Научная статья на тему 'ВАЗЪИ ҲУҚУҚҲОИ КӮДАК ТИБҚИ ҚОНУНГУЗОРИИ МИЛЛӢ'

ВАЗЪИ ҲУҚУҚҲОИ КӮДАК ТИБҚИ ҚОНУНГУЗОРИИ МИЛЛӢ Текст научной статьи по специальности «Политологические науки»

CC BY
180
32
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Endless light in science
Ключевые слова
:права детей / дети-беженцы / иностранные граждане / лица без гражданства / международные документы / международные организации / государства-члены

Аннотация научной статьи по политологическим наукам, автор научной работы — Баротализода Исматулло Ибодулло, Каримов Сафаралӣ Насруллоевич

Права человека безбрежное море, и каждый использует их в меру своих возможностей и существующих условий. Республика Таджикистан признала международные документы, касающиеся прав человека, в том числе Конвенцию о правах ребенка, Конвенцию о статусе беженцев, Конвенции о региональных правах и им подобные.В соответствии с Конституцией иностранные граждане и лица без гражданства пользуются установленными правами и свободами.Одной из основных проблем национального законодательства, связанной с правами этих детей, является то, что практически отсутствует норма или документ, конкретно устанавливающий их права.Возможно, причина в том, что среди иностранцев и лиц без гражданства, прибывающих в Таджикистан на постоянное, временное или беженское жительство, относительно мало детей

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по политологическим наукам , автор научной работы — Баротализода Исматулло Ибодулло, Каримов Сафаралӣ Насруллоевич

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ВАЗЪИ ҲУҚУҚҲОИ КӮДАК ТИБҚИ ҚОНУНГУЗОРИИ МИЛЛӢ»

ВАЗЪИ хуцуцхри КУДАК ТИБЦИ ЦОНУНГУЗОРИИ МИЛЛЙ

БАРОТАЛИЗОДА ИСМАТУЛЛО ИБОДУЛЛО

Ассистент кафедры прав человека и сравнительного правоведения факультета политики и государственного управления Бохтарского государственного университета имени Насири

Хусрава

КАРИМОВ САФАРАЛЙ НАСРУЛЛОЕВИЧ

Ассистент кафедры философии факультета политики и государственного управления Бахтарского государственного университета имени Насыра Хусрава

Аннотация: Права человека - безбрежное море, и каждый использует их в меру своих возможностей и существующих условий. Республика Таджикистан признала международные документы, касающиеся прав человека, в том числе Конвенцию о правах ребенка, Конвенцию о статусе беженцев, Конвенции о региональных правах и им подобные.В соответствии с Конституцией иностранные граждане и лица без гражданства пользуются установленными правами и свободами.Одной из основных проблем национального законодательства, связанной с правами этих детей, является то, что практически отсутствует норма или документ, конкретно устанавливающий их права.Возможно, причина в том, что среди иностранцев и лиц без гражданства, прибывающих в Таджикистан на постоянное, временное или беженское жительство, относительно мало детей.

Ключевые слова:права детей, дети-беженцы, иностранные граждане, лица без гражданства, международные документы, международные организации, государства-члены

Конунгузории Чумхурии Точикистон дар бораи хифзи х,ук;ук;и кудак ба Конститутсияи Чумхурии Точикистон асос ёфта, аз ;онуни Чумхурии Точикистон, дигар санадхои меъёрии х,у;ук;ии Чумхурии Точикистон ва санадхои ху;у;ии байналмилалие, ки Чумхурии Точикистон онхоро эътироф кардааст, иборат мебошад.

Ба санадхои ху;у;и байналмилалй инхо дохил мешаванд: Эъломияи умумии ху;у;и башар аз 10 декабри соли 1948, Конвенстя доир ба ху;у;и кудак аз 20 ноябри соли 1989, Паймони байналмилалй доир ба ху;у;хои фитрй ва сиёсй аз 16 декабри соли 1966, Паймони байналмилалй доир ба ху;у;хои и;тисодй, ичтимой ва фархангй аз 16 ноябри соли 1966, Конвенсия дар бораи ма;оми гурезахо аз соли 1951 ва дигар санадхои байналмилалй. Ба хайси ;онунгузории миллй бошад, Конститутсияи Чумхурии Точикистон аз 6 ноябри соли 1994, ;онунхои Чумхурии Точикистон "Дар бораи гурезахо " аз 10 майи соли 2002, " Дар бораи хифзи ху;у;хои кудак" аз 18 марти соли 2015, "Дар бораи вазъи ху;у;ии шахрвандони хоричй ва шахсони бешахрванд дар Чумхурии Точикистон аз 2 январи соли 2018, ва дигар санадхои меъёрии ху;у;ии миллй баромад мекунанд.

Чумхурии Точикистон бинобар сабаби он, ки санадхои байналмилалии марбут ба ху;у;хои инсонро, аз чумла, Конвенсия доир ба ху;у;и кудак, доир ба ма;оми гурезахо, Паймонхо доир ба ху;у;хои сохавй ва монанди инхоро эътироф кардааст, бояд ;онунгузории худро ба онхо мутоби; намуда, меъёрхои онхоро дар ;онунгузории худ мустахкам намудааст ва чунин хам карда истодааст. Аммо новобаста аз ин баъзе аз мушкилот, яъне норасой ва камчинии меъёрхо дар ;онунгузории миллй, хусусан нисбат ба кудакон - шахсони шахрвандй надошта ва кудакони гуреза ба чашм мерасанд.

Дар холе ки дар моддаи 25 Эъломияи ху;у;и башар гуфта шудааст: "Модарону кудакон ба васоят ва кумаки махсус ха; доранд. Дамаи кудаконе, ки дар а;ди никох ва

ОФ "Международный научно-исследовательский центр "Endless Light in Science"

берун аз он таваллуд шудаанд, бояд аз химояи ичтимоии баробар истифода намоянд»[1.м.25].

Яке аз мушкилоти асосии ;онунгузории миллй вобаста ба хук;ук;и кудакони мазкур дар он аст, ки ;ариб меъёр ва ё ягон санади хук;ук;и онхоро ба таври мушаххас му;араркунанда мавчуд нест. Шояд сабаб дар он бошад, ки аз миёни шахсони хоричй ва бешахрвандии ба Точикистон барои исти;омати доимй, мава;;атй ва ё гурезашуда меомадагихо, шумораи кудакон нисбатан кам ба чашм мерасанд. Мувофи;и Моддаи 6 Конвенсия оид ба х,у;ук;и кудак давлатхои аъзо эътироф менамоянд, ки хар як кудак ба зиндагй ху;у;и чудонопазир дорад[2.м.6.].

Тавре Конститутсия му;аррар менамояд, ша;рванди хоричй ва шахси бешахрванд аз хукук ва озодихои му;арраргардида истифода мебаранд ва баробари шахрвандони Точикистон вазифа ва масъулият доранд, ба истиснои холатхое, ки;онун пешбинй намудааст [3.м.16]. Дар ин меъёре, ки хам дар Конститутсия ва хам дар баъзе аз;онунхои дигар му;аррар карда шудааст, ба чуз аз холатхои истисной, ху;у;ишахрвандони хоричй ва бешахрвандй бо шахрвандони Точикистон баробар дониста шудааст. Харчанд, ки гурезагон макоми махсусро сох,иб хам бошанд, вале нисбат ба вазъи хук;ук;ии онхо дар Конститутсия чизе ишора нашудааст. Ба чуз аз Конуни Чумхурии Точикистон «Дар бораи гурезахо», танхо Конуни Чумхурии Точикистон«Дар бораи хифзи хуку;хои кудак» мукаррар менамояд, ки давлат тавассути ма;омоти давлатии дахлдор чихати таъмини хифзи хукуклой кудакони гуреза чорахои заруриро дар каламрави Чумхурии Точикистон меандешад [4.м.14].

Кудакони хоричй, бешахрвандй ва гуреза, дар аксари сохахои алохида иштироки муайянро доро мебошанд, вале ин иштироки онхоро конунгузории сохавии кишвар ба таври бояду шояд муайян накардааст. Аз нумла дар муносибатхои зерин: муносибатхои гражданй (иштирок дар муносибатхои молумулкй, ухдадорй, кобилияти ху;у;дорй ва амалкунй, ахдхои хурди маишй ва дигар муносибатхои граждани-ху;у;й), оилавй (хукукхо дар назди падару модар, хукуки гирифтани алимент, хукуки шароити хуби оилавй ва таълиму тарбия ва дигар муносибатхои оилавй), мехнатй (хукук ба мехнат шароити корй, музди кор, интихоби касб ва дигар муносибатхои мехнатй), (хукукхо хангоми ба чавобгарии чиноятй кашидан, хангоми инрои чазои чиноятйвадигар муносибатхо вобаста ба чинояту чазо), (молиявйхукуки доштани маблаг, суратхисоб, истифода аз асъори миллй ва хоринй ва дигар муносибатхои молиявй) ва гайрахо. Аз ин ру, боз зарурат пеш меояд, ки меъёрхои конунгузории миллиро аз руи киёс истифода намоем. Яъне хукукхое, ки бо мафхумхои умумй мукаррар шудаанд, нисбати кудакони хоричй, бешахрвандй ва гуреза низ онхоро татбик намоем. Чуноне, ки дар моддаи 11 Конуни Ч,Т "дар бораи хифзи ху;у;хои кудак" омадааст: Хар як кудак ба зиндагй ва шароите ху;у; дорад, ки барои инкишофи мукаммали чисмонй, равонй ва маънавию ахло;ии у заруранд. Кудак ба озодй, дахлнопазирй, шаъну эътибор ва хаёти шахсй хуку; дорад.

Бояд кайд намуд, ки дар муносибатхои гражданй, оилавй ва мехнатие, ки кудакони хоричй ва бешахрвандй иштирок мекунанд, метавонад «колизия» (бархурд) низ бавучуд омада, зарурати татбики хукуки хоричй ба миёнояд. Бинобар ин, баъзеаз хукукхои кудакон метавонад, мутобики меъёрхои колизионй муайян карда шаванд. Ба монанди, бастани шартномахои гражданй, мехнатй, будани фарзани волидоне, ки онхо шахрванди Чумхурии Тоникистон мебошад, фарзандхонй ва монанди инхо. Аммо вобаста ба ин хам меъёри мушахас, дар конунгузории миллй ба чашм намерасад.

Хамин тарик, аз гуфтахои боло бар меояд, ки кудакони бешахрвандй ва гуреза, хамчун

субъекти дорандаи хукуку озодихо дониста шуда, ба таври мушаххасхам набошад, ба таври умумй санадхои байналмилалии дахлдор хукуку озодихои онхоро мукаррар намудааст. Танхо аз зери мафхумхои умумй, ба монанди шахрванди хоричй» - кудакони хоричй ва бешахрвандй; «гуреза» - кудакони гуреза; «шахс», «кас» - кудакони бешахрвандй ва гуреза, хукуки онхоро муайян намудем[5.м.22] вале ин метавонад дар ;онунгузорй духурагиро ба вучуд оварад. Аз ин ру ба манфиат мебуд х,ук;ук;х,ои онх,о ба таври мушаххас мукаррар карда мешуданд, то дар амалияи истифодаи онх,о мушкилихо сар назанад ва онхо низ аз хукукхои худ ба пуррагй бо хабар шаванд. Яъне, хукукхои кудакони гуреза дар Крнуни Чумхурии Точикистон дар бораи гурезахо», хукукдои кудакони хоричй ва бешахрвандй дар Чумхурии Точикистон «Дар бораи вазъи хукукии шахрвандони хоричй ва шахсони бешахрванд дар Чумхурии Точикистон», ба таври мушаххас мукаррар карда шаванд.

АДАБИЁТ:

1. Эъломияи умумии х,у;ук;и башар моддаи 25 10-декабри солй 1948.

2. Конвенсия оид ба х,у;ук;и кудак соли 1989

3. Конститутсияи Чумхурии Точикистон Душанбе 2016

4. Конуни ЧТ "дар бораи хифзи ху;у;хои кудак" Ш. Душанбе 18 марти соли 2015 .№1196

5. Созишномаи Иттиходи Давлатхои Мустакил дар бораи хукук ва озодихои асосии инсон. (^исмати алохида).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.