CC BY
42
УДК 808. 26 (053)
ВЕРБАЛЬНЫМ СРОДК1 КАМ1ЧНАГА У ДРАМЕ "КАСТУСЬ КАЛШОУСКГ' ЕУСЦ1ГНЕЯ М1РОВ1ЧА
В. I. Рагауцоу
доктар фшалапчных навук, прафесар,
загадчык кафеды беларускай мовы УА "МДУ iмя А. А. Куляшова", г. Магшёу, РБ
Найбольш пашыраныя у п 'есе спецыялгзаваныя вербальныя сродк1 стварэння камгчнага, для як1х гэтая функцыя з'яуляецца асноунай (¡рашзмы, жартызмы). Радзей ужываюцца неспецыялгзаваныя вербальныя сродт, для як1х функцыя стварэння камгчнага эфекту з 'яуляецца аказгянальнай (антрапотмы, перыфразы, формулы мауленчага этыкету, экспрэауна знгжаныя адзтш). У выяулент кам1чнай экспрэсИ важная роля належыць вербальным актуал1затарам (як прэпазщыйным, так I постпазщыйным). Стварэнню насычанай кам1чнай экспрэсИ садзейтчае комплекснае ужыванне вербальных сродкау.
Уводзшы
П'еса "Кастусь Калшоусш" стала "самым сур'ёзным творам на пстарычную тэматыку" [1, 185], якя з'явшся у 1920-я гады. П'есу "можна з поуньЕШ падставаш назваць першай у беларускай лтгаратуры «чыста» пстарычнай драмай" [2, 144].
Гэта першая беларуская пстарычная драма, прысвечаная канкрэтнай пстарычнай асобе -слаунаму сыну беларускага народа, лщару беларускага нацыянальнага вызваленчага руху К. Калшоускаму, аднаму з шраушкоу паустання 1863-1864 гг. Стварэнне п'есы прымеркавана да 60-й гадавiны пачатку паустання у Польшчы, Беларусi i Лiтве за аднауленне Рэчы Паспалтгай у межах 1772 г.
П'еса мае два варыянты - даваенны (пастаулена Беларуск1м дзяржауным тэатрам - БДТ -у 1923 г.) i пасляваенны, больш дасканалы (змешчаны у кнiзе п'ес Е. Мiровiча) [3, 341]. У 1928 г. п'еса экрашзавана.
Вын1к1 даследавання 1 ¡х абмеркаванне
Нягледзячы на тое, што драма прысвечана далёка не камiчным падзеям (К. Калшоусш "узшмае просты сялянскi люд на барацьбу з царызмам, на барацьбу за сваё сацыяльнае i нацыянальнае вызваленне" [4, 43]), у творы нямала камiчных сцэн, для стварэння яшх персанажы карыстаюцца рознымi вербальнымi сродкам^
I. Iранiзмы. Iранiчнае значэнне моуных адзiнак выяуляецца з дапамогай актуалiзатараy (як вербальных, так i невербальных).
1) [Калшоусш:] Згаджаюся, план пабудаваны гетяльна, але геншльны ён па сваей недальнабачнасцI I глупству. 1рашчная канатацыя прыметшка генгяльны (план) актуалiзуецца спалучэннем па сваёй недальнабачнасц11 глупству.
2) [Стэмбоуская:] Спытце, панове, гэтыя здзекй [Дзюларан ^рашчна):] Пан Калтоуст шчыры i гарачы патрыёт. Я яму дарую яго абразы. Паказчыкам iранiчнага ужывання вылучанага словазлучэння з'яуляецца спецыялiзаваная рэмарка Iратчна.
3) [Высоцш] Запэуняю, ваша высокаправасхадзщельства, Кал1ноуск1 - гэта простае непаразуменне. [Мурауёу:] Запэуняю, ваша высокаправасхадзщельства, што Кал1ноуск1 гэта КалгноускИ А вось вы, сапрауды, не жандар, а простае непаразуменне! Я адмауляюся з вамI працаваць. Вы вольны ад абавязкау! Бывайце! У гэтым прыкладзе ужыты мiмезiс, як мае iранiчна-з'едлiвую афарбоуку, - простае непаразуменне! (так Мурауёу характарызуе Высоцкага, жандарскага генерала).
4) [Калшоусш:] Раю вам, яснавяльможны пан [Дзюларан], выносьцеся з Беларуа у добрым здароуг... Як iранiзм ужыты прыдатак ясновяльможны пан (актуалiзатар - выносьцеся з Беларуа).
5) [Калшоусш] Дай тольк волю здабыць, а падзялщь мы здолеем. Сабе I бгзун, гэта прауда, а пана у саху упражэм, а не пойдзе, дык пана б1зуном сцябаць будзем. [Матруна:] Дай жа божа нашаму цяляцг ваука спаймацг. Не без iронii успрымае Матруна фрагмент рэплЫ
Калшоускага (вылучаны шрыфтам), як1 ён прамауляе з упэуненасцю, пра што сведчыць ужытая Матрунай прыказка ('гавораць, часам жартаyлiва цi з недаверам, як пажаданне поспеху у якой-н. справе').
6) [Лявон (у акно):] Гэй, старая, прыняа свежай саломы для пана афщэра, зараз будзе адпачываць. (Старая пайшла па салому у клець i назад.) [Ротны:] Што ты, стары, стараешся мяне спаць улажыць? [Лявон:] Ды не, панок, як хочаш, я тольк думау - змарыуся з дарогi, родненьки Як iранiзм ужыты вылучаны прыметшк ^рашчнае значэнне "падказваецца" папярэдшм кантэкстам, з якога бачна, як Лявон ставiцца да Ротнага: абзывае яго ваякам, жандарам).
7) [Зямацкая:] Прашу. Дзеля мяне, дзеля сnравядлiвасцi... О, мой брат будзе вечна малщца да матк боскай Чэнстахоускай аб пасланнi здароуя для пана генерала. [Мурауёу:] Добра! Вашу просьбу выканаю, аблягчу яго пакуты. [Зямацкая:] Прашу. Яго паданне аб памiлаваннi. Прашу аб справядлiвай рэзалюцьп. (Дае заяву.) [Мурауёу:] Гатоу! (Пша.) Павесщь! [Рэзалюцыя Мурауёва Павесщь! яскрава сведчыць, як ён збiраецца выканаць просьбу Зямацкай - "аблегчыць" пакуты яе сына.
8) [Калшоусш (прыслухоуваючыся):] Моляцца... Узносяць малiтвы найвышэйшаму аб утварэнш на зямлi спакою. I народ верыць!.. I хавае у дамавiну сваю вольнасць... Святая прастата! Глыбою iранiчны сэнс закладзены у фразеалапзм святая прастата ('даверл1вы, на1уны, прастадушны чалавек'), як1 узшк на аснове аднайменнага крылатага выразу (прышсваецца нацыянальнаму герою чэшскага народа Яну Гусу). Пра iранiчнае адценне выразу сведчыць актуалiзатар - прэпазiцыйны вербальны выраз I [народ] хавае у дамавту сваю вольнасць...
9) [Мурауёу:] Вельмi добра! Раней лепш ад'язджаць на той свет, цi няпрауда? Менш праважатых i дапытлiвых, "дальтя провады, лiшнiя слёзы... " Ц не так, "сябра" Калiноускi? Тут ужыты iранiзм сябра (так дэспат Мурауёу звяртаецца да Калшоускага).
10) Калшоусш:] Якая дурная недарэчнасць! [Стэмбоуская:] Я не магу чуць падобнай абразы! [Калшоусш:] Гэта не абраза, графiня, а дакладнае азначэнне! [Лапа:] Панове! Не будзем гаварыць адзт аднаму словы «ветлгвасщ» i пяройдзем да справы... Актуал1затарам iранiчнага ужывання вылучанага назоушка з'яуляецца прэпазщыйны вербальны кантэкст Якая дурная недарэчнасць! (рэплжа Калшоускага), Я не магу чуць падобнай абразы! (словы Стэмбоускай), а таксама графiчны паказчык - двукоссе.
11) [Калшоусш:] Пане капiтане! Вiдавочна, гэта непаразуменне. [Ротны:] Маучаць! Калi на асте будзеш боутацца, убачыш, якое непаразуменне. З камiчнай мэтай выкарыстоуваецца адметная разнавщнасць лекачнага паутору - мiмезiс. 1м з'яуляецца назоушк непаразуменне, камiчная (iранiчна-з'едлiвая) канатацыя якога выяуляецца з дапамогай разгорнутага вербальнага актуалiзатара - Калi на асте будзеш боутацца, убачыш, якое... (рэплжа Ротнага).
12) [Мурауёу:] Ну, як адчуваеце сябе "у гасцях" у нас? Я кажу "у гасцях", бо заутра вас адправiм туды... (паказваве угору.) Паручык, а якой гадзiне прызначана пакаранне? Пра iранiчнае ужыванне вылучанага спалучэння сведчаць фрагменты постпазщыйнай рэплМ Мурауёва заутра вас адправiм туды...; а якой гадзте прызначана пакаранне?, а таксама рэмарка (паказвае угору, што азначае 'на вкельню'). Апрача таго, паказчыкам iранiчнай канатацьп названага вышэй спалучэння з'яуляецца графiчны сродак - двукоссе.
У адной рэпл1цы могуць ужывацца два iранiзмы, у вынiку чаго камiчны эфект узмацняецца:
1) [Лявон:] Каго хаваць? Старая ды я. [Ротны:] Ну, глядзi, стары, калi што, дык галавой адкажаш. (Ротны i Маставы выходзяць.) [Лявон:] Ваяка! Эх... жандар дык i ёсць жандар! Ну, старая, iдзi, згатуй чабарку, частуй дарагога госця. (Выходзщь.) [Старая:] Смалы яму у горла, а не чабарку. (Выходзщь.) Пра iранiчнае ужыванне назоушка ваяка сведчаць Лявонавы словы Эх... жандар дык i ёсць жандар!, а словазлучэння дарагога госця - рэплша старой Смалы яму у горла, а не чабарку.
2) [Мурауёу:] Палкоунiк! Неадкладна прызначыць жандарскага афщэра сакрэтна суправаджаць бiскупа да Дзвтабурга. У Дзвтабургу, не выпускаючы з вагона, арыштаваць i выслаць у Вятку пад нагляд палщып. Усё гэта зрабщь цiха, не узбуджаючы натоупу фанатыкау. [Лосеу:] Слухаю, ваша высокаправасхадзщельства! [Мурауёу:] Замест лiфляндскага няхай падыхае нашым паветрам, а мо паправщца. Хе-хе-хе... [Лосеу:] Надзвычайна дасцтна прыдумана. Хе-хе-хе... Як здзектвая iронiя гучаць словы Мурауёва у дачыненш да бюкупа, якога з Дзвшабурга перасылаюць у Вятку: мо паправщца, калi падыхае нашым паветрам. Пра гэта
сведчыць яхщная генералава усмешка: хе-хе-хе... Не без ipoHii прамоулены Лосевым фрагмент рэплiкi Надзвычайна дасцгпна прыдумана (сведчанне - трыплшаваны выклiчнiк хе-хе-хе...).
II. Жартызмы. Гэта моуныя aдзiнкi, яшя свaiм зместам выкткаюць у чытача пацеху, пакольш не адпавядаюць сапрауднаму значэнню гэтых aдзiнaк:
1) [Ротны:] А у нас не зуам добра. Вось, паустанца злавШ. Бачыце? (Паказвае на Калшоускага. Доктар абярнууся, ледзь не абамлеу. Ён пазнау Калшоускага. Ротны задаволены сва1м жартам.) Ха-ха-ха... Айца дыякана за паустанца палгчылг... Ха-ха-ха... Знаёмцеся! Наш палкавы доктар... (Калшоусш падыходзщь, дае руку, доктар моцна щсне руку, гатовы абняцца з iм.) А вы 1дз1це i не рабще глупства. Што, айцец дыякан, не чакал1 гэткага афронту? Ха-ха-ха... Паказчыкам жaртaулiвaй афарбоуш з'яуляецца рэмарка Ротны задаволены сваiм жартам, сутнасць яго - Айца дыякана за паустанца палiчылi... Сведчаннем таго, што Ротны задаволены сва1м досцшам з'яуляецца двойчы ужыты трыплжаваны выктчшк ха-ха-ха...
2) [Домб:] Вечар добры, сябры! У-у... што я бачу! Трату да вас на гарбату. [Страбейка:] Добра, што не да жандарау. [Домб:] Бывау i там калiсьцi, але не спадабалася. Уцёк. Ну... жарты жартамi, сябры, а вуха трэба трымаць востра. Сведчаннем таго, што выраз Добра, што не да жандарау Страбейка ужывае як жартызм, з'яуляецца фрагмент рэплЫ прадстаушка Чырвонага жонду Беларуа Домба Ну... жарты жартамi.
III. Антрапошмы. Кашчны эфект выкткаюць прозвiшчы, якя словаутваральна суадносяцца з словaмi са знiжaнaй экспрэ^й або сугучныя з iмi марфемнай будовай. Так, прaдстaунiкaмi Белага жонду Беларуа з'яуляюцца Лапа - мшсш маршалак i Серакоусю - афщэр генеральнага штаба. Першае прозвiшчa выклжае адмоуныя асацыяцьн, пакольк1 суaдносiццa з апелятывам лапа - разм. груб. 'рука чалавека'. Другое прозвiшчa сва1м гучаннем асацыятыуна звязана з рус. серый (бел. шэры) - перан. разм. 'малакультурны, неадукаваны'. Да кaмiчнa афарбаваных адносяцца таксама прозвiшчы (князь) Чартарыйсю, (пан) Звярджоуст. Першае прозвiшчa "пераклшаецца" з апелятывам чорт - 'злы дух у вобразе чалавека, пакрытага чорнай поусцю, з рожкам^ кaзлiнaй бародкай, кaпытaмi i хвастом' - паводле стaрaдaунiх павер'яу беларусау i iншых народау. У друпм прозвiшчы пачатковая частка сугучная з апелятывам звер -'дзшая, звычайна драпежная жывёлша'. Так1м чынам, нaзiрaеццa кантраст пaмiж пaмiж прозвiшчaмi асоб, яшя нaлежaлi да прывшеяваных слаёу грамадства у Белaрусi, i семантыкай сугучных з iмi апелятывау.
Сустракаюцца i шшыя гаварк1я экспрэсiунa зшжаныя прозвiшчы: [Пан:] Дазвольце прадставщца: памешчык СЫзмунд Бындлеуст... Мая жонка Стэфатя Бындлеуская. Параун.: Бындлеусю, Бындлеуская i быдла - перан. разм. пагард. 'той / тая, да каго ставяцца зневажальна'. Кaмiчны эфект узмацняецца, кaлi у адной антрапаформуле ужываюцца прозвiшчы i iмëны, якiя належаць да розных моу i маюць розную экспрэсш. Нетутэйшае уласнае асабовае iмя агузмунд кантрастуе са зшжаным прозвiшчaм Бындлеусю. Паводле М. В. Бiрылы, гэтае iмя пaходзiць з нямецкай мовы, папулярнае у Польшчы, дзе адзначана з XIV ст. [5, 110].
IV. Перыфразы. Саркастычны сэнс вылучанай нiжэй перыфразы звязаны з пэунымi пстарычным рэaлiямi: [Мурауёу:] У мяне ёсць пэуны сродак - вяроука, щ, як называюць, «мурауёуст гальштук».
Функцыя эуфемютычнай перыфразы - замянщь эстэтычна непрыстойнае слова "змякчальным" aпiсaльным выразам: [Купец:] Мадам, вы сваiм нжнм месцам, прабачце, акно зусш закрылi. Кaмiзм звязаны з тым, што у свядомасщ чытача перыфраза суaдносiццa з аднаслоунай прамой назвай, якая мае зн1жаную экспрэсiю.
V. Формулы мауленчага этыкету. Як кaмiчнa афарбаваныя успрымаюцца экзатычныя формы звароту да тутэйшых асоб. Напрыклад, Пaлiцмaйстaр, звяртаючыся да мясцовай асобы Старжынскай, ужывае французскую форму мадмуазэль: [Палщмайстар:] Куды, мадмуазэль, спяшаецеся? [Старжынская:] Да сябе дамоу. Параун.: мадэмуазэль (фр. mademoiselle - 'паненка, мадэмуазэль').
VI. Экспрэауна зшжаныя адзшш. У п'есе ужываецца рaзвiты зваротак з негатыунай ацэнкай: [Ротны:] Ну, стары, кажы, дзе паустанцы? [Лявон:] Яюя? [Ротны:] "Яюя"... не ведаеш? А? Што супроць цара пайшлi, супроць начальства? Ты не хтруй, стары барсук, ведаеш. Вылучаны выраз ужыты са зневажальнай ацэнкай (параун.: барсук - 'драпежны пушны звер з вострай мордай i доугай грубай поусцю').
VII. Kомплекснaе ужывянне веpбaльныx сpодкaУ кaмiчнaгa. Тягая сродк1 могуць y^œaroa комплекснa як y межax aдной рэпл1к1, тяк i розньк (сyседнix), што сaдзейнiчaе ствapэнню нaсычaнaй кaмiчнaй экспрэсй.
1) [l-ы сaлдaт:] Вось яны, як neрanëлaчкi ^ поли [2-i сaлдaт:] А мы, як паля^чыя; aну, nad 3apad бяры na aдной кожны! Айда! [2-я дзяyчынa:] Hy, ну, не вельмi "бяры". [MaCTa^:] Юнь, братю, напорам браць. Гэта ж не нашы праваслауныя бабы; яны ж беларасшю, ix трэба абыходам абыходзщь, з кумnлiмeнтaмi. Пшэnрaшaм, кaлi лacкa, naнeнкa, ca мной nрaйcцicя. Жapтaм нaпоУненa сцэнкя: сaлдaты iмкнyццa paзыгpaць дзяyчaт, кяб пpывaбiць дa сябе. Дзеля гэтaгa выкapыстоУвaеццa прыгём квяцiстaсцi мayлення: y pэплiцы 1-га сaлдaтa Ужывaеццa пapayнaльнaя инструк^и з пеpaносным (метaфapычным) знaчэннем (яны) як ператлачю на полi. Прядятам жapтy з'яyляеццa pэплiкa 2-гa сaлдaтa: А мы, як паля^чыя; ану, пад зарад бяры па адной кожны! Адгак 2-й дзяyчыне не спaдaбaлaся гэтaе пад зарад бяры, пря што сведчыць фpaгмент рэплМ Ну, ну, не вельмi i двукоссе - "бяры"). У яе yспpымaнннi пад зарад бяры (кожны) па адной ператлачцы - 'aвaлодвaй дзяучыняй; смляй дя штымняй бл1зкясщ'. Адчуушы, што тяк1 "жярт" не пройдзе, мaстaвы пеpaxодзiць ня сур^зны ляд рязмовы: Кнь, братт, напорам браць. Гэта ж не нашы праваслаyныя бабы; яны ж беларастю, ix трэба абыходам абыходзщь, з кyмплiментамi. Пшэпрашам, калi ласка, паненка, са мной прайсщся. Kaмiзм выклжяе экспрэауня зшжяны нязоушк бабы (y дячыненш дя дзяучят), бо выкл1кяе яся^и^и не только з зaмyжнiмi жaнчынaмi yвогyле, яле i ся стapымi. Мясгавы выкapыстоУвaе "кyмплiменты" з лaскaльнымi словaмi: калi ласка, паненка. Дярэчы, кyмплiменты - лексiчны aкaзiянaлiзм-кaнтaмiнaнт утворяны y вынiкy aплiкaцыi yзyaльныx слоу кум i камплiмент. Сутыкненне y структуры лексiчнaгa кaнтaмiнaнтa двyx блiзкix пяводле гучяння, яле дaлëкix знячэннем узуяльнык слоу прыводзщь дя фapмipaвaння склядяняй семянтыш, што i нядяе aкaзiянaлiзмy-кaнтaмiнaнтy кaмiчнaе гучянне [б, 237]. Тяк, y згaдaным вышэй aкaзiянaлiзме сiнтэзyеццa семaнтыкa слоу кум i камплiменты. Aпpaчa тяго, кaмiзм выклiкaе чястковяя польскaмоУнaя Укpaпiнa пшэпрашам (польск. przepraszam - 'пряшу прябячыць, выбaчaйце!, дяруйце!'), ужтая y мayленнi беляруся.
2) [2-я дзяучыня:] А што, дзядулька, кажуць, што яны da бaб лacыя. Як возьмуць нас yсix у палон замест жонак, што тады рабщь? [Лявон:] А брэшaш ты! А калi возьмуць, дык ты не дaвaйcя. [l-я дзяучыня:] Ага, ëн жа дужэйшы за мяне, возьме i схопщь. [Crapaa:] А ты куcaйcя. Вось хто мяне схопщь, той не рады будзе. [Лявон:] Ды хто ж ^ цябе naквaniццa? [Старяя:] А Усяк бывае, - за недахопам i мяне y кум^тю возьмуць. Вербяльныя сродш кaмiчнaгa: выряз да баб ласыя, зшжяны экспрэау брэшаш - перян. рязм. зневяж. ^лусш, мяшш', (не) давайся - тут: (не) 'дaзвaляй уступяць y штымную бл1зкясць', кусайся - 'xaпaй зyбaмi', экспрэауня знiжaны выряз Ды хто ж на цябе паквапщца?, aкaзiянaлiзм-кaнтaмiнaнт кумпатя (утворяны aплiкaцыяй двyx нaзоУнiкaУ - кум i кампанiя).
3) [Mypayëy (чытяе):] Та-ак! Вы, значыць, мацi свайго мiлaгa сынка? Та-ак! А дзе яго айцец?.. Myж ваш? [Жaнчынa:] Памëр у мiнyлым годзе. [Mypayëy:] Памëр? Добрa зрaбiу... у naру neрaбрaуcя ^ той ceет! Палкоунж! Памятаеце Прэабражэнскага, гiмназiста, як хацеу узарваць каменданцкае упрауленне? Дык, вось, гэтае бязвуcae шчaнë пайшло супраць цара i царсюх слуг, а мацi, якая выхавала гэтае шчaнë... просщь аб памтавант... Kaмiчны эфект выклжяюць ipaнiзм м1лага (сынкя), якому Mypayëвым будзе дядзеня "сaпpayднaя" яцэнкя -бязвусае шчат (рязм. груб. 'дзшя'). Сяркяст^хчня гучыць "спячувянне" Mypayëвa, як1 пячуу яд жянчыны, што яе муж пaмëp y м^лым годзе: Добра зрабiy... у пару перабрауся на той свет!
4) [Пaлiцмaйстap:] Эх, злавщь бы яго [KaлiноУскaгa], гaлубочкa. Святую Аннушку на шыю атрымаем, ды i на прыкмеце у Myраyëва буду. У функцып кaмiчнaгa у^^я^ця ipaнiзм галубочка (aктyaлiзaтap - эх, злавщь бы яго), метaнiмiзм Святая Аннушка (y яснове - перянос 'нязвя ясобы ^ нязвя узнягяроды y яе гоняр'). Вядомя, што з 1742 г. рясшс^ пя^яти yзнaгapоджвaлi шлезвiг-гaльштэйнскiм ордэням святой Гянны, як1 1797 г. яф^ышня уведзены y paсiйскyю узнягародную сютэму; меy некяльш стyпеняy i дэвiз "Тым, xто любщь пряуду, нябожнясць i вернясць". Kaмiзм yзмaцняеццa yжывaннем гутярковяй формы Аннушка зямест яф^ыйтай Ганна (Гяння Iвaнayнa - paсiйскaя iмпеpaтpыцa [1730-l74G]).
5) [ЛосеУ:] Злавщь! (Сялдят выбягяе, чувяць стрэл.) Папярэджваю, хто з месца кранецца, таго мая куля спынщь. Што, гтубчыщ папалкя? Паручык, абшукаць yсë памяшканне, а я тым часам дапрашу... [Домб:] Калiноyскi вас тут чакау ды пайшоу. Не трэба пазнщца, пане палкоунж. [Стрябейкя:] Прaвaронiлi, пане палкоунж, крыудна за вас. [Лосеу:] Шчога, гтубчыщ скажаце
усё. Сродт для гэтага у мяне ёсць. Для стварэння KaMi4Hara эфекту ужываюцца iparn3M галубчыю (паказчык - папал1ся?), зн1жаны экспрэау праваронж (пане палкоушк) - разм. 'прапусцш, прaзявaлi', iрaнiзм галубчыю ^рашчнае значэнне падказваецца фрагментам рэплЫ Лосева Шчога... скажаце усё. Сродю для гэтага у мяне ёсць).
Вывады
Для стварэння кaмiчнaгa эфекту у драме выкарыстоуваюцца як спецыялiзaвaныя вербальныя сродк1 (iрaнiзмы, жартызмы), так i неспецыялiзaвaныя (aнтрaпонiмы, перыфразы, формулы мауленчага этыкету, экспрэауна зшжаныя адзшш). У выяуленш кaмiчнaгa эфекту важную ролю адыгрываюць aктуaлiзaтaры - вербальны кантэкст. Комплекснае ужыванне вербальных сродкау сaдзейнiчaе стварэнню насычанай кaмiчнaй экспрэсп.
Лiтаратура
1. Лаушук, С. С. Гарызонты беларускай дрaмaтургii / С. С. Лаушук. - Мшск : Беларуская навука, 2010. - 412 с.
2. Лаушук, С. С. Драматурги / С. С. Лаушук // Псторыя беларускай лггаратуры ХХ стагоддзя : у 4 т. / Нац. акад. навук Беларуа ; 1н-т тт. iмя Я. Купалы. - 2-е выд. - Мшск : Беларуская навука, 2002. -Т. 2 : [1921-1941]. - С. 134-166.
3. Мiровiч, Е. П'есы / Е. Мiровiч ; рэдкал.: В. Вольскi, К. Губaрэвiч, А. Бутакоу. - Мшск : Дзяржвыд БССР. Рэдакцыя мастацкай лiтaрaтуры, 1957. - 343 с.
4. Сабалеусю, А. Еусщгней Мiровiч / А. Сабалеусю // Беларуская савецкая драма : [у 2 кн.] / А. Сабалеусю. - Мшск : Беларусь, 1969. - Кн. 1. - С. 37-58.
5. Бiрылa, М. В. Беларуская aнтрaпaнiмiя : у 3 т. / М. В. Бiрылa. - Мшск : Навука i тэхнжа, 1982. -Т. 3 : Структура уласных мужчынсюх iмëн. - 320 с.
6. Земская, Е. А. Словообразование / Е. А. Земская // Современный русский язык : учебник / под ред. В. А. Белошапковой. - М. : Высшая школа, 1981. - С. 133-239.
Summary
Specialized and non-specialized verbal means are used to create a comic effect in the drama "Kastus Kalinousky" by a Belarusian playwright E. Mirovich. Verbal actualisators play an important role identifying comic connotations of language units. The complex use of verbal means assists to form rich comic expression
Пастуту у рэдакцыю 11.03.13
