CC BY
11
УДК 004:655.4/5.(075)
У. I. Кулiковiч, А. В. Варанецкая
Беларуси дзяржауны тэхналапчны ушверсгот
ВЫКАРЫСТАННЕ 1НТЭРНЕТ-РЭСУРСАУ У РЭДАКТАРСКАЙ ДЗЕЙНАСЦ1
Укараненне беларускай мовы у шфармацыйныя тэхналогй, стварэнне электронных слоушкау i новых праграм для апрацоуш i удасканалення тэкставых матэрыялау на сённяшш дзень з'яуляецца актуальнай задачай i не губляе сваёй актуальнасщ дзякуючы пастаяннаму пашырэнню ролi камп'ю-тарызацыi у жыцщ чалавека. Таму i прынятыя у тэхналогй лггаратурнага рэдагавання асноуныя прыёмы i метады - стартавай пляцоуш для росквпу рэдактарскага таленту i аутарскай творчасщ -дапауняюцца выкарыстаннем сучасных дасягненняу камп'ютарных тэхналогiй. Артыкул прысвеча-ны агляду анлайн-шструментау для рэдагавання тэкставай iнфармацыi на беларускай мове. Падра-бязна разглядаюцца замежныя i айчынныя камп'ютарна-лшгвютычныя сродкi для удасканалення якасщ тэкстау: праверк1 правапiсу, стылютычнай адпаведнасщ i барацьбы з плагiятам - выяуляюцца iх перавагi i недахопы. Асаблiвая увага надаецца распрацоукам Лабараторьп распазнавання i сiнтэзу маулення Аб'яднанага iнстытута праблем шфарматыш Нацыянальнай акадэмй навук Беларусi, пры-водзiцца дапоуненая методыка вычытш тэкстау з дапамогай шэрагу сэрвiсаy платформы corpus.by. Даюцца рэкамендацып па укараненш дадзеных шструментау у паусядзённую практычную дзейнасць рэдактарау, карэктарау i аутарау, акрэслiваюцца абставшы, на як1я неабходна звяртаць увагу пры iх выкарыстаннi.
Ключавыя словы: арфаграфiя, памылка, граматыка, праверка праватсу, шфармацыйны стыль, унiкальнасць тэксту.
Для цытавання: Кулiковiч У. I., Варанецкая А. В. Выкарыстанне iнтэрнет-рэсурсаy у рэдак-тарскай дзейнасцi // Труды БГТУ. Сер. 4, Принт- и медиатехнологии. 2021. № 2 (249). С. 136-141.
U. I. Kulikovich, A. V. Varanetskaya
Belarusian State Technological University
THE USE OF INTERNET RESOURCES IN EDITORIAL PRACTICE
The introduction of the Belarusian language into information technologies, the creation of electronic dictionaries and new programs for improving text materials is an urgent task today and does not lose its relevance, thanks to the constant expansion of the role of computerization in human life. Therefore, the basic techniques and methods adopted in the technology of literary editing - a launching pad for the prosperity of editorial talent and author's creativity-are supplemented by the use of modern computer technology achievements. The article is devoted to the review of online tools for editing text information in the Belarusian language. Foreign and domestic computer-linguistic tools for improving the quality of texts are considered in detail: spell checking, stylistic compliance and combating plagiarism-their advantages and disadvantages are revealed. Special attention is paid to the developments of the speech recognition and synthesis laboratory of the Joint Institute of Informatics Problems of the National Academy of Sciences of Belarus, an updated method of proofreading texts using a number of platform services is provided corpus.by. Recommendations are given on the implementation of these tools in the daily practical activities of editors, proofreaders and authors, the circumstances that need to be paid attention to when using them are outlined.
Key words: spelling, mistake, grammar, spell check, information style, uniqueness of the text.
For citation: Kulikovich U. I., Varanetskaya A. V. The use of internet resources in editorial practice.
Proceedings of BSTU, issue 4, Print- and Mediatechnologies, 2021, no. 2 (249), pp. 136-141 (In Russian).
Уводзшы. Пытанш а^гама^т^и рэдакцый-на-выдавецкага працэсу належаць да тку актуальных i запатрабаваных. Выкарыстанне шфарма-цыйных тэхналогш падчас падрыхтоую рукашсу да друку дазваляе дасягнуць хуткасщ без страты якасщ, што ютотна уплывае на магчымасщ вы-давецтвау заставацца канкурэнтаздольнымь
Праблемы аyтаматызацыi комплексных пра-цэсау у выдавецкай справе разглядаюцца у працах М. М. Неудах i М. А. Зшьберглейта [1], В. М. Та-расава, В. У. Чакрыпнай, В. М. Шэрстабгавай [2],
В. Ф. Ткачэнка i I. Н. Няжынскай [3]. Аналь зам рускамоуных штэрнет-рэсурсау займалюя Л. Ю. Шчыпщына [4], В. В. Нагель [5], Ю. Д. Га-ляк [6] i шш., беларускамоуных - А. А. Барко-вiч [7], А. А. Волчак i У. В. Порыцю [8]. У асноу-ным даследчыю ацэньваюць патрэбы рэсурсау для ажыццяулення лшгвютычных даследаван-няу або выкладання, таму агляд камп'ютарных тэхналогш, яюя дапамагаюць удасканальваць матэрыялы на этапе рэдагавання, лiчыцца актуальным.
Задача артыкула - ахарактарызаваць шэраг штэрнет-рэсурсау, якiя здольны аптымiзаваць дзейнасць рэдактара з тэкставымi матэрыяламк правяраць правапiс, адпаведнасць шфармацыйна-му стылю i ушкальнасць беларускамоунага тэксту; акрэслiць ролю гэтых рэсурсау для працы рэдактара.
Асноуная частка. Шэраг сэрвюау праверкi правапiсу у анлайн-асяродда бясконцы, але толь-кi адзшю здольныя апрацоуваць тэксты на бела-рускай мове. Сярод такiх шструментау стау папу-лярным сэрвiс LanguageTool. Распрацоушчыю яго сцвярджаюць, што дадзеная платформа падтрым-лiвае больш чым трыццаць моу, сярод якiх ма-ецца i беларуская [9]. Карыстальшку неабходна дадаць тэкст, а рэсурс правярае граматыку i ар-фаграфда, прымяняючы тэхналогiю, заснаваную на штучным штэлекце. Аналiз стылю, танальна-сщ i афармлення тэксту завяршаецца вылучэннем недахопау колерам i прадстауленнем прымальных варыянтау з улiкам кантэксту. Застаецца абраць неабходнае i памылка аутаматычна выпрауляецца. Адзначым, што сэрвiс знаходзщь большасць ар-фаграфiчных памылак, аднак граматычныя неда-хопы не зауважае. Напрыклад, падчас апрабацыi матэрыялу ашсю i памылкi пры перадачы якан-ня, дзекання на пiсьме, у (нескладовага), падоу-жаных i падвоеных зычных былi выяулены, але граматычная памылка (кацялку замест кацялка) прапушчана сэрвiсам, магчыма, па прычыне не-дакладнага улшу кантэксту (мал. 1).
Мал. 1. ВынЫ працы сэрв1су LanguageTool
Лабараторыяй распазнавання i сштэзу маулен-ня Аб'яднанага iнстытута праблем iнфарматыкi Нацыянальнай акадэмii навук Беларус распраца-ваны шэраг сэрвюау па рэдагаванш электронных машвау тэкстау на беларускай мове, яюя размеш-чаны на платформе www.Corpus.by [10]. Дадзе-нае праграмнае забеспячэнне працуе у рэжыме ан-лайн i не патрабуе усталявання на камп'ютар [11]. Для зручнага выкарыстання у канкрэтных прак-тычных сферах шматлiкая колькасць распрацава-ных сэрвiсаy падзелена па тэматычных даменах.
У раздзеле «вычытка» захаваны сэрвiсы, з да-памогай якiх рэдактар, карэктар щ непасрэдна ау-тар могуць правяраць тэксты у электронным выгля-дзе на дасканаласць праватсу, асобна на права-тс «у», зрабiць падлiкi частотнасцi амвалау i слоу, а таксама выканаць iдэнтыфiкацыю амографау.
Вядома, што рэдагаванне тэкстау уключае не толькi апрацоуку асноунага тэкставага матэрыялу, але i працу над апаратам выдання. Таму рэдактару прапануецца звяртацца i да наступных раздзелау:
- «УДК», яю дапамагае у працы з падборам i расшыфроукай; тут таксама можна згенерыраваць алфавiтна-прадметны паказальнiк;
- «шсьменшк», дзе знаходзяцца сэрвiсы па праверцы правапiсу, генератар спасылак на пуб-лiкацыi, а таксама сэрвiс-раманiзатар па транс-лiтарацыi iмёнаy i геаграфiчных назвау, якi рас-працаваны з улшам дзеючых нарматыуных актау Рэспублш Беларусь. Асаблiвай yвагi патрабуе генератар спасылак на публшацьп, таму што ме-навiта гэты сэрвiс здольны значна скарацщь час рэдактара i аутара над складаннем спiса лггара-туры. Сэрвiс распрацаваны згодна з ГОСТ 7.12003. Бiблiяграфiчны затс. Бiблiяграфiчнае апi-санне i 1нструкцыяй па афармленнi дысертацыi, аутарэферата i публiкацый ВАК. Для генерацыi спасылю неабходна выбраць тып крынiцы (арты-кул часопiса, матэрыялы канферэнцып, кнiга або электронны рэсурс); мову афармлення публшацыи (даступныя руская, беларуская i англiйская); увес-цi iмя i прозвiшча аутара або аутарау, калi iх не-калькi; дадаць назву твора, колькасць старонак, год публшацыи, горад, месца, выдавецтва;
- «лшгвют»: руска-беларускi перакладчык, сiнтэзатары маулення, сэрвiсы па yпарадкаваннi даных, рэфератар тэксту, прагназаванне працяг-ласцi прамовы, дыялекталагiчныя карты i iнш.;
- у раздзеле «праграмют» маюцца сэрвюы, якiя таксама могуць быць карыснымi у дзейнасцi рэдактара, асаблiва у сферы iнтэрнет-выданняy: генератар QR-кода, апрацоука таблiц, захаванне зместу iнтэрнет-старонкi, падлш частотнасцi сiм-валау i шш.
Супрацоyнiкамi Лабараторыi распазнавання i сштэзу маулення прыведзена методыка вычыткi электроннага тэксту праз распрацаванае праграмнае забеспячэнне, сутнасць якой палягае у паслядоунай апрацоуцы тэксту наступнымi анлайн-сэрвiсамi:
- «Падлш частотнасцi сiмвалаy»;
- «Праверка правапiсу»;
- «Праверка правапiсу У»;
- «Iдэнтыфiкатар амографау».
Дадзеная методыка вычытю ахоплiвае толькi арфаграфiчны раздзел праватсу. Правшьнасць дапасавання слоу i расстаноУкi знакау прыпынку знаходзiцца па-за кампетэнцыяй сэрвiсаy.
Першы этап «Падлш частотнасцi сiмвалаy» дапамагае праверыць графiчны правапiс i част-кова пунктуацыю. Аутары распрацаванай мето-дыкi рэкамендуюць прагледзець вынiковы спiс i праверыць у iм наступнае:
- щ аднолькавая колькасць дужак ( ), [];
- щ аднолькавая колькасць падвоеных дву-коссяу " " i « »;
- цi маюцца у тэксце адзшочныя двукоссi ", яюя не павшны быць, калi ужо выкарыстоуваюц-ца падвоеныя двукоссi " " i « »;
- цi правiльна выкарыстоуваецца злучок /-/, каротю /-/, доуп /-/ працяжнiкi;
- щ ёсць лацiнскiя лiтары у кiрылiчным тэксце.
Вынiкi сэрвiсу прадстауляюцца у выглядзе
таблiцы, у якой пададзена iнфармацыя пра назву шмвала, частату яго ужывання i кантэкст. Так, з дапамогай рэсурса можна зауважыць няпар-нае ужыванне дужак i двукосся, што можа стаць прыкметай таго, што у тэксце ёсць пунктуацый-ныя памылкi. Акрамя таго, сродак адрозшвае ужыванне правага адзшочнага двукосся у якасцi апострафа, што з'яуляецца сур'ёзным графiчным хiбам i абавязкова павшна выпрауляцца карыс-тальшкам.
Аднак аналiзуючы таблiцу з вынiкамi працы сэрвiсу на дадзеным этапе, непадрыхтаванаму карыстальнiку нязручна вылучаць вышэй пера-лiчаныя моманты, таму што звестю пра сiмвалы не упарадкаваны. Для самастойнага упарадкаван-ня шфармацьи прадугледжана сартыроука даных, якую можна знайсщ толькi шту^ыуна.
На этапе «Праверка правашсу» выяуляецца наступнае:
1. Словы, у якiх ужытыя лацшсюя сiмвалы: калi у словах кiрылiчнага напiсання ёсць вiзу-альна аднолькавыя лацiнскiя сiмвалы (/а/, /i/, /о/, /с/ i г. д.), то далей тэкст будзе апрацоувацца недакладна, таму таюя сiмвалы трэба выявщь i замянiць кiрылiчнымi.
2. Словы з памылкамк усе словы, яюх няма у слоУнiках, пазначаюцца сэрвюам як невядомыя. Карыстальнiку неабходна прагледзець стс невя-домых i пазначыць словы без памылак, астатнiя -выправщь.
Таксама сэрвiс дае магчымасць iгнараваць пэуныя словы. Гэта можа спатрэбщца пры вы-чытцы карыстальшкам вузкаспецыяльнага тэкс-ту, каб выключыць пападанне загадзя невядома-га сэрвiсу слова у спiс невядомых i паскорыць прагляд гэтага спiса [11].
На дадзеным этапе карыстальшку даецца магчымасць самастойна абраць слоунш беларускай мовы, у адпаведнасцi з якiмi будзе правярацца правапiс. Шэраг арфаграфiчных i граматычных слоУнiкаУ падабраны згодна з дзеючымi прав> ламi правашсу беларускай мовы. Вынiкi правер-к падаюцца у выглядзе таблiцы, дзе вытсана слова з памылкай i побач пададзены кантэкст. Адзначым, што сэрвiс не дае парады, як выправщь памылю, а толью указвае на iх наяунасць (мал. 2). Пасля азнаямлення з таблiцай карыстальшку прапаноуваецца пазначыць словы без памы-лак i пачаць пераправерку. Граматычныя неда-кладнасцi, пры выяуленнi якiх неабходна улiч-ваць кантэкст, не знойдзены сэрвiсам.
BbiHiK
ПАЗНАЧЦЕ СЛОВЫ БЕЗ ПАМЫЛАК I КЛ1КН1ЦЕ «ПЕРАПРАВЕРЫЦЬ!» ( 7 )
□ е,„ьё„ 1 .. eyrni, каб заскварыць бутаен ГЬгым Слаак дастау . .
□ жаркие 1 ... падвешамым на сырой жэрдже У ¡п< варылгся ...
□ кацелку 2 .. вымпела еэдэ у кацелку. ладвешаным на сырси .. ... Славжпатрымау у кацелку нож. иасадз1у на ...
□ лща 1 ... сала адразу начало л1ца тлушчам на вогншча....
□ пахнуц 1 ... тлуинам на вогшшча, пахнуц на увесь лес....
□ пеплу 1 ... дастау з гарачага поплу некальа зьюршчаньк бульбш ...
□ сырзеши 1 ... ¡м варылкя грыбы: сыраешю. зялёнм ды апенькк ...
СЛОВЫ, ПАЗНАЧАНЫЯ ЯК ПРАВШЬНЫЯ ( 1 )
Q славгс 4 Напнаючыся над агнёы, CrseiK старауся убачыць. ni..
... у лоб, але Слав»: усё ж пабоутау ...
... на увес ь лес. Слз sii: пзтрымау у кацелку ...
... заскварыць бульен. Потым Сланк дастау з гарачага ...
Мал. 2. ВынЫ працы сэрв1су «Праверка правашсу»
Алгарытм сэрвiсу «Праверка правапiсу «У» шукае сiмвалы /у/, /У /, /у/, /У / i глядзщь на папя-рэднi сiмвал, правяраючы правiльнасць ужывання i улiчваючы актуальныя выключэннi з прав> лау правапiсу. Дадзены iнструмент працуе даска-нала, улiчваючы выключэннi, абрэвiятуры у тэксце i словы-амографы.
Сэрвiс «1дэнтыфкатар амографау» паказвае карыстальнiку амографы - словы, яюя маюць ад-нолькавае напiсанне i рознае вымауленне, напрык-лад, музыка i музыка. Карыстальшку прапануец-ца прагледзець вынiковую таблщу, якая склада-ецца са сшса амографау, варыянтау нацiску, тыпау амографау, iх колькасцi i кантэксту, i прыняць рашэнне, у якiх словах-амографах i на яюх складах трэба пазначыць нащсю, i унесщ гэтыя на-цiскi у тэкст.
Алгарытм вычытю заканчваецца на гэтым этапе, але можа быць дапоуненым у залежнасцi ад тыпу тэксту. Так, любы рукашс навуковай наюраванасщ звычайна мае спiс лiтаратуры i можа быць дапоунены кодам ушверсальнай дзесяцiчнай класiфiкацыi (УДК) i мець алфа-вiтна-прадметны паказальнiк. Таму, як мы лiчым, карысна уключаць у алгарытм падрых-тоУкi тэксту i таюя камп'ютарна-лiнгвiстычныя сродкi платформы www.corpus.by, як сэрвюы па генерацыi спасылак лiтаратуры, алфав^на-прадметнага паказальнiка i пошуку кода УДК.
Пры праверцы правапiсу рэдактар таксама можа карыстацца электроннымi варыянтамi слоу--нiкау беларускай мовы, напрыклад slounik.org i руска-беларусю слоушк skarnik.by, але неабходна памятаць пра уступленне у дзеянне Закона Рэспуб-лiкi Беларусь «Аб Правшах беларускай арфагра-фii i пунктуацыи» ад 23 лiпеня 2008 г., i правяраць, яюм выданнем юруецца электронны сродак, каб ад-розшваць формы беларускай арфаграфii: сучасную («афщыйную») i класiчную («тарашкевiцу») [12].
1нстытутам мовазнауства iмя Якуба Кола-са Нацыянальнай акадэмii навук распрацаваны
Нацыянальны корпус беларускай мовы [13]. Корпус - гэта апрацаваны паводле пэуных правiлаy збор тэкстау у электроннай форме. Яго грама-тычная база можа шырока выкарыстоувацца у рэ-дактарскай рабоце пры праверцы ужывальнасщ таго цi шшага слова, яго граматычных форм i г. д.
Сёння для натсання стылютычна моцнага тэкс-ту варта юравацца прыёмамi iнфармацыйнага стылю. Так, у папулярным выданнi аб шфарма-цыйным стылi «Пиши, сокращай» М. 1льяхау i Л. Сарычава грунтуюцца на працах савецкага пе-ракладчыка i рэдактара Галь Н., амерыканскага прафесара Странка У. i даюць наступнае азначэн-не гэтаму паняццю: iнфармацыйны стыль - гэта рэдактарская дысцыплша, якая дапамагае зрабiць складаны тэкст простым, вылучыць галоунае i дапамагчы чытачу зрабiць высновы [14]. Акрамя таго, М. 1льяхау распрацавау аналiтычную сютэ-му «Главред» - сэрвю, якi дапамагае знаходзiць у тэксце стоп-словы: рэкламныя, газетныя i бы-тавыя штампы, канцылярызмы, недакладныя фар-мулёyкi, неаб'ектыуныя ацэнкi, плеаназмы, ня-правiльна выкарыстаныя запазычаннi, прыкметы дрэннага сiнтаксiсу, залежны стан, пабочныя сло-вы i канструкцыi [15].
Сэрвю працуе наступным чынам: карысталь-нiку неабходна дадаць тэкст, мехашзм шукае i падсвечвае стоп-словы, выводзщь прыклады i адзнаку, якая адлюстроувае адносiны стоп-слоу да колькасцi слоу у тэксце. Чым менш стоп-слоу, тым вышэйшы бал. Сiстэма распрацавана галоу-ным чынам для тэкстау на рускай мове, але здоль-на выяуляць сур'ёзныя недахопы i беларускамоу-ных матэрыялау.
У час камп'ютарызацып i iнтэрнета магчы-масць аутаматызаванай барацьбы з неарыгшаль-нымi тэксташ дазваляе рэдактару трымаць планку
якасщ. 1снуе вялiкая колькасць сеткавых шстру-ментау для выяулення плагiяту - праверю уш-кальнасцi тэксту, напрыклад «Text.ru», «Антиплагиат», «Content Watch» i iнш. Большая частка функцый такiх сэрвюау бясплатная. Карысталь-шку неабходна дадаць тэкст у адпаведнае акно сэрвiсу i запусцiць праверку. У вынiку сэрвiс вы-дае працэнт ушкальнасщ або працэнт запазычан-няу i нават спасылкi на адпаведныя публiкацыi. Пры аналiзе yлiчваюцца словы, якiя нясуць сэн-савую нагрузку, а прыназоунЫ, злучнiкi, выкшч-нiкi не yлiчваюцца. Таксама аналiз ажыццяуля-ецца па фразах i ix фрагментах, для гэтага тэкст дзелщца на паслядоунасщ слоу з пэуным крокам. Напрыклад, сэрвiс «Text.ru» выяуляе высокi працэнт плапяту пры няякасным перапiсваннi тэкстау па тэхнщы змянення кожнага чацвёртага або пятага слова; пры перастаноуцы слоу i сказау; пры змене склону, часу i iншыx граматычных катэгорый; пры дапiсваннi у зыходны тэкст новых слоу.
Заключэнне. Спецыяльна распрацаваных сэр-вiсаy для працы з беларускамоyнымi тэкстамi няшмат. Творча пераасэнсаваныя стандартныя прыёмы i метады рэдактарскай апрацоyкi тэксту з улшам сучасных дасягненняу сферы камп'ютар-ных тэxналогiй могуць быць прыменены у сучас-най выдавецкай i рэдактарскай працы. Так, для барацьбы з плапятам яшчэ на этапе атрымання рукапiсу рэдактар можа карыстацца сэрвiсамi для праверкi ушкальнасщ. На этапах рэдагавання i карэктуры праблемныя месцы тэксту з пункту гледжання граматыкi i арфаграфii становщца маг-чымым вырашыць з дапамогай беларускага N-кор-пуса i сэрвюау вычытк1 платформы Corpus.by. Акрамя таго, дадзеныя сэрвiсы могуць стаць шстру-ментам падрыxтоУкi апарату выдання.
Cnic лiтаратуры
1. Невдах М. М., Зильберглейт М. А. Автоматизированная оценка трудности учебных текстов // Труды БГТУ. 2011. № 9: Издат. дело и полиграфия. С. 111-118.
2. Тарасов В. Н., Чекрыгина В. В., Шерстобитова В. В. Автоматизация процесса допечатной подготовки // Вестник Самарского государственного технического университета. 2013. С. 34-40.
3. Нежинская И. Н., Ткаченко В. Ф. Разработка и исследование автоматизированной системы управления совместной допечатной подготовкой изданий // Восточно-Европейский журнал передовых технологий. 2011. С.55-58.
4. Щипицина Л. Ю. Информационные технологии в лингвистике. М.: ФЛИНТА: Наука, 2013. 128 с.
5. Нагель О. В. Корпусная лингвистика и ее использование в компьютеризированном языковом обучении // Язык и культура. 2008. С. 53-59.
6. Голяк Ю. Д. Концепция разработки электронного словаря для семантических сетей и паутин в компьютерных системах (на базе русского языка) // Компьютерная лингвистика: научное направление и учебная дисциплина. 2012. С. 31-35.
7. Барковiч А. А. Магчымасщ корпусных даследаванняу спалучальнасщ адзшак беларускай мовы // Компьютерная лингвистика: научное направление и учебная дисциплина. 2012. С. 5-8.
8. Волчек О. А., Порицкий В. В. Проект корпуса белорусскоязычной периодики и художественной прозы // Компьютерная лингвистика: научное направление и учебная дисциплина. 2012. С.16-19.
9. Languagetool - Проверка грамматики и стилистики. URL: https://languagetool.org/ru (дата обращения: 21.08.2021).
10. Corpus.by - Платформа для апрацоуи тэкставай i гукавой iнфармацыi. URL: https://www.corpus.by (дата обращения: 25.08.2021).
11. Гецэвiч Ю. С., Лысы С. I., Сташславенка Г. Р. Рэдагаванне электронных машвау тэкстау на бе-ларускай мове з выкарыстаннем камп'ютарна-лiнгвiстычныx сэрвюау платформы www.corpus.by // Карпаyскiя навуковыя чытаннi. Вып. 10. Ч. 1. 2016. С. 262-267.
12. Архипова Я. И., Куликович В. И. Белорусскоязычные словари в сети интернет // Библиотека в информационном обществе: сохранение традиций и развитие новых технологий. Тема года - «Эффективное использование информационных технологий и наукометрических инструментов в библиотечно-информационной, научной и образовательной деятельности»: доклады II Международ. науч. конф., Минск, 1-2 дек. 2016 г. Минск: Ковчег, 2016. С. 220-226.
13. Беларуси N-корпус. URL: https://bnkorpus.info (дата обращения: 30.08.2021).
14. Ильяхов М., Сарычева Л. Пиши, сокращай: как создавать сильный текст. М.: Альпина Паблишер, 2019. 440 с.
15. Главред p. URL: https://glvrd.ru (дата обращения: 31.08.2021).
References
1. Nevdakh M. M., Zil'bergleyt M. A. Automated assessment of the difficulty of educational texts. Trudy BGTU [Proceedings of BSTU], 2011, no. 9, Publishing and Printing, pp. 111-118 (In Russian).
2. Tarasov V. N., Chekrygina V. V., Sherstobitova V. V. Automation of the prepress preparation process. Vestnik Samarskogo gosudarstvennogo tekhnicheskogo universiteta [Bulletin of the Samara State Technological University], 2013, pp. 34-40 (In Russian).
3. Nezhinskaya I. N., Tkachenko V. F. Development and research of an automated management system for joint prepress preparation of publications. Vostochno-Evropeyskiy zhurnalperedovykh tekhnologiy [Eastern European Journal of Enterprise Technologies], 2011, pp. 55-58 (In Russian).
4. Shchipitsina L. J. Informatsionnyye tekhnologii v lingvistike [Information technologies in linguistics]. Moskow, FLINTA: Nauka Publ., 2013. 128 p.
5. Nagel' O. V. Corpus linguistics and its use in computerized language teaching. Yazyki kul'tura [Language and culture], 2008, pp. 53-59 (In Russian).
6. Golyak J. D. The concept of developing an electronic dictionary for semantic networks and webs in computer systems (based on the Russian language). Komp 'yuternaya lingvistika: nauchnoye napravleniye i uchebnaya distsiplina [Computational linguistics: a scientific direction and an academic discipline], 2012, pp. 31-35 (In Russian).
7. Barkovich A. A. The possibilities of corpus studies of the compatibility of units of the Belarusian language. Komp 'yuternaya lingvistika: nauchnoye napravleniye i uchebnaya distsiplina [Computational linguistics: a scientific direction and an academic discipline], 2012, pp. 5-8 (In Russian).
8. Volchek O. A., Porickij V. V. The project of the corpus of Belarusian-language periodicals and fiction language. Komp 'yuternaya lingvistika: nauchnoye napravleniye i uchebnaya distsiplina [Computational linguistics: a scientific direction and an academic discipline], 2012, pp. 16-19 (In Russian).
9. Languagetool - Proverka grammatiki i stilistiki [Languagetool - Checking grammar and style]. Available at: https://languagetool.org/ru (accessed 21.08.2021).
10. Corpus.by - Platforma dlya apratsoyki tekstavay i gukavoy infarmatsyi ^orpus.by - Computational platform for electronic texts and speech processing]. Available at: https://www.corpus.by (accessed 25.08.2021).
11. Gecevich Yu. S., Lysy S. I., Stanislavenka G. R. Editing of electronic arrays of texts in the Belarusian language using the computer-linguistic services of the platform www.corpus.by. Karpauskiya navukovyya chytanni [Karpov scientific readings], issue 10, part. 1, 2016, pp. 262-267 (In Belarusian).
12. Arkhipova Ya. I., Kulikovich V. I. Belarusian-language dictionaries on the Internet. Doklady II Mezh-dunar. nauch. konf. "Biblioteka v informatsionnom obshchestve: sokhraneniye traditsiy i razvitiye novykh tekhnologiy. Tema goda - "Effektivnoye ispol 'zovaniye informatsionnykh tekhnologiy i naukometricheskikh instrumentov v bibliotechno-informatsionnoy, nauchnoy i obrazovatel 'noy deyatel 'nosti" [Reports of the II International Scientific Conference "Library in the information society: preservation of traditions and development of new technologies. The theme of the year is "Effective use of information technologies and scientometric tools in library and information, scientific and educational activities"]. Minsk, 2016, pp. 220-226 (In Russian).
13. BelaruskiN-korpus [Belarusian N-corpus]. Available at: https://bnkorpus.info (accessed 30.08.2021).
14. Il'yahov M., Sarycheva L. Pishi, sokrashchay: kaksozdavat' sil 'nyy tekst [Write, shorten: how to create a strong text]. Moscow, Al'pina: Publisher Publ., 2019. 440 p.
15. Glavredß [Glavred ß]. Available at: https://glvrd.ru (accessed 31.08.2021).
1нфармацыя пра аутарау
KyniKOBi4 Уладзiмiр 1ванав1ч - кандыдат фшалапчных навук, дацэнт, загадчык кафедры рэдакцый-на-выдавецюх тэхналогш. Беларускi дзяржауны тэхналапчны ушверсгот (220006, г. Мшск, вул. Свярд-лова, 13а, Рэспублша Беларусь). E-mail: kulikovich@belstu.by
Варанецкая Алеся Вячаславауна - мапстрант кафедры рэакцыйна-выдавецюх тэхналогiй. Беларуси дзяржауны тэхналапчны ушверсгот (220006, г. Мшск, вул. Свярдлова, 13а, Рэспублша Беларусь). E-mail: alesyavoronetskaya@yandex.by
Information about the authors
Kulikovich Uladzimir Ivanavich - PhD (Philology), Associate Professor, Head of the Department of Editorial and Publishing Technologies. Belarusian State Technological University (13a, Sverdlova str., 220006, Minsk, Republic of Belarus). E-mail: kulikovich@belstu.by
Varanetskaya Alesia Vyachaslavauna - Master's degree student, the Department of Editing and Publishing Technology. Belarusian State Technological University (13a, Sverdlova str., 220006, Minsk, Republic of Belarus). E-mail: alesyavoronetskaya@yandex.by
Пастушу 10.09.2021
