Научная статья на тему 'ВОПРОСЫ СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ АДМИНИСТРАТИВНОГО ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА, СВЯЗАННОГО С НАРУШЕНИЕМ ПРАВИЛ ПОЖАРНОЙ БЕЗОПАСНОСТИ'

ВОПРОСЫ СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ АДМИНИСТРАТИВНОГО ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА, СВЯЗАННОГО С НАРУШЕНИЕМ ПРАВИЛ ПОЖАРНОЙ БЕЗОПАСНОСТИ Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
41
11
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Review of law sciences
Область наук
Ключевые слова
обращение / чрезвычайная ситуация / пожар / органы внутренних дел / пожарная безопасность / правонарушение / административная ответственность / государственный инспектор / штраф / взрыв / устав / санкция / конституционное право. / reference / emergency situation / fire / internal affairs bodies / fire safety / offense / administrative responsibility / state inspector / fine / explosion / charter / sanction / constitutional law. responsibility / state inspector / fine / explosion / charter / sanction / constitutional law.

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Камолов Лазизжон

В данной статье глубоко рассматривается ряд положений, касающихся государственных органов пожарного надзора и отраженных в Кодексе Республики Узбекистан об административной ответственности, а также проводится анализ соответствующих примеров из практики работы органов государственного пожарного надзора. Автор выдвигает ряд всесторонне продуманных рекомендаций для улучшения деятельности работников Государственной службы пожарной безопасности.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

IMPROVING THE ADMINISTRATIVE LEGISLATION ON VIOLATIONS RELATED TO FIRE SAFETY REGULATIONS

In this article, some of the issues that the Ministry of Emergency Situations of the Republic of Uzbekistan is facing are discussed. In addition, the author comments on the articles of the Code of Administrative Responsibility of the Republic of Uzbekistan related to the activities of state fire control bodies, analyzes the problems encountered during the work of inspectors of state fire control bodies and develops proposals for amendments to the legislation. There are well-developed proposals on the work of the staff of the Ministry of Emergency Situations to ensure the rights and freedoms of citizens in the field of administrative practice.

Текст научной работы на тему «ВОПРОСЫ СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ АДМИНИСТРАТИВНОГО ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА, СВЯЗАННОГО С НАРУШЕНИЕМ ПРАВИЛ ПОЖАРНОЙ БЕЗОПАСНОСТИ»

UDC: 000(042)(575.1)

Камолов Лазизжон

Узбекистон Республикаси ФВВ академияси катта укитувчиси, майор

ЁНГИН ХАВФСИЗЛИГИ ЦОИДАЛАРИНИНГ БУЗИЛИШИ БИЛАН БОГЛЩ ^УЦУЦБУЗАРЛИКЛАР БУЙИЧА МАЪМУРИЙ ЦОНУНЧИЛИК ФАОЛИЯТИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ МАСАЛАЛАРИ

Аннотация. Ушбумацолада Фавцулодда вазиятлар вазирлиги тизимидаучраётган долзарбмасала-лардан бир нечтаси курсатибутилган. Шунингдек, Узбекистон Республикаси Маъмурий жавобгарлик тугрисидаги кодексининг давлат ёнгин назорати органлари фаолиятига алоцадор булган моддалари юзасидан мулощзалар ёритилган, уозирги кунда давлат ёнгин назорати органлари инспекторларининг фаолияти давомида учраётган муаммолар мисоллар билан тащил цилинган уамда цонунчиликка узгар-тириш киритиш буйича таклифлар ишлаб чицилган. Фавцулодда вазиятлар вазирлиги ходимларининг маъмурий амалиёт сощсида фуцароларнинг ууцуц ва эркинликлари кафолатларини таъминлаш бора-сида амалга ошириши лозим булган ишлари юзасидан атрофлича ишлаб чицилган таклифлар берилган.

Калит сузлар: мурожаатнома, фавцулодда вазият, ёнгин, ёнгин хавфсизлиги, ууцуцбузарлик, маъмурий жавобгарлик, давлат инспектори, жарима, портлаш, низом, конституцион ууцуц.

Камолов Лазизжон

майор, старший преподаватель Академии чрезвычайных ситуаций Республики Узбекистан

ВОПРОСЫ СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ АДМИНИСТРАТИВНОГО ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА, СВЯЗАННОГО С НАРУШЕНИЕМ ПРАВИЛ ПОЖАРНОЙ БЕЗОПАСНОСТИ

Аннотация. В данной статье глубоко рассматривается ряд положений, касающихся государственных органов пожарного надзора и отраженных в Кодексе Республики Узбекистан об административной ответственности, а также проводится анализ соответствующих примеров из практики работы органов государственного пожарного надзора. Автор выдвигает ряд всесторонне продуманных рекомендаций для улучшения деятельности работников Государственной службы пожарной безопасности.

Ключевые слова: обращение, чрезвычайная ситуация, пожар, органы внутренних дел, пожарная безопасность, правонарушение, административная ответственность, государственный инспектор, штраф, взрыв, устав, санкция, конституционное право.

Kamolov Lazizjon

Senior Lecturer, Academy of the Ministry of Emergency Situations of the Republic of Uzbekistan, Major

IMPROVING THE ADMINISTRATIVE LEGISLATION ON VIOLATIONS RELATED TO

FIRE SAFETY REGULATIONS

Abstract. In this article, some of the issues that the Ministry of Emergency Situations of the Republic of Uzbekistan is facing are discussed. In addition, the author comments on the articles ofthe Code of Administrative

Responsibility of the Republic of Uzbekistan related to the activities of state fire control bodies, analyzes the problems encountered during the work of inspectors of state fire control bodies and develops proposals for amendments to the legislation. There are well-developed proposals on the work of the staff of the Ministry of Emergency Situations to ensure the rights and freedoms of citizens in the field of administrative practice.

Keywords: reference, emergency situation, fire, internal affairs bodies, fire safety, offense, administrative responsibility, state inspector, fine, explosion, charter, sanction, constitutional law. responsibility, state inspector, fine, explosion, charter, sanction, constitutional law.

Бугунги кунда жа^он илм-фан ва инновация ютукларидан кенг фойдаланиш, жамият ва давлат хдётининг барча сохдларини жадал ва баркарор ривожлантириш эл-юртимиз учун муносиб кела-жакни яратишнинг мух,им омилидир. Шу маъно-да Узбекистан Президентининг Олий Мажлисга 2020 йил 24 январдаги мурожаатномасида мам-лакат хдётининг бошка куплаб сохдлари натори сиёсий-^укукий ва маънавий-маърифий йуна-лишларига тааллукли мух,им вазифалар белгилаб берилгани диккатга сазовор. Жумладан, муро-жаатномада Президент: "Бугунги кунда ислох,от-ларимиз самараси куп жихдтдан туртта мух,им омилга, яъни конун устуворлигини таъминлаш, коррупцияга карши катъий курашиш, институцио-нал салох,иятни юксалтириш ва кучли демократик институтларни шакллантиришга боглик...[1]", -деб таъкидлагани юртимизда инсон манфаатлари олий даражада эканининг яккол ифодасидир.

Инсонларнинг фаровон турмуш тарзини таъминлаш, уларнинг х,аёти ва соглиги, мол-мулки ва атроф табиий мух,итни ёнгин каби турли табиий ва техноген тусдаги фавкулодда вазиятлардан мух,о-фаза килиш сох,а ходимлари олдида турган мух,им вазифалардан биридир. Мамлакатимизда ах,оли ва ^удудларни табиий х,амда техноген хусусият-ли фавкулодда вазиятлардан мух,офаза килиш бу-йича таъсирчан чора-тадбирлар амалга оширил-мокда. Ёнгин хавфсизлигини таъминлаш буйича комплекс тизим шакллантирилган булиб, х,озир-ги кунда сохднинг моддий-техник базаси боскич-ма-боскич кучайтирилмокда, жумладан, ёнгин ва авария-куткарув техникаси ва асбоб-анжомлари ишлаб чикарилиши ривожлантирилмокда. Шу билан бирга, урганишлар натижалари курсата-дики, инсонларнинг хавфсиз х,аётий фаолиятига салбий таъсир курсатувчи куйидаги омиллар мав-жуд:

биринчидан, Узбекистон Республикаси Маъ-мурий жавобгарлик тугрисидаги кодексининг "Ёнгин хавфсизлиги ^оидаларини бузиш" деб номланган 211-моддаси 1995 йил амалга кири-тилган булишига ^арамай утган давр мобайнида бирор марта х,ам ^айта тузатиш, узгартириш ва ^ушимчалар киритилмаган;

иккинчидан, Маъмурий жавобгарлик тугрисидаги кодекснинг "Урмонларда ёнгин хавфсизлиги талабларини бузиш" деб номланган 84-мод-даси биринчи ^исмида курсатилган ху^у^бузарлик ёнгин чи^ишига олиб келганлиги учун жавобгар-лик белгиланмаган;

учинчидан, ^арбий хизматчилар ва интизом уставлари татби^ этиладиган бош^а шахсларнинг ёнгин хавфсизлиги ^оидаларининг бузилиши билан богли^ маъмурий жавобгарлиги белгиланма-ган;

туртинчидан, Маъмурий жавобгарлик тугрисидаги кодекснинг "Транспортда ёнгин хавфсизлиги ^оидаларини бузиш" деб номланган 124-мод-даси биринчи ^исмида курсатилган ху^у^бузарлик ёнгин чи^ишига олиб келганлиги учун жавобгар-лик белгиланмаган;

бешинчидан, Маъмурий жавобгарлик тугрисидаги кодекснинг "Давлат ёнгин назо-рати органлари" деб номланган 249-моддаси бешинчи ва олтинчи хатбошисида катта дав-лат инспекторлари ва уларнинг уринбосарлари фу^ароларга базавий х,исоблаш мивдорининг бир бараваригача, мансабдор шахсларга икки бараваригача мивдорда жарима солишга, давлат инспекторлари эса фу^ароларга базавий х,исоблаш мивдорининг иккидан бир ^исми-дан бир бараваригача мивдорда жарима солиш ваколатига эга деб курсатиб утилган, бу эса сох,а ходимлари олдида бир ^анча ^ийинчи-ликларни юзага келтирмовда.

Сохадаги тизимли муаммоларни хал цилиш мацсадида 2019 йил 10 апрелда Президентнинг "Узбекистон Республикасида фавцулодда ва-зиятларнинг олдини олиш ва бартараф этиш хамда ёнгин хавфсизлигини таъминлашнинг сифатли янгича тизимини татбиц этиш тугрисида'ги фар-мони цабул цилинди. Фармон билан Фавцулодда вазиятлар вазирлигига ёнгин хавфсизлигини таъминлаш сохасида давлат сиёсатини юритиш, ёнгинларнинг самарали профилактикаси ва олдини олишни таъминлаш, ёнгин хавфсизлиги та лабларига риоя этиш буйича давлат ёнгин на-зоратини амалга ошириш, ёнгин учиришни, ёнгин содир булган худуддаги инсонларни хамда жисмоний ва юридик шахсларнинг мол-мулкини цутцаришни ташкил этиш, шунингдек, ёнгинлар-дан атроф табиий мухитни асраш каби цушимча вазифалар юклатилди.

Юцорида курсатиб утилган муаммолар узига хос, замон талабларига мос ва асослантирилган таклифлар тайёрланилиши хамда Маъмурий жавобгарлик тугрисидаги кодекснинг 211-моддаси ("Ёнгин хавфсизлиги цоидаларини бузиш")-га тааллуцли объектларга аницлик киритилиши-ни тацозо этади. Шунингдек, модданинг нотугри шархланиши хамда ёнгинга царши сув тизим-ларига шикаст етказиш холатларининг олдини олиш мацсадида ушбу модданинг диспозиция-сига узгартиришлар киритилиб, тулдирилиши лозим.

Ушбу моддани цуйидаги куринишда амалиёт-га татбиц этиш мацсадга мувофиц.

Ёотин хавфсизлиги коидаларини бузиш

Корхоналарда, муассасаларда, ташкилотларда, жамоат жойларида, омборхона биноларида, ётоцхо-наларда, турар жойлар ва дала ховлиларда, шунингдек, тегишли объектларни лойихалаштириш, цу-риш ва цайта цуриш чогида ёнгин хавфсизлиги цоидаларини бузиш ёки ёнгин учириш техникалари, ёнгинга царши инвентарлар, ускуналар, ёнгинни аницлаш ва учиришнинг автоматик воситаларидан фойдаланиш ва уларни сацлаш цоидаларини бузиш, ёнгинга царши сув таъминоти тизимларига шикаст етказиш жисмоний шахсларга базавий хисоблаш мицдорининг иккидан бир цисми, мансабдор шахс-ларга эса бир баравари мицдорда жарима солишга сабаб булади.

Ушбу модданинг биринчи цисмида назарда тутилган хуцуцбузарликни содир этиш агар ёнгин чицишига олиб келган булса, жисмоний шахслар-га базавий хисоблаш микдорининг бир баравари, мансабдор шахсларга эса беш баравари мицдорда жарима солишга сабаб булади.

Янги ишлаб чицилаётган Маъмурий хуцуц-бузарликлар тугрисидаги кодексда модданинг юцоридаги куринишда тацдим этилиши ёнгин хавфсизлиги цоидаларини бузиш билан боглиц хуцуцбузарликларни куриб чицишда давлат ёнгин назорати инспекторлари учун бир цанча цулай-ликларни яратган булар эди.

Вазирлар Махкамасининг 1999 йил 22 ноябр-даги царори билан Узбекистон Республикаси ур-монларида ёнгин хавфсизлиги цоидалари амалга киритилган. Шу сабабли янги тахрирдаги кодексда "Ёнгин хавфсизлиги талаблари" жум-ласини "Ёнгин хавфсизлиги цоидалари" деган сузлар билан узгартириш таклиф этилади. Бундан ташцари, урмонларда ёнгин хавфсизлиги цоида-ларини бузиш Узбекистон Республикаси урмон фондининг фауна ва флорасига катта талафотлар келтириши эхтимолини инобатга олиб, урмонлар-ни асраш ва улардан самарали фойдаланиш мац-садида мансабдор шахслар масъулиятини янада ошириш лозим. Шу боис Маъмурий жавобгар-лик тугрисидаги кодекснинг "Урмонларда ёнгин хавфсизлиги талабларини бузиш" деб номланган 84-моддасини цуйидаги куринишда амалиётга тат-биц этиш мацсадга мувофиц.

Урмонларда ëHFHH хавфсизлиги коидаларини бузиш

Урмонларда ёнгин хавфсизлиги цоидаларини бузиш жисмоний шахсларга базавий хисоблаш мицдорининг уч баравари мицдорида, мансабдор шахсларга эса беш баравари мицдорида жарима со-лишга сабаб булади.

Урмонларда ёнгин хавфсизлиги цоидаларини бузиш ёнгин чицишига олиб келган булса, жисмо-ний шахсларга базавий хисоблаш мицдорининг беш баравари, мансабдор шахсларга эса ун барава-ри мицдорда жарима солишга сабаб булади.

Маъмурий жавобгарлик тугрисидаги кодексда харбий хизматчилар учун ёнгин хавфсизлиги цоидаларини бузиш билан боглиц хуцуцбузарликнинг мавжуд эмаслиги фуцаролар ва улар орасидаги но-

мутаносибликни юзага келтирмокда. Хдрбий хиз-матчилар хам харбий кисмдан ташкарида умумий асосларда жавобгарликка тортилишлари максадга мувофик. Шуни инобатга олиб, Маъмурий жавобгарлик тугрисидаги кодексга куйидаги узгарти-риш киритиш лозим.

Х,арбий хизматчилар ва интизом уставлари татбик этиладиган бошка шахсларнинг маъмурий жавобгарлиги

Хдрбий хизматчилар ва йигинга чакирилган харбий хизматга мажбурлар, шунингдек, ички ишлар органларининг оддий аскарлар ва бош-ликлар таркибига мансуб шахслар маъмурий хукукбузарлик учун интизом уставларига муво-фик жавобгар булади. Мазкур шахслар йул ха-ракати коидаларини, ов килиш, балик тутиш ва балик захираларини саклаш коидаларини, божхо-на коидаларини, шунингдек, харбий хизмат маж-буриятларини бажариш билан боглик булмаган холларда ёнгин хавфсизлиги коидаларини буз-ганликлари учун умумий асосларда маъмурий жа-вобгар булади. Юкорида курсатилган шахсларга нисбатан маъмурий камокка олиш чоралари кул-ланилиши мумкин эмас. Муддатли харбий хизмат хизматчиларига жарима солиниши мумкин эмас.

Ушбу модданинг биринчи кисмида курсатилган шахслар жумласига кирмайдиган, интизом уставлари ёки интизом тугрисидаги махсус кои-далар татбик этиладиган бошка шахслар, ана шу устав ёки коидаларда тугридан-тугри назарда ту-тилган холларда маъмурий хукукбузарлик содир этганликлари учун интизомий жавобгар булади-лар, бошка холларда эса умумий асосларда маъ-мурий жавобгар булади.

Янги ишлаб чикилаётган кодексда модданинг шундай куринишда татбик этилиши фукарола-римиз орасида тенглик тамойиллари янада мус-тахкамланишини таъминлайди.

Темир йул, хаво, сув, шахар йуловчи, шахарлара-ро автомобил транспорти, электртранспорт, метрополитен ва уларнинг объектларининг нормал фао-лиятини, хусусан, уларда ёнгин хавфсизлиги коида-ларига риоя этилишини таъминлаш вазифаси ман-сабдор шахсларга юклатилган. Транспортда ёнгин хавфсизлиги коидаларига риоя этилишини самарали таъминлаш, бунинг учун мансабдор шахслар масъу-лиятини ошириш максадида уларга хам жарима

жазосини куллаш таклиф этилмокда. Шунинг учун Маъмурий жавобгарлик тугрисидаги кодекснинг "Транспортда ёнгин хавфсизлиги коидаларини бузиш" деб номланган 124-моддаси биринчи кисмида курсатилган хукукбузарлик ёнгин чикиишига олиб келганлиги учун жавобгарлик белгиланмагани са-бабли уни иккинчи кисм билан тулдириш таклиф этилмокда.

Транспортда ёотин хавфсизлиги коидаларини бузиш

Темир йул, хаво, сув, шахар йуловчи, шахар-лараро автомобиль транспорти, электртранспорт, метрополитен ва уларнинг объектларида белгилан-ган ёнгин хавфсизлиги коидаларини бузиш жисмо-ний шахсларга базавий хисоблаш микдорининг бир баравари, мансабдор шахсларга эса уч баравари микдорда жарима солишга сабаб булади.

Ушбу модданинг биринчи кисмида назарда тутилган хукукбузарликни содир этиш агар ёнгин чикишига олиб келган булса, жисмоний шахсларга базавий хисоблаш микдорининг уч баравари, ман-сабдор шахсларга эса беш баравари микдорда жарима солишга сабаб булади.

Маъмурий жавобгарлик тугрисидаги кодекснинг "Давлат ёнгин назорати органлари" деб номланган 249-моддасига куйидагилар курсатилган:

...туманлар (шахарлар), ута мухим давлат аха-миятига молик ёки ёнгин ва портлаш хавфи юкори булган объектлардаги ёнгин назорати буйича кат-та давлат инспектори ва унинг уринбосарлари -фукароларга базавий хисоблаш микдорининг бир бараваригача, мансабдор шахсларга эса икки ба-раваригача микдорда жарима солишга туманлар (шахарлар), ута мухим давлат ахамиятига молик ёки ёнгин ва портлаш хавфи юкори булган объектлардаги ёнгин назорати буйича давлат инспекто-ри фукароларга базавий хисоблаш микдорининг иккидан бир кисмигача, мансабдор шахсларга эса бир бараваригача микдорда жарима солишга хак-ли [2].

Маъмурий жавобгарлик тугрисидаги кодекс-нинг 211 ва 249-моддаларига назар соладиган булсак, улар вазиятни тулик камраб олмаслиги-ни куришимиз мумкин. Масалан, 211-модданинг учинчи кисмида назарда тутилган хукукбузар-ликни содир этган фукароларга Б^Мнинг уч бараваридан беш бараваригача, мансабдор шах-

сларга етти бараваридан ун бараваригача жарима солиш мумкин. ^ашцадарё вилоятининг Китоб тумани вилоят маркази Карши шахридан тахми-нан 100 км масофада жойлашган. Китоб туманида 211-модданинг учинчи цисмида назарда тутилган хуцуцбузарлик содир этилса, ёнгин назорати бу-йича катта давлат инспектори ва унинг уринбоса-ри хамда давлат инспектори хам маъмурий жазо цуллашга хацли эмас. Чунки Маъмурий жавобгарлик тугрисидаги кодекснинг 249-моддаси бе-шинчи хатбошисида катта давлат инспекторлари ва унинг уринбосарлари фуцароларга базавий хи-соблаш мицдорининг бир бараваригача, мансаб-дор шахсларга икки бараваригача мицдорда жарима солиш, давлат инспекторлари эса фуцаро-ларга базавий хисоблаш мицдорининг иккидан бир цисмидан бир бараваригача мицдорда жарима солиш ваколатига эга деб курсатиб утилган. Бундан куриниб турибдики, ушбу хуцуцбузарлик Китоб тумани худуди мисолида уз ечимини топ-майди.

Юцорида санаб утилган муаммоларнинг са-марали ва аниц ечимларини топиш мацсадида янги цабул цилинадиган кодексда мазкур модда цуйидаги куринишда берилиши таклиф этила-ди.

Давлат ёотин назорати органлари

Давлат ёнгин назорати органлари номидан маъмурий хуцуцбузарликлар тугрисидаги ишларни куриб чицишга ва маъмурий жазо цуллашга цуйи-дагилар хацли:

Узбекистон Республикаси ёнгин назорати буйи-ча бош давлат инспектори, унинг уринбосарлари ва катта ёрдамчилари;

Кррацалпогистон Республикаси, вилоятлар, Тошкент шахри, ута мухим давлат ахамиятига молик ёки ёнгин ва портлаш хавфи юцори булган объектлардаги ёнгин назорати буйича бош давлат инспекторлари, уларнинг уринбосарлари ва катта ёрдамчилари;

туманлар (шахарлар), ута мухим давлат аха-миятига молик ёки ёнгин ва портлаш хавфи юцори булган объектлардаги ёнгин назорати буйича катта давлат инспекторлари ва уларнинг уринбосарлари хамда ёнгин назорати буйича давлат инспекторлари.

Узбекистоннинг мазкур йуналишдаги цонун-чилигини такомиллаштириш уз самарасини бер-масдан цолмайди. Зеро, "...цонун устувор булмаган мамлакатда хеч цачон тарацциёт булмайди [3]", -деган тамойил асосида фуцаролар хуцуц ва эркин-ликларини, цонуний манфаатларини таъминлаш барчамизнинг энг муцаддас вазифамиздир.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати

1. Узбекистон Республикасининг Конституцияси. - Т., 1992.

2. Узбекистон Республикасининг Маъмурий жавобгарлик тугрисидаги кодекси. - Т., 1994.

3. Камолов Л.А. Бердац номидаги Кррацалпоц давлат университети Ахборотномаси. - Нукус, 2019. - № 1. - Б. 114-116.

4. Камолов Л.А. Узбекистон Республикаси Президента хузуридаги Давлат бошцаруви академияси-нинг Фуцаролик жамияти. - 2019. - № 1. - Б. 64-68.

5. Камолов Л.А. Узбекистон Республикаси ИИВ Ёнгин хавфсизлиги институтининг Ёнгин-портлаш хавфсизлиги илмий-техник журнали. - 2018. - № 2. - Б. 62-65.

6. Камолов Л.А. ФарДУ илмий хабарлари илмий журнали. - 2019. - № 1. - Б. 184-188.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.