Научная статья на тему 'ВЛИЯНИЕ "КАЛИЛЫ И ДИМНЫ" НА ФРАНЦУЗСКУЮ ЛИТЕРАТУРУ'

ВЛИЯНИЕ "КАЛИЛЫ И ДИМНЫ" НА ФРАНЦУЗСКУЮ ЛИТЕРАТУРУ Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
11
21
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
"КАЛИЛА И ДИМНА" ВЛИЯНИЕ / БАСНЯ / ЛИТЕРАТУРА / ЖАН ЛАФОНТЕН МИРОВОЙ ЛИТЕРАТУРЫ

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Мухидинов Тоджидин Шамсидинович

Были написаны полезные трактаты о влиянии этого продолжительного труда на западную литературу, всемирно известные писатели извлекли из этого пользу и рассказали об этой сокровищнице мировой литературы. Влияние «Калилы и Димны» отчетливо прослеживается в произведениях известных французских писателей Мари де Франс, Жан-Пьера Клер де Флориана, Антуана Вансана и Жана Лафонтена. Знаменитый французский сказочник Жан Лафонтен написал большинство своих притч по книге «Калила и Димна».

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

INFLUENCE OF "KALILA AND DIMNA" ON FRENCH LITERATURE

Helpful treatises have been written on the impact of this lengthy work on Western literature, and world-renowned writers have benefited from this and told about this treasure trove of world literature. The influence of Kalila and Dimna can be clearly seen in the works of famous French writers Marie du France, Jean-Pierre Claire du Florian, Antoine Vansant and Jean Lafontaine. The famous French storyteller Jean La Fontaine wrote most of his parables based on the book «Kalila and Dimna».

Текст научной работы на тему «ВЛИЯНИЕ "КАЛИЛЫ И ДИМНЫ" НА ФРАНЦУЗСКУЮ ЛИТЕРАТУРУ»

ТАЪСИРИ «КАЛИЛА ВА ДИМНА" БА АДАБИЁТИ ФАРОНСА

Мух;идинов Т. Ш.

Донишгощ давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С.Айнй

Адабиёт харчанд ба ин ё он халку миллат тааллук дорад, вале он дар доираи адабиёти чахонй тараккй меёбад. Адабиёти чахонй аз адабиёти халку миллатх,ои мухталиф иборат аст, тавассути тарчумахои адабию илмй адабиёт халкхоро ба хамдигар мепайвандад. Адабиёти халкхои олам хамеша дар робитаи байнихамдигарй ва ба хам таъсиррасонй карор доранд.

Дар адабиёти чахонй адабиётеро пайдо кардан душвор аст, ки факат аз як манбаъ гизо шрифта ва бо фархангу тамаддуни дигар кавму миллатхо муомилаи фархангию адабй накарда худ аз худ инкишоф ёфта бошад. Адабиёти оламгири Фаронса бо вучуди баруманд буданаш аз чандин сарчашмахо об хурда, бозёфтхои адабии чандин халкхои дуру наздикро таркиб кардааст.

Таъсири адабиёти Шаркро дар осори машхуртарин нависандагони адабиёти Фаронса дидан мумкин аст. «Фарка Энико устоди донишгохи Дебресен дар рисолаи доктории худ « Le conte опеПа1 en France, de Galland a Nerval» (Афсонаи шаркй дар Фаронса, аз Галлан то Нервал) маълумотхои чолиб овардааст. У таъсири «Хазору як шаб», «Калила ва Димна», «Гулистон» ва «Бустон»- и Саъдиро ба осори Волтер, Дени Дидро, Оноре ду Балзак ва Жерар ду Нервал бо мисолхои аник нишон медихад» [2, сах. 5]. Аз тадкикоти ин донишманд маълум мегардад, ки Волтер дар асараш «Zadig» (Задиг), Дени Дидро дар «L Oiseau blanc, conte bleu» (Паррандаи сафед, афсонаи кабуд ), Балзак дар «La derniere Fee ou la Nouvelle lampe merveilleuse» (Охирин сохира ва ё чароги нави сехрнок), Жерар ду Нервал дар «L histoire de la reine du matin et de Soliman, prince des genies» (Саргузашти маликаи субх ва Солиман, шохи валинеъмат) ва «Voyage en Orient» (Сайёхат ба Шарк) аз мавзуъ ва образхои шаркиёна фаровон истифода бурдаанд.

Таъсири адабиёти Шарк, махсусан китоби «Калила ва Димна»- ро дар осори кисмати зиёди адибони франсавй дидан мумкин аст. Ин таъсир бевосита набуда, бавоситаи адабиёти итолёвй ва забони лотинй вокеъ шудааст. Хаминро бояд гуфт, ки то асри XVII дар Аврупо осори адибони Шарк асосан ба забони лотинй тарчума мешуданд. Асархои зиёди донишмандони Шарк бо ин забон тарчума шуда, хонандагони зиёде пайдо карданд.

Китоби «Калила ва Димна» аз даврони кадим то имруз дар ганчинаи тамаддуни башарият чойгохи арчманди худро махфуз дошта, нуфузу таъсири он ба адабиёти халкхои дигар нихоят бузург аст. Дар бораи таъсири ин асари мондагор ба адабиёти Шарку Гарб рисолахои судманде таълиф шуда, адибони номовари чахон аз он бахра бурдаанд ва дар бораи ин ганчинаи адабиёти чахонй бо хусни иродат суханхо гуфтанд. Таъсири «Калила ва Димна»- ро дар эчодиёти аксарияти адибони дунё дидан мумкин аст . Адабиётшиносон дар он акидаанд, ки хануз дар адабиётии асримиёнагии Гарб таъсири «Калила ва Димна» дида мешавад. Далели ин гуфтахо асархои «Le roman de Renard"(Роман дар бораи рубох), асархои нависандаи итолиёвй Бокачо ва осори баландмазмуни нависандагони франсавй Марй ду Франс, Маргаритаи Навварй шуда метавонад. Марй ду Франс (1200- 1268) (Мария аз Фаронса), (фр. Marie de France)- нахустин адибаи адабиёти асримиёнагии фаронсавй мебошад, ки бо ашъори рангину баландмазмуни худ дар таърихи адабиёти чахонй макоми арзандаро сохиб аст.

Дар бораи Марй ду Франс дар сарчашмахои таърихй маълумоти зиёд мавчуд нест. «Донишманди франсавй Жан-Батист де Рокфор аз руи як дастхати худ муаллиф, ки дар он чунин сатрхо чой доранд: «Marie ai nun, si suis de France» («Номи ман Мария, ман аз Фаронса») дар Фаронса ба дунё омадани уро тасдик мекунад» [2, сах. 5]. Бино ба андешаи баъзе аз мухаккикони осори у, Марй ду Франс як мудат дар Англия дар дарбори шох Генрихи II зиндагй ва фаъолият кардааст. Мероси адабии Марй ду Франсро асархои зерин ташкил мекунад:

«Ле Мари ду Франс» («Les Lais de Marie de France») ;

«Масалхо» («Izopet»);

«Аърофи Патрикаи мукаддас» («L' Espurgatoire Seint Patriz»);

«Зиндагиномаи Одрии мукаддас» («La Vie Seinte Audree») .

Аз мутолиаи осори бокимондаиМарй ду Франс маълум мегардад, ки таъсири «Калила ва Димна» дар тамоми масалхои у бараъло эхсос карда мешавад. Як саду бист масале, ки аз ин нависандаи машхури асри Х 11- и франсавй то замони мо расидааст, далели гуфтахои боло шуда метавонад. Донишманди точик Шокир Мухтор дар китоби худ «Баргузидаи насри Фаронса доир ба Марй ду Франс ва таъсири «Калила ва Димна»- ро ба осори у маълумоти чолиберо пешкаши дустдорони адабиёт мекунад: «Роман дар бораи рубох» бошад аз чониби чандин муаллифон эчод гардидааст (дар тули асрхои Х 11-Х 111). Онхо ба забони фаронсавии кадим навишта шуда, ба рухониёни бефарханг тааллук доранд. Сарчашмахои ин афсонахо инхоянд: масалхои Эзоп (асри У 1

то милод), ки онхоро Марй ду Франс ба фаронсавй мутобик намуд; достонхои асримиёнагй, ба монанди Изенгренус ба лотинй (тахминан соли 1150 навишта шудаасг); фолклори шаркй, бахусус афсонаи хиндухо «Панчатантра», ки тавассути арабхо, яхудихо ва салибдорон ба Урупо ворид шуда буданд» ГВ.С.:3]..

«Роман дар бораи рубох» аз 26 хикоя иборат мебошад. Кахрамонхои асосии ин роман рубох Ренар ва гург Изенгрим мебошанд. Он аз чихати жанр мачмуи киссахо буда, мазмуни он масалхои Эзоп ва китоби «Панчатантра»- ро ба хотир меорад. Ин ёдгории беназири адабиёти асримиёнагии Фаронса давоми асрхои зиёд илхомбахши нависандагони машхури Гарб мегардад. Адиби маъруфи олмон Иоханг Гёте соли 1793 достони «Рейнек- рубох»- ро дар пайравй ба «Роман дар бораи рубох» эчод мекунад. Соли 1826 М. Меон нахустин маротиба ин асарро дар чор чилд нашр мекунад. Нашри пурраи «Роман дар бораи рубох» солхои 1882- 1887 аз чониби Эрнест Мартин анчом мепазирад. Адабиёти фаронсавй то асри 18 хам жанри масалро медонист, вале махз дар хамин карн ва даврахои баъдй ин жанри адабй дар заминаи адабиёти сарватманди ин кишвар решахои пуркувват пахн намуда, ба жанри махсуси адабй мубаддал гашт.

Таъсири «Калила ва Димна»- ро дар эчодиёти масалнависи франсавй Жан Пиер Клари ду Флориан (Jean-Pierre Claris de Florian) низ дида мешавад. Жан Пиер шоир ва масалнависи машхури франсавй 6- уми марти соли 1755 дар Логриан (Фаронса) таваллуд шуда, 13- уми сентябри соли 1794 вафот мекунад. Давоми умри кутохи худ ин масалнависи машхури франсавй асархое офарид, ки номи уро дар таърихи адабиёти Фаронса човидона сабт кард. Соли 1792 (ду сол пеш аз маргаш) мачмуи масалхояш бо номи Fables (Масалхо) чоп мешавад. Аз мутолиаи масалхои Жан Пиер маълум мегардад, ки у бештари масалхояшро дар пайравй ба масалнависони Юнону Рими кадим ва Шарк эчод кадааст.

Масалхои: «La coquette et l'abeille (Ишвагар ва занбур ). La fable et la vérité (Масал ва хакикат ). La mort (Марг ). La taupe et le lapin (Курмуш ва харгуш ). L'aveugle et le paralytique ( Нобино ва шал ). Le bœuf, le cheval et l' âne (Барзагов, асп ва хар ). Le chat et le miroir (Гурба ва оина). Le chien et le chat ( Саг ва гурба ).Le jeune homme et le vieillard (Ч,авон ва пир ). L'éléphant blanc (Фили сафед ). Le roi et les deux bergers (Шох ва ду чупон). Le rossignol et le prince (Булбул ва шох). Les deux jardiniers (Ду богбон). Les deux voyageurs (Ду хамсафар) аз адабиёти Шарк махсусан аз «Калила ва Димна» маншаъ гирифтааст [2, сах. 5].

Таъсири « Калила ва Димна» инчунин дар осори шоири асри 18- и франсавй Антуан Вансан (Antoine-Vincent 1766-1834) мушохида мешавад. Дар масалхои Антуан Вансан Арнол:«Ь' aigle et le chapon (Укоб ва хурус). L'âne et le cerf (Хар ва гавазн). Le chien de chasse et le chien de berger (Саги шикорй ва саги чупонй ). Le chien et le chat( Саг ва гурба). Le fleuve (Дарё ). Le laboureur et son fils (Кишоварз ва фарзандаш). Le lézard et la vipère (Калтакалос ва мор). L'enfant et les deux chiens (Писарбача ва ду саг). Les cygnes et les dindons (Кувон ва мургхои марчон» мазмуни масалхои Шарк эхсос мешавад [2, сах. 5]..

Дар Аврупои Гарбй жанри масал бо номи шоир ва масалнависи машхури фаронсавй Жан Лафонтен зич алокаманд аст. Дар байни масалнависони Аврупо Лафонтен яке аз пурмахсултарин адиб ба шумор меравад. Давоми умри пурбаракати худ ин адиб асархое офарид, ки марзу буми Фаронсаро гузашта, дар гушахои гуногуни дунё хонандагони худро пайдо карданд. Асархои офаридаи вай ба адабиёту фарханги умумибашарй таъсири бузург расонд. Масалхои у аз замони зиндагиаш то ба имруз шухрати худро гум накардаанд. Осори вай зери таъсири адабиёти бою гании Шарк ба вучуд омада, маъкули хонандагони сершумор мегардад. Аз тадкикотхои адабиётшиносон маълум мегардад, ки таъсири «Калила ва Димна»- ро дар адабиёти Фаронса аз хама бештар дар осори масалнависи машхури франсавй Жан ду Лафонтен дидан мумкин аст.

Нависандаи бузурги фаронсавй Лафонтен асосан шоир ва масалнавис мебошад. Лафонтен бисёр асархояшро дар пайравии мутафаккири бузург Саъдии Шерозй ва китоби «Калила ва Димна» навиштааст. Лафонтен харчанд аз осори Саъдй ва китоби «Калила ва Димна» истифода карда ба онхо пайравй намуда бошад хам, вале ин корро хеле мохирона ичро кардааст. Масалнависи машхури фаронсавй сюжет ва мазмуни ин ё он хикояро то дарачае тагйир дода, эчодкорона рафтор кардааст. Агарчи мазмуни афсонахои у бештар аз адибони дигар мебошанд, вале онхо рухи миллй доранд ва кисми зиёди онхо ба мукобили ноадолатихои давр мукобили сохти давлатдорй ва дигар мавзуъхо нигаронида шудааст.

Лафонтен дар бораи пайравии худ гуфтааст: «Ба гузаштагон пайравй кардани ман кур-курона нест ва ман гуломи онхо нестам. Ман фикрхо, иборахоеро кабул мекунам, ки устодонамон низ дар навбати худ ба онхо пайравй карда буданд. Агар эчодиёти онхо ягон чои хуб бошаду дар шеърхои ман чой ёфта тавонад, ман онро дохил мекунам» [В.С.:3]... Аз мутолиаи масалхои Лафонтен маълум мегардад, ки мавзуъхои аввалиндарачае, ки масалнависи машхури франсавй такрибан дар аксари асархояш хадафи асосии худ карор додааст, бо тамоми маънй гуманизми олидарачаи у мебошад. Орзу ва хохиши ягонаи у некиву мадад расонидан ва сабук гардонидани бори гарони мардуми

мехнатй будааст. Вай барои амалй гардонидани ин максаду мароми инсондустиаш кушиш намудааст, ки аз хамаи воситаву имкониятхои мувофику мусоид истифода барад.

Дар адабиёт аз кадимулайём чунин расме будааст, ки пандгуёну насихатгарон дар панду насихат додан ба хукмронону бузургон суханро пустканда ва руйрост гуфта наметавонистанд. Чунки хуб медонистанд, ки суханонашон беасар мемонд. Бинобар ин, онхо саъй мекарданд, ки панду насихат-ро ба воситаи киноёту истиорот ва тамсил ё аз забони дигарон, хусусан чонваррн адо кунанд, ки ин расм дар миёни донишмандон ходисаи мукаррарй буд. Нахустин асарашро Лафонтен соли 1665 зери унвони «Х,икоях,о дар шеър» («Les nouvellеs en vers) ба хаводорони адабиёт пешкаш намуд. Баъдтар асари дигараш «Афсона ва хикояхо бо шеър» (Contes et nouvelles en vers), ки солхои 1664- 1671 навишта шуд ба ин шоири машхур шухрати гушношунид овард. Гарчанде Лафонтен шеърхои зиёде навишта бошад хам, аммо шухрати у дар адабиёти чахонй аз руи масалхояш мебошад.

Соли 1668 мачмуи масалхои вай дар шаш чилд чоп мешавад. Хизмати бузурги Лафонтен боз дар он аст, ки у соли 1680 бо сарпарастии Маркиз Саблер асари калонхачми худ «Масалхо»- ро (Fables) дар 12 чилд ба хаводорони адаб такдим кард. Масалхои Лафонтен дар як муддати кутох писанди омма гардид. Лафонтен бо китоби «Калила ва Димна» нагз шинос буд. Аз хамин сабаб мазмуни кисми зиёди масалхояш ба хикояхои ин китоб монандй дорад. Соли 1816 яъне 5 сол пеш аз тавлиди Лафонтен китоби «Калила ва Димна»- и арабй аз чониби арабшиноси машхури фаронсавй Силвестр ду Сасй ба забони фаронсавй шарху тафсир карда мешавад. Аз ин ру гуфтан мумкин аст, ки Лафонтен бо ин китоб хуб шинос буд ва дар масалхояш аз онхо фаровон истифода бурдааст.

Дар бораи таъсири «Калила ва Димна» ба осори Лафонтен тадкикотхои зиёде анчом дода шудааст. Пиер Борнек дар китоби худ «Лафонтен масалнавис» (Pierre Bornecque, La Fontaine fabuliste) чунин менависад: «En effet sur 87 fables, l'auteur a emprunté 16, à l'Orient, 43 venant d'Esope, de Phèdre et de leurs descendants 5 des conteurs du Moyen-âge et du 16 e siècle, 4 du Père Poussines.». Дар мачмуъ аз 87 масал муаллиф 16 масал аз Шарк, 43 масал аз Эзоп, Федр ва масалнависони пешин, 5 масал аз киссагуёни асри миёнагй ва асри 16 ва 4 масалро аз Пиер Пуссин иктибос кардааст» [2, сах. 5].. Ба хамин хотир, барои муайян намудани таъсири «Калила ва Димна"ба осори Лафонтен масалеро аз осори у дида мебароем: L'âne et le chien.(La Fontaine) «Il se faut entr'aider ; c'est la loi de nature, L'âne un jour s'en moqua. Et ne sais comme il y manqua , Car il est bonne créature. Il allait par pays, accompagné du chien, Gravement, sans songer à rien. Tous deux suivis d'un commun maître. Ce maître s'endormit, L'âne se mit à paître : Il était alors dans un pré Dont l'herbe était fort à son gré. Point de chardon pourtant ; il s'en passa pour l'heure : Il ne faut pas toujours être si délicat Et, faute de servir ce plat, Rarement un festin demeure. Notre baudet s'en sut enfin Passer pour cette fois. Le chien, mourant de faim, Lui dit : « Cher compagnon, baisse-toi, je te prie Je prendrai mon dîné dans le panier au pain. » Point de réponse, mot ; le roussin d'Arcadie Craignit qu'en perdant un moment Il ne perdît un coup de dent. Il fit longtemps la sourde oreille : Enfin il répondit : « Ami, je te conseille D'attendre que ton maître ait fini son sommeil ; Car il te donnera sans faute, à son réveil, Ta portion accoutumée : Il ne saurait tarder beaucoup. » Sur ces entrefaites un loup Sort du bois, et s'en vient : autre bête affamée. L'âne appelle aussitôt le chien à son secours.

Le chien ne bouge, et dit : « Ami, je te conseille

De fuir, en attendant que ton maître s'éveille ;

Il ne saurait tarder : détale vite, et cours.

Que si ce loup t'atteint, casse-lui la mâchoire :

On t'a ferré de neuf; et, si tu veux m'en croire,

Tu l'étendras tout plat. »

Pendant ce beau discours,

Seigneur loup étrangla le baudet sans remède.

Je conclus qu'il faut qu'on s'entr'aide» [2, cax,. 5].

Xap Ba car (^a^orn-eH)

Eoag 6a x,aMgurap ëpn gog, hh KoHyHH Ta6uaT acT, Xap py3e 6a hh TaMOMaH ax,MHflT Hagog. Ba HagoHHcr, kh x^mhh gap y HaMepacag, A36acKH y MaB^ygoTH xy6 acT,

Y 6o x,aMpox,HH care 6a KHmBapxo Mepa^T. EoBHKopoHa.

^ap 6opau HH3e $HKp HaMeKapg. X^ap gy ak xy^aHH gomraHg. Hh xy^aHH 6a xo6 pa$T. Xap 6a ana$ xypgaH cap Kapg.

Y gap ak MapF3ope6yg. Kh ana$ Tat6H gu.u y 6yg.

Mymxop gurap Hecr 6o By^ygu HH:y coaTe Mamrynu napo myg.

HyHHH xypoKH 6oMa3a gouM Hecr;

Ba xaTo acT a3 hh TatoM HaxypgaH.

Hoë6 acT hh 6a3My Tapa6,

Xapu mo gap oxup $ax,MHg.

^ap hh .a^3ae, kh Mery3apag.

Caru a3 rypycHarâ 6ex,o. ramTa,

Ea y ry^T;

«^ycm a3H3 KaMe nouH maB xox,um MeKyHaM: MaH xypoKaMpo a3 ca6ag rupaM. ^ap caBo.am ^aBo6e HamyHHg; acnu apKagH Xapoc gomT .a^3ae ana$3oppo a3 gacT gogaH,

Y a3 ana$ gax,oH HaMerapu^T.

Y nyHHH BoHaMyg Kapg, kh ypo HaMemyHaBag. Ba gap oxup ry$T; ,n,ycTaM!Mac.nHx,aT x,aMHH acT: Ca6p KyH, to xy^auH a3 xo6 6apxe3ag;

Eegop, kh myg 6eKaMy koct 6a Ty Megu^ag, Xuccau x,appy3au Typo.

Y 6ucëp gep HaMeKyHag, XaHroMH hh ry^Tyry, rypre,

EepyH myg a3 ^aHran 6a cyu y paBoH myg, x,aHBoHH rypycHa,

Xap gapxp. carpo 6a ëpH ^ercag.

Car a3 ^oam Ha^yH6ug Ba ry$T:

«flycraM Mac.Hx,ar nyHHH acr:

rype3 to oh gaMe,KH xy^auH a3 xo6 6apxe3ag.

Ha6oag gep Kapg: mHTo6 KyH Ba gaB.

Arap rypr Typo gacrrup Kapg, gax,oHampo Ma^aK KyH:

Typo a HaB 3aH^up6aHg MeKyHaHg Ba arap Ty $HKpu MaHpo xox,H,

Ty ypo 6a 3aMHH akcoh xox,h Kapg.

XaHroMH hh MyKo.aMau xy6,

^aHo6u rypr xappo 6egapMoH 6yrH Kapg,

MaH xy.oca 6apoBapgaM, kh 6oag 6a AKgurap ëpn gog.( T.t. T.M.).

Ma3MyHH hh Macanpo Ha^orneH a3 khto6h «Kamna Ba fluMHa» rapH^Taacr. Eapou MyKouca hh Macanpo gap Tap^yMau ^paHcaBHH hh raH^HHau aga6uëTH fflapK guga Me6apoeM: L'âne et le chien

Un homme partit en voyage accompagné de son chien et de son âne, un jour de grande chaleur. Quand vint le milieu de la journée, il s'arrêta pour se reposer, puis il s'endormit. L'âne pénétra dans un terrain cultivé et se mit à brouter. Accroché au cou de l'âne, un panier contenait de la nourriture. Le chien dit :- « Ô toi, baisse un peu la tête afin que je tire mon repas du panier, la faim me tiraille et je voudrais manger».Mais

l'âne refusa et lui dit « Attends que ton maître se reveille, il te donnera ta part. » Le chien alla vers son maître et se blottit près de lui, pendant que l'âne paissait çà et là jusq'à ce qu'un gros loup lui apparût. Alors il appela le chien à son secours. Le chien le rejoignit et dit:« Je ne consens pas à te protéger sans une permission de mon maître, attends donc son réveil. ». Cette réponse irrita l'âne. Le chien ajouta:- « Je ne te traite pas autrement que tu ne m'as traité tout à l'heure. Si tu m'avais rendu service je n'aurais pas hésité à te venir en secourspartouslesmoyens».Puis il le laissa. Alors le loup lui sauta dessus et lui déchiqueta le ventre... Tel fut le prix de sa bêtise et de son ignorance»[2, сах. 5]. Хар ва саг

Марде бо сагу аспи худ дар як рузи гарм ба сайёхат баромад. Вакте ки нисфирузй фаро расид, у барои истирохат таваккуф кард ва баъд бахоб рафт. Хар ба маргзор даромаду ба чаридан огоз кард. Дар гардани хар сабади хурокворй овезон буд.:Саг гуфт: - « Ой ту, саратро каме поин фарор, ки ман тавонам хурокамро аз сабад гирам, гуруснагй ба ман асар кард ва ман хурдан мехохам».- Аммо хар рад кард ва ба у гуфт: « Сабр кун хучаинат,ки бедор шуд хиссаи туро медихад ».

Саг ба суи хучаини худ равон шуд ва дар назди у пахлу зада пинак рафт ва дар ин хангом хар ба ин тарафу он тараф равуо дошт то он замоне, ки гурги бузурге намоён гашт.. Дар хамин вакт у сагро ба ёрй чег зад. Саг ба у пайравй кард ва гуфт. « Ман кароре кабул карда наметавонам барои мухофизати ту бе розигии хучаинам, интизор шав то аз хоб хестани вай.Ин чавоб харро озуда кард Саг илова кард.:«Ман бо ту дигар хел рафтор карда наметавонам бо он муносибате,ки бо ман чанд вакт пеш доштй. Агар ту ба ман хизмат мекардй ман бе ягон шубха тамоми имкониятхоро истифода бурда барои начоти ту меомадам. Ва баъд уро танхо гузошт. Хамин тавр гург уро галтонида шикамашро дарид. Ана хамин аст подоши нодонй ва дагалии у. ( Т.т. Т.М.).

Хулоса аз мукоисаи масалхои Лафонтен бо китоби «Калила ва Димна» маълум мегардад, ки масалнависи машхури франсавй кисмати зиёди масалхояшро дар пайравй ба ин ганчинаи нодири адабиёти Шарк офаридааст.

АДАБИЁТ

1. Калила и Димна. Перевод с арабского И.Ю. Крачковского и И.П. Кузьмина. М. : ИВЛ, 1957. - 282 с.

2. Мухтор Шокир, Шамсиддини Хакназар. Баргузидаи насри Фарон-са. Душанбе : Истеъдод, 2011.- 560 с.

3. Мухтор Шокир. Адабиёти точик дар Франция. Душанбе: Ирфон, 1985. - 150 с.

4. Мухтор Шокир. Замон ва тарчумон. - Душанбе: Адиб. 1989 - 206. с

5. Хусайн Воизи Кошифй. Калила ва Димна. Танзим ва тахрири Р.Ходизода. Душанбе: Адиб, 1989.-300 с.

6. Штейн М. Н. Чернович. История французской литерагуры-М.: Просвещение, 1988.-228 с. Адабиёт ба забони франсавй

7. ibn al - Muqaffa le livre de Kalila et Dimna traduit de l arabe par Andre Miquel.Paris.Edition Klincksieck 1980.- 282 p..

8. Pierre Bornecque, La Fontaine fabuliste, by CDU et SEDES 1975, p. 168..

9. Farkas Enico. Le conte оriental en France, de Galland a Nerval: invention d unjenre . Universite de Debrecen, 2013,365 p..

10. Fontaine J. de La. Fables. - Editions du Ch ne - Hachette Livre. - 2004. - 472 р..

ВЛИЯНИЕ «КАЛИЛЫ И ДИМНЫ» НА ФРАНЦУЗСКУЮ ЛИТЕРАТУРУ

Были написаны полезные трактаты о влиянии этого продолжительного труда на западную литературу, всемирно известные писатели извлекли из этого пользу и рассказали об этой сокровищнице мировой литературы. Влияние «Калилы и Димны» отчетливо прослеживается в произведениях известных французских писателей Мари де Франс, Жан-Пьера Клер де Флориана, Антуана Вансана и Жана Лафонтена. Знаменитый французский сказочник Жан Лафонтен написал большинство своих притч по книге «Калила и Димна».

Ключевые слова: «Калила и Димна». влияние,басня, литература, Жан Лафонтен. мировой литературы.

INFLUENCE OF «KALILA AND DIMNA» ON FRENCH LITERATURE

Helpful treatises have been written on the impact of this lengthy work on Western literature, and world-renowned writers have benefited from this and told about this treasure trove of world literature. The infuence of Kalila and Dimna can be clearly seen in the works of famous French writers Marie du France, Jean-Pierre Claire du Florian, Antoine Vansant and Jean Lafontaine. The famous French storyteller Jean La Fontaine wrote most of his parables based on the book «Kalila and Dimna».

Keywords: Kalila and Dimna». influencestorytelle literature Jean La Fontaine world literature

Сведения об авторе:

Мухидинов Тоджидин Шамсидинович - старший преподаватель кафедра французского языка Таджикского государственного педагогического университета имени С. Айни, email: chamsidinzodatojidin- 62 @ mail.ru. About the author:

Muhidinov Tojidin Chamsidinovich - senior teacher of chair of french, Tajik State Pedagogical University named after S. Aini

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.