Научная статья на тему 'БЎЛАЖАК ИНГЛИЗ ТИЛИ ЎҚИТУВЧИЛАРИНИ ТАЙЁРЛАШДА ПЕДАГОГИК ИННОВАЦИЯЛАРНИНГ ЎРНИ'

БЎЛАЖАК ИНГЛИЗ ТИЛИ ЎҚИТУВЧИЛАРИНИ ТАЙЁРЛАШДА ПЕДАГОГИК ИННОВАЦИЯЛАРНИНГ ЎРНИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
161
23
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
педагогик инновация / компьютер технологиялари / инновацион муҳит / ахборот технологиялари / лойиҳа методологияси. / pedagogical innovation / computer technology / innovation environment / Information technology / project methodology.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Ф. Б. Абдуллаева, М. Х. Ахмедова

Ушбу мақолада бўлажак инглиз тили ўқитувчиларини тайѐрлашда педагогик инновацияларнинг ўрни ва улардан фойдаланишнинг самарали натижалари ҳақида фикр юритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

This article discusses the role of pedagogical innovations in the preparation of future teachers of English and the effective results of their use.

Текст научной работы на тему «БЎЛАЖАК ИНГЛИЗ ТИЛИ ЎҚИТУВЧИЛАРИНИ ТАЙЁРЛАШДА ПЕДАГОГИК ИННОВАЦИЯЛАРНИНГ ЎРНИ»

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 3 | March, 2022 | SJIFactor: 5,965 | UIF: 7,6 | Google Scholar | www.carjis.org

DOI: 10.24412/2181-2454-2022-3-44-49

БУЛАЖАК ИНГЛИЗ ТИЛИ УКИТУВЧИЛАРИНИ ТАЙЁРЛАШДА ПЕДАГОГИК ИННОВАЦИЯЛАРНИНГ УРНИ

Ф. Б. Абдуллаева

Жиззах давлат педагогика институти, катта укитувчи

М. Х. Ахмедова

Жиззах давлат педагогика институти талабаси

АННОТАЦИЯ

Ушбу маколада булажак инглиз тили укитувчиларини тайёрлашда педагогик инновацияларнинг урни ва улардан фойдаланишнинг самарали натижалари хакида фикр юритилган.

Калит сузлар: педагогик инновация, компьютер технологиялари, инновацион мухит, ахборот технологиялари, лойиха методологияси.

ABSTRACT

This article discusses the role of pedagogical innovations in the preparation of future teachers of English and the effective results of their use.

Keywords: pedagogical innovation, computer technology, innovation environment, Information technology, project methodology.

КИРИШ

Бугунги кунда мамлакатимизда таълим мазмунини модернизациялаш хорижий тилларни, шунингдек инглиз тилини укитишни ташкил этишдаги инновацион жараёнлар билан богликдир. Шунингдек, булажак инглиз тили укитувчиларини тайёрлашда педагогик инновациялардан фойдаланилмокда. Педагогик инновациялар узининг муайян тавсифига эга. Педагогик инновацияларнинг булажак инглиз тили укитувчиларини тайёрлашда ва креатив фаолиятини шакллантиришга хизмат киладиган улчовлари куйидагилардан иборат: инновацион усулларнинг янгилиги, оптималлиги, юкори натижа бериш имкониятига эгалиги, оммавий тажрибада ижодий куллаш имкониятига эгалиги кабилар.

Замонавий таълим тараккиётининг устувор йуналиши таълимнинг гуманистик йуналиши булиб, унда етакчи уринни шахсий салохият (принсип) эгаллайди. Талабанинг эхтиёжлари ва кизикишларини хисобга олиш, укишга

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 3 | March, 2022 | SJIFactor: 5,965 | UIF: 7,6 | Google Scholar | www.carjis.org

DOI: 10.24412/2181-2454-2022-3-44-49

табакалаштирилган ёндашувни амалга оширишни уз ичига олади. Шунингдек, талаба, унинг шахсияти ва унинг ноёб ички дунёсига эътибор каратилади. Шунинг учун хам замонавий укитувчининг асосий максади талабаларнинг укув фаолиятини ташкил этиш усуллари ва шаклларини шахсий ривожланиш максадига макбул равишда мос келадиган килиб танлашдан иборат.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ

Шахсга йуналтирилган таълимни таъминловчи технологиялардан бири-бу ижодкорлик, билиш фаолияти ва мустакилликни ривожлантириш усули сифатида лойиха усулидир. Лойихалар типологияси хилма-хилдир. М. Е. Брейгина маълумотларига кура, лойихалар жамоавий, огзаки нутк, узига хос, ёзма ва интернет лойихаларига булиниши мумкин. Реал амалиётда купинча ижодий, амалиётга йуналтирилган ва ахборот белгиларига эга булган турли-хил лойихалар билан шугулланиш керак. Лойихд устида ишлаш-тил урганиш, укиш, тинглаш, гапириш ва грамматикани камраб олиш учун куп даражали ёндашув. Лойиха методи булажак инглиз тили укитувчиларининг фаол мустакил фикрлашини ривожлантиришга кумаклашади ва уларни биргаликда илмий-тадкикот ишларига йуналтиради. Шунингдек, лойиха асосидаги укитиш долзарбдир, чунки у талабаларни хамкорлик килишга ургатади, ижодий кобилиятларни шакллантиради ва талабаларни фаоллаштиради. Умуман олганда, лойихавий укитиш жараёнида укитиш ва таълимнинг узлуксизлиги кузатилади. Лойиха усули булажак инглиз тили укитувчиларининг мулокот кобилиятлари, мулокот маданияти, фикрларни киска ва осон шакллантириш, алока хамкорларининг фикрларини токат килиш, турли манбалардан маълумот олиш кобилиятини ривожлантириш, замонавий компьютер технологиялари ёрдамида кайта ишлаш ва инглиз тилида мулокот килиш учун табиий эхтиёжни таъминловчи тил мухитини яратиш. Дарснинг лойиха шакли булажак инглиз тили укитувчиларининг мавзу буйича тупланган билимларини куллаш имконини берувчи хозирги замон технологияларидан биридир. Булажак инглиз тили укитувчилари тил билиш чегараларини кенгайтириш, ундан амалда фойдаланиш тажрибасини орттириш, инглиз тили нуткини тинглаш ва эшитишни урганиш, лойихаларни химоя килишда бир-бирларини тушунишни урганадилар. Булажак инглиз тили укитувчилари адабиётлар, лугатлар ва компьютер билан ишлайдилар, шу тарика факат инглиз тили билан бевосита богланиш имкониятини яратадилар.

Лойиха устида ишлаш - бу ижодий жараён. Булажак инглиз тили

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 3 | March, 2022 | SJIFactor: 5,965 | UIF: 7,6 | Google Scholar | www.carjis.org

DOI: 10.24412/2181-2454-2022-3-44-49

укитувчилари мустакил равишда ёки укитувчи рахбарлигида бирор муаммонинг ечимини кидириш билан шугулланади, бу нафакат тил хакидаги билимни, балки тил билимларини эгаллашни, ижодий, коммуникатив ва аклий куникмаларни эгаллашни хам талаб этади. Инглиз тили дарсларида лойиха усулидан деярли хар кандай мавзу буйича дастур материалининг бир кисми сифатида фойдаланиш мумкин. Лойихалар устида ишлаш тасаввур, ижодий фикрлаш, мустакиллик ва бошка шахсий фазилатларни ривожлантиради.

МУХОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Замонавий технологиялар хамкорлик технологиясини хам уз ичига олади. Асосий гоя булажак инглиз тили укитувчиларининг турли укув вазиятларида фаол биргаликдаги фаолиятларига шароит яратишдан иборат. Талабалар 3-4 кишидан иборат гурухларга гурухланиб, уларга битта топширик берилади ва хар бирининг урни курсатилади. Х,ар бир талаба уз ишининг натижаси учунгина эмас, балки бутун гурух натижаси учун хам жавобгардир. Шунинг учун кучсиз талабалар тушунмаган нарсаларини кучлилардан топишга харакат киладилар, кучли талабалар эса кучсизларга вазифани пухта тушунишга харакат киладилар. Ва бутун гурух бундан фойда куради, чунки бушликлар биргаликда йук килинади.

Олий таълим муассасасида инновацион мухитни вужудга келтирмаслик булажак инглиз тили укитувчиларини тайёрлаш сифатига хам кескин таъсир курсатади. Бу эса, уз навбатида, улардаги ижодкорлик, яратувчиликнинг ривожланмаслигига, уларни тайёрлашда суниб боришига сабаб булади. Булажак инглиз тили укитувчиларининг инновацияларни изчил узлаштирганликлари сабабли педагогик жамоадаги кулай мухитда фаолият курсатаётган укитувчилар орасидаги карама-каршиликлар даражаси пасайиб, касбий фаолиятдаги эски колиплар бартараф этилади. Таълим муассасасидаги инновацион мухитда укитувчининг янгиликка булган муносабати яккол намоён булади. Шунингдек, инглиз тили дарсларида ахборот технологияларининг жорий этилиши ахборотни идрок этиш ва кайта ишлаш жараёнини сезиларли даражада яхшилайди. Компьютер, интернет ва мультимедиа воситалари туфайли талабаларга катта хажмдаги ахборотларни кейинчалик тахлил килиш ва саралаш билан узлаштириш учун имконият берилади. Укув фаолиятининг мотивацион асослари хам сезиларли даражада кенгайтирилган. Мультимедиадан фойдаланиш шароитида талабалар газета, телевидениедан ахборот олиб, узлари интервью оладилар ва телеконференциялар утказадилар.

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 3 | March, 2022 | SJIFactor: 5,965 | UIF: 7,6 | Google Scholar | www.carjis.org

DOI: 10.24412/2181-2454-2022-3-44-49

Педагогик инновация - инсон тарбияси жараёнига узгаришлар киритиш. Улар бутун тарбия ва таълим тизимини такомиллаштириш ва ривожлантиришга каратилган.

Педагогика нуктаи назаридан таълимга инновацион ёндашувнинг асосий таркибий кисмлари фаолият ёндашувидир. Бундай ёндашув шахснинг фаолият курсатиши ва ривожланиши, шунингдек, талабаларнинг шахслараро муносабатлари ижтимоий ахамиятга молик фаолиятнинг максадлари, мазмуни ва вазифалари билан воситаланади, деган гояга асосланади.

Фаол урганиш. Талаба реал хаётда муаммоли вазиятларни хал килиш зарурати билан тобора купрок дуч келаётганлигига асосланади. Бу усул шахснинг ривожланиши, уз-узини ташкил этиши, уз-узини ривожланишини ташкил этишга каратилган. Асосий тамойил-урганувчи уз билимининг яратувчисидир. Фаол урганиш, албатта, инглиз тилини укитишнинг хозирги боскичида устувор хисобланади. Зеро, укув-билиш фаолиятини самарали бошкариш урганувчиларнинг фаол аклий фаолиятига асослангандагина мумкин.

Булажак инглиз тили укитувчиларига инглиз тилини инновацион технологиялар ёрдамида укитиш бир катор психологик ёндашувларни: когнитив, ижобий, хиссий, мотивацион, оптимистик, технологик каби жорий этишни уз ичига олади. Бу ёндашувларнинг барчаси булажак инглиз тили укитувчиларига каратилган.

Интернет ёрдамида инглиз тилини ургатиш. Укув жараёнига ахборот-коммуникация технологиялари жорий этила бошланди ва инглиз тили дарсларида ахборот технологияларидан фойдаланиш талабалар мотивациясини ривожлантиришнинг самарали омилидир.

• Бугунги кунда интернет технологияларидан фойдаланиш истикболлари жуда кенг. Улар куйидагича:

• Электрон почта оркали инглиз тилида сузлашувчи мамлакатлар ахолиси билан ёзишмалар;

• Ушбу турдаги халкаро конференциялар, семинарлар ва бошка тармок лойихаларида иштирок этиш;

• Тармок буйича веб-сайтлар ва такдимотларни яратиш ва жойлаштириш-уларни укитувчи ва талаба биргаликда яратиши мумкин. Бундан ташкари, турли мамлакатлардан келган укитувчилар уртасида такдимот алмашиш мумкин.

Интернет ресурсларини яратиш ишлари узининг янгилиги, долзарблиги

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 3 | March, 2022 | SJIFactor: 5,965 | UIF: 7,6 | Google Scholar | www.carjis.org

DOI: 10.24412/2181-2454-2022-3-44-49

ва ижодкорлиги учун булажак инглиз тили укитувчиларини кизиктиради. Кичик гурухларда талабаларнинг билиш фаолиятини ташкил этиш хар бир талабага уз фаоллигини курсатиш имкониятини беради. Максимал самарага эришиш учун укув жараёнида инновацион, жумладан, албатта, турли хил медиа-таълим технологияларидан кенг фойдаланиш зарур ва бу оркали булажак инглиз тили укитувчиларининг мотивацияси ва мустакиллигини ошади.

Шунингдек, лойиха методологияси таълим жараёнида мухим урин тутади. Укув фанларини интеграциялаш масалалари ишлаб чикилиб, урганилган мавзулар билан алока таъминланади. Лойиха иши жараёнида укитишга тизимли ёндашув янада туларок амалга оширилади, таълим вазифалари мувофиклаштирилади, назария ва амалиёт бирлаштирилади. Укув лойихалари чет тили дарсларида купрок таркалган. Бу лойихалар маълум бир дарсда фойдаланиш учун мулжалланган ва аник максадларга эга. Укитувчининг вазифаси: лойихалар мавзуларини тугри шакллантириш, муайян дарснинг максад ва вазифаларини амалга оширишга каратилган зарур саволлар доирасини аниклаш. "Менинг севимли китобим", "Севимли филм", "Менинг таътилим", "Менинг дустим", "Байрамлар", "Кургазмага бориш", "Саёхат", "Телевидение", "Кино", "Уй хайвонлари", "Янги йил", "Менинг севимли фаслим" ва бошка укув лойихалари мавзуларини мисол килиб келтиришингиз мумкин.

Лойиха методикасининг асосини талабаларнинг укув-билиш фаолиятини мухим натижага йуналтириш гояси ташкил этади. Шу билан бирга, урганишни хаёт билан, амалиёт билан боглаш тамойилини амалга ошириш зарур. Аник лойихаларни ишлаб чикиш ва амалга оширишда амалий укув вазифалар хал этилади, амалий билим ва тажриба орттирилади. Талабалар фаолиятини уларнинг кизикишлари, эхтиёжлари, кобилиятлари ва индивидуал хусусиятларини хисобга олган холда йуналтириш максадга мувофикдир. Шуни таъкидлаш мухимки, муаммони бартараф этиш жараёнида талабалар хам янги билим ва куникмаларга эга буладилар. Лойиха методологиясидан фойдаланиш лойиха иштирокчиларининг ташкилий сифатларини ривожлантиришга, уларнинг манфаатларини бирлаштиришга хамда рахбарлик ва ташкилотчилик фаолиятига мойил талабаларни аниклашга ёрдам беради.

Инглиз тилини укитишда кичик лойихалар хам катта роль уйнайди. Лойихалар нафакат ёзма, балки огзаки хам бажарилиши мумкин. Кичик лойихаларнинг асосий шакллари: монологик ва диалогик баёнотлар, жадваллар, чизмалар. Укитувчининг вазифаси: лойиханинг аник мазмунини утказишга

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 3 | March, 2022 | SJIFactor: 5,965 | UIF: 7,6 | Google Scholar | www.carjis.org

DOI: 10.24412/2181-2454-2022-3-44-49

эришиш. Кичик лойихаларнинг мавзулари хозирги дарсларнинг аник максад ва мавзуларига боглик булиб, укитувчи томонидан ишлаб чикилади ва талабалар билан мухокама килинади.

ХУЛОСА

Хулоса килиб айтганда, булажак инглиз тили укитувчиларини тайёрлашда педагогик инновациялардан фойдаланиш, инглиз тили дарсларида ахборот технологияларининг жорий этилиши, булажак инглиз тили укитувчиларининг нутк фаолияти асосий куникмаларини шакллантириш ва такомиллаштиришда лойиха методикасидан фойдаланиш самарадорлигини яна бир бор таъкидлаш мумкин.

REFERENCES

1. Душеина Т.В. "Проектная методика на уроках иностранного языка". ИЯШ, 2003, № 5.

2. В.Б. Попов "Интернет-технологии и развитие образования" Воронеж, ВГПУ, 2001.

3. Кирягина, М. Е. (2012). Педагогические инновации в образовании. Вестник Казанского технологического университета, 75(18).

4. Нишоналиев У. Инновационные педагогические технологии обучения и развития. / В сб. материалов научно-практической конференции «Актуальные вопросы профессионального воспитания молодежи». - АлмаАта: Респ. издат. каб. казахск. акад. образования им. И.Алтынсарина, 2000. -С. 235-240.

5. Потапова Р.К. Новые информационные технологии и филология. СПБ., 2004.

6. Ибрагимова, Г. Н. (2015). Педагогик инновациялар ёрдамида талабаларнинг креатив кобилиятларини шакллантириш. Современное образование (Узбекистан), (3).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.