли таъсир домига тушиб колган фарзандларимизда якинлари ва кариндошларга нисбатан хурмат ва мухаббат туйгулари сусайиб, эгоизмга мойиллик кучайиб бормокда»[11]. Демак, хорижий тил укитувчисининг ахборотни фарклай олиш куникмаси, билим ва малакаси бундай тажовузлардан олдини олувчи мухим омилга айланади.

Биз яшаётган XXI аср, нафакат глобаллашув ва ахборот сохасининг жадал ривожланиш даври, балки у информацион ва интеллектуал ракобат замони хамдир. Бугунги глобаллашув шароитида барчамиз ахборот, инновацион жараёнлар ва таълим-тарбиянинг узаро алокадорлиги янада тигизлашаётган ва шу билан бирга, бу сохадаги масалалар купайиб, уларга доир муаммолар кескинлашаётган даврда яшамокдамиз. Бу жараёнларга нисбатан тез мослашувчанлик, мавжуд вазиятни урганиш ва унга холисона бахо бериш, тахлил кила олиш кобилияти етук мутахассисдан хам, ёш укувчи ва талабадан хам муайян малака ва куникмани, бирор бир тарзда намоён буладиган махоратни талаб килмокда. Бугунги кунда кайси ривожланган мамлакатнинг маърифий тарбия тизимини ва структурасини, айникса таълим тизимини тахлил киладиган булсангиз, албатта, уларда талабаларнинг маънавий-ахлокий тарбияси, хаётнинг барча сохалари каби ахборот майдонида хам ракобатбардош булиши, аник максадга йуналтирилган кадриятларини шакллантиришга алохида эътибор каратилаётганлиги кузга ташланади. Бу холат хар бир мамлакатнинг уз келажагини ёшларда куришини англатади. ХУЛОСА

Бугунги кунда булажак хорижий тил укитувчиларида халкаро терроризм, экстримизм, шовунизм, натцизм ва бошыа ёвузликни таргиб килувчи фильмлар, «Гарб

ахлоксизлик фалсафаси, прозелитизм, диний экстремизм каби тахдидлар таъсирига карши ахборотларга тахлилий ва танкидий муносабатини шакллантиришнинг назарий ва услубий жихатлари, шакл ва воситаларини ишлаб чикиш ва жорий этиш мухим ахамиятга эга булмокда. Бу жихатдан, булажак хорижий тил укитувчиларига жамият хаётида юз берадиган узгаришлар инсонлар хаёти ва турмуш тарзига хам узгаришлар киритиши, бундай жараёнларнинг стихияли тарзда амалга ошмаслиги, балки жамиятнинг маънавий-ахлокий даражаси, умуммиллий гояси воситасида шаклланиб боришини назарда тутиш лозим. Уз навбатида бу, юртимизда умумий тинчлик ва баркарорликнинг таъминланиши жараёнида барпо этилаётган демократик жамият ривожи учун мухим ахамият касб этади»[12]. Аслида, ахборотларга тахлилий ва танкидий муносабатини шакллантириш кенг маънода, муайян худуд ёки таълим муассасасида шахс ёки гурухнинг жамиятдаги мавжуд бунёдкор гояларни саклашга, бузгунчи гоялар таркалишининг олдини олишга йуналтирилган, ахоли, айникса ёшларни турли ахборот хуружлардан химоя килиш манфаатларига каратилган маърифий ва таълимий тадбирлар мажмуини кузда тутади. Бу маънода булажак хорижий тил укитувчилари учун ахборотларга тахлилий ва танкидий муносабатини шакллантиришнинг илмий-педагогик тахлили ва замонавий жихатларини урганиш натижасида куйидагиларни амалга ошириш лозимлиги хакида фикр юритиш жоиз, деб хисоблаймиз:

- булажак хорижий тил укитувчиларида миллий кадриятларга содиклик рухида тарбиялаш, террорчилик, акидапарастлик ва давлатимиз интилишига зид бузгунчи гояларнинг кириб келишига карши муросасиз курашиш хиссини хосил килишга интилиш;

-таълим муассасаларида булажак хорижий тил укитувчилари орасида замонавий билимларни таргиб килиш, уларни дунёвий билимга булган интилишларини шакллантириш, турли норасмий ахборот таълими олишини катъиян олдини олиш чораларини куриш;

-талабаларнинг дарсдан буш вактида ахборот билан таъминланганлик даражаси ва самарадорлигини ошириш ва бунда турли ижтимоий тармокдан фойдаланиш, глобал ахборот мйдони булган интернетдан масъулият билан фойдаланишга йуналтириш.

Фойдаланилган адабиётлар

1. Мирзиёев Ш.М. Янги Узбекистон стратегияси. -Тошкент.: Узбекистон. 2021. -Б. 268.

2. Сифоров В.И., Суханов А.П. Информация, связь, человек.-М.: Знание, 1997. -С.64.

3. Masuda Y. The information society as postindustrial society.Tokyo, 1981. Р. 75.

4. Кастельс Мануэль. Информационная эпоха: экономика, общества и культура. Пер. с анг. П.И.Шкаратона. -М., 2000, -С.342.

5. https://05fi.ru/uz/shablon-dlya-sozdaniya-veb-kvesta-sozdanie-veb-kvestov-na

6. https://05fi.ru/uz/shablon-dlya-sozdaniya-veb-kvesta-sozdanie-veb-kvestov-na

7. Бабажанов С. Ёшлар онгини ахборот хуружлари таъсиридан асраш. -http:// fikr.uz/ blog/ Urganch davlat Universiteti /eshlar-ongini-akhborot-khuruzhlari-tasiridan-asrash.html 5 август 2017.

8. Дергачев В. Киберинтернационал поколения NET. Электронный адрес ://dergachev.ru

9. Рахмон ^учкор. Дунё кураш майдонидир//. - Тафаккур-2016. 4-сон Б. 24.

10. https://05fi.ru/uz/shablon-dlya-sozdaniya-veb-kvesta-sozdanie-veb-kvestov-na

11. Ахборот асрида таълим-тарбия - http://kaz.docdat.com 23 Фев 2016; Бабажанов С.Ёшлар онгини ахборот хуружлари таъсиридан асраш. -http:// fikr.uz/ blog/ Urganch davlat Universiteti/eshlar-ongini-akhborot-khuruzhlari-tasiridan-asrash.html 5 август 2017.

12. Бутаев У. Узбекистонда демократик жамият ривожида тинчлик ва баркарорликнинг урни. Фалсафа фан. докт. (РЬО)дисс -Тошкент.: УзМУ, 2018.

13. Bakhromovich SI. The impact of managerial professional development on the effectiveness of Higher Education institution management. Academicia: an international multidisciplinary research journal. 2020;10(12):1014-20.

14. Siddikov, I. B. (2019). Философско-педагогические аспекты развития интеллектуальной культуры студентов. Вестник Ошского государственного университета, (3), 38-42.

15. Bakhromovich, S. I. Development trends and transformation processes in academic mobility in higher education in Uzbekistan and the world.

16. Bakhromovich, S. I. (2021). A comparative induction of the epistemological and theological views of medieval Islamic oriental scholars. Berlin Studies Transnational Journal of Science and Humanities, 1(1.7 Philosophical sciences).

17. Bakhromovich, S. I. (2021). Views on the role of science in human and society life in islamic teaching. International Journal of Philosophical Studies and Social Sciences, 1(3), 79-86.

18. Bakhromovich, S. I. (2020). Effects of Objective and Subjective Factors to Develop Intellectual Culture of Youth. Canadian Social Science, 16 (2), 55-59 p.

19. Bakhromovich, S. I. (2018). Social and philisophical performance of making youth's intellectual culture. European science review, (7-8).

20. Bakhromovich, S. I. (2020). Analysis Of Modern Approaches To Ensuring The Effectiveness Of Management In Higher Education Institutions. The American Journal of Social Science and Education Innovations, 2(12), 364-369.

21. Bakhromovich, S. I. (2021). Philosophical comparative studies of the epistemological and theological views of medieval eastern scholars. Turkish Journal of Physiotherapy and Rehabilitation. Turkey, 2021. №32 (3), (Scopus) - P. 30338-30355

22. Bakhromovich, S. I. (2022).Dialectical and synergetic features of the development of theological and epistemological views in medieval eastern islam. European Journal of Humanities and Educational Advancements (EJHEA), - Las Palmas, Spain, Volume 3, Issue 2 February, 2022. - P. 79-83

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.