Научная статья на тему 'Важность технологического образования при выборе карьеры'

Важность технологического образования при выборе карьеры Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
38
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Общество и инновации
ВАК
Область наук
Ключевые слова
современное производство / развитие научных технологий / опыт / знание / способность / умения / профессиональная мобильность / творческие особенности / сложные автоматические процессы. / modern production / development of scientific technology / experience / knowledge / ability / skills / professional mobility / creative features / complex automatic processes.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Сардорбек Кучкаров, Акмал Одинаев

Организация практических занятий по технологии требует от преподавателей высоких профессиональных навыков. Они должны обладать глубокими знаниями студенческой психологии, практическими навыками, новыми педагогическими и компьютерными технологиями, жизненным опытом. Автор высказал свои взгляды на направленность выбора учащимися профессии в учебнотехнологическом процессе общеобразовательных школ.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The importance of technological education in career choice

The organization of practical classes in technology requires teachers to have high professional skills. They must have a deep knowledge of student psychology, practical skills, new pedagogical and computer technologies, life experiences. The author expressed his views on the direction of students in choosing a profession in the teaching process of technology in secondary schools.

Текст научной работы на тему «Важность технологического образования при выборе карьеры»

Жамият ва инновациялар -Общество и инновации -Society and innovations

Journal home page: https://inscience.uz/index.php/socinov/index

The importance of technological education in career choice

Sardorbek KUCHAROV1 Akmal ODINAYEV 2

Termez State University

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Article history:

Received March 2021 Received in revised form 20 March 2021 Accepted 15 April 2021 Available online 20 May 2021

Keywords: modern production, development of scientific technology,

experience, knowledge,

ability,

skills,

professional mobility, creative features, complex automatic processes.

The organization of practical classes in technology requires teachers to have high professional skills. They must have a deep knowledge of student psychology, practical skills, new pedagogical and computer technologies, life experiences. The author expressed his views on the direction of students in choosing a profession in the teaching process of technology in secondary schools.

2181-1415/© 2021 in Science LLC.

This is an open access article under the Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) license (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru)

Технологик таълимнинг касб танлашдаги ахамияти

_ АННОТАЦИЯ_

Калит сузлар:

замонавий ишлаб

чи;ариш,

илмий техника

тара;к;иёти,

тажриба, билим,

куникма, малака,

профессионал

харакатчанлик,

ижодий хусусиятлар,

мураккаб автоматик

жараёнлар.

Технология фанидан амалий машгулот дарсларини ташкил этиш укитувчилардан юксак касбий мах,оратга эга булишни талаб килади. Улар укувчи психологиясига оид билимлар, амалий куникмалар, янги педагогик ва компютер технологиялари, х,аётий тажрибаларни чукур узлаштирган булишлари лозим. Муаллиф умумтаълим мактабларида технология фанидан укув жараёнида касб танлашга укувчиларни йуллаш буйича уз фикрларини баён килган.

1 master, Termez State University. Termez, Uzbekistan. E-mail: sardor_@mail.ru, sardorbekadinayev@gmail.com.

2 senior lecturer, Termez branch of the Tashkent State Technical University named after Islam Karimov. Termez, Uzbekistan.

Важность технологического образования при выборе карьеры

АННОТАЦИЯ_

Организация практических занятий по технологии требует от преподавателей высоких профессиональных навыков. Они должны обладать глубокими знаниями студенческой психологии, практическими навыками, новыми педагогическими и компьютерными технологиями, жизненным опытом. Автор высказал свои взгляды на направленность выбора учащимися профессии в учебно-технологическом процессе общеобразовательных школ.

процессы.

Умумий урта таълим мактабларида ва профессионал боскичдаги таълим муассасаларида технологик таълимнинг асосий максади укувчиларда технологик операцияларни бажариш куникма ва малакаларини шакллантирадиган, уларни келажакда ишлаб чщариш сохаларида мех,нат килишга тайёрлайдиган, шунингдек, техник дунёкарашни шакллантирадиган, шахснинг хар томонлама уйгун ривожланишига ёрдам берадиган самарали, натижавий таълим беришга каратилган. Шунингдек, технологик таълимнинг мазмуни укувчиларга ишлаб чикариш сохалари тугрисида билимлар тизимини беришдан ва шу билан бирга, амалий машгулотларда, мехнат фаолиятида энг куп учрайдиган асбоб ускуналар, техник воситалардан фойдаланишни ургатиш куникма ва малакасини шакллантириш оркали укувчиларни касб танлашга хам тайёрлашга йуналтирилган булиши керак.

Умумий урта таълим мактабларида технологик таълим мазмунининг самарадорлиги юцори даражада булиши, касб танлашдаги муаммолар ечими шунчалик камаяди. Чунки, технологик таълим укувчиларни касбга тайёрлашнинг асоси булиб хизмат килиши керак.

Технологик таьлим жараёнларида укувчиларни касбга йуллаш ишларибилим бериш, куникма ва малакалар асосларини шакллантиришда, илмий техник тугаракларда, ижодий ишларга жалб килиш оркали амалга оширилиши мацсадга мувофикдир.

Укувчиларни касб танлашга йуллашда технологик таълимнинг мазмуни куйидагилардан иборат булади:

- Технология фанининг илмий асосларини билиш ва уларни амалда куллаш, шунингдек маълумотни амалиётга бахолаш усулларини узлаштириш, билимлардан фойдаланишни излаш, самарали мехнатни такомиллаштириш жараёнида билимлардан фойдаланиш, ишлаб чикариш ходисаларини тахлил килишда фанлараро билимларга таянишни, компютер саводхонлигини ошириш;

- Укувчиларни касб танлашга йуллашда технология дарсларининг мазмуни укувчиларнинг истеъдод ва кобилиятлари, айникса техник, дизайн ва тадкикот ишларини очиш омили сифатида каралиши керак;

Ключевые слова:

современное

производство,

развитие научных

технологий,

опыт,

знание,

способность,

умения,

профессиональная мобильность, творческие особенности, сложные автоматические

- Технологик таълим дидактик (укитиш) ва тарбиявий (шакллантирувчи) функцияларини бажаради. Дидактик функция асосий вазифалардан хисобланиб, яъни укувчиларни замонавий ишлаб чикаришнинг турли сохаларида фан ютукларидан максимал даражада фойдаланишга тайёрлайди.

Бунга:

1) замонавий ишлаб чикариш асослари буйича техник дунё карашни шакллантириш;

2) илмий техника тараккиёти билан фан дунёси асосларига йуллаш;

3) укувчиларни умуминсоний амалиётида зарур буладиган илмий билим асослари билан куроллантириш;

4) тармоклараро муносабатларни куллаш учун мухим булган замонавий ишлаб чикаришнинг умумий иктисодий тамойилларини ургатиш;

5) ёшларнинг профессионал харакатчанлиги учун зарур булган бозор иктисодиётига йуналтириш;

6) кейинчалик ишнинг ижодий хусусиятини ва касб танлашни белгилайдиган укувчининг кучи ва кобилиятларини ривожлантириш;

7) укувчиларни мураккаб автоматик жараёнларни бошкариш учун психологик ва амалий жихатдан тайёрлаш.

Технологик таълим мазмуни барча шаклларининг умумий максади укувчиларни хаётга тайёрлаш, ишлаб чикариш, фан ва маданиятнинг ривожланиш даражаси билан боглашга каратилган.

Бирок, бу масалада технологик таълим мазмунини ишлаб чикаришнинг ривожланиш истикболларини хам хисобга олиши керак.

Мактаб укувчиларини тулаконли юкори самарали технологик таълим учун назарий ва амалий шарт-шароитларни яратиш, вазифаси куйидаги асосий йуллар билан амалга оширилади:

1) укувчи шахсини хар томонлама ривожлантириш максадидаги муаммоларни хал килишга каратилган технологик машгулотлардан самарали ва уринли фойдаланиш;

2) касбга йуналтириш ишлари, касб танлаш ва касбий мослашув жараёнида мехнат ва касб таълими уртасидаги богликлик;

3) барча укув фанларини укитишнинг амалий йуналишини мустахкамлаш ва чукурлаштириш;

4) турли хил иш тажрибасини шакллантириш учун талабанинг мажбурий мунтазам ишлаб чикариш мехнатини жорий этиш;

5) мактабнинг асосий ишлаб чикариш корхоналари билан узвий алокаларини янада мустахкамлаш.

Технологик таълим касбни тугри танлашни таъминлашда, амалга оширилаётган илмий-техник узгаришларда ва технологик жараёнларга доимий тадбик этилаётган янгиликларда тезкор харакат килиш кобилиятини шакллан-тиришда мухим роль уйнайди.

Ишлаб чикариш корхоналари билан хамкорликда максадли устахоналарни ташкил этиш, таълим муассасаларида мавжуд ишлаб чикариш укув-моддий базасидан фойдаланиш ишлаб чикариш корхоналаридаги мехнат жараёнларининг назарий асосларини урганишни кучайтириш, амалий билим ва куникмаларни узлаштириш оркали касбга танлаш ишларини яхшилаш мумкин. Х,озирги вактда

технологик таълим ва мехнат таълим муаммоларини хал цилишнинг энг самарали усулларини топиш орцали уцувчиларни касб танлашга тайёрлаш мацсадида техник ижодкорлик сохасида турли хил синфдан ташцари ишларни утказиш тажрибаси пухта урганилиб, умумлаштирилиши зарур.

Технологик таълим мазмуни уцувчиларнинг касбни тугри танлашларини таъминлашда, амалга оширилаётган илмий-техник узгаришларда ва технологик жараёнларда доимий равишда амалга оширилаётган янгиликларда тезкор харакат цилиш цобилиятини шакллантиришда мухим роль уйнайди.

Замонавий мактабларда технологик таълим фан асосларини уцитиш жараёнида биринчи навбатда техник - математика, физика, кимё, биология, география ва бошца бир цатор фанларни урганишда талабалар замонавий энг мухим тармоцлари асосидаги жараёнларнинг илмий тамойиллари билан танишадилар. Ишлаб чицариш, уларни замонавий ишлаб чицариш технологияси ва ташкил этиш сохасидаги билимлар билан жихозлаш, шунингдек, махсус мехнат таълими жараёнида амалга оширилади.

Уцув дастурига академик фан сифатида киритилган технологик таълим I синфдан бошланади ва 1-УШ синф уцувчиларига техник, цишлоц хужалиги ва маиший мехнат сохасида хаётда зарур булган билим ва куникмаларнинг бошлангич доирасини беришга, уларнинг техник тафаккурини ривожлантиришга, дизайн цобилиятлари, умумий иш маданиятини тарбиялаш. Умумий уртатаълим мактаб уцувчиларини уцитишдаги мухим технологиялардан бири замонавий ишлаб чицариш фаолиятининг умумий тамойилларини тушунишга асосланган мехнат куникмаларини эгаллашга ургатишдир. Ушбу билимлар эса умумий ва технологик таълим асосида берилади.

Мактабда ёки махсус ишлаб чицариш амалиётида амалий машгулотлар шаклида утказиладиган илмий-техник семинарларда иштирок этиш катта ахамиятга эга.

Ижодий техник тафаккурни ривожлантириш муаммоларини самарали хал этиш учун талабаларни турли хил техник ижодкорлик ва дизайн турларига жалб цилиш мух,имдир.

Ушбу турдаги машгулотлар амалий машгулотлар жараёнида хам, синфдан ташцари ишларда хам - хар хил турдаги техник тугараклар ва булимларда, мактабни техник цайта жихозлашни амалга оширишда булиши мумкин: синф хоналарини замонавий техник воситалар билан жихозлаш, автоматлаштирилган дастурлаштирилган уцув машгулотлари, тил лабораториялари яратиш, мактаб радио марказини урнатиш. ва х.к.

Касбни тугри танлаш - инсон турмушида мух,им цадамдир, ёш авлоднинг бутун хаётидаги муваффацият куп жихатдан касбнинг цанчалик тугри танлашига боглиц.

Касбни тугри танлаш хар бир мактаб уцувчисининг объектив важларига, цизицишларига, майлига, цобилиятига ва имкониятларига мос булиши учун унинг соглигини, узлаштиришни ва хиссиётларини хисобга олиш лозим, булар ижтимоий фойдали ва унумли мехнатда хаммадан кура купроц царор топади ва намоён булади.

Одам бажараётган ишларига ижодий муносабатда булиб, мехнат унумдорлигини доимо ошириб борса, танлаган касбини зур цизициш билан цараса, уз ишининг ижтимоий ахамиятини тушунса, унинг цобилиятлари мехнатда такомиллашиб борса, ушандагина у мехнатдан цонициш хосил цилади ва хурсанд булади, бундай холда хар бир шахс жамиятда энг куп наф келтиради.

Мана шу айтилган гапларидан касб танлашнинг гоят мух,им ижтимоий ахамияти мавжуд. Агар инсон шугулланаётган касбини яхши курса, эъзозласа бундан у хурсанд булади, ;они;иш хосил килади, зур ташаббус курсатади, толи;май мехнат унумдорлигини оширади.

Мактаб укувчиларнинг касб танлаши онгли зарурият булиши ва айни ва;тда жамият манфаатларига мос булиб тушиши, йигит ва кизларнинг камолот йулида шахсий муддаоларини кондириш лозим. Бунинг учун юксак даражада маълумотли булиш зарур, хозирги асримизда бундай маълумотсиз фан-техника илдам тара;;ий этиши мумкин эмас. Умуммехнат ва махсус малакаларни, касбга булган ;изи;ишларини шакллантиришнинг бундай имкониятлари обеъктив заминга эга булиб, во;еликда хар куни амалга оширилмокда. Саноат тез ривожланганлиги, ;ишло; хужалигини механизат-циялаш ва электрлаштириш борасида катта ;адамлар ;уйилганлигини илм-фан, техникаси ва маданиятини юксалтириш сохасидаги муваффа;иятлар бир томондан, ёшларнинг ;изи;ишларига ва ;обилиятларига мувофи;, иккинчи томондан хал; хужалиги талаб-эхтиёжларига асосан касб танлашлари учун амалий жихатдан чекланмаган имкониятлар яратди, умумий таълим мактабида мехнат политехника таълими шароитида касбга йуналтириш муаммосини ижобий хал ;илиш учун шарт-шароитлар мавжуд.

Ёш авлодда мехнатга ижодий муносабатда булишини тарбиялаш мухимдир. Ижодкорлик инсон фаолиятига умуман хос нарсадир. Цобилиятларини хар томонлама камол топтириш учун имконият мавжуд булади, чунки болалар ёшлигидано; мехнатга ;изи;иб ;оладилар улар уз уйинларида ота-оналарига, теварак-атрофдаги кишиларга та;лид ;иладилар, уларнинг мехнат харакатларини такрорлайдилар. Фаолиятга ана шу ёшдаё; хаммабоп мехнат малакаларини сингдириш учун ;улай омил булиб хизмат килади.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ:

1. Мирзиёев Шавкат Миромонович - Тан;идий тахлил, ;атъий тартиб-интизом ва шахсий жавобгарлик - хар бир рахбар фаолиятининг кундалик ;оидаси булиши керак. Мамлакатимизни 2016 йилда ижтимоий-и;тисодий ривожлан-тиришнинг асосий якунлари ва 2017 йилга мулжалланган и;тисодий дастурнинг энг мухим устувор йуналишларига багишланган Вазирлар Махкамасининг кенгай-тирилган мажлисидаги маъруза, 2017 йил 14 январь. - Тошкент: "Узбекистон", 2017. - Б. 104.

2. "Мактабгача педагогика". Тахрир В.И. Ядешкова Ф.А. Сохина "Таълим", Москва, 1978.

3. Ш.С. Шарипов "Касбий педагогика" (методик кулланма) - Тошкент ТДПУ, 2006.

4. Р.А. Мавлонова, М.Т. Сатбаева "Мехнат у;итиш методикаси" - Тошкент Ношир нашриёти, 2013.

5. Ш.С. Шарипов, Н.А. Муслимов, О.А. Цуйсинов "Мехнат таълими у;итиш методикаси, касб-танлашга йуллаш" (у;ув кулланма) - Тошкент, 2014.

6. Ю.А. Конаржевский Педагогический анализ учебно-воспитательного процесса и управление школой. Москва, Ч-1, 1997.

7. "Касбий фанлар методикаси" маънавий-маърифий, илмий методик журнал.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.