CC BY
3COMPOSITION, ARTISTIC INNOVATION AND MYSTICAL SIGNIFICANCE OF «MIRSAD UL-IBAD» BY NAJMUDDIN RASI
The given article dwells on the issue beset with the study of composition, artistic innovation and mystical significance of «Mirsad ul-ibad» by Najmuddin Rasi. It is noted that «Mirsad ul-Ibad» is written in an elegant and understandable Persian language and its content is permeated with Sufi motifs, somewhat different from the traditional style of Sufi literature. Adducing the results of the analysis of the theme explored one can come to the conclusion that Hafiz Sherozi also drew mood and inspiration from the themes of the poets and writers who preceded him and was also familiar with Najmuddin Razi s creations. One can trace a certain parallel in Hafiz s creations and Najmuddin Razi s literary legacy, in particular «Mirsad ulibad», which gave the great poet of the oriental inspiration from the knowledge of divine truths and determined to some extent the theme of his famous ghazels.
Keywords: Tajik literature, literary legacy, Sufi motifs, «Mirsad ul-ibad» by Najmuddin Rasi, mystical significance, composition, artistic innovation.
Маълумот дар бораи муаллиф:
Содикрва Рухангез Абдусамадовна, номзади илщои филологи, дотсенти кафедраи забони англисии факултети забонхри шарци МДТ-и «Донишгощ давлатии Хуцанд ба номи академик Б.Fафуров» (Чумуурии Тоцикистон, ш.Хучанд) E-mail: rukhangezsodiqova@gmail. com
Сведения об авторе:
Содикова Рухангез Абдусамадовна, кандидат филологических наук, доцент кафедры кафедры английского языка факультета восточных языков ГОУ «ХГУ им. акад. Б.Гафуров (Республика Таджикистан, г.Худжанд), E-mail: rukhangezsodiqova@gmail.com
About the author:
Sodiqova Rukhagez Abdusamadovna, candidate of philological sciences, Associate Professor of the department of English language attached to the faculty of oriental languages under the SEI «KhSU named after acad. B.Gafurov» (Khujand, Tajikistan) E.mail: rukhangezsodiqova@gmail. com
УДК 81.821.01
ТАЪСИРИ ТАЗКИРАИ «ТАЗКИРАИ НАСРОБОДЙ »-И МИРЗО МУХДММАДТОХИРИ НАСРОБОДЙ БА ТАЗКИРАИ «ШОМИ ГАРИБОН»-И ЛАЧ^МЙ
НАРОЙИН ШАФЩ
Шамсидинова Н.Р.
Донишгощ давлатии Хуцанд ба номи академик Б.Fафуров
Осори бамеросгузоштаи суханварону адибон ва, бахусус тазкиранигорон дар густариши адабиёти форсу точик аз ахаммияти бузург бархурдор аст. Махз тазкирахо омили рушду нумуи забону адабиёти форсу точик дар Хиндустон аз замони салтанати Еазнавиён то истилои хукумати англисхо дар ин сарзамин гаштааст, ки адабиётшиносону мухаккикон ва муаррихон даврони тиллоии онро ба охирин хокимони хонадони Темуриёни Хинд - Акбаршоху Шохичахон ва Аврангзеб нисбат додаанд. Бино бар ин, тазкирахо барои шинохти суханварон, чойгох ва сабки сухани онхо ва, махсусан ошной бо назари интикодии муаллифон, нисбати ашъори шоирони пешину хамзамон, байни осори адабй аз арзиши хоса бархурдоранд. Ба гуфтаи Алиризо Накавй: «... тазкиранигор, на танхо ашъори шоирро накл мекунад, балки шархи холи онхоро хам менависад ва гохе ановини осору таълифоти хар шоирро дар зайли шархи холи вай зикр намуда, дар бораи он ба ихтисор бахс мекунад ва гохо дар зимни накли ашъор назари интикодии худ ва дигаронро дар хусуси гуяндаи он осор низ зикр мекунад» [2, с.1-5]. Ин сабки таълифи тазкира ба мухаккикон имкон медихад, ки аз авзои илмии ичтимоии адабй марбут ба замони суханвар низ кадре огохй пайдо намоянд. Тазкираи «Шоми гарибон»-и Лачхмй Наройин Шафик аввалин тазкираест, ки танхо ба шархи холу намунаи ашъори суханварони форсй-точикии мухочир дар Хиндустонро фаро гирифтааст. Наройин Шафик хангоми таълифи тазкираи худ ба бисёр тазкирахои таълифшудаи кабл аз замони худ, ба монанди «Тазкираи Насрободй», «Оташкадаи Озарй», «Хизонаи Омира»,
«Мaкoлoт-yш-шyaрo», «Миръoт-yл-хaëл», «Тaзкирaт-yш-шyaрo»-и Дaвлaтшoхи Самаркандй ва «Kaлaмoт-yш-шyaрo» назар дoштa, бaрoи таквияти Фикру мyътaмaд гaрдoнидaни acaри хеш аз orao иcгифoдaи фaрoвoн бyрдaacг, ки мухимтарини ohk,o «Тазкираи Нacрoбoдй»-и Мирзo Мухаммадтохири Нacрoбoдии ^фа^нй мeбoшaд [5, с.130].
Нaрoйин Шафик зимни таълифи «Шoми Faрибoн» дар мавриди шархи хoли 89 нафар cyхaнвaр аз «Тазкираи Нacрoбoдй» бaрдoшт кардааст. Aммo ин нyктa маънии o^o нaдoрaд, ки Нaрoйин Шафик тарчумаи хoли микдoри зикршyдaи cyхaнвaрoнрo айнан аз тазкираи нoмбyрдa тaкрoр карда, балки ^това бар мaълyмoти дoдaи Мирзo Мухаммадтохири Нacрoбoдй мaзкyр, пеш аз хама дар бoрaи дeвoни aшъoри cyхaнвaрoн, баъзе вoкeoти рузгори ohoh ва дигар чузъиети мухим нyктaхoи ЧOлибрo 6o мaълyмoти наву дакик бар oh aфзyдaacт.
Aзбacки зимни мyкoиcaи мaълyмoтy хycycиягхoи «Тазкираи Нacрoбoдй» 6o мaълyмoти «Шoми Faрибoн» маълум шуд, ки oh^o аз хамдигар хеле хам тaфoвyт дoрaнд, нaхycт дар мавриди баъзе хашиш фарккунандаи oh^o cyхбaт мекунем.
Пеш аз хдма coхти тaзкирaхo аз хам фарки куллй дoрaнд. «Тазкираи Нacрoбoдй»-и Мухаммадтохири Нacрoбoдй шoмили шархи хoли наздик хaзoр cyхaнвaри ахди Сафавй мeбoшaд, ки coли 1083/1672 ба калам oмaдaacт. Он аз мукаддима, панч caф (6o6) ва хoтимa ибoрaт буда, дар мукаддима муаллиф ба зикри шoхoнy шoхзoдaгoн пaрдoхтaacт. Сaфхoи аввал, ceвyм ва чaхoрyм хар як ба ce фиркагй тaкcим шудаанд, ки Мухаммадтохири Нacрoбoдй дар чaхoр caфи аввал шархи хoлy намунаи aшъoри табакавди гyнoгyни мaрдyмрo, аз yмaрo то шyaрo caбт намуда, caфи пaнчyмрo ба дyдмoнy хoнaвoдaи худаш бахшидааст. Хoтимaи acaри мазкур низ аз ду дафъа ибoрaт буда, хар дафъа муштамил бар ce харф аст, ки чунин мeбoшaд:
«Харфи аввал дар зикри тaвoрих»;
«Харфи дувум дар зикри aлFOз»;
«Харфи ceвyм дар зикри мyaммo».
«Шлми Faрибoн»-и Лачхмй Нaрoйин Шафик бoшaд, тaнхo ба шархи хoли cyхaнвaрoни му^чири Хинд ба калам oмaдa, аз мукаддима ва шархи хoли cyхaнвaрoн ибoрaт аст ва хoтимa нaдoрaд.
Тaфoвyти acocии тaзкирaхoрo дар oвaрдaни мaълyмoт дар бoрaи cyхaнвaрoн ва интихoби aшъoри ohoh мeтaвoн мyшoхидa кард, ки бaрoи мустанад гардидани фикри хеш нaмyнaeрo аз тaзкирaхoи нoмбyрдa ба таври мишл oвaрдa, ба caбки нигoриш ва фаркияти мaълyмoти orao таваччух мекунем. Дар бoрaи шархи хoли Мирзo Aхcaнyллoх Мухаммадтохири Нacрoбoдй чунин навишта: «Зaфaрхoн - Мирзo Aхcaнyллoх шм дoштa, халафи Xo^a Aбyлхacaн аст, ки дар зaмoни Aкбaрпoдшoх ба Хиндуотон рафта, кaмoли эътибoр ба хам рашнид. Баъд аз вай Оли^х Зaфaрхoн ба хaмoн дастур ба эътибoрy ифтихoр рyзгoр гyзaрoнидa, дар зaмoни Шoхичaхoн coхиби cyбaи Кашмир буд. Ба хycни cифoтy химмати зoт ва пoкизaгии вазъ машхур буд. Чyнoнчи, бaндaгoни вaхидyззaмoн (Мирзo Сoибo.-Н.Ш.) муддате, ки дар Хинд буд, ба yнвoни мушхиб 6o мyшoрyн илайхи мебуданд ва аз y cифaти хacaнa биcëр накл мекарданд. Гoхe мутаваччехи тартиби назм мешуд ва A^caH такал^ дoрaд. Чанд coл кабл аз ин фавт шуд» [3, с.57]. Сипac ба таври намуна муаллиф 4 байт аз Faзaл, 5 фард ва 1 рyбoй мeoрaд.
Aммo Нaрoйин Шафик дар «Шoми Faрибoн» пeрoмyни рyзгoрy ocoри A^caH чунин нaвиштaacт: «Aхcaни Турбатй - тaхaллyc Мирзo Aхcaнyллoх мyхoтaб ба Зaфaрхoн acт. Лз ватани аал ба гулгашти Хинд хирoмид ва дар cra™ yмaрoи Ч,aхoншрй ва Шoхичaхoнй интизoм ëфт ва ба cyбaдoрии Koбyлy Кашмир ба навбат caрфaрoз гардид. Лз мaфoхири y ин 6ac, ки миcли Мирзo Сoиб мoдeхи ycт. Дар Лoхyр caнaи caлocyн ва caбъинa ва алф (1073х.-Н.Ш.) рoяти нахзат ба мулки бaкo aфрoшт. Сoхибдeвoн аст» [4, с.38-39]. Баъд 2 байт аз аш^ри yрo ба хайш намуна зери тарчумааш caбт мекунад, ки байти зерин 6o камтар тaFЙирoт дар «Тазкираи Нacрoбoдй» низ oвaрдa шудааст:
Ба хар кyчo, ки равам, вacфи дycтoн гуям,
Бaрoи бoрфyрyшй дyкoн нaмeбoяд [4, с. 39].
Мжраи дувуми байти мaзкyррo Мyхaммaдтoхири Нacрoбoдй чунин oвaрдaacт: «Матои бoрфyрyшй дyкoн нaмeдoрaд» [3, с.58]. Чyнoнки мyшoхидa мекунем, намунаи байти интихoбкaрдaи Нaрoйин Шафик аз лидаи мантику мaънo аз байти Нacрoбoдй caхeхтaр аст, вале зикр кардан зарур аст, ки дар интихoби шеър завки харду тaзкирaнигoр ба хам кaрoбaт дoрaд. Нacрoбoдй дар бoрaи
cyхaнвaри шмбурда cyхaнрo тyлoнй накарда, ба таври мyхтacaр аз рyзгoри y андеша рoндa, aммo аз чузъиети мухимми рузгору ocoри Aхcaни Турбатй кам харф зaдaacт. Лачхмй Нaрoйин Шафик, харчанд y хам дар бoрaи Зaфaрхoни Aх,caни Турбатй мaълyмoти мyхтacaр дoдa, ниcбaт ба Мухаммадтохири Нacрoбoдй мaълyмoти нaврo oид ба чихaтх,oи мухимми хаёти шoир, мaхcycaн «cyбaдoрии Koбyлy Кашмир» будани шoир ва aмcoли инрo ба калам oвaрдa, coлy мaкoни вaфoтaшрo низ зикр мекунад ва, илoвa бар ин, ба coхибдeвoн будани A^caH ишoрa кaрдaacт. Бинoбaр ин, мaълyмoти дакику тoзaпaрдoзихoи Шафик арзиши тазкираи yрo мeaфзoяд.
Фаркияти дигари тазкираи «Шoми Faрибoн» аз «Тазкираи Нacрoбoдй» дар oh аст, ки Нaрoйин Шафик кyшидaacи, тo oид ба мааъалаи шархи хoл ва ocoри шoирoн, харчанд ба мaъхaзхoи дигар низ назар дoштa, мaълyмoти амиктару дакиктар oрaд ва мyлoхизaхoяшрo бештар 6aëH кунад. Ин нукта аз му^жаи ин ду тазкира хам ба назар рacид, ки тазкираи «Шoми Faрибoн» аз чихати пешни^^и мaълyмoти дакик ниcбaт ба «Тазкираи Нacрoбoдй» афзалият дoрaд ва аз coхибдeвoн будан ва дoштaни ташнифи дигар мyшaххacaн хабар медихад. Aммo аз чихати микдoри намунаи аш^р аз «Тазкираи Нacрoбoдй» бартар нест. Мacaлaн, Мyхaммaдтoхири Нacрoбoдй пeрoмyни шархи хoли Мaвлoнo Лшрaф Мyхaммaдcaид чунин навишта: «Мaвлoнo Мyхaммaдcaид - халафи aллoмй Мaвлoнo Мyхaммaдcoлeхи Мoзaндaрoнй ва caбиязoдaи Фaхoмй Мaвлoнo Мухаммадтакии Мачлиш. Мyшoрyн илайхй дар кaмoли caлoхy caдoд ва дар нихoяги фазлу рaшoд аот. Чанд coл кабл аз ин ба Xhh^ctoh рафта, ба вocитaи пyрмeхркoрй ба таълими пoдшoхзoдa, caбияи aдoлaтшиoр -Aврaнгзeб таъйин шуда, муддате ба ин амр мaшFyл буд. Дар ин шл ба Иcфaхoн oмaдa, чанд навбат ба мacчиди Лaнбoн oмaдa, аз cyхбaти эшoн файз бурдем. Дар фанни шеъру мyaммo дасте азим дoрaд. Aшрaф тaхaллyc мекунад. ^ашдае дар бoби caрмo гуфта» [3, с.181]. Сипac дар гоёни шархи XOли Лшрaф 6 байт аз кашдаи «Сaрмo», 10 байт дар мадхи Имoм Ризo (р), 1 байт дар мазаммати зан, 3 рyбoй, 1 байт дар шфати шaхcй ва 1 байт дар фавт oвaрдaacт. Нaрoйин Шафик бoшaд, дар «Шoми Faрибoн» илoвa бар мaълyмoти Нacрoбoдй дар бoрaи Лшрaф чунин навишта: «Фoзилy шoир, хyшнaвиcy мycaввир буд... кaмoли хушхаттй дoрaд... ба таълими Зeбyнниco - Бегим - caбияи пoдшoх маъмур гашт... дар caнaи caлocyн ва caмoнинa ва алф (1083х -Н.Ш.) ба мyк;тaзoи хуббулватан аз Бегим рyхcaт шрифта, ба Иcфaхoн рафт ва баъди чанде дyбoрa ба Хинд oмaд ва дар Aзимoбoд танбех 6o Шoхзoдa Лзимyшшaън ибни Шoхи Олам ибни Оламгир, ки дар aвoхири ахди чадди худ хукумати oh caвбa дoшт ва Паша ба томи y ба Aзимoбoд мaвcyм гардид, бархурд, шoхзoдa хеле мyрooти y мекард ва, бишбар кибари cин, дар мaчлиcи худ хукми нишacтaн карда буд. Мyллo дар oхири умр кacди Бaйтyллoх намуд ва хocт, ки аз рoхи Бaнгoлa дар чихoз caвoр шуда, oзими манзили мaкcyд гардад, лекин ачал мухлат нaдoд. Дар шахри Мангир аз тaвoбeъи Паша рacид, чoн ба Хак таалим намуд - фй caнaтa штта ашара ва миата ва алф (1116х-Н.Ш.). ^абри Мyллo дар Мангир машхур аст. Дeвoни Мyллo мухтави бар aкcoми назм...» [4, с.41-42]. Сипac 8 байт аз аш^ри Aшрaф ва 1 рyбoй ба таври намуна caбт мeнaмoяд. Чушнки аз мyкoиcaи ин ду тазкира ба назар мeрacaд, Лачхмй Нaрoйин Шафик мaълyмoти Нacрoбoдирo oвaрдa, ба oh аз хушнавжу хaттoт будани Мyллo Aшрaф, coли баргашти y ба Иcфaхoн ва кacди Бaйтyллoх кардан, coл ва мaкoни вaфoт ва coхибдeвoн будани шoиррo илoвa кaрдaacт, ки пeрoмyни ин чузъиети рузгору ocoри cyхaнвaр дар «Тазкираи Нacрoбoдй» cy^aHe мacтyр нест, aммo Лачхмй Нaрoйин Шафик микдoри намунаи аш^ри Мyллo Aшрaфрo аз «Тазкираи Нacрoбoдй» камтар зикр мекунад.
Бoяд тазаккур дoд, ки тазкираи «Шoми Faрибoн» 6o вучуди oвaрдaни намунаи ками aшъoри cyхaнвaрoн ниcбaт ба «Тазкираи Нacрoбoдй» ва умуман дигар тaзкирaхo дар oмyзиши aхвoлy аш^ри cyхaнвaрoн мaкoми шoиcтa дoрaд. Нaрoйин Шафик дар acaри худ, илoвa бар мaълyмoти мухимми рyзгoри шoир аз вижaгихoи ocoри cyхaнвaрoн низ бештар аз Нacрoбoдй хабар дoдaacт. Чyнoнки зикр шуд, дар бархе мaълyмoти Мyхaммaдтoхири Нacрoбoдй дар бoрaи ocoри шoирoн cyкyт ихтиёр мешавад. Мacaлaн, Нacрoбoдй дар тазкирааш дар бoрaи Такии Aвхaдй чунин oвaрдa: «Такии Aвхaдй аз Лaнбoн аст. Xoлй аз фазл набуда ва мавлидаш Иcфaхoн ааг. Aммo aчдoдaш аз нacли Aбдyллoхи Лaнбoниcт, ки хoлaти маънавй дoштa. Шaхce накл мекард, ки yрo дар Aхмaдoбoди Гyчaрoт дидам. Шеъри биcëр гуфта, aммo хaмвoр acт. Тазкираи шyaрoe навишта, биcëр caхл» [3, с.303]. Сипac 9 байт аз aнвoи aшъoрaш хaмрoх 6o 1 рyбoй caбт кaрдaacт. Муаллифи «Шэми Faрибoн» Такии Aвхaдирo чунин муаррифй карда: «Такии Aвхaдй аз aхфoди Шайх Aвхaдyддини Балёнй. Мавлидаш Иcфaхoн аст, aммo дар Koшoн икoмaт дoшт. Ба Хинд oмaд ва дар ахди
Ч,ахонгириву Шохичахонй дар ин диёр ба сар мебурд ва чанде дар Гучароти Ахмадобод буд. Аз тасонифи уст «Сурмаи Сулаймонй» - дар лугати форсй ва тазкиратушшуарои захиме дар чанд мучаллад ва девоне муштамил бар аксоми шеър» [4, с.57-58]. Сипас 3 байт аз ашъори уро ба таври намуна зикр кардааст. Бартарии маълумот ва хусусияти ташрехи тазкираи «Шоми гарибон» аз «Тазкираи Насрободй», чунонки зикр кардем, пеш аз хама дар дакиктар будани масоили рузгор ва осори суханвар мебошад. Харчанд Насрободй бо иддае аз шуарои дар тазкирааш сабтшуда, мулокот намуда, маълум мешавад, ки аз осори онон бехабар будааст, зеро ном ё намунаи онро дар шархи холи онхоро ба мушохида нагирифтем. Илова бар ин, хангоми баррасии ин ду тазкира, зимни мукоисаи шархи холи Такии Авхадй низ ин нукта маълум гашт.
Таъсирпазирии «Шоми гарибон»-и Наройин Шафикро аз «Тазкираи Насрободй»-и Мухаммадтохири Насрободй ба таври мушаххас низ мушохида кардан мумкин аст, зеро Наройин Шафик зимни шархи холи иддае аз шуаро сарехан ба Насрободй ишора карда, «Насрободй гуяд...» навиштааст. Масалан, дар шархи холи Амир Абулкосими Финдирсикй чунин оварда: «Амир Абулкосими Финдирсикй аз аозими содоти Астаробод ва аз таломизаи Мир Бокирдомод буд -муддате ба тадрис иштигол дошт. Насрободй гуяд: «Аз тасонифи у он чи дар миёни уламо мутадовил аст, рисолаи форсии машхур ба «Синоот» аст, ки саноеъ ва бадоеи акливу назарй дар у дарч аст» [3, с.32]. Ё ки перомуни шархи холи Замонии Яздй чунин гуфта: «Насрободй гуяд: «Девони Хоча Хофизро чавоб гуфта, ба хидмати Шох Аббоси Мозй бурда, гуфт: «Девони Хоча Хофизро чавоб гуфтаам...» [3, c.117].
Бояд тазаккур дод, ки фаркияти дигари тазкираи «Шоми гарибон» аз «Тазкираи Насрободй» хангоми мукоисаи рузгору осори шуарои номбурда маълум гашт. Чунонки Наройин Шафик нисбат ба Мухаммадтохири Насрободй, макони зист, нисба ва хатто соли вафоти баъзе суханваронро, дар мисоли соли вафоти Зафархони Ахсан [4, c.39], Хаётии Гелонй [4, c.83] ва Мир Ризои Дониш [4, c.102], ки Насрободй [3, c.57; 313; 252] наовардааст, зикр мекунад. Илова бар ин, чунонки дар огози тахкик ишора шуд, Наройин Шафик зимни шархи холи беш аз 80 суханвар аз «Тазкираи Насрободй» назар дошта, аммо дар чунин мавридхо у маълумотро айнан аз «Тазкираи Насрободй» ба «Шоми гарибон» чой надодааст, балки аксари маълумоти аз «Тазкираи Насрободй» гирифтаашро бо сабку шеваи ба худ хос ва чумлаву таркиботи зебои офаридаи хеш руи сафха оварда, ба он маълумоти наву тоза низ илова мекунад. У анъана ва принсипхои тазкиранигориро нигох дошта, хатто ба маъхазхои истифодабурдааш низ ишора кардааст, ки чунин равиши тазкиранигорй арзиши ин асарро боз хам гаронтар мегардонад. Аз ин гуфтахо, хулоса карда мешавад, ки:
1. Аз лихози сабти кавмияту аслу насаби суханварон, зеро исми бештари суханваронро Шафик пурра оварда, кавмият ва аслияташонро низ зикр кардааст;
2. Аз чихати макони зист ва сафари суханварон ба Хинд. Наройин Шафик дар ахди кадом подшох сафар кардан ва хатто соли баргашти баъзе суханваронро ба зодгохашон ва дубора ба Хинд омадани онхоро дакиктар аз Насрободй муаррифй кардааст;
3. Рохёбии суханварон ба дарбори шохону хукамо ва касби макому манзалати онон назди хукамо;
4. Солу макони вафот ва сафари баъзе суханварон ба Байтуллох;
5. Таълифоту таснифот ва сохибдевон будани суханварон;
6. Муносибати суханварон бо шоху умаро ва бузургони дарбор ва f.
АДАБИЁТ
1. Маонй, АхмадГулчин. Таърихи тазкирахои форсй. - Ч..2. - Техрон: Донишгохи Техрон, 1363. - 1006 с.
2. Накавй, Алй Ризо. Тазкиранависии форсй дар Хинду Покистон.-Техрон: Муассисаи матбуотии илмй, 1343. - 879 с.
3. Насрободй, Мирзо Мухаммадтохир. Тазкираи Насрободй / Бо тасхехи Вахиди Дастгирй. - Техрон: Чопхонаи Армугон, 1317. - 575 с.
4. Шафик, Наройин Лачхмй. Шоми гарибон - Хайдаробод 1977. -378 с.
5. Шамсиддинова, Н.Р. Вачхи мушобихати тазкираи «Шоми гарибон»- и Нароин Шафик бо тазкираи «Сарви Озод» - и Озоди Балгиромй // Номаи Донишгох. №2(47) Хучанд, 2016. С.126-132.
6. Ashrapov B.P. The level of usage of Arabic adveibs in the Tajik literary language referring to the XVIII-th century (on the example of the historical production entitled as «Tuhfat-ul-khoni» by Muhammadvafoi Karminagi). // Herald of the Pedagogical University. - 2022. - No 1(96). - P. 143-147.
7. Rashidova D.A., Ashrapov B.P. The Leader of the Nation Emomali Rahmon s Contribution into Enactment of Programme of Foreign Languages. // Herald of the Pedagogical University. Series 2. Pedagogy and psychology, methods of teaching humanitarian and natural disciplines. - 2022. - № 1(11). - С. 132-135.
ВЛИЯНИЕ АНТОЛОГИИ «НАСРОБАДИ ТАЗКИРА» МИРЗО МУХАММАДТОХИРА НАСРОБАДИ НА АНТОЛОГИИ «ШОМИ ГАРИБОН» ЛАЧХМИ НАРОИН ШАФИКА
Автор статьи ставит перед собой цель ознокомить читателя с антологии «Шоми гарибон» Нарайина Шафика и ее особенности, которое не было изученно в таджикской литературы до нашего дня. Творчество Шафика открывает перед нами развитие персидской литературы и културы в Индии.
На основе научных трудов и достоверных источников автор статьи опысивает черты влияние и сходсво антологии «Шоми гарибон» Нарайина Шафика с антологии «Тезкире Насрабади», Мухаммадтахир Насрабади, о жизнидеятельности персидских поэтов и их путешествий, период их литературного творчество и их современников. Автор отмечает, что влияние «Тезкире Насрабади» на антологии «Шоми гарибон» на творчетсво Шафика Аврангабади не ограничивается только использованием средсв художественного выражения, но и распростроняется и на его художественное мышление.
Ключевые слова: Антология, «Шоми гарибон», Нарайин Шафик, «Тезкире Насрабади», Мухаммадтахир Насрабади, персидская литература Индии.
THE INFLUENCE OF ANTHOLOGY OF «NASROBADF S TAZKIRA» BY MIRZO MUHAMMADTOHIR NASROBADI ON THE ANTHOLOGY OF «SHOMI GHARIBON» BY LACHHMI
NAROYIN SHAFIQ
The goal of research paper is to introduce and determine the features of antology «Shomi garibon» Narayin Shafiq, which haven't been done any analysis in Tajik literature. The creative work of Lachham Narain Shafiq opens us the development of Persian literature and culture in India. On the basis of scientific works and reliable sourses the author describes particularities of influences anthology «Shomi garibon» by Narayin Shafiq with anthology «Tezkire of Nasrobodi "by Muhammadtohir Nasrobodi about poets» occupation, theirfull names, travellings, the year ofcompiling litrary works and their contemporaries. The author notes that the impact of anthology «Tezkire of Nasrobodi» to «Shomi garibon» on heritage of Shafiq Avrangabadi is not limited to the using of artistic expression means, but also to his artistic thinkings.
Keywords: Anthology, «Shomi Garibon», Narayin Shafiq Avrangabadi, "Tezkire of Nasrobodi», Muhammadtohir Nasrobodi, Persian literature of India.
Маълумот дар бораи муаллиф:
Шамсидинова Назира Раимовна, номзади илщои филология, сармуаллимаи кафедраи забони англисй, факултети забощои шарц, МДТ «ДДХ ба номи академик БТафуров» (Чумуурии Тоцикистон, ш. Хуцанд), E-mail: shamsidinova83@mail.ru
Сведения об авторе:
Шамсидинова Назира Раимовна, кандидат филологических наук, старший преподаватель кафедры английского языка факультета восточных языков ГОУ «Худжандского государственного университета имени академика Б.Г.Гафурова» (Республика Таджикистан, гХуджанд), E-mail: shamsidinova83@mail. ru
About the author:
Shamsidinova Nazira Raimovna, candidate of philological science, senior lecturer of English chair of Oriental Languages Department of SEI «Khujand State University named after academician B. G. Gafurov» (Republic of Tajikistan, Khujand city), E-mail: shamsidinova83@mail.ru
УДК 81.821.01
ШАРХД КАДИМТАРИН ВА МАШХУРТАРИН БА ^АСИДАИ «ЛОМИЯТ-УЛ-АЧДМ»-
И ТУГРОИИ ИСФАХОНЙ
Тураева Г.Б.
Донишгощ давлатии Хуцанд ба номи академик Бобоцон Fафуров
Шухрату истикбол ва кимати волои адабиву хунарии касидаи «Ломият-ул-Ачам»-и Тугрой дар тули таърихи адабиёт боиси зухури шархномахои сершумор гардид. Агар тамоми шарххои ба он нигошташуда як чо гирдоварй шаванд, даххо китоби бузургхачм руйи кор меоянд. Пажухандаи таърихи адабиёти араб Карл Броккелман унвони беш аз сй осореро номбар намудааст, ки дар шархи «Ломият-ул-Ачам» ва ё кисмате аз он ё худ дар муораза бо он навишта шудааст [8, с.7-11].
^адимгарини ин шарххо китоби Абулбако Абдуллох ибни Хусайни Укбарй (538-616 х/1143-1219 м.) ба шумор меояд. Аммо калонхачмтарин ва маъруфтарини онхо шархи Салохуддини
