Научная статья на тему 'Ўзбекистонда ишлаб чиқариш ва унинг инфратузилмасини мутаносиб ривожлантириш чоралари'

Ўзбекистонда ишлаб чиқариш ва унинг инфратузилмасини мутаносиб ривожлантириш чоралари Текст научной статьи по специальности «Социальная и экономическая география»

CC BY
1601
138
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ишлаб чиқариш инфратузилмаси / мутаносиблик / иқтисодий ўсиш / миллий иқтисодиёт / инвестиция / асосий капитал / транспорт инфратузилмаси / темир йўл инфратузилмаси / production infrastructure / proportionality / economic growth / national economy / investment / fixed capital / transport infrastructure / railway infrastructure

Аннотация научной статьи по социальной и экономической географии, автор научной работы — Шадманов Ш. Ш.

Мақолада ишлаб чиқариш инфратузилмасининг ишлаб чиқаришни ва хизмат кўрсатишни барқарор ривожлантиришни таъминлашдаги роли, иқтисодиётнинг мутаносиб ривожланишини таъминлашда ишлаб чиқариш инфратузилмасини ривожлантириш бўйича амалга оширилаётган чора-тадбирлар баён этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

MEASURES OF PROPORTIONAL DEVELOPMENT OF PRODUCTION AND ITS INFRASTRUCTURE UZBEKISTAN

The article exposes the role of production infrastructure in maintaining stable growth of production and rendering services, as well as the measures taken on development of productive infrastructure for maintaining proportional growth of the economy.

Текст научной работы на тему «Ўзбекистонда ишлаб чиқариш ва унинг инфратузилмасини мутаносиб ривожлантириш чоралари»

Шадманов Ш. Ш.

Тошкент Молия Институти катта укитувчиси

УЗБЕКИСТОНДА ИШЛАБ ЧИКАРИШ ВА УНИНГ ИНФРАТУЗИЛМАСИНИ МУТАНОСИБ РИВОЖЛАНТИРИШ ЧОРАЛАРИ

ШАДМАНОВ Ш. Ш. УЗБЕКИСТОНДА ИШЛАБ ЧИЦАРИШ ВА УНИНГ ИНФРАТУЗИЛМАСИНИ МУТАНОСИБ РИВОЖЛАНТИРИШ ЧОРАЛАРИ

Мак,олада ишлаб чик,ариш инфратузилмасининг ишлаб чик,аришни ва хизмат курсатишни барк,арор ривожлантиришни таъминлашдаги роли, ик,тисодиётнинг мутаносиб ривожлани-шини таъминлашда ишлаб чик,ариш инфратузилмасини ривожлантириш буйича амалга оши-рилаётган чора-тадбирлар баён этилган.

Таянч иборалар: ишлаб чикариш инфратузилмаси, мутаносиблик, ик,тисодий усиш, мил-лий ик,тисодиёт, инвестиция, асосий капитал, транспорт инфратузилмаси, темир йул инфра-тузилмаси

ШАДМАНОВ Ш.Ш. МЕРЫ ПРОПОРЦИОНАЛЬНОГО РАЗВИТИЯ ПРОИЗВОДСТВА И ЕГО ИНФРАСТРУКТУРЫ В УЗБЕКИСТАНЕ

В статье изложена роль производственной инфраструктуры в обеспечении стабильного роста производства и оказания услуг, а также внедряемые меры по развитию производственной инфраструктуры для обеспечения пропорционального развития экономики.

Ключевые слова: производственная инфраструктура, пропорциональность, экономический рост, национальная экономика, инвестиция, основной капитал, транспортная инфраструктура, железнодорожная инфраструктура.

SHADMANOV SH.SH. MEASURES OF PROPORTIONAL DEVELOPMENT OF PRODUCTION AND ITS INFRASTRUCTURE UZBEKISTAN

The article exposes the role of production infrastructure in maintaining stable growth of production and rendering services, as well as the measures taken on development of productive infrastructure for maintaining proportional growth of the economy.

Keywords: production infrastructure, proportionality, economic growth, national economy, investment, fixed capital, transport infrastructure, railway infrastructure.

Ишлаб чикариш (хизмат курсатиш билан бирга) ва уни таъминловчи омилларни урганишга оид илмий тадцицотлар ицтисодий фанда аввалдан тизимли равишда олиб борил-ган булсада, мазкур омилларнинг муцим таркибий цисми цисобланган инфратузилманинг ишлаб чикариш усишига бевосита таъсири масалаларига нисбатан кейинроц эъти-бор царатила бошланди. Бирок,, тез орада ушбу муаммога ба*ишланган тадцицотлар алоцида, мустацил йуналишга айланди. Бу цолат куп жицатдан ишлаб чицариш инфра-тузилмасини миллий ицтисодиётнинг муцим ва алоцида соцаси сифатида ажралиб чициши билан цам ботик,.

Ишлаб чикариш инфратузилмаси-нинг иктисодий усишга таъсири муам-молари бир катор олимлар, жумладан,

A.И.Анчишкин, В.Г.Канин, Н.Д.Кондратьев,

B.В.Леонтьев, Р.Нурксе, П.Розенштейн-Родан, У.Ростоу, Э.Хансен, Р.Харрод, А.Хиршман ва бошкалар томонидан тадкик этилган. Жумладан, У.Ростоу ишлаб чикариш инфрату-зилмасига "муайян иктисодий мух,ит доира-сида иктисодий усиш суръатларини жадал-лаштирувчи негиз, асос" сифатида караган. У.А.Льюис, Р.Нурксе, П.Н.Розенштейн-Родан усишнинг юкори суръатлари факат ижтимоий кушимча харажатларни аванслаган шароит-дагина уринга эга булишини асослаб берган-лар. Бунда айнан умуммиллий эх,тиёжларни кондирувчи, капитал ва хусусий тадбиркор-ликнинг самарали амал килишини таъмин-ловчи сох,аларда ишлаб чикариш инфрату-зилмасининг ташкил этилиши ва ривожлани-ши билан боFл и к булган харажатлар кузда ту-тилади.

Ишлаб чикариш инфратузилмасининг иктисодий усишга таъсири борасида олиб борилган илмий тадкикотларнинг тах,лили шуни курсатадики, уларнинг аксарияти, бир томондан, ишлаб чикариш инфратузилмаси хизматининг бирон-бир турини тадкик этиш билан чекланса, бошка томондан, миллий иктисодиётнинг маълум жабх,аси (тармок, сох,а, х,удуд ва х,.к.)даги усишга таъсирини урганишга каратилган. Масалан, В.А.Мешков минтака иктисодиётининг баркарор ривож-ланиши жараёнида реал сектор инфрату-зилмасини такомиллаштиришнинг назарий коидаларини тадкик этган булса, М.Равшанов иктисодиётда автойул-транспорт мажмуа-си ривожланишининг иктисодий усишга таъсири масалаларини урганган. К.Улжабоев транспорт жих,атидан таъминланганликни бах,олашда факат х,удуд (минтака) нуктаи на-заридан ёндашган булса, М.Орипов кишлок хужалиги ишлаб чикариш инфратузилмасининг тармок тараккиётига таъсири масалаларини куриб чиккан. Фикримизча, ишлаб чикаришнинг баркарор ва мутаносиб ривож-ланишига ишлаб чикариш инфратузилмаси таъсирининг назарий асосларини урганишда х,ар иккала томонга х,ам яхлит тизим сифатида ёндашиб, уларнинг узига хос хусусиятла-

рини эътиборга олиш илмий хулосаларнинг камров даражасини кенгайтиради.

Шу уринда таъкидлаш лозимки, иктисодий фанда узок вакт давомида ишлаб чикариш инфратузилмасининг иктисодий фандаги урни ва ролига етарли эътибор берилмаслиги унинг ижтимоий-иктисодий тараккиётга бил-восита таъсири оркали изох,ланади. Чунки, юкорида таъкидланганидек, иктисодий фан-лар ривожининг нисбатан кейинги даврига кадар асосий эътибор ишлаб чикаришнинг бевосита омиллари (масалан, инвестиция-лар х,ажмининг ошиши, миллий даромад-да жамFариш меъёрининг купайиши, ишчи кучи ресурсларининг усиши, фан-техника тараккиёти ва бошкалар)га каратилиб келин-ди. Ушбу омилларнинг тулаконли х,аракати учун шароит яратувчи ишлаб чикариш инфратузилмаси фаолияти эса эътибордан четда колди. Аслида эса миллий иктисодиёт таркибидаги ишлаб чикариш инфратузилмаси унинг баркарор усиши учун зарур шарт-шароитларни таъминлайди (1-расм).

Шунингдек, айрим иктисодчилар инфра-тузилмани ривожлантиришга йуналтирилган инвестицияларни ишлаб чикаришнинг купайиши билан эмас, балки мазкур инве-стициялар х,исобига олдини олиш мумкин булган йукотишларнинг камайиши билан таккослашни тавсия этадилар. Инфратузил-манинг амал килиш самарадорлиги харажат-ларнинг кискариши, фойданинг максималла-шуви ва ЯИМнинг физик усишида аник намоён булади. Бунга техник жих,атдан ривожланган инфратузилма асосий ишлаб чикаришнинг узлуксиз амал килишига имкон яратиши ва, тегишли равишда, минимал харажатлар асо-сида мах,сулотнинг купрок микдорини ишлаб чикариш натижасида эришилади. Шундай килиб, инфратузилманинг техник х,олати да-ражаси иктисодий усишга имкон яратиши ёки, аксинча, унга тускинлик килиши мумкин. Бундан шундай хулоса килиш мумкинки, ижтимоий ишлаб чикариш эх,тиёжлари билан унинг инфратузилмасининг микдор ва сифат жих,атидан таркибий тузилиши узаро мувофик келган х,олдагина иктисодий усишнинг потенциал даражасини таъминлаш имконияти вужудга келади.

Мазкур назарий коиданинг далили сифатида таъкидлаш жоизки, энг аввало, мамлакатда

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 1

1-расм. Ишлаб чикариш инфратузилмасининг ривожланиши таъсирида иктисодий усиш омилларидан

фойдаланиш имкониятларининг кенгайиши

Ишлаб чикариш усиш

омиллари

Инфратузилма ривожланиши таъсирида иктисодий усиш омилларидан фойдаланиш имкониятларининг кенгайиши

Инвестиция х,ажми

Инвестиция хджмининг кушимча усиши

Табиий ресурслар мивдори ва сифати

Табиий ресурслар микдорини ошириш ва сифатини такомиллаштириш имкониятининг кенгайиши

Ишчи кучи ресурслари мивдори ва сифати

Ишчи кучи ресурсларидан фойдаланиш (бандпик даражасини ошириш) имкониятининг кенгайиши

Технология ва фан- Технология ва фан-техника тараккиётидан

техника тараккиёти фойдаланиш имкониятининг ошиши

Асосий капитал (асосий Асосий капитал (асосий фондлар)

фондпар)нинг х,ажми хажмининг усиши

Иктисодий усиш суръат-ларининг ошиши

ишлаб чикариш инфратузилмаси тармоклари канчалик юкори даражада х,амда замона-вий талаблар асосида ривожланган булса, унга нафакат миллий, балки хорижий инве-стициялар х,ам шунчалик жадал ва ишончли асосда кириб келади. Инвесторларнинг ушбу жих,атга асосий эътибор каратишлари сабаби уларнинг уз маблаF ва сармояларини ишлаб чикариш шарт-шароитларини барпо этишга сарфламай, балки асосий ишлаб чикаришга йуналтиришлари оркали изох,ланади. Инвестиция х,ажмининг ортиши ишчи кучи микдори ва бандлик даражасининг усишига х,амда фан-техника тараккиёти ютукларининг ишлаб чикаришга жорий этилишига туртки беради. Бу эса, пировардида, ах,оли даро-мадлари ва турмуш даражасининг ортиши, фаровонликнинг кучайиши оркали мамлакат ижтимоий х,аётининг яхшиланишига олиб ке-лади.

Кейинги йилларда мамлакатимизда ижтимоий-иктисодий усишнинг юкори ва баркарор суръатларига эришилмокда

Мамлакат иктисодий усишини таъмин-лашдаги бошка катор омилларнинг ролини эътироф этган х,олда таъкидлаш жоизки, за-монавий ишлаб чикариш инфратузилмаси фаолиятининг йулга куйилиши ва кенгайтири-лиши мух,им урин тутади. Буни статистик маъ-лумотларда ифодаланган Узбекистонда 2012 йилдаги 8,2%ли усиш суръатига эришишда ишлаб чикариш инфратузилмасининг асосий турлари х,исобланган транспорт ва алоканинг энг юкори - 1,3%ли х,иссаси (ЯИМ усиш суръ-атининг 1/6 кисми)дан х,ам куриш мумкин. Иктисодий усиш суръатига салмокли х,исса кушган бошка тармоклар - саноат (1,1%), кишлок хужалиги (1,2%), курилиш (0,7%) каби тармокларнинг усишида х,ам тармок ишлаб чикариш инфратузилмаси фаолиятининг кенгайиши ва такомиллашувининг таъсири юкори булганлиги шубх,асиз.

Бу борада мамлакат Президенти И.А.Каримов: "Бугун мамлакатимизни модернизация килиш ва янгилаш, иктисодиётимизнинг сифат жих,атидан янги, замонавий таркибий тузил-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 1

масини шакллантириш, х,удудларимизни комплекс ривожлантириш буйича барча режала-римизнинг муваффакиятли амалга оширили-ши инфратузилма тармокларини юксак суръ-атлар билан ривожлантиришга узвий боFлик экани хакида гапиришнинг хожати йук, деб уйлайман"1, дея таъкидлайди.

Ушбу назарий коидаларни хисобга олган холда, Узбекистонда ишлаб чикаришнинг юкори суръатларда усишига эришиш ва баркарор ривожланишини таъминлашда, энг аввало, муносиб инфратузилма шаро-итларини яратишга харакат килинмокда. Жумладан, ишлаб чикариш, транспорт ва мухандислик-коммуникация инфратузилмаси тармокларининг республика иктисодиёти тармоклари ва х,удудларини истикболда ривожлантириш борасида амалга оширилаёт-ган дастурлар билан узвий боFлик холда ил-дам ривожланиши, бунинг негизида янги иш жойларини яратиш, ахолининг бандлиги ва турмуш даражаси узлуксиз усиб бориши-ни таъминлаш максадида Узбекистон Респу-бликаси Президентининг 2010 йил 21 декаб-рдаги ПК.-1446-сон "2011-2015 йилларда ин-фратузилмани, транспорт ва коммуникация курилишини ривожлантиришни жадаллаш-тириш туFрисида"ги Карорига биноан "20112015 йилларда инфратузилмани, транспорт ва коммуникация курилишини ривожлантиришни жадаллаштириш туFрисида"ги Дастур тасдикланиб, изчил равишда амалга ошириб келинмокда (1-жадвал).

Айникса, иктисодиётнинг етакчи тармок-ларида инвестиция лойихаларини амалга ошириш, янги, замонавий корхоналарни бар-по этишда, энг аввало, унинг ишлаб чикариш инфратузилмасини талаб даражасида яра-тилишига эътибор каратилмокда. Жумла-дан, мамлакатда 2012 йилда умумий холда 172 та йирик инвестиция лойихасини амалга ошириш якунланди. Бир йил давомида 1191 та йирик, урта ва кичик саноат корхонала-ри, жумладан, енгил саноатда 382 та, кишлок

1 Каримов И.А. Бош максадимиз - кенг куламли ислохотлар ва модернизация йулини катъият билан давом эттириш. 2012 йилда мамлакатни ижтимоий-иктисодий ривожлантириш якунлари хамда 2013 йилга мулжалланган иктисодий дастурнинг энг мухим устувор йуналишларига баFишланган Вазирлар Махкамасининг мажлисидаги маъруза. - Т.: "Узбекистон", 2013. -23-24-б.

хужалиги озик-овкат махсулотларини кайта ишлаш сохасида 285 та, курилиш мате-риаллари саноати сохасида 235 та корхо-на ишга туширилди. Янги ишлаб чикариш кувватларининг бу кадар жадаллик билан купайишида мамлакатда тобора кенгайиб бо-раётган замонавий ишлаб чикариш инфратузилмаси ижобий таъсир курсатмокда.

Узбекистонда ишлаб чикариш инфратузилмасини давлат томонидан таъминлаш хори-жий инвестицияларни раFбатлантиришнинг мухим йуналишларидан бирига айланди. "Биз мамлакатимизда хорижий инвесторлар учун мухим ахамият касб этадиган инвестиция лойихаларини амалга ошириш йулида зарур булган барча ишлаб чикариш инфратузилма-ларини давлат маблаFлари хисобидан таъминлаш принципини нафакат кабул килдик, балки уни амалда жорий этмокдамиз.

Биз киймати 50 миллион доллардан оша-диган ва хорижий инвесторнинг улуши ка-мида 50 фоиз булган аник лойихаларнинг уз муддатида амалга оширилишини таъминлай-диган инфратузилмани лойиха хужжатлари асосида уз вактида куриш мажбурияти-ни зиммамизга оламиз. СурFил кони негизида Устюрт газ-кимё мажмуасини куриш буйича амалга оширилаётган лойиха бунинг яккол далилидир. Бу ерда умумий киймати 212 миллион долларни ташкил этадиган ташки мухандислик инфратузилмасини бар-по этишни давлат уз зиммасига олган. "На-воий" эркин индустриал-иктисодий зонаси ва "Ангрен" махсус индустриал зонасида яра-тилган шароитлар хам бунга мисол булиши мумкин"2.

Бундан куринадики, Узбекистонда баркарор иктисодий усишни таъминлашда иш-лаб чикариш инфратузилмаси тармоклари имкониятларидан кенг фойдаланилмокда. Шу уринда таъкидлаш лозимки, миллий иктисодиётда ишлаб чикариш инфратузилмаси фаолиятини давлат томонидан тар-тибга солиш ва раFбатлантиришни мамла-катнинг баркарор усиш суръатларини таъ-

2 Каримов И.А. Бош максадимиз - кенг куламли ислохотлар ва модернизация йулини катъият билан давом эттириш. 2012 йилда мамлакатни ижтимоий-иктисодий ривожлантириш якунлари хамда 2013 йилга мулжалланган иктисодий дастурнинг энг мухим устувор йуналишларига баFишланган Вазирлар Махкамасининг мажлисидаги маъруза. - Т.: "Узбекистон", 2013. -28-б.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 1

1-жадвал. Узбекистонда 2011-2015 йилларда инфратузилмани, транспорт ва коммуникация ^урилишини

ривожлантиришни жадаллаштириш чора-тадбирлари1

Дастурда белгиланган максад ва вазифалар Эришилиши кузда тутилаётган натижалар

Узбек миллий автомагистрали, минтакавий ва махаллий ахамиятга молик йуллардан иборат мамлакат автомобиль йулларининг ягона тармоFини шакллантиришни давом эттириш

- мамлакатнинг барча худудларини транспорт коммуникацияси билан ишончли тарзда узаро бомаш; - транспорт харажатларини кискартириш; - юк ва йуловчи ташиш самарадорлигини ошириш - асосий автомобиль йулларини куриш ва реконструкция килишда 4 полосали харакатни йулга куйиш. Биринчи тоифага кирадиган автомобиль йулларининг 4 полосали участкалари 1,9 баробарга купаяди; - йуллар юзасига замонавий асфальтбетон ва цементбетон копламалар коплаш. Бундай йулларнинг узунлиги 3,1 баробар ортади; - йул утказгичлар куриш буйича энг илFор халкаро стандартларни жорий килиш

Темир йул инфратузилмасини ривожлантириш

- поездлар нисбатан серкатнов булган участкаларни электрлаштириш оркали уларнинг самарадорлигини ошириш; - локомотивлар паркини янгилаш; - юк вагонларини таъмирлаш базасини кенгайтириш; - янги вагонлар куриш; - бошкарув тизимини модернизация килиш; - хизмат курсатиш, йуловчиларни манзилига тез ва кулай шароитларда етказиш сифатини янада ошириш - электрлаштирилган темир йул участкаларининг мамлакатдаги мавжуд умумий узунлигидаги улуши 2010 йилдаги 36 фоиздан 2015 йилда 42 фоизга етказилади; - йуловчилар ташиш тизимини ривожлантириш мак,садида "Тошкент-Самарканд" йуналиши буйича замонавий кулайликларга эга булган "Тальго-250" (Испания) поездлари юрадиган тезюрар поезд катновини йулга куйиш (2011 йилда амалга оширилди)

"Узбекистон хаво йуллари" миллий авиакомпанияси томонидан авиация ташувлар тизимини модернизация килиш

- йуловчилар ташишни тулик замонавий авиалайнерларга утказиш; - хаво кемалари катновини хавфсиз, халкаро стандартлар талаблари даражасида ташкил этиш - 7 та "Эйрбас-320" русумидаги хаво лайнери харид килинди; - келгуси йилларда 10 та "Эйрбас" ва "Боинг", шу жумладан, 2 та "Боинг-787 Дримлайнер" самолётларини харид килиб, хаво кемалари паркини янада кенгайтириш

- авиация ташувларининг ердаги инфратузилмасини кенгайтириш; - хаво флотининг хизмат курсатиш ва таъмирлаш базасини мустахкамлаш - Тошкент шахри аэропортида махаллий катновларни кабул киладиган аэровокзалнинг янги терминалини куриш; - жами 8 та аэропортнинг, жумладан, Бухоро, Термиз, Навоий ва бошка минтакавий марказлардаги аэропортларни реконструкция ва модернизация килиш

Узбекистон худудида юкларни ишончли тарзда ички ва халкаро ташишни таъминлайдиган транспорт ва логистика тизимини такомиллаштириш

"Ангрен" халкаро логистика маркази фаолиятини янада ривожлантириш - унинг контейнер билан келадиган юкларни кабул килиб олиш, саклаш ва жунатиш кувватини ошириш; - К,амчик довони оркали юкларни замонавий усулда цистерна-контейнерларда ташиш тизимини жорий этиш

"Навоий" аэропорти базасида ташкил этилган халкаро логистика интермодаль маркази фаолиятини янада ривожлантириш - 2010 йилдаги 12 йуналиш буйича ташкил этилган хаво катнови географиясини 2015 йилда Европа, Шаркий ва Жанубий Осиё, Якин Шарк, МДХ давлатлари буйича 25 та йуналишга етказиш; - аэропортнинг инфратузилмасини такомиллаштириш; - тобора хажми ошиб бораётган юкларни ташиш учун самолётлар сонини купайтириб бориш

Телекоммуникация тизимини ривожлантириш

- телевидениени боск,ичма-боск,ич ракамли тизимга утказиш дастурини амалга ошириш - 2015 йилга бориб ахолининг ракамли телевидение билан таъминланиш даражасини 70 фоизга етказиш; - Тошкент шахри, барча вилоятлар марказлари хамда Нукус шахридаги телевизион алока марказларини замонавий ракамли ускуналар билан тулик таъминлаш

1 Куйидаги манба асосида муаллиф томонидан тузилди: Узбекистон Республикаси иктисодий-ижтимоий тараккиётининг мустакиллик йилларидаги (1990-2010 йиллар) асосий тенденция ва курсаткичлари хамда 20112015 йилларга мулжалланган прогнозлари: статистик туплам. - Т.: "Узбекистон", 2011, 131-133-б.

2-расм. Ишлаб чикариш инфратузилмасини давлат томонидан тартибга солишда баркарор усиш суръатлари ва

мутаносиб ривожлантиришни таъминлаш нуктаи назаридан ёндашиш

минлаш ва иктисодиётни мутаносиб ривож-лантириш нуктаи назаридан таъминлаш ло-зим. Бунда мамлакатни стратегик ривожлан-тириш максадларидан келиб чиккан холда, иктисодиётнинг устувор тармокларининг мутаносиб ривожланишини таъминловчи опти-мал усиш суръатларини белгилаш, мазкур курсаткичлардан келиб чиккан холда ишлаб чикариш инфратузилмаси хизматига булган эхтиёжни хамда унинг таъминланганлик дара-жасини аниклаш зарур. Мазкур жараёнларни куйидаги чизма оркали якколрок ифода этиш мумкин (2-расм).

Юкорида белгиланган тартибда миллий иктисодиётни ишлаб чикариш инфратузилмаси хизматлари билан таъминлаш чора-тадбирларининг ишлаб чикилиши пировардида баркарор усиш суръатлари ва иктисодиётнинг мутаносиб ривожланиши учун реал замин яра-тади.

Хулосалар:

1. Бугунги кунда ишлаб чикариш инфратузил-масининг ишлаб чикариш ривожланишига таъ-сири масалалари иктисодиёт фанида алохида, мустакил илмий тадкикот йуналишига айланган булиб, бу холат куп жихатдан ишлаб чикариш инфратузилмасини миллий иктисодиётнинг мухим ва алохида сохаси сифатида ажралиб чикиши билан боFлик.

2. Бу борада олиб борилган илмий тад-кикотларнинг аксарияти, ё ишлаб чикариш инфратузилмаси хизматининг бирон-бир турига, ёки миллий иктисодиётнинг маълум сохасидаги иктисодий усишга каратилганлиги билан че-кланади.

3. Тадкикотлар шуни курсатадики, ишлаб чикариш эхтиёжлари билан унинг инфратузил-

масининг микдор ва сифат жихатидан тарки-бий тузилиши узаро мувофик келган холдагина иктисодий усишнинг потенциал даражасини таъминлаш имконияти вужудга келади.

4. Узбекистонда ижтимоий-иктисодий усишнинг юкори ва баркарор суръатларига эришишда замонавий ишлаб чикариш инфратузилмаси фаолиятининг йулга куйилиши ва кен-гайтирилиши мухим урин тутади. Айникса, ишлаб чикариш инфратузилмасини давлат томонидан таъминлаш хорижий инвестицияларни раFбатлантиришнинг мухим йуналишларидан бирига айланган. Бунда киймати 50 миллион доллардан ошадиган ва хорижий инвесторнинг улуши камида 50 фоиз булган хорижий инвестиция лойихаларини амалга ошириш учун зарур булган барча ишлаб чикариш инфратузил-маларини давлат маблаFлари хисобидан таъминлаш принципининг амалда жорий этилган-лиги уз самарасини курсатмокда.

5. Миллий иктисодиётда ишлаб чикариш инфратузилмаси фаолиятини давлат томонидан тартибга солиш ва раFбатлантиришда баркарор усиш суръатлари ва мутаносиб ривожлантиришни таъминлаш нуктаи назаридан ёндашиш лозим. Бунда мамлакатни стартегик ривож-лантириш максадларидан келиб чиккан холда, иктисодиётнинг устувор тармокларининг мутаносиб ривожланишини таъминловчи опти-мал усиш суръатларини белгилаш, мазкур курсаткичлардан келиб чиккан холда ишлаб чикариш инфратузилмаси хизматига булган эхтиёжни хамда унинг таъминланганлик даражасини аниклаш зарур.

Адабиётлар:

1. Глушич Н.Г. Производственная инфраструктура и перспективы её развития в России. Специальность: 08.00.01 - экономическая теория. Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата экономических наук. - Нижний Новгород, 2009. -С. 3.

2. Золотов А.В., Глушич Н.Г. Производственная инфраструктура: сущность и проблемы её развития в России. // Вестник Нижегородского университета им. Н.И.Лобачевского, 2007, №3. -С. 172.

3. Равшанов М. Мамлакат иктисодиёти ривожланишида автойул-транспорт маж-муасининг урни. // Бозор, пул ва кредит. 2009, №04(143). -30-32-б.

4. Ульджабаев К.У. Экономическая реформа на железнодорожном транспорте. -Т.: "Мехнат", 1999. -С.21.

5. Каримов И.А. Бош максадимиз - кенг куламли ислохотлар ва модернизация йулини катъият билан давом эттириш. 2012 йилда мамлакатни ижтимоий-иктисодий ривожлантириш якунлари хамда 2013 йилга мулжалланган иктисодий дастурнинг энг мухим устувор йуналишларига баFишланган Вазирлар Махкамасининг мажлисидаги маъруза. - Т.: "Узбекистон", 2013. -64-б.

6. Куйидаги манба асосида муаллиф томонидан тузилди: Узбекистон Республикаси иктисодий-ижтимоий тараккиётининг мустакиллик йилларидаги (1990-2010 йиллар) асосий тенденция ва курсаткичлари хамда 2011-2015 йилларга мулжалланган прог-нозлари: статистик туплам. - Т.: "Узбекистон", 2011. -131-133-б.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.