CC BY
33Труды БГТУ, 2020, серия 6, № 1, с. 37-41
37
УДК 7.03(476)
I. У. Каляда
Беларуси дзяржауны тэхналапчны ушверсгот
ВЫЯУЛЕНЧАЕ МАСТАЦТВА БЕЛАРУС1 У 1920-Я ГГ.: ТРАДЫЦЫ1 I ПОШУК НОВЫХ НАПРАМКАУ
У артыкуле разглядаюцца праблемы станаулення i развщця нацыянальнага мастацгва як аднаго з шрункау палiтыкi беларусiзацыi, што праводзiлася на Беларусi у 1920-я г. Пачыналi з вывучэння беларускай народнай творчасцi, гiсторыi беларускага мастацтва, што дапамагло вызначыцца новым шрункам у выяуленчым мастацтве, наладзiць рэгулярную выставачную дзейнасць, арга-нiзаваць работу мастацшх таварыствау. У залежнасцi ад творчых памкненняу мастакi аб'яд-ноувалюя у творчыя групоуш. 1шла актыуная барацьба новага са старым, узнiкалi самыя разна-стайныя плынi, новыя напрамк1, што садзейнiчала стварэнню нацыянальнай мастацкай школы.
Ключавыя словы: выяуленчае мастацтва, творчыя пошукi, беларуазацыя, выстава, беларуская культура, творчасць, графiка, скульптура, жыватс, таварыства.
I. U. Kalyada
Belarusian State Technological University
ART OF BELARUS IN THE 1920s: TRADITIONS AND THE SEARCH FOR NEW DIRECTIONS
The article deals with the problems of formation and development of national art as one of the areas Belarusization policy conducted in Belarus in 1920. We began with a study of the Belarusian folklore, Belarusian art history that has helped to define a new direction in the visual arts, to establish a regular exhibition activity, organize the work of art societies. Depending on the creative aspirations of artists united in creative group. Was an active struggle of the new with the old, there were a variety of trends, new directions, which contributed to the creation of a national art school.
Key words: fine art, creative pursuits, belorussizatsiya, an exhibition of Belarusian culture, creativity, drawing, sculpture, painting, society.
Уводзшы. 1920-я гг. у псторыю Беларус yвайшлi як перыяд адраджэння, роскв^у беларускай культуры. У рэчышчы палпыю белару-шзацьп, якая ахапша усё жыццё, у тым лшу адбывалася станауленне i развщцё нацыяналь-нага мастацтва, назiралася iмкненне да стварэн-ня нацыянальнай мастацкай школы, да нацыянальнай своеасаблiвасцi у мастацтве.
1920-я гг. характарызавалюя творчымi по-шукамi новых напрамкау, найбольш выразных мастацкiх формау у выяуленчым мастацтве. Адзначым, што кат новая беларуская лгара-тура магла абаперщся на родную мову, на во-пыт сваiх папярэднiкаy (В. Дунша-Марцш-кевiча, Ф. Багушэвiча) i iмёны ужо шырока вядомых майстроу слова (Я. Купалы, Я. Коласа, М. Багдановiча), то новае беларускае мастацтва такой апоры не мела. Мастацкая школа у Вiльнi спынша сваё iснаванне яшчэ у 1832 г. Мастаю, якiя працавалi на Беларус у 1920-я гг. (Грубэ А., Дучыц М., Касцялянскi А., Мшьчын I.), мала што ведал пра беларускiя мастацкiя традыцш i сваiх папярэднiкаy.
Асноуная частка. Пачынат з таго, што яшчэ у 1921 г. пры Беларускiм аддзеле Наркам-асветы БССР была заснавана Экспедыцыя па
вывучэнню беларускай народнай творчасщ з мэтай «всестороннего изучения и разработки народного художественного творчества Беларуси как основного начала для возрождения белорусского национального искусства» [1, л. 7].
Работа Экспедыцып падзялялася на два сектары - збiральны i мастацка-навукова-вытворчы, таму у склад яе Уваходзiлi мастаю-спецыялiсты, якiя мелi вопыт у той щ iншай галiне. Задачай другога сектара было утварэнне мастацюх школ i адкрыццё шэрагу мастацка-вытворчых майстэрняу. У вынiку былi сфарма-ваны кадры спецыялiстаy-iнструктараy, яюя да-памагалi падтрымлiваць i развiваць мастацкiя здольнасцi мясцовых саматужнiкаy.
Паступова Экспедыцыя уцягнула у сферу сваёй дзейнасщ самыя аддаленыя куткi, пра-нiкла углыб народных мас, паусюды yносiла элементы народнага мастацтва i уздымала узро-вень культурнай свядомасщ.
Вывучэнне гiсторыi беларускага мастацтва пачалося па шщыятыве выдатных беларускiх мастацтвазнауцау Шчакацiхiна М. i Каспя-ровiча М. Першы арганiзаваy пры БДУ кафедру пстерыи беларускага мастацтва i yзначалiy працу Камiсii гiсторыi мастацтва секцып беларускага
38
Выяуленчае мастаитва Бeлapyci у 1920-я гг.: традыиьи i пошук новых напрамкау
мастацтва пры 1нстытуце беларускай культуры. Менавгта ён пастав1у пытанне аб фармаванш новага нацыянальнага беларускага мастацтва, шляхам1 да якога л1чыу неабходнасць пазнання { вывучэння народных вытокау, перадачу у пластычных вобразах пстарычнага, псхалапчнага жыццёва-бытавога вобраза народа [2, с. 12-13].
М. Каспяров1ч, яю займауся даследаваннем псторып беларускага выяуленчага мастацтва, архгоктуры, графш, наладз1у вывучэнне псто-рып беларускага мастацтва пры Вщебсюм мас-тацюм тэхшкуме 1 шмат зраб1у для папуляры-зацыи здабыткау вывучэння мастацкага м1нулага Беларус [3].
Пазнанне мшулага дапамагала вызначыцца новым наюрункам у выяуленчым мастацтве, таюм як рэалютычны (В. Волкау, М. Дучыц), 1мпрэс1янюцю (У. Кудрэв1ч), неарэалютычны, як шоу шляхам1 заходнееурапейскага мастацтва (I. Ахрэмчык), дэкаратыунае мастацтва (А. Марыкс).
У 1921 г. у Мшску па шщыятыве мясцовых мастакоу была аргашзавана выстава, якая стала своеасабл1вым аглядам мастацюх сш, выявша усе наюруню { тэндэнцьп, яюя юнавал1 у той час у мастацтве.
У пачатку 1920-х гг. цэнтрам беларускай выяуленчай школы стау Вщебск, дзе па шщыятыве М. Шагала яшчэ у 1919 г. была аргашза-вана Народная мастацкая школа «новага рэва-люцыйнага узору», задача якой - «проводить в жизнь начала подлинно революционного искусства, порывающего со старой академической рутиной» [1, л. 14]. Вучэбны працэс азначауся шматвектарнасцю - тут працават рэалюты, ку-бюты, экспрэс1ашсты { авангардысты.
На нейю час школа становщца месцам актыунага фармавання новых мастацюх плыняу, адметнай рысай яюх стала пачуццё асобага ап-тым1зму, што было вызвана кардынальным1 пераменам1 у грамадсюм жыцщ. У якасщ вядучых выкладчыкау працавал Дабужынсю К., Пэн Ю., Малев1ч К., Фальк Р. 1 шш.
У канцы 1919-га - пачатку 1920-га з мэтай «абнавщь мастацтва, замяшушы яго абстрактным! формами», вакол заснавальшка супрэма-тызму Малев1ча К. у Вщебску утвараецца авангардысцкая аргашзацыя «Сцвярджальнш новага мастацтва» (УНОВИС) (К. Малев1ч, М. Шагал, Л. Лющю, У. Стрэмшсю). Члены гэтай аргашзацып был1 упэунены, што новы свет, як будуецца у вышку рэвалюцыи, павшен выпра-цаваць { новыя формы, { услед за К. Малев1чам пачат ствараць самыя разнастайныя камб1-нацып з геаметрычных ф1гур [4, с. 291-292]. У вышку была распрацавана такая мова мастацтва, якая адкрыла шлях да прамысловага ды-зайну, мастацкага канструявання. Адзначым, што 1дэ1 вщебсюх авангардыстау вызначыл1 у
далейшым мнопя знаходю { дасягненш су-светнай архгоктуры дызайну, кшжнай { пра-мысловай графш.
У сярэдзше 1920-х гг. на базе мастацкай школы быу утвораны Вщебсю мастацю тэхш-кум (як у далейшым атрымае статус шсты-тута). Педагапчны састау змяняецца мастакам> рэалютам1 - Керзш М., Волкау В., Фогт Ф., Ахрэмчык I., Дзежыц В., Дакальская Г. { шшыя, яюя палажыл1 пачатак нацыянальнай рэалю-тычнай школы.
У гэты перыяд асабл1вага роскв1ту дасягну-ла граф1ка, якая вызначалася дэмакратычнасцю, 1мкненнем да стварэння нацыянальных воб-разау. Яна была прадстаулена станкавым1 тво-рам1, кшжнай шюстрацыяй, плакатам^ саты-рычным1 малюнкам1 ( К. Каганец, Я. Драздов1ч, А. Каменсю).
Значны уклад у развщцё даваеннай стан-кавай графш унёс А. Астапов1ч, яю у сваёй творчасщ у большасщ звяртауся да вясковых пейзажау, што был1 адзначаны тонюм пачуц-цём беларускай прыроды («Рашшняя вясна», «Сакашк» (1923), «З1ма» (1927), «Вясент пейзаж» (1928)). А. Астапов1ч - прадстаушк т. зв. чыста лiрычнага пейзажа, пейзажа-настрою. 1м створаны шэраг граф1чных лютоу, адметным1 рысам1 яюх была яркая нацыянальная самабытнасць, на-цыянальны каларыт.
Адзш з першых граф1кау, цэнтральнай тэ-май творчасщ якога стала тэма працы, -А. Тычына («На электрастанцыи», «Слясарн^г цэх», «Маляры»). У 1927 г. аутар звяртаецца да ксшаграфи - «Маладз1к», «Ускраiна», «Дождж». Большая частка работ будуецца на кантрасце белага I чорнага колерау, як бы падкрэсл1ваючы рытм чалавечай працы.
Вялт уклад у разв1ццё беларускай станка-вай граф1к1 унесл1 педагоп { выпускн1к1 В1цебс-кага мастацкага тэхшкума. У тэхн1цы кс1лагра-фп шмат працавау С. Юдов1н, як1 у 1920-я гг. выканау серый «Стары Вщебск» 1 «Мястэчка».
Пад уплывам граф1к1 С. Юдов1на у В1цебску разв1ваецца творчасць Е. Мшша - аднаго з самых здольных, арыг1нальных { перспектыуных гравёрау. У 1926-1927 гг. ён стварае свае леп-шыя работы - пейзажы В1цебска, жанравыя сцэнк1, партрэты. Мастак шмат уваг1 надае паказу прыгажосщ роднага города, помн1кау архпэктуры. Прыкладам могуць служыць гра-ф1чныя л1сты - «1лл1нская царква у В1цебску» (1927), «Успенск1 сабор у Вщебску» (1927), «Ускрашы В1цебска» (1928), серыя «Беларускае драулянае дойл1дства» (1927).
Паступова цэнтр мастацкага жыцця крашы стау перамяшчацца у М1нск, яю з адсталага губернскага города ператварауся у буйны адм1-н1страцыйна-эканам1чны { культурны цэнтр.
I. У. Каляда
39
ТУТ 6ЫУ ад^ьны Бeлapycкi дзяpжayны yнiвep-ciтэт, пaчay фyнкцыянaвaць Iнcтытyт бeлapyc-кaй кyльтypы, пacпяxoвa paзвiвaycя нaцыянaльны тэaтp (БДТ-1), пpaцaвaлi выдaвeцтвы, aктыyнa paзгopтвaлacя лiтapaтypнae жыццё.
Рyбяжoм, з якoгa пaчынaeццa пpынцыпoвa нoвы этaп y paзвiццi выяyлeнчaгa мacтaцтвa Бeлapyci, мoжнa лiчыць 1925 г., кaлi y Mrnœy aдкpылacя пepшaя Уceбeлapycкaя мacтaцкaя выcтaвa, якaя дaпaмaглa выявiць мacтaкoУ, што пpaцaвaлi нa Бeлapyci, i пазнаёмша з ix твop-чacцю ^а^уныи pэcпyблiкi. Тaкcaмa cвae paбoты пpaдcтaвiлi мacтaкi - ypaджэнцы Бeлa-pyci, яюя пpaжывaлi i пpaцaвaлi зa мeжaмi Hpai-ны, пpaдcтayнiкi Аcaцыяцыi мacтaкoУ pэвaлю-цыйнaй Pacii. Тaкiм чынaм, 6ыу пaклaдзeны пaчaтaк aктыyнaмy cyпpaцoУнiцтвy мacтaкoУ бpaцкix pэcпyблiк.
Пepшaя Уceбeлapycкaя мacтaцкaя выcтaвa 1925 г. icwraa aдpoзнiвaлacя ад выcтaвы 1921 г. ж тoлькi кoлькacцю УдзeльнiкaУ, aлe i iдэйнaй нaкipaвaнacцю. Тут yжo выpaшaлacя пытaннe a6 актыуным yдзeлe мacтaкoУ y бyдayнiцтвe нoвaгa жыцця, a6 зacвaeннi caвeцкaй тэмaтыкi.
Выcтaвa былa пpымepкaвaнa дa 20-й гада-вiны pэвaлюцыi 1905 г., i бoльшacць экотана-вaныx твopaУ пpыcвячaлacя гэтaй тэмe. Сяpoд ix - pa6ora Ю. Пэнa «Пастя забаст^ую 1905 г.», M. Фiлiпoвiчa «Pacтpэл y Mm^y», В. Вoлкaвa «Бapыкaды. З пaдзeй 1905 г. y Mac^e» i iнш. Macrae выpaшaлi твopчыя пpaблeмы пa-poз-наму. Адны, пpытpымлiвaючыcя cтapoгa акадэ-мiчнaгa кypca, бyдaвaлi кaмпaзiцыi тpaды-цыйна; дpyгiя - cтвapaлi paбoты aбcтpaктнaгa xapaктapy. Былi нa гэтaй выcтaвe i твopы, пpыcвeчaныя тэмe ^ацы, i кaмпaзiцыi нa гicтapычныя тэмы.
Аднaк caпpaУдны выxaд мacтaцтвa m шы-poкyю гpaмaдcкyю apэнy пaчaycя тpoxi пaзнeй, y 1927 г., кат y Miнcкy былo craoparn Уceбeлa-pycкae aб'яднaннe мacтaкoy (пpaicнaвaлa дa 1932 г.). Аб'яднaннe cтaвiлa cвaёй мэтaй згyp-тaвaннe выяyлeнчыx ciл Бeлapyci, pacпpaцoУкy paзвiцця бeлapycкaгa выяyлeнчaгa мacтaцтвa; caдзeйнiчaлa apгaнiзaцыi выстау, cтyдый i iнш. Члeнaмi Mmc^ra aддзялeння былi Гpyбэ А. (cтapшыня), Дучыц I., MpaчкoУcкaя П., Астаго-вiч А., Тычына А. i шш. Акpaмя Miнcкaгa, Аб'яд-нанж мeлa cвae фiлiялы y В^боту, Гoмeлe, Maгiлёвe, а тaкcaмa y Macквe i Пeтpaгpaдзe.
Meнaвiтa з гэтага чacy пaчынaeццa apгaнiзa-цыйны пepыяд paзвiцця мacтaцтвa, ягo бoльш актыуная cyвязь з гpaмaдкiм жыццём, пастуш-вая бeлapyciзaцыя змecтy i фopм.
Macтaкi y зaлeжнacцi ад ix твopчыx пам-кнeнняy аб'ядшувалюя y твopчыя гpyпoУкi, yдзeльнiчaлi y выcтaвax. Дapэчы, y кpaiнe была наладжана pэгyляpнaя выcтaвaчнaя дзeйнacць:
y 1927 г. aдбылacя дpyгaя, a y 1929 г. - тpэцяя Уceбeлapycкaя мacтaцкaя выcтaвa. Былi закла-дзeны тpaдыцыi пepcaнaльныx выcтay.
Дpyгaя (1927) i Тpэцяя (1929) Уceбeлapycкiя мacтaцкiя выcтaвы пpaйшлi пад знакам зб> paння твopчыx ciл i зacвaeння мacтaкaмi cyчac-най тэматыю. Кpaiнa pыxтaвaлacя адзначыць 10-гoддзe caвeцкaй улады i 10-ю гaдaвiнy yтвapэння БССР. Пoбaч з мacтaкaмi cтapэйшaгa пaкaлeння ycë бoльшyю poлю пачынаш iгpaць маладыя маотаю. Ha выcтaвax yпepшыню выcтyпiлi таюя мacтaкi, як Аxpэмчык I., rycey H., Miльчын I. i iнш. Аднак, няптедзячы на з'яyлeннe нoвыx paбoт, яюя aдpoзнiвaлicя cтaлacцю маетацкага выканання, агульны пpaфeciйны yзpoвeнь бeлapycкaгa выяyлeнчaгa мастацтва быу яшчэ дaвoлi нiзкiм.
Аб xapaктapы бeлapycкaгa тэматычнага ма^ тацтва пepшыx гaдoУ caвeцкaй улады мoжнa мepкaвaць па тыx твopax, яюя экcпaнaвaлicя на пepшыx pэcпyблiкaнcкix мacтaцкix выcтaвax. Дaмiнyючae мecцa y тэматычнай кapцiнe 1920-x гг. зaймaлi дзвe тэмы - тэма pэвaлюцыi i rpa-мaдзянcкaй вайны i тэма будаунщтва бeлapyc-кай дзяpжaвы i caцыялicтычнaгa гpaмaдcтвa. Вядyчae мecцa y твopчacцi мacтaкoУ заняла ric-тopыкa-pэвaлюцыйнaя тэматыка. У тaкiм жaнpы, нaпpыклaд, пpaцaвay выпycкнiк Пeцяpбypгcкaй акадэмй мастацтвау ВoлкaУ В., якi y 1920-я гг. выкладау y Вiцeбcкiм мастацюм тэxнiкyмe i лiчыycя poдaпaчынaльнiкaм бeлapycкaгa гюта-pычнaгa мacтaцтвa. Macтaк напюау шэpaг па-лoтнaУ, пpыcвeчaныx значным пaдзeям y жыц-цi бeлapycкaгa гpaмaдcтвa («Бapыкaды», «nap-тызаны»).
Ва ycix жaнpax, y тым лшу i y гicтapычным, пpaцaвay M. Фiлiпoвiч - aдзiн з aктыyныx у^ль-шкау пepшыx бeлapycкix мacтaцкix выcтay. Ягo твopчacць зaймae aco6ae мecцa y мacтaцтвe Бeлapyci 1920-x гг. У пepшыя гады cвaёй твop-чacцi ён знaxoдзiycя пад уплывам poзныx плыняу, aлe з цягам чacy звяpнyУcя да адлю^ тpaвaння y жывапюу фaльклopныx тэм, пaдзeй бeлapycкaй гicтopыi («Hapoднae гулянш», «Ha Ку-пaллe», «Вяcнoвae cвятa»).
Пacтaянны Удзeльнiк выcтay 1920-x гг. -I. Аxpэмчык на Тpэцяй Уceбeлapycкaй выcтaвe пpaдcтaвiy пaлaтнo «Пaдпicaннe мaнiфecтa аб yтвapэннi БССР» (1929), за якoe aтpымay пepшyю ^эмда. Гэтай кapцiнaй мacтaк паклау пачатак пpaфeciйнaй parapa^y^i гicтopыкa-pэвaлюцыйнaй тэмы y бeлapycкiм жывапюу.
Тэма paбoчыx будняу, жыцця paбoчaгa клaca г. Mrncra дaвoлi цiкaвa pacкpывaeццa y твop-чacцi M. Станюты - «Шклoзaвoд» (1924), «Бятoншчыкi» (1927), «Будаунщтва yнiвepci-тэцкага гapaдкa» (1928), «Ha бyдoУлi» (1929), «Лiцeйный цэx» (1931). Гэта твopы, якiя rnpa-
40
Выяуленчае мастаитва Беларуа у 1920-я гг.: традыиьи i пошук новых напрамкау
дзшся у вышку непасрэднага наз1рання мастака за жыццём рабочых.
Свой уклад у развщцё беларускага жыва-nicy 1920-1930-х гг. унёс Я. Драздовiч - тале-навггы жыватсец i графiк, майстар дэкаратыуна-прыкладнога мастацтва, этнограф i фалькларыст. Мастацкая спадчына аутара вельмi разнастайная. Я. Драздовiч пiша вобраз першадрукара Ска-рыны Ф., яю па кампазiцыйнамy рашэнню вельмi нагадвае вядомую гравюру Скарыны з Бiблii.
Значнае месца у творчаcцi Я. Драздовiча займае пейзаж. Акрамя таго, трэба адзначыць, што ён з'явiуcя першаадкрывацелем такой нез-вычайнай для беларускага выяуленчага мастацтва тэмы, як каcмiчная («Жыццё на Марсе», «Жыццё на Сатурне», «Жыццё на Луне»).
Друп цiкавы творчы пласт Я. Драздовiча -маляваныя дываны, яюя прызначалicя для упры-гожання вясковых хат. У гэтай галше выяуленчага мастацтва Я. Драздовiч меу надзвычайны поспех.
У 1928 г. пачало дзейшчаць Беларускае мас-тацкае таварыства «Прамень», якое было арга-нiзавана тымi маcтакамi, яюя выйшлi з Усебела-рускага аб'яднання мастакоу па прычынах «расхождения в области формальных изысканий, подчинения ВОХ старым традициям дореволюционного периода, отсутствия культработы внутри ассоциации и т. д.» (з Дэкларацьи заснавальшкау Беларускага мастацкага таварыства «Прамень») [5, л. 29]. «Прамень» быу утвораны з мэтай «самаудасканалення i... утварэння мастацтва нацыянальнага па форме i пралетарскага па зместу» [5, л. 33]. Таварыства прадcтаулялi
A. Вало (старшыня), У. Бохан, У. Кавалёу,
B. Мурашоу, В. Цiхановiч i шш.
Дзейнасць аб'яднання была разнастайнай: лабараторныя практычная заняткi, даклады па псторын мастацтва, аб беларycкiм народным мастацтве, пyблiчныя лекцыi, вечары, дыспуты, а таксама падарожжы па БССР i СССР з мэтай знаёмства з мастацкай творчасцю розных народау.
Прадcтаунiкi уciх жанрау выяуленчага мастацтва плённа працавал^ аcаблiва жывапicцы. Ад невялшх пейзажау i партрэтау яны перахо-дзiлi да значных тэм. Усё большае месца у працы мастакоу займала грамадскае жыццё, гicторыя, побыт народа, прыгажосць беларускай прыроды.
Працяглы шлях развiцця разам з жывашсам прайшла скульптура, важную ролю у фарма-ваннi якой адыграла стварэнне на базе Вщебс-
кага мастацка-практычнага шстытута у 1923 г. Дзяржаунага мастацкага тэхшкума са скульптурным аддзяленнем. Яе даcягненнi увасобле-ны у творчасщ А. Грубэ, А. Бразэра, 3. Азгура, А. Бембеля, А. Глебава, А. Арлова i шш.
Адным з першых скульптарау, яю пакiнyу значны след у беларусюм мастацтве, быу Грубэ А. Былы студэнт Пецярбургскага ушверсгота, а пасля настаушк у вясковай школе, ён не быу прафесшным мастаком. Аднак з 1922 г., калi ён пераязджае у Мiнcк, i да 1941 г. працуе у калектыве мiнcкiх мастакоу, з'яуляючыся адным з самых щкавых майстроу у беларусюм мастацтве. Мастак звяртаецца да традыцый беларускай народнай разьбы па дрэве. Да леп-шых яго работ належыць скульптура «Лiрнiк»
(1925), скульптура-партрэт М. Багдановiча
(1926), «Раб» (1927), «Тачачнк» (1926).
Другой адметнай фшурай гэтага часу быу
выкладчык Вщебскага мастацкага тэхнiкyма, скульптар, графiк i жывапicец Бразер А., якi адным з першых звяртаецца да нацыянальнай псторый (бюст Ф. Скарыны).
У другой палове 1920-х г. пачау свой творчы шлях i З. Азгур, у той час яшчэ студэнт Bi-цебскага мастацкага тэхшкума. Скульптару на-лежыць цэлы шэраг работ, прысвечаных знака-мггым людзям Беларусь партрэты Ф. Скарыны, А. Пашкевiч, Ф. Багyшэвiча, Я. Коласа i iнш.
Заключэнне. Такiм чынам, 1920-я гг. былi вельмi прадyкцыйнымi для развщця выяуленчага мастацтва, станауленне якога iшло у вос-трай барацьбе розных наюрункау i школ. У гэты час майстры старэйшага пакалення працяг-ваюць тварыць у манеры позшх перадвiжнiкау, маладыя мастаю, у сваю чаргу, негатыуна адно-ciлicя да рэалicтычных традыцый малага, спра-буючы знайcцi свае crarni i накiрyнкi у мастацтве. Спектр выяуленчага мастацтва 1920-х гг. быу даволi шырою - ад экспрэаяшзму i супрэ-матызму да артадаксальнага рэалiзмy.
Не такiмi значнымi былi набытю скульптарау, кадры яюх яшчэ толью пачыналi рыхтавацца.
Спрыяльныя умовы для развiцця нацыяналь-нага мастацтва фактычна icнавалi усяго тры гады - з 1927 па 1930. Але шмат з таго, што было зроблена за гэты час, можна на поунай падставе аднесщ да нашай мастацкай класш. Былi усе прычыны лiчыць, што Беларусь знаходзiцца напярэдадш культурнага уздыму.
Лiтаратура
1. НАРБ. Ф. 42. Воп. 1. Спр. 521.
2. Шчакащхш М., Ластоусю В. Сучаснае беларускае мастацтва. Мшск: Беларycкi Дзяржауны музей, 1929. 53 с.
3. Каcпяровiч М. Беларуская культура // Маладняк. 1928. № 12. С. 138-146.
4. Лыч Л., Навщю У. Гicторыя культуры Беларусь Мшск: ВП «Экаперспектыва», 1997. 486 с.
5. НАРБ. Ф. 42. Воп. 1. Спр. 300.
I. y. KaAHAa
41
References
1. NARB. Fund 42. I. 1. F. 521.
2. Shachkatsikhin M., Lastouski V. Suchasnaye belaruskaye mastatstva [Contemporary belarusian art]. Minsk, Belaruski Dzyarzhauny muzey Publ., 1929. 53 p.
3. Kaspyarovich M. Belarusian cultura. Maladnyak [Youth. Number], 1928, no. 12, pp. 138-146.
4. Lych L., Navitski U. Gistoryya kul'tury Belarusi [History cultury of Belarus]. Minsk, VP Eka-perspektyva Publ., 1997. 486 p.
5. NARB. Fund 42. I. 1. F. 300.
iH^apMa^iH npa ayTapa
Kanaka iHa Xnafl3iMipayHa - KaHgbigaT ricTapbiHHbix HaByK, ga^HT, ga^HT Ka^egpw ricropbii Eenapyci i namTarorii. EenapycK g3ap^ayHbi T3XHarariHHbi ymBepciiOT (220006, r. MiHCK, Byn CBapgnoBa, 13a, Рэспy6mкa Eenapycb). E-mail: [email protected]
Information about the author
Kalyada Ina Uladzimirauna - PhD (History), Associate Professor, Assistant Professor, the Department of History of Belarus and Political Science. Belarusian State Technological University (13a, Sverdlova str., 220006, Minsk, Republic of Belarus). E-mail: [email protected]
nacmyniy 04.03.2020
