CC BY
13
ИЗДАТЕЛЬСКОЕ ДЕЛО. ФИЛОЛОГИЯ
УДК 81'35:811.161.3(035)
У. I. Кулiковiч
Беларускi дзяржауны тэхналапчны ушверсггэт
АКАДЭМ1ЧНЫ ДАВЕДН1К ПА БЕЛАРУСКАЙ АРФАГРАФН ЯК АДЛЮСТРАВАННЕ ПРАБЛЕМ МОВАЗНАУСТВА I РЭДАКЦЫЙНА-ВЫДАВЕЦКАЙ ПАДРЫХТОУК1 ВЫДАННЯУ
Акрэслена спецыфша паняццяу "акадэм1чнае выданне" i "даведшк" як самастойных тыпау дакументау, прызначаных даследчыкам i уам, для каго тэматыка твора з'яуляецца аб'ектам уважлiвага i дэталёвага вывучэння. Раскрыта сутнасць тэрмша "акадэмiчны даведнiк па арфагра-фп". Устаноулены асноуныя тыпалапчныя прыкметы першага у беларуск1м мовазнаустве адна-часова навуковага, вытворча-практычнага, вучэбнага, папулярнага i бытавога акадэмiчнага да-веднiка "Сучасная беларуская арфаграфiя". Выяулены i сiстэматызаваны тыповыя лшгвютычныя i рэдактарсшя падыходы, не зусiм апрауданыя з пунктау гледжання лагiчнасцi структуры i аб-грунтаванасцi зместу дапаможшка, адрасаванага не тольк1 падрыхтаваным карыстальшкам. Рас-працаваны парады, рэкамендацыi i патрабаванш для рэдактарау i аутарау па удасканаленш працы над беларускамоуныш арфаграфiчнымi выданнямг
Ключавыя словы: арфаграфiя, правiлы арфаграфй, акадэмiчны даведнiк, мовазнауства, тып выдання, структура выдання, чытацш адрас.
U. I. Kulikovich
Belarusian State Technological University
ACADEMY BELARUSIAN SPELLING BOOK AS REFLECTION
OF PROBLEMS IN LINGUISTICS AND PUBLISHING AND EDITING ISSUES
The specifics of the concepts of "academy edition" and "reference book" as separate types of documents intended for researchers and for all those, whom the subject matter of the publication is the object of careful and detailed study. The term "academic guide to spelling" is explained. Defined the basic typological features of the first in the Belarusian linguistics of scientific, instructional, study aid, popular and everyday academic reference book "Modern Belarusian orthography". Identified and systematizedtypical linguistic and editorial approaches, that are not fully justified in terms of the logic of the structure as well as in terms of the validity of the content addressed to both experienced and unexperienced users. Tips, advice and requirements for editors and authors on the improvement of the work on spelling editions in Belarusian are developed.
Key words: spelling, spelling rules, academic reference book, linguistics, edition type, edition structure, reader's address.
Уводзшы. На думку акадэмша Д. С. Лiха-чова, паняцце "акадэмiчнае выданне" мае два невыпадкова наблiжаныя значэнш: "найлеп-шае" i "падрыхтаванае у сценах акадэмп на-вук", а таму любая кшга, якая пазщыянуе сябе як "акадэмiчная", аутаматычна павшна адпавя-даць тэрмшу "навукова-узорная" [1]. У сучас-ным лгаратуразнаустве, тэорьп i практыцы вы-давецкай справы акадэмiчныя выданнi разгля-даюцца як ушкальная навуковая, псторыка-ку-льтурная i дакументальная з'ява, "адметная структурна-семантычная адзшка цэлага шэрагу спецыялiзаваных бiблiятэк i архiyных фондау, якая атрымлiвае сваё адлюстраванне у сiстэме крынiц другаснай шфармацыГ' [2]. Гэта самас-
тойны тып дакументау з трохсотгадовай псто-рыяй, што "характарызуецца дакладнасцю тэкс-ту; паунатой корпусу, грунтоуным каментары-ем i навукова-даведачным апаратам" [3], надру-каваны у акадэмй [4] i прызначаны даследчыкам i ушм, для каго тэматыка твора — аб'ект уважлiвага i дэталёвага вывучэння [5].
Даведшкам лiчыцца выданне прыкладнога, практычнага характару, у якiм артыкулы раз-мешчаны у сiстэматызаваным парадку або па алфавще [6, 7]. Па мэтавым прызначэннi адроз-нiваюць: навуковы, вытворча-практычны, маса-ва-паттычны, вучэбны, папулярны, бытавы да-веднш. Як бачым, акадэмiчнага даведнiка у ю-наванай класiфiкацыi няма. Таму распрацоука
тыпалоги акадэмiчнага выдання, выяуленне яго тыпалапчных прыкмет i прынцыпау тыпалапч-нага дзялення у сувязi са спецыфшай аб'екта апiсання адносяцца да перспектыуных i актуальных задач беларускага мовазнауства i усёй нацыянальнай рэдакцыйна-выдавецкай сферы. Вырашэнне iх дазволiць распрацаваць аб'ек-тыуныя крытэрыи i патрабаваннi да акадэмiч-ных творау, што важна для удасканалення i раз-вiцця навуковай думк Беларусi.
Задача артыкула — устанавщь асноуныя тыпалагiчныя прыкметы першага беларускага акадэмiчнага даведнiка "Сучасная беларуская арфаграфiя", прысвечанага праблемам сучасна-га беларускага праватсу, i распрацаваць крытэ-рыи падрыхтоую такiх выданняу да друку.
Метадалапчнай асновай для устанаулення адметнасцей арфаграфiчнага даведнiка сталi метадычныя i навуковыя распрацоУкi С. Г. Ан-тонавай [8], Л. В. Зiмiной [9], I. А. Жаркова [10], А. Э. Мшьчына [11], Н. З. Рабшшай [12], матэрыялы дзяржауных стандартау [13, 14]. У якасщ асноунага навуковага метаду, пры да-памозе якога ажыццяулялася даследаванне, быу абраны прафесiйны метад рэдактара — рэдак-тарскi аналiз [6, 15].
Асноуная частка. Акадэмiчныя даведнiкi па арфаграфи i пунктуацыi беларускай i рускай моу [16, 17] — новы тып выданняу, не прадс-таулены у дзяржауных стандартах па выдавец-кай справе, якi з'явiуся на постсавецкай прасто-ры у пачатку XXI ст. Падставамi для iх стварэн-ня сталi змены, што адбылiся у мове канца XX - пачатку XXI ст., неадпаведнасць для су-часнасщ асобных арфаграфiчных рэкаменда-цый 60-х гг. XX ст. — часу апошняй афщыйнай карэкщроую правапiсных зводау, пропуск i не-дакладнасцi у фармулёуках тагачасных арфаг-рафiчных прадпiсанняу.
Пад тэрмiнам "акадэмiчны даведнiк па арфаграфи" мы будзем разумець навуковае выданне, адрасаванае шырокай чытацкай аУдыторыi, не прызначанае для суцэльнага чытання. Яно змяш-чае вычарпальныя, несупярэчлiвыя звесткi аднос-на напiсання слоу, размешчаныя у парадку, зруч-ным для iх хуткага знаходжання, i характарызу-ецца лаканiзмам выкладу правшау, наяунасцю каментарыяу i сродкау пошукавай арыентацыi.
Акадэмiчны даведнiк "Сучасная беларуская арфаграфiя" быу падрыхтаваны у 2012 г. у вы-давецтве "Аверсэв", якое спецыялiзуецца на выпуску вучэбнай лгаратуры для устаноу аду-кацыи Рэспублiкi Беларусь. Яго аутарамi стат супрацоунiкi 1нстытута мовазнауства iмя Якуба Коласа НАН Беларусi I. У. Кандраценя, Л. П. Кунцэвiч, А. А. Лукашанец.
Па складу асноунага тэксту выданне адно-сiцца да спецыялiзаванага даведнiка, дзе змеш-
чана аднародная вузкатэматычная iнфармацыя, датычная пытанняу беларускай арфаграфи. Структура яго нескладаная: 41 параграф, падзе-лены на восем глау, малая (усяго дзве староню) частка пад назвай "Заувагi", дзе указаны нума-ры 16 старонак, на яюх былi зауважаны недак-ладнасцi i памылкi друку, выяуленыя у тэксце кнiгi "Правiлы беларускай арфаграфи i пункту-ацыi" (с. 171-172), чатыры дадаткi.
Матэрыял даведшка згрупаваны паводле тэ-матычнага прынцыпу. Правiлы у iм пабудаваны згодна з першаснай прыкметай вылучэння праб-лемы, што адлюстравана у назвах глау: "Пра-вапiс галосных", "Правапiс зычных", "Правашс мяккага знака i апострафа", "Правапiс абрэ-вiятур", "Правапiс некаторых марфем", "Пра-вапiс вялiкай i малой лiтар", "Правiлы напiсання разам, праз злучок i асобна", "Правшы перано-су". Затым падаецца правашс галосных у адно-сiнах да нащску, структуры i паходжання слова. Прашюструем сказанае назвамi параграфау да главы 1 "Правашс галосных": § 1. Галосныя ль тары. § 2. Лггары о, ё. § 3. Л1тары э, е. § 4. Пе-радача акання на тсьме. § 5. Правапiс лггар о, э, а у складаных словах. § 6. Перадача якання на пiсьме. § 7. Правашс е, ё, я у складаных словах. § 8. Прыстауныя галосныя г, а. § 9. Спалучэнш галосных у запазычаных словах.
На жаль, гэты прынцып, у аснову якога бы-лi пакладзены характарыстыю лiтар i iх кан-тэкст, аказауся не да канца вытрыманым, што прывяло да шэрагу не зусiм апрауданых пала-жэнняу як з пункту гледжання структуры, так i з пункту гледжання зместу выдання. Спышмся на асноуных.
1. Атсанне адной i той жа арфаграфiчнай праблемы у розных параграфах або у розных пунктах аднаго i таго ж параграфа, што прыводзщь да ускладнення або неадэкватнага разумення сутнасцi правiла. Так, на с. 20 п. 1 паведамляецца, што лггара э пад нащскам шшацца: «пасля шыпячых, [р], [д], [т] i цвёрдага [ц]: жэрдка, жэмчуг, шэры, нашэсце, чэрствы, чэк, нарад-жэнне, абуджэнне, рэю, рэзаць, халадэча, сар-дэчны, пустэча, мястэчка, цэны, у руцэ». Амаль тое ж самае, толью з большай колькасцю прыкла-дау, чытаем на с. 39, дзе гаворыцца, што у ненацiскн^Iх складах запазычан^1х слоу «пасля шыпячых, [р], [д], [т] i цвёрдага [ц] пiшацца лггара э: жэтон, Жэнева, Жэрар, жэлацщ чэкмень, рэспублгка, рэформа, Рэмарк, рэклама, рэактар, рэв1з1я, агрэгат, рэжым, рэкорд, рэестр, рэвалюцыя, дэталь, гардэроб, Дэтройт, Дэфо, дэлегат, дэманстрацыя, ордэн, тэорыя, тэатр, тэлеграф, тэлефон, ветэран, катэт, тэрмометр, тэарэма, цэнтрал1зм, цэв1та». Мэтазгодна аб'яднаць гэтыя пункты у адзш, каб дасягнуць лакашзму арфаграфiчнага прадтсання.
У. I. Кулков!ч
89
На с. 38 п. 1 чытаем: "Галосныя гую [о], [э] у ненащскным становiшчы чаргуюцца з [а]: дом — дамы, мова — мауленне, цэгла — цагля-ны, шэпт — шаптаць". З гэтага выткае, што любое слова падпарадкоуваецца дзеянню указа-нага правiла. Аднак п. 3 гэтага ж параграфа (с. 38) шфармуе: "У словах славянскага пахо-джання i запазычаных словах, цалкам адаптава-ных у беларускай мове, галосны [э] ва усГх не-нацiскных складах чаргуецца з [а] i абазначаецца на тсьме лiтарай а: стрэхг — страха, шэры — шарэць, чэрг1 — чарга, крэмль — крамлёускг, жэмчуг — жамчужына, арэнда — арандаваць, майстэрня — майстар".
Да лшу сумежных арфаграфiчных праблем адносщца i правапiс э, е у запазычаных словах. Аднак слоушкавыя фрагменты з гэтымi арфаг-рамамi знаходзяцца у розных раздзелах дапа-можнiка, што замiнае хуткаму пошуку патрэб-нага слова у працэсе работы з ктгай. "Спiс запазычаных слоу з э пасля губных зычных i пасля з, с, н" размешчаны у раздзеле "Камента-рый" (с. 37-38), а "Стс запазычаных слоу, у якiх пасля губных зычных i пасля з, с, н тшац-ца е" — у дадатку 1 на с. 173-227.
2. Непауната асобных фармулёвак правшау, што прыводзiць да скажэння фактау i парушэння сютэмнасщ беларускай графiкi i арфаграфii. Напрыклад, у § 1 п. 2 чытаем: "Лггары е, ё, ю, я у пачатку слова, у сярэдзше слова пасля галосных, у (у нескладовага), раздзяляльнага мяккага знака i апострафа абазначаюць на тсьме спалучэнне зычнага гука [й] з галоснымi [э], [о], [у], [а]" (с. 13). Як бачым, сярод названых лггар няма г.
Уводзщь у зман карыстальнiка i п. 5 § 4, дзе гаворыцца: "У запазычаных словах натсанне э i а пасля зычных, акрамя шыпячых, [р], [д], [т] i цвёрдага [ц], вызначаецца па слоушку: панэль; але шынель" (с. 39). Па-першае, гэты пункт су-пярэчыць (хоць таксама не зусiм дакладнаму) прадпiсанню, змешчанаму у п. 2 § 3, у яюм сказана, што "на канцы запазычаных нязменных слоу, а таксама уласных iмён i геаграфiчных назвау пасля зычных, акрамя л, к, тшацца э: ку-пэ, рэзюмэ..." (с. 20). Па-другое, з прыведзеных прыкладау, дзе слоу з лiтарай а няма, не ясна, корпус яюх лекачных адзiнак з арфаграмай а маецца на увазе, калi у папярэднiх i наступных параграфах фактычна акрэслены усе магчымыя напiсаннi лГтары а. Непауната ж п. 2 § 3 у тым, што сярод шюстрацыйнага матэрыялу пералГч-ваюцца асобныя заходнееУрапейскiя уласныя назвы, дзе тшацца э (Струвэ, Мерымэ, Морзэ — с. 20), але не згадваюцца лггоусюя iмёны i прозвшчы, у якiх насуперак правiлу тшацца канцавая лГтара е (Антулене, Грынювене, Каулакене i г. д.), прозвшча Ёфе, якое фiгуруе у якасщ прыкладу на с. 81.
Дапытлiвы чытач не знойдзе у дапаможшку патрэбную iнфармацыю адносна правапiсу т-тары е у словах шшамоунага паходжання (веранда, метро, перон). Адпаведны пункт пра-вiла у § 6 "Перадача якання на тсьме" (с. 4950) прапушчаны. Кчога не сказана i у § 20 ака-дэмiчнага даведнiка пра тое, як пiсаць словы, вытворныя ад абрэвiятур: амапауцы цi АМАПауцы, квзэштю щ КВЗэшнт. З такой праблемай натсання часта сутыкаюцца нашы рэдактары i карэктары.
3. Неабгрунтаваны дубляж фактычнага ма-тэрыялу у розных частках выдання. Напрыклад, у "Сшсе складаных слоу з першым кампанен-там радыё-" (с. 15-19) i "Спiсе складаных слоу з першым кампанентам радый-" (с. 19) паутара-юцца усе словы, што пададзены у раздзеле "Каментарый" (с. 15). У чарговым раздзеле пад назвай "Каментарый" (с. 123-124) прыводзщца больш за 100 лекшчных адзiнак, якiя затым яш-чэ раз друкуюцца у слоуткавым Дадатку 4 пад загалоукам "Стс слоу з суфшсам -¡рава- (-ыра-ва-)" (с. 261-270).
4. Выпадковасць, а iншым разам недаклад-насць або адсутнасць патрэбнага iлюстрацый-нага матэрыялу, што абцяжарвае засваенне пэу-нага правша. Так, у слоуткавым фрагменце "Стс складаных слоу з першым кампанентам радый-" (с. 19) выяулена слова радыевы, якое не належыць да складаных. На с. 46 раздзела "Каментарый" чытаем: "Таюм чынам захоува-ецца натсанне лгары о у складаных словах, кат першай часткай складаных слоу з'яуляюц-ца асновы жывёл-, збожж-, 7голк- .". Як бачым, у аснове жывёл- лггары о няма. Такая ж недарэчнасць зауважаецца на гэтай жа старон-цы у "Сшсе складаных слоу, у ягах у першай частцы захоуваецца о" (с. 46). Тут змешчана во-сем слоу без лгары о у першай частцы: жывё-лабоец, жывёлабойны, жывёлавод, жывёлага-доуля, жывёлагадоучы, жывёланарыхтоучы, жывёлападобны, жывёлапрамысловы.
Адсуттчаюць неабходныя прыклады абрэ-вГятур змешанага тыпу г у п. 2 § 20, хаця змест правша гэтага патрабуе: "Лггарныя, гукавыя, Г абрэвГятуры змешанага тыпу, — чытаем у пра-вГле, — звычайна пГшуцца вялГкГмГ лГтарамГ без кропак, злучкоу Г апострафау" (с. 101).
На с. 35 змешчана наступная заувага: "Згодна з новай рэдакцыяй ПравГл Гстотна па-шыраецца напГсанне канцавога э у шшамоуных словах, якГя паводле правапГсу 1959 года шсат-ся з канцавым е". Пасля яе пададзены "Стс слоу з э у канцы запазычаных слоу" (с. 35-37), яю, паводле логш, падказанай папярэднГм сказам, павшен Глюстраваць тэзГс. Аднак анатз гэ-тых лексГчных адзшак не сведчыць пра Гстот-ныя змены у напГсаннГ канцавой лггары э у за-
пазычаных словах. З 88 прыведзеных адзшак напiсанне 66 засталося такiм, яюм было i раней: аташэ, бурэ, вар 'етэ, гал1фэ, каноэ i г. д.
5. Варыянтнае нашсанне адных i тых жа слоу або структурных частак у розных раздзе-лах даведнiка: асэмблер (с. 37) i асемблер (с. 177), бэквардэйшн (с. 37) i бекмамя, бекхенд (с. 178), ¡нтэрфэйс (с. 37) i ттэрфейс (с. 190), генерал-кватэрмайстар (с. 40, 183) i кватар-майстар (с. 41), тэтэт (с. 64) i тетэт (с. 253). Сярод прыкладау п. 7 § 14 згадваецца слова унтэр, якое шшацца праз э. Аднак п. 6 § 4 настойтва ращь тсаць у такой пазщыи лгару а: "Ненащскныя фiналi -эль, -эр у запазычаных словах перадаюцца як -аль, -ар: шшцаль, тэндар" (с. 39).
6. Важная тыпалапчная прыкмета даведш-ка — дакладна акрэслены чытацкi адрас. Змест аналiзаванага выдання i выяуленыя хiбы не дазваляюць пагадзiцца з заяуленым у анатацыи чытацкiм адрасам — школьнiкi, студэнты, выкладчыкi, настаунiкi беларускай мовы, а таксама усе тыя, хто карыстаецца пiсьмовай беларускай мовай. Як для школь-шкау i студэнтау, то многiя вузкаспецыяль-ныя словы, прыведзеныя у слоушкавых фрагментах, не стасуюцца з узроунем базавых ведау, неабходных навучэнцам. Яны значна пераузыходзяць узровень падрыхтаванасцi школьшкау. Парушэннi сiстэмнасцi у падачы матэрыялу, адсутнасць актуальнай публщыс-тычнай лексш абцяжарваюць выкарыстанне даведнiка у практычнай дзейнасцi рэдакцыйна-выдавецкiх супрацоУнiкаУ, работшкау радыё i тэлебачання. На наш погляд, акадэмiчны даведнiк "Сучасная беларуская арфаграфiя" разлiчаны найперш на вопытнага настаунiка цi выкладчыка ВНУ, яю здольны самастойна крытычна ацанiць фармулёую правiлау, шюс-трацыйны складнiк i належным чынам патлу-мачыць iх навучэнцам. Пацверджанне таму — каментарый да § 17, дзе ускосна акрэслены чытацкi адрас: «Нават прыведзены вышэй фрагмент слоУнiка сведчыць, што стс слоу iншамоУнага паходжання, у яюх у адрозненне ад рускай мовы падвоеныя зычныя не пiшуцца, вельмi унушальны. Таму яны павiнны быць пастаянна у цэнтры увагi настаушка на уроках беларускай мовы, а вучням неабходна карыстацца слоУнiкамi беларускай мовы для вызначэння правiльнага натсання гэтых слоу» (с. 85).
Заключэнне. Акадэмiчны даведнiк па арфаграфи — спецыфiчны тып выдання. Ён спа-лучае у сабе рысы навуковага даведнiка, г. зн. прызначанага для навуковай працы, вытворча-практычнага — прызначанага спецыялiстам, занятым у розных сферах вытворчасщ, паколькi
асноуны камунiкацыйны iнструмент у грамадс-тве — гэта мова; вучэбнага — змяшчае звестю па вучэбнай дысцыплше (беларуская мова, ар-фаграфiя), яюя спатрэбяцца навучэнцам; папу-лярнага — бо прызначаны для адукацыi шыро-кага кола чытачоу, i бытавога, паколью змяшчае актуальныя прыкладныя звестю, неаб-ходныя у паусядзённым жыцщ, калi асоба iмк-нецца тсаць па-беларуску.
Адзначаныя недахопы акадэмiчнага давед-нiка "Сучасная беларуская арфаграфiя" насто-лькi частыя, што iх нельга лiчыць выпадковымi або тлумачыць некампетэнтнасцю арфаграфiс-тау. Яны характэрны для мнопх выданняу па арфаграфii [18] i сведчаць пра сфармiраваную традыцыю у патрыхтоуцы такiх кнiг. Таму, каб у далейшым пазбегнуць падобных хiбау, прапа-нуем шэраг рэкамендацый, якiя, на наш погляд, дапамогуць рэдактарам i аутарам удасканалiць працу над беларускамоУнымi арфаграфiчнымi выданнямi.
1. Правшы пiсьма — агульназапатрабаваная шфармацыя, разлiчаная на шырокае кола чытачоу, таму аб'яднанне правш, iх размяшчэнне павiнна адпавядаць пэунай лапчнай сiстэме, выбар якой залеж^1ць ад мэтавага прызначэння i характару фактычнага матэрыялу; галоунае патрабаванне пры выбары сiстэмы пабудовы — зручнасць карыстання даведнiкам.
2. Назвы параграфау павшны быць недвух-сэнсоУнымi, яснымi i зразумелымi, правiлы — лаканiчнымi i вычарпальнымi, звесткi з тэорыi арфаграфи — дакладнымг
3. Аднародны даведкавы матэрыял павiнен быць унiфiкаваны i прадстаулены аднолькава. З гэтай мэтай у працэсе падрыхтоУкi варта уважлiва распрацаваць схемы тыпавых пара-графау.
4. Каб пазбегнуць неапрауданых пауторау, варта прымяняць сiстэму спасылак, якая па-вышае iнфармацыйную ёмiстасць тэксту, ус-танаулiвае лагiчныя сувязi памiж блiзкiмi паняццямi.
5. Для зручнасцi арыентацыи чытача як у ас-ноуным тэксце, так i у апараце, а таксама з мэтай ушфшаваць тэкст i зрабiць аб'ём аптымаль-ным пры афармленнi даведшкау неабходна выкарыстоуваць вiзуальна-камунiкатыуныя элементы: змест, пераменны калонтытул, бiблi-яграфiчны стс, яю адлюстроувае стан вывуча-насщ пытання (абавязкова), суправаджальны артыкул, сютэмы скарачэнняу, умоуных абазна-чэнняу, спасылак, каментарыяу, дапаможныя указальнiкi, выхадныя звестю.
6. Аутарамi i рэцэнзентамi акадэмiчнага да-веднiка павiнны быць непасрэдныя Удзельнiкi рэалiзацыi канцэпцыi — творчы калектыу наву-коуцау, метадыстау i настаунiкау-практыкау.
У. I. KyAiKOBiH
91
Литература
1. Лихачев Д. С. Текстология: краткий очерк. М.: Наука, 2006. 175 с.
2. Кульматова Т. В. Академические издания как основа формирования специализированного фонда (на примере академического собрания БАН): дис. ...канд. пед. наук: 05.25.03. СПб., 2000. 192 с.
3. Мушынсю М. Тэксталопя творау Яню Купалы i Якуба Коласа. Мшск: Беларус. навука, 2007. 414 с.
4. Книговедение: энциклопедический словарь / ред. кол.: Н. М. Сикорский (гл. ред.) [и др.]. М.: Сов. энцикл., 1982. 664 с.
5. Мильчин А. Э. Издательский словарь-справочник [Электронный ресурс]. М.: ОЛМА-Пресс, 2006. URL: http://slovari.yandex.ru/dict/milchin (дата обращения: 30.01.2014).
6. Сикорский Н. М. Теория и практика редактирования: учеб. для вузов по специальности "Журналистика". 2-е изд., испр. и доп. М.: Высш. шк., 1980. 328 с.
7. Касько У. К. Слоушк выдавецюх тэрмшау. Мшск: БДУ, 2012. 130 с.
8. Антонова С. Г. Редакторская подготовка изданий: учебник. М.: МГУП, 2002. 468 с.
9. Зимина Л. В. Современные издательские стратегии: от традиционного книгоиздания до сетевых технологий культурной памяти. М.: Наука, 2004. 274 с.
10. Жарков И. A. Технология редакционно-издательского дела: конспект лекций. М.: МГУП, 2002. 112 с.
11. Мильчин А. Э. Культура издания, или Как не надо и как надо делать книги: практ. рук. М.: Логос, 2002. 224 с.
12. Рябинина Н. З. Технология редакционно-издательского процесса. М.: Логос, 2008. 180 с.
13. Издания. Основные виды. Термины и определения: СТБ 7.60-2005. Введ. 2005-08-01. Минск: Госстандарт, 2005. 54 с.
14. Справочники. Основные виды. Требования к основному тексту, аппарату издания и издательскому оформлению: СТБ 7.202-2005. Минск: Госстандарт, 2005. 12 с.
15. Мильчин А. Э. Редакторский анализ литературного произведения как составная часть литературного редактирования // Теория и практика издательского дела. Хрестоматия: учеб. пособие для студентов специальности «Издательское дело» / авт.-сост.: В. И. Куликович, В. В. Орлова, О. А. Пригожая. Минск: БГТУ, 2012. C. 34-51.
16. Сучасная беларуская арфаграфiя: акадэмiчны даведшк / I. У. Кандраценя, Л. П. Кунцэвiч,
A. А. Лукашанец. Мшск: Аверсэв, 2012. 272 с.
17. Правила русской орфографии и пунктуации. Полный академический справочник / под ред.
B. В. Лопатина. М.: АСТ-ПРЕСС КНИГА, 2010. 432 с.
18. Кулiковiч У. I. Асноуныя спець^чныя рысы практыкума па арфаграфи i адступленш ад iх // Беларускае слова: тэорыя i практыка: зб. артыкулау па матэрыялах навуковых чытанняу, прысв. 75-годдзю з дня нараджэння Б. А. Плотшкава, Мшск, 15 снеж. 2015 г. / рэдкал.: М. I. Свютунова (адказ. рэд.) [i шш.]; пад агул. рэд. праф. М. Р. Прыгодзiча. Мшск: Р1ВШ, 2016. С. 59-62.
References
1. Likhachev D. S. Tekstologiya: kratkiy ocherk [Textology: brief discourse]. Moscow, Nauka Publ., 2006. 175 p.
2. Kul'matova T. V. Akademicheskie izdaniya kak osnova formirovaniya spetsializirovannogo fonda (na primere akademicheskogo sobraniya BAN). Dis. kand. ped. nauk [Academy editions as the basis for the formation of the special fund (on the example of the academy collection BAS). Cand. Diss.]. St. Petersburg, 2000.192 p.
3. Mushynski M. Tekstalohiya tvorau Yank Kupaly i Yakuba Kolasa [Text study of works by Janka Kupala and Jakub Kolas]. Minsk, Belarusskaya navuka Publ., 2007. 414 p.
4. Knigovedenie: entsiklopedicheskiy slovar' [Bibliography: encyclopedic dictionary]. Moscow, Sovetskaya entsiklopediya Publ., 1982. 664 p.
5. Mil'chin A. E. Izdatel'skiy slovar'-spravochnik [Glossary for publishers]. Available at: http://slovari.yandex.ru/dict/milchin (accessed 30.01.2014).
6. Sikorskiy N. M. Teoriya i praktika redaktirovaniya: uchebnik dlya vuzov po spetsial'nosti "Zhurnalistika". [Theory and practice of editing: Textbook for university on a speciality "Journalism"]. Moscow, Vysshaya shkola Publ., 1980. 328 p.
7. Kas'ko U. K. Slounik vydavetskikh terminau [Glossary of Publishing Terms]. Minsk, BDU Publ., 2012. 130 p.
8. Antonova S. G. Redaktorskayapodgotovka izdaniy: uchebnik [Editing: Textbook]. Moscow, MGUP Publ., 2002. 468 p.
9. Zimina L. V. Sovremennye izdatel'skie strategii: ot traditsionnogo knigoizdaniya do setevykh tekhnologiy kul'turnoy pamyati [Modern publishing strategies: from traditional book publishing to network technologies of cultural memory]. Moscow, Nauka Publ., 2004. 274 p.
10. Zharkov I. A. Tekhnologiya redaktsionno-izdatel'skogo dela: Konspekt lektsiy [Technology of printing and publishing: Lecture notes]. Moscow, MGUP Publ., 2002. 112 p.
11. Mil'chin A. E. Kul'tura izdaniya, ili Kak ne nado i kak nado delat' knigi: prakticheskoe rukovodstvo [Culture of the edition, or Good and bad ways to make books: A practical guide]. Moscow, Logos Publ., 2002. 224 p.
12. Ryabinina N. Z. Tekhnologiya redaktsionno-izdatel'skogo protsessa [Technology of printing and publishing]. Moscow, Logos Publ., 2008. 180 p.
13. STB 7.60-2005. Editions. Basic types. Terms and definitions. Minsk, Gosstandart Publ., 2005. 54 p. (In Belarusian and Russian).
14. STB 7.202-2005. Reference books. Main types. Requirements for the main text, the publication apparatus and the publishing design. Minsk, Gosstandart Publ., 2005. 12 p. (In Belarusian and Russian).
15. Mil'chin A. E. Editorial analysis of a literary work as an integral part of literary editing. Teoriya i praktika izdatel'skogo dela [Theory and practice of printing and publishing], Minsk, BSTU Publ., 2012, pp.34-51.
16. Kandratsenya I. U., Kuntsevich L. P., Lukashanets A. A. Suchasnaya belaruskaya arfahrafiya: akademichny davednik [Modern Belarusian orthography: academy reference book]. Minsk, Aversev Publ., 2012. 272 p.
17. Pravila russkoy orfografii i punktuatsii. Polnyy akademicheskiy spravochnik [The rules of Russian spelling and punctuation. Full academic reference book]. Moscow, AST-PRESS KNIGA Publ., 2010. 432 p.
18. Kulikovich U. I. The main specific features of spelling manual and derogation from it. Belaruskaye slova: teoryya i praktyka: zbornik artykulau pa materyyalakh navukovykh chytannyau, prysvechany 75-hoddzyu z dnya naradzhennya B. A. Plotnikava [Belarusian word: Theory and Practice: Sat. articles based on scientific readings, consecrate. 75th anniversary of B. A. Plotnikov]. Minsk, RIVSh Publ., 2016, pp. 59-62 (In Belarusian).
ЗвестК пра аутара
Кулiковiч Уладзiмiр 1ванав1ч — кандыдат фшалапчных навук, дацэнт, загадчык кафедры рэдакцыйна-выдавецюх тэхналогш. Беларуси дзяржауны тэхналапчны ушверсггэт (220006, Мшск, вул. Свярдлова, 13а, Беларусь). E-mail: nino-1924@mail.ru
Information about the author
Kulikovich Uladzimir Ivanavich — PhD (Philology), Associate Professor, Head of the Department of Editing and Publishing Technologies. Belarusian State Technological University (13a, Svyardlova str., 220006, Minsk, Republic of Belarus). E-mail: nino-1924@mail.ru
Пастуту 15.08.2017
