Научная статья на тему 'ВОПРОСЫ РАТИФИКАЦИИ И ПРИСОЕДИНЕНИЯ К КОНВЕНЦИИ «ОБ УПРОЩЕНИИ УСЛОВИИ ПЕРЕСЕЧЕНИЯ ГРАНИЦ ПРИ МЕЖДУНАРОДНЫХ ЖЕЛЕЗНОДОРОЖНЫХ ПЕРЕВОЗКАХ ПАССАЖИРОВ, БАГАЖА И ГРУЗОВОГО БАГАЖА»'

ВОПРОСЫ РАТИФИКАЦИИ И ПРИСОЕДИНЕНИЯ К КОНВЕНЦИИ «ОБ УПРОЩЕНИИ УСЛОВИИ ПЕРЕСЕЧЕНИЯ ГРАНИЦ ПРИ МЕЖДУНАРОДНЫХ ЖЕЛЕЗНОДОРОЖНЫХ ПЕРЕВОЗКАХ ПАССАЖИРОВ, БАГАЖА И ГРУЗОВОГО БАГАЖА» Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
82
23
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
пассажир / багаж / товаробагаж / железная дорога / железнодорожный транспорт / таможня / пограничная станция. / passenger / luggage / load-luggage / rail / railway / customs / border station.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Э.Ахунджанов

в данной статье автором были рассмотрены вопросы по присоединению и ратификации. Конвенции об облегчении условий пересечения государственных границ при международной железнодорожной перевозке пассажиров, багажа, товаробагажа. Также проанализировано содержание норм некоторых международных актов, касающихся данного вопроса.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE ISSUES OF RATIFICATION AND JOINING THE CONVENTION ON “SIMPLIFYING BORDER CROSSING IN INTERNATIONAL RAILWAY TRANSPORT OF PASSENGER, LUGGAGE AND CARGO LUGGAGE”

in this article the author considered issues on the adherence and ratification of the Convention on Facilitation of the crossing of frontiers for international railway transport of passengers, baggage and load-luggage. As well as in the article, the content of the norms of some international acts relating to this issue was analyzed.

Текст научной работы на тему «ВОПРОСЫ РАТИФИКАЦИИ И ПРИСОЕДИНЕНИЯ К КОНВЕНЦИИ «ОБ УПРОЩЕНИИ УСЛОВИИ ПЕРЕСЕЧЕНИЯ ГРАНИЦ ПРИ МЕЖДУНАРОДНЫХ ЖЕЛЕЗНОДОРОЖНЫХ ПЕРЕВОЗКАХ ПАССАЖИРОВ, БАГАЖА И ГРУЗОВОГО БАГАЖА»»

THE ISSUES OF RATIFICATION AND JOINING THE CONVENTION ON "SIMPLIFYING BORDER CROSSING IN INTERNATIONAL RAILWAY TRANSPORT OF PASSENGER, LUGGAGE AND CARGO LUGGAGE"

E.AKHUNDJANOVa

Tashkent state University of law, Tashkent, 100047, Uzbekistan

ВОПРОСЫ РАТИФИКАЦИИ И ПРИСОЕДИНЕНИЯ К КОНВЕНЦИИ «ОБ УПРОЩЕНИИ УСЛОВИИ ПЕРЕСЕЧЕНИЯ ГРАНИЦ ПРИ МЕЖДУНАРОДНЫХ ЖЕЛЕЗНОДОРОЖНЫХ ПЕРЕВОЗКАХ ПАССАЖИРОВ, БАГАЖА И ГРУЗОВОГО БАГАЖА»

ЭАХУНДЖАНОВ"

Ташкентский государственный юридический университет, Ташкент, 100047, Узбекистан

"ЙУЛОВЧИ, БАГАЖ, ЮК БАГАЖИНИ ХАЛЦАРО ТЕМИР ЙУЛ ТАШИШЛАРИДА ЧЕГАРАЛАРНИ КЕСИБ УТИШ ШАРТЛАРИНИ СОДДАЛАШТИРИШ ТУГРИСИДА'ТИ КОНВЕНЦИЯНИ РАТИФИКАЦИЯ ЦИЛИШ ВА УНГА ЦУШИЛИШГА ОИД МАСАЛАЛАР

ЭАХУНДЖАНОВ"

Тошкент давлат юридик университети, Тошкент, 100047, Узбекистон

Аннотация: ушбу мацолада муаллиф Узбекистон Республикасининг "Йуловчи, багаж, юк багажини халцаро темир йул ташишларида чегараларни кесиб утиш шартларини соддалаштириш тугрисида"ги Конвенцияни ратификация цилиш ва унга цушилиш"га оид масалалар куриб чицилган. Шунингдек, муаллиф ушбу масала буйича бир цатор халцаро уужжатлар нормалари мазмунини таулил цилган.

Калит сузлар: йуловчи, багаж, юк багаж, темир йул, темир йул транспорти, божхона, чегара станцияси.

Аннотация: в данной статье автором были рассмотрены вопросы по присоединению и ратификации. Конвенции об облегчении условий пересечения государственных границ при международной железнодорожной перевозке пассажиров, багажа, товаробагажа. Также проанализировано содержание норм некоторых международных актов, касающихся данного вопроса.

Ключевые слова: пассажир, багаж, товаробагаж, железная дорога, железнодорожный транспорт, таможня, пограничная станция.

Annotation: in this article the author considered issues on the adherence and ratification of the Convention on Facilitation of the crossing of frontiers for international railway transport of passengers, baggage and load-luggage. As well as in the article, the content of the norms of some international acts relating to this issue was analyzed.

Keywords: passenger, luggage, load-luggage, rail, railway, customs, border station.

Узбекистан Республикаси транспорт коммуникациялари ривожланган давлатлар жумласига киради. Айни вактда шу сох,ани янада ривожлантириш ва самарадорлик даражасини янги боскичларга кутариш мамлакатимизнинг чет давлатлар билан иктисодий, илмий-техникавий, маданий хдмкорлиги, жах,он иктисодий тизимига интеграциялашуви кучайишини, юк ва йуловчиларни манзилларига етказишда натижалар янада салмокли булишини таъминлайди.

Хрзирги кунда дунёда, айникса, минтакамизда руй бераётган чукур ва изчил сиёсий-иктисодий жараёнлар амалдаги транспорт йулакларидан окилона фойдаланиш билан бирга, мавжуд булган йирик халкаро бозорлар ва фаол шаклланиб бораётган истикболли бозорларни боглайдиган янги, самарали йуналишларни очиш ва узлаштиришни такозо этмокда. Бу эса мамлакатимиздан халкаро темир йул ташишларига оид мавжуд булган халкаро шартномаларни куриб чикиш, уларга тегишли тартибда узгартиш ва кушимчалар киритиш буйича таклиф ишлаб чикиш, шунингдек ушбу сох,ани тартибга солувчи янги ишлаб чикилаётган халкаро ^ужжатлар лойих,аларини ишлаб чикишда фаол иштирок этиш ва узининг сиёсий, иктисодий, ижтимоий ва ^укукий позициясини аник курсатиб беришни талаб килмокда.

Хрзирги кунда халкаро темир йул ташишлари икки ^укукий тизимга булинган булиб, йуловчиларни ташиш КОТИФ ("Халкаро темир йул ташишлари тугрисида"ги Берн конвенцияси) ва СМПС ("Халкаро йуловчи катновлари тугрисида'ги Битим) халкаро шартномалари оркали тартибга солинади. Бундан ташкари, халкаро темир йулда йуловчи, багаж ва юк багажи ташишларни тартибга солувчи 1952 йилда 10 январда Женевада кабул килинган "Чегарлар оркали йуловчи ва багажни темир йулда ташиш шартларини соддалаштириш тугрисида'ги конвенция [1], 1973 йил 18 майда Киотада кабул килинган "Божхона жараёнларини уйгунлаштириш ва соддалаштириш тугрисида"ги [2], 1982 йил 21 октябрда "Чегараларда юкларни назоратдан утказиш шартларини мувофиклаштириш тугрисида'ги халкаро конвенциялар (Женева) [3] мавжуд.

1952 йилги Женева конвенцияси темир йулда йуловчи ва багажни чегара оркали ташиш шартларини енгиллаштириш максадида ишлаб чикилган х,амда халкаро йуловчи поездларида йуловчи, багаж ва юклар ташишни бирдек тартибга солади. Хрзирги кунда ушбу ^ужжатда 10та иштирокчи-давлат мавжуд булиб, унда факатгина Европа давлатлари иштирок этган ва халкаро ташкилотлар мавжуд эмас. Женева конвенциясига кабул килинганидан бошлаб бир марта х,ам кушимча ва узгартишлар киритилмаган. Мазкур Конвенциянинг халкаро йуловчи поездларида юкларни ташиш тугрисидаги коидалари уз долзарблигини йукотган. Хрзирги кунда йуловчи ва юкларни ташишга нисбатан булган техник талабларнинг турлича эканлиги ва узгарганлиги сабабли йуловчи поездларида юкларни ташиш имконияти йуколди.

Назорат утказишнинг узига хос жихдтларида эса 1952 йилги Женева конвенциясида халкаро поездда полиция назорати ва божхона куздан кечируви агар улар янада самарали ва айни вактда йуловчилар учун янада кулай булган такдирдагина катнов давомида имкон даражасидан келиб чиккан х,олда амалга оширилади. Назоратни амалга ошириш ва иштирокчи-давлатлар билан ахборот алмашинувини таъминлаш буйича янги технология ва илгор амалиётни куллаш назарда тутилмаган.

Бундан ташкари, конвенцияда минтакавий ташкилотларнинг иштирок этишга оид, шунингдек муайян масалаларни х,ал килиш буйича иштирокчиларга икки томонлама келишувлар тузиш имкониятини берадиган мустакил моддалар назарда тутилмаган.

1973 йилги Киото конвенцияси халкаро йуловчи багаж ташиш муносабатларининг божхона сохдсига оид кисми буйича барча божхона масалаларини тартибга солувчи х,амда божхона процедураларини енгиллаштириш ва уйгунлаштиришга, иштирокчи-давлатларнинг божхона процедураларидаги турли тафовутларни бартараф этишга каратилган универсал кодификациялашган халкаро-^укукий жужжат х,исобланади. Шу билан бирга, товарларни чегарадан олиб утиш масаласи унинг асосий тартибга солиш предмети х,исобланади. Киото конвенциясига бутун дунё буйича 101та давлат ва битта халкаро ташкилоти - Европа Иттифоки аъзо х,исобланади. Конвенциясида х,ар кандай божхона ва иктисодий иттифоклар унинг шартлашувчи томони сифатида иштирок этиши мумкин эканлиги курсатилган.

Киото конвенциясининг коидалари тугридан-тугри амал киладиган нормалар сифатида эмас, балки у ёки бу процедураларни тартибга солишдаги аник коидаларни ишлаб чикишга каратилган принциплардан иборат. Бутунжах,он савдосида юзага келган узгаришларга жавобан 1999 йилда тегишли тартибда конвенцияга узгартишлар киритилган [4].

Киото конвенцияси Бош иловасида юкларни чегаралардан олиб утишда кулланиладиган божхона назорати умумий чегара утказиш пунктида чегарадош давлатлар божхона хизматларининг биргаликда амалга ошириш имконияти мавжуд булган барча долларда амалга оширилиши назарда тутилган. Шунингдек, конвенцияда назоратни амалга оширишда конвенция иштирокчи-давлатларининг давлат органларининг узаро дамкорлиги, назорат турларини келишиб олиш ва мувофиклаштиришга оид муносабатлар дам тартибга солинган. Киото конвенциясида божхона назоратининг замонавий методларини куллаш, шунингдек ахборот технологияларини максимал даражада кенг куллаш принциплари белгиланган.

1982 йилги Женева конвенцияси бир ёки бир нечта денгиз, даво ёки куруклик чегараларида кесишадиган барча импорт, экспорт ва транзит оркали ташиладиган товарларга татбик этилади. Конвенция ташки савдо тусикларини йукотиш ва расмийлаштириш коидаларини кискартириш оркали товарлар даракатланишини соддалаштириш, шунингдек назорат тадбирлари сони ва давомийлигини, хусусан, назорат жараёнлари ва назорат тадбирларини амалга ошириш методларини миллий ва халцаро мувофиклаштириш йули билан кискартиришга каратилган.

1982 йилги Женева конвенциясига 56та давлат ва битта халцаро ташкилот - Европа Иттифоки аъзо дисобланади, конвенция унинг барча давлатлар ва мазкур Конвенцияда назарда тутилган масалалар буйича тегишли музокаралар олиб бориш, халкаро келишувларни тузиш ва куллаш учун ваколатли суверен давлатлардан ташкил топган иктисодий интеграция содасидаги минтакавий ташкилотлар учун очик эканлиги белгиланган. Конвенцияга 2008 ва 2011 йилларда тегишли тартибда узгартиришлар киритилган [5].

Женева конвенциясига мувофик шартлашувчи давлатлар икки томонлама келишувида белгиланган чегара станцияларида поездларни кабул килиш ва топшириш буйича технологик операцияларни амалга ошириш, шу билан бирга барча назорат турлари учун вакт нормативлари бажарилишини таъминлайди дамда замонавий технологиялар ва техник воситаларни такомиллаштириш йули билан вакт нормативларини кискартиришга даракат килади.

1982 йилги Женева конвенциясида чегара станцияларига оид куйидаги минимал талаблар урнатилган:

агар юк ташиш дажмига мувофик ва узини оклайдиган булса, чегара станцияларида кунлик ва кеча-кундуз давом этадиган тегишли назоратни амалга ошириш имкониятини таъминлаб берувчи бино, иншоот, мослама ва техник воситаларнинг мавжудлиги;

фитосанитария, ветеринария ва бошка турдаги назоратлар амалга ошириладиган чегара станциялари техник воситалар билан жидозланади;

чегара станцияларининг ташиш ва утказиш дамда уларга ажратилган майдонлар салодияти ташиш дажмини каноатлантириши лозим;

божхона ва бошка турдаги назорат остидаги юкларни вактинча саклаш учун назорат зоналари ва омборхоналар инфратузилмасининг мавжуд булиши;

ташиладиган юк дажмига мувофик чегара станцияларида зарур квалификацияга эга темир йул, божхона, чегара ва бошка орган персоналларининг мавжудлиги [6].

Конвенцияга кура агар шартлашувчи давлатлар бошка мукобил чораларни куллаш буйича шартларни келишиб олмаган булса, чегара станциялари уз ваколатлари доирасида расмий органлар ва темир йуллар томонидан амалга ошириладиган техник аттестация ва даракатдаги таркибини текшириш буйича маълумотларни мазкур станцияларга келишидан олдин олиш ва куллаш имкониятини таъминлаб берувчи техник воситалар, ахборот технологиялари ва алока тизимлари билан жидозланиши керак.

Лойидаси мудокама килинаётган "Йуловчи, багаж, юк багажини халцаро темир йул ташишларида чегараларни кесиб утиш шартларини соддалаштириш тугрисида'ги Конвенция Европа-Осиё йуналиши буйича янги лойидаларни амалга ошириш, чегаралар оркали темир йулда йуловчи ва багажни ташиш шартларини енгиллаштириш, дозирги кундаги йуловчи ташиш муносабатларини тартибга солишни ислод килиш ва такомиллаштириш эдтиёждан келиб чиккан долда ишлаб чикилган ва факат йуловчи, багаж ва юк багажи ташишни тартибга солишни назарда тутади. Бугунги кунда темир йул транспортида йуловчи ва багаж ташиш муносабатларини тартибга солиш иккита дукукий тизимга булинганлигини назарда тутган долда мазкур халцаро битимда нафакат Европа, балки Осиё ва Шимолий Африка давлатларининг иштирок этиши назарда тутилмокда. Лекин конвенцияда халцаро ташкилотларнинг иштирокига оид нормаларнинг мавжуд эмаслигидан келиб чиккан долда, темир йул транспортида халкаро йуловчи, багаж ва юк багажини дукукий тартибга солишни бирхиллаштириш ва уйгунлаштириш дамда ушбу содада интеграцияни кучайтириш максадида халкаро ташкилотлар ва бошка интеграцион бирлашмаларни

унда иштирок этиш ^укукини берувчи нормалар лойихдга киритилиши максадга мувофик деб х,исоблаймиз.

Лойихдца илгари сурилаётган халкаро битимнинг асосий максадлари сифатида куйидагиларни курсатиб утишимиз мумкин:

халкаро стандартларни куллаш оркали давлат назоратини утказишнинг самарадорлигини саклаб колган х,олда чегараларни кесиб утишни енгиллаштириш ва тезлаштириш;

темир йул транспорти сохдсида янги технологияларни, хусусан, юкори тезликда хдракатланаётган таркиб томонидан фойдаланилаётган темир йул из (колея)ларини автоматик узгартиришга оид технологиялар куллашни кенгайтириш;

темир йул станцияларида поездларни кабул килиб олиш буйича технологик операцияларни амалга ошириш вакти нормативларини, шунингдек давлат назоратининг вакт нормативларини камайтириш;

поезд катнови вакти кискартирилган лолларда йуловчиларни кулай ва шинам шароитлар х,амда юкори сифат даражасидаги хизмат курсатиш билан таъминлаш.

Янги конвенция лойихдси долзарб халкаро шартномаларни инобатга олган х,олда ишлаб чикилган. Шунингдек, унда халкаро амалиётда кулланиладиган долзарб тушунчаларни узида акс этган глоссарийлар киритилган. Масалан, "махсус назорат", "инфраструктурани бошкарувчи", "хизмат курсатиш персонали" каби тушунчалар кулланилган. Бевосита давлат чегаралари атрофида жойлашган темир йул станциялари ва бошка участка жойларидаги давлат назоратини утказишнинг мавжуд замонавий имкониятларини акс эттирувчи "темир йул утказиш пункти" тушунчаси ишлатилади. Шунингдек, атамаларни бирхиллаштириш максадида конвенция лойихдсига ОСЖД ^ужжатларида кулланиладиган "юк багажи" атамаси киритилган. Юкорида айтиб утилган глоссарийда "божхона" ва "божхона назорати" каби тушунчаларни курсатиб утиш х,ам максадга мувофик деб х,исоблаймиз. Унга кура "божхона" - бу божхона конунчилигини бажарилишини, экспорт ва импорт божлари х,амда соликларини йигиш, шунингдек багаж ва юк багажини олиб кириш, транзит килиш ва олиб чикишга оид конунчилик куллашни таъминлашга жавобгар булган давлат хизмати х,исобланади. "Божхона назорати" эса божхонага оид конун ва бошка коидаларни бажарилишини таъминлаш максадида амалга ошириладиган чора-тадбирлар х,исобланади.

Лойихдца давлат назоратини утказиш жойлари аник курсатиб утилган. Шунингдек, конвенцияда 1952 йилги Женева конвенциясида курсатилган назорат усулларидан ташкари -назоратнинг кисман станцияларда ва кисман йул давомида куздан кечиришни амалга ошириш куринишидаги каби янги назорат усули жорий килиниши назарда тутилмокда. Мазкур усул факат поезднинг чегарадаги темир йул бекатигача ёки ундан кейинги тухтовсиз хдракатланиши давомийлиги давлат бирор ^удудида давлат назоратини олиб бориш учун етарли булган х,олатдагина долзарб х,исобланади [7].

Лойихдца конвенция иштирокчиларининг темир йул транспорти сохдсида халкаро стандартларни, янги технологияларни, хусусан, фойдаланилаётган темир йул из(колея)лари кенглигини узгартиришда автоматлаштирилган технологияларни хдмда темир йул пунктларида утиш ишларини яхшилаш ва халкаро темир йулда ташиш билан боглик барча сохдларда утказиладиган процедураларни соддалаштириш учун энг илгор амалиётни куллаш истагини тасдиклаш мух,им янгилик х,исобланади.

Бундай коидалар лойихднинг 13-моддаси билан тартибга солинади. Унга мувофик, томонлар давлат назоратини амалга ошириш учун зарур булган ахборот хджмини алох,ида келишувларда аниклаб олиши керак. Шунингдек, ташувчининг давлат назорат органларига иштирокчи-давлат конунчилиги билан курикланадиган сирни узида акс эттирган йуловчи, багаж ва юк багажи тугрисидаги ахборотни такдим килишнинг узига хослиги урнатилган. Унга мувофик, давлат, банк, тижорат ва бошка куринишдаги сирларни саклаш ва ошкор килмаслик мажбурияти поезд бригадалари, давлат назоратининг мансабдор шахслари ва хизмат персонали учун алох,ида белгилаб куйиилган.

Лойихдца давлат назоратини амалга ошириш усуллари, турлари, тартиби, давлат назорат пунктлари, давлат назоратини амалга ошириш вакти нормативи ва бошка ^олатлар буйича конвенциялардан ташкари алох,ида келишувлар доирасида х,ал килиниши белгиланган. Шунингдек, унда иштирок этувчи давлатларга конвенция коидаларини тулдирувчи ва изох,ловчи икки томонлама келишувлар тузиш имконини берувчи мустакил модда ^ам киритилган.

References:

1.https://www.unece.org/fileadmin/DAMtrans/conventn/goodsrailr.pdf

2.https://nrm.uz/contentf?doc=65935_mejdunarodnaya_konvenciya_po_uproshcheniyu_i_garmo nizacii_tamojennyh_procedur_

(v_redakcii_protokola_ot_26_iyunya_1999_goda)_(kioto_18_maya_1973_g_)&products=1_vse _zakonodatelstvo_uzbeki stana

3.www.un.org/ru/documents/decl_conv/conventions/pdf/harmonr.pdf

4.https://nrm.uz/contentf?doc=65935_mejdunarodnaya_konvenciya_po_uproshcheniyu_i_garmo nizacii_tamojennyh_procedur_

(v_redakcii_protokola_ot_26_iyunya_1999_goda)_(kioto_18_maya_1973_g_)&products=1_vse _zakonodatelstvo_uzbeki stana

5.www.un.org/ru/documents/decl_conv/conventions/pdf/harmonr.pdf

6.www.un.org/ru/documents/decl_conv/conventions/pdf/harmonr.pdf

7.https://www.unece.org/fileadmin/DAMtrans/conventn/goodsrailr.pdf

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.