CC BY
2
ТАЦРИЗ .КИТОБИЕТ ОБЗОРЫ.РЕЦЕНЗИИ SURVEYS .REVIEWS
ТДУ 82
DOI:10.51844-2077-4990-2022-2-223-229
БА СУРОFИ Нуров Нурали Норович, доктори илмуои Х,АЦИК,АТИ МАЪНО ДАР филология, профессор, муовини директори ШЕЪРИАСИЛ Пажууишгоуи илмию тадцицотии илмуои цомеашиносии МДТ "ДДХ ба номи акад. Б. Гафуров (Тоцикистон, Хуцанд)
В ПОИСКАХ Нуров Нурали Норович, доктор филологических ИСТИНЫ СМЫСЛА В наук, заместитель директора НИИ социальных СВОЕОБРАЗНОЙ ПОЭЗИИ наук ГОУ «ХГУ имени акад.Б.Гафурова»
(Таджикистан, Худжанд) IN SEARCH OF THE TRUTH OF Nurov Nurali Norovich, Dr. of Philology, MEANING IN PARTICULAR POETRY Professor, deputy director of the Scientific and
Research Institute of Sociological Sciences under the SEI "KhSU named after acad. B.Gafurov (Tajikistan, Khujand), E-mail: nurali74@mail.ru
Вожа^ои калиди: Суруш, дафтари шеър, газал, шеъри суннати, шеъри нав, навпардози, таркибсози, тасвирофарини, уунари шоири, тарзи тоза, маъни, андеша
Дар мацола мацмуаи ашъори шоир ва фаруангнигори тоцик Абдуцаббори Суруш "Ишц аз суи Худост" (Хуцанд, 2019.-176 с.)нацду барраси шудааст. Муаллиф дар цараёни муаррифи ва баррасии китоб бар ин натица расидааст, ки Абдуцаббори Суруш яке аз шоирони пешгоми шеъри имрузи тоцик ба шумор меравад, ки чи дар цолиби суннати ва чи дар шеъри нав тозакорщое аз худ ба зууур расонидааст, ки он пеш аз уама дар офариниши маъно, шеваи тозаи баён, тасвирсози, бозтоби андешауои фалсафи, ицтимои, тацаддуд дар цолибу сохторуои шеъри цилвагар аст. Дар заминаи таулили афкори донишмандони муосир, ки бархе замони газалро ба поёнрасонида унвон кардаанд, муаллифи мацола дар асоси газалуои дар мацмуаи мазкур воридшудани Суруш собит намудааст, ки газал дар шеъри имрузи тоцик тозагиуое дар офариниши маъно, цойгузинии тасвиру таркибуои тоза ру ба тацаддуд дорад ва сурудауои ин шоири тозапайгом бозгуи уацицати ин амр ба шумор мераванд.
Ключевые слова: Суруш, сборник стихов, газель, традиционная поэзия, новая поэзия, новаторство, словосочетания, смыслотворчество, поэтическое искусство, новая манера, смысл, мысль
В рецензии рассматривается сборник стихов таджикского поэта Абдуджаббора Суруша "Любовь от Бога" ("Ишц аз суи Худост"). В ходе рецензирования книги автор пришел к выводу, что Абдуджаббор Суруш является одним из ведущих поэтов современной таджикской поэзии, который как в традиционном, так и в новом стиле внес свои уточнения, заключающиеся, прежде всего, в создании смысла, свежего стиля выражения, в образности, отражении философских, социальных идей, обновлении в закономерностях и структуре поэзии. Анализируя мнения современных ученых, которые назвали эпоху газели завершенной, автор статьи на основе газелей, вошедших в данный сборник Суруша, доказал, что газели в современной таджикской поэзии имеют новшества в создании смысла, замене новых образов и композиций, а сам поэт передает красивым слогом правдивые мысли.
Key words: Surush, collection ofpoems, ghazal, traditional poetry, new poetry, innovation, phrases, meaning creation, poetic art, new manner, meaning, thought
The review dwells on the collection of poems by the Tajik poet - Abdujabbor Surush "Love from God" ("Ishv, az sui Khudost"). In the course of reviewing the book, the author comes to the conclusion that Abdujabbor Surush is considered to be one of the leading poets of modern Tajik poetry, who, both in the traditional and in the new style made his own clarifications consisting primarily in the creation of meaning: fresh style of expression, imagery, reflection of philosophical, social ideas, renewal in the patterns and structures of poetry. Proceeding from the analysis beset with opinions of modern scientists which called the era of ghazal finished. Designing on the premise of ghazals included in this collection he proves that ghazals in modern Tajik poetry possess innovations in creating meaning of replacing new
images and compositions. The relevant new poet is the narrator of the truth of the relevant affairs. The poetry of the eloquent poet Surush is considered to be the truth of this saying.
Шояд аз азал вожаи шеъру шоир ва ишку ошик канори хам будаанду бо хам будаанд. Хдрчанд мо ба суроги таърихи хузури аввалин шеър меравему онро ба ину ону фалону фалон мансуб медонем ва боз хам барои донишчуён дар посухи пайдоиши шеър ва нахустин гуяндаи он ба чустучуи ведахову "Авасто"-ву готхои Зардушт меравем ё гохе ба худ мегуем, ки шояд Маншури Куруш хам намунае аз шеъри сапед будаву баъдан мерасем ба Бахроми Гуру Абухафси Сугдиву устод Рудакй, аммо дар асл тафсири шеър ва чигунагии асли зухури он хам шарху баёни ин байти Мавлонои Ч,омист:
Пеш аз он рузе, ки гардун хоки одам месиришт, Ишц дар обу гилам тухми таманнои ту кишт.
Шояд нахустин харфе, ки Хдзрати Инсон ба забон овард, аввалин шеъри башарият буд, зеро чун гуфтаанд, ки чон ба тани хокии инсон танхо зери навозиши ной ва танини мусикии он, ки ба кавли Мавлоно аз чудоихои шикояткунон ворид гашт ва инсон хастй пайдо кардаву аз хузури хеш дар чахони омадшуд паём дод. Гуянд нахуст атсае заду садо баровард ва салом дод,ба сапеда, ба дарахту оина ва харчй кабл аз у хаст шуда буд дар шаш рузи нахустини офариниш. Ва аввалин саломи Инсон ишк буд ва шеър...
Чун шикоят аз чудой, асли ишк хаст, худ зеботарин шеър хам хамин аст, ки хамеша дилхои инсонро ба ёди У мебарад. Диле,ки аз азал Ишкро армугон овардааст ва он садо хам аз андаруни хамон найе танин меандозад, ки харифи хар ки аз ёре буридааст, мебошад. Чун дил махзари оинаи тачаллои Уст ва ба кавли Мавлонои бузург:
Худои Азза ва Цалл гуфт нагунцидам, Даруни арзу само, цуз ки дар дили инсон.
Пас агар ишку шеър бо хамаанд, харду хамонеанд, ки пеш аз сиришта шудани хоки Одам хамрох бо он ду харф, ки асли калимаву шеър низ хамон аст, яъне кофу нун ба дили инсон рох ёфтанд. Бархак, Бедил хам хамин матлабро дар назар дорад, ки
Х,ар дил набарад чошнии доги му^аббат Ин оташи беранг насузад х,ама касро [ 1, c. 192].
Шоири муосири точик Абдучаббори Суруш хам дар давоми рохи шинохти хамин хакикати ишку шеър аз ин чодаи бузурги бузургони гузаштаи мо омадааст, то ин пайрахаи худро ба самти рушани маърифати шеър фатх кунад ва барои мо дар вурудгохи ин тарикат харфи бисмиллохи хешро бо чумлаи кутоху муъчаз ва шоирона баён мекунад, ки "Ишк аз суи Худост".. Ва паёмашро барои насли фардо боз хам дар хачми хамин се харф тафсир месозад:
Бар одами фардо дуруди ман ишц аст...
Дафтари ашъори Суруш бегумон пайрахаи тозаи дигареро аз ин шоир муаррифй мекунад. Каломи Суруш дар хар мачмуаи шеъри у ба кавли Бедил либоси тачаддуд ба бар дорад. Аз "Фарёди силсилаи хомушй" то "Симоби махбус" рохе дигаргунаро тай мекунад, ки хосили кушоишхо, маърифату шинохтанхои худи уянд ва баъдан дар "Салиби сафед" мусофират мекунад пушт ба пушт то Хдзрати Инсон ва аз он ба горхои сокити асотир. Агар бихохем ба шеъри сапеди имрузи Точикистон бахои сазовор дихем, бегумон хамин мачмуи "Салиби сафед" яке аз мачмуахоест метавон бар пояи он дар шинохти шеъри нав сухан кард, ки аллакай сохибназарон бар он бахои худро додаанд. Баъдан дар "Чдзираи танхой"- у "Дарахт, сапеда ва оина" шеваи дигарро пеша мекунад ва боз хам дар чустучуи роху равиши хосаи хеш аст. Аммо дар ду мачмуаи охираш, ки яке бо номи "Фарёди ёдхо" ва дигаре "Ишк аз суи Худост" хам дар шинохти хакикати зиндагонй ва аслу мохияти он, хам шеваи нигаришу нигориши Суруш дигаргуна аст. У дар ин фосила дар миёни рохест, ки варо ба сарманзили максуд ё ба таъбири орифон хафтшахре мебарад, ки поёни он хамон ишк аст. Яъне хамон асолати шеър. Суруш ин харфу хадафро хануз дар мачмуи "Фарёди ёдхо", вакте ки дар нишемангохи вуруд ба табакаи дигаре аз хафтошёни шеър карор дорад, чунин тафсир мекунад:
Вацте сухан дар ишц мепечад, сухан ишц аст, Мазмуну маънои тамоми шеъри ман ишц аст [7,с.7]
Мисраи дувуми ин байти матлаъ тафсири комили хар ду мачмуаи ашъори Суруш аст. Вакте ба чахони ин сурудахои саршор аз шинохти хакикати ишк, рохи вуруд пайдо мекунем, дигарбори ба хакикати ин сухан итминон хосил хохем намуд. Вокеан, хар харфу хичо, хар сатру хар байт ва хар шеъри ин мачмуа саршор аз шароби ишканд ва эхсоси самимонаи баёни "дуст доштан" дар оинаи ин калом тачаллй дорад. Шояд шеъре дар ин мачмуахо бидуни вожаи Ишк
натавон пайдо намуд. Хофиз агар ба рузгори хеш моро хидоят дода 6уд, ки бояд чашми б асирати хешро боз кунему ба хамаи зарроти чашм бо чашми ишкшинос назар афканед, чун ламаъоти офтоби ишк дар хама чои олам мучассам аст ва дар хар зарра метавон тачаллии хуршедр о мушохида намуд:
Хама кас толиби ёранд, чй хушёр чй маст, Хама цо манзили ишц аст, чй масцид чй куништ [9]. Суруш аз ин хидоятномаи Хофиз барои худ чароге ба даст мегирад, то фаротар биравад ва аз озмудахояш дар рохи ишк ва тачрибаи андухтааш харфи бовар ба забон оварад. Ин аст, ки y аз андаруни дунёи ишк, ки тарики сидку ихлосу бовар рах кушодаву ба кашфу маърифати он расидааст, сухан мекунад:
Вацте касеро дар диёре д$ст медорй, Боду хавову обу хоки ин ватан ишц аст... [7, c. 7]. Оре, ин хамон диёрест, ки Суруш бо бовар ба ояти аз суи Худо нозилшуда будани дуст медорам, ба он рах кушодааст. Аз ин ру, хатто вакте саропо вучуди вай аз дарди дилу дарди сару тан месузад, дар мачмуи ин хама ранчу дардхо низ тачаллои лутфу инояти Хазрати Ишкро мешиносаду боз хам ба будани он харфи шукр ба забон меоварад, чун y ба мисли Абулмаъонй ба ин бовар хаст, ки "чу шабнам сар ба мухри ашк меболад нигох он чо":
Дар лолаи дил баски печаквора мепечад, Дарди дилу дарди сару дарди бадан ишц аст [7,c. 7]. Суруш дар нахустин шеър, ки хамноми мачмуаи уст, яъне "Ишк аз суи Худост" бовар бар ин харфи хешро, ки фарози хамаи бовархост, тафсир мекунад. У ба ин нукта эътимод дорад, ки:
Д$стат медорам!
Ояте хаст, ки аз с$и Худо дар дили мо меояд, Ва зи лабхо ба хаво мепечад То хаво низ пур аз замзамаи Ишц шавад ва хаворо шунавад ёр ва г$яд: Д$стат медорам!
Ва хаворо бикашад низ нафас ёр ва г$яд Д$стат медорам! [7,c.3] Суруш ба ин харфи хеш ба пояи тачрибахои бузургони гузашта ва фаротар аз хама санчидахои худ бовар дорад ва хонандаи худро хам талкин мекунад, ки бояд ба иноёти Худо эътимод намуд, яъне ишк ояте аз файзи илохист. Манзур аз бовархои Суруш ба тачрибахои бузургони пешини мо хамон нукотест, ки каблан ишорат рафт, ба чанбаи улвй доштани Ишк дар паёми пешиниён, яъне чун Хайём, ки хуршеди сипехри безаволй хондаву Мавлоно, устурлоби асрори Худо шинохтаасту устод Лоик шуълаи субхи саодат. Ва устод Фарзона бо таъкид ба хузури Ишк аз азал "ман омадам, ки гуям ишк аст миллати ман...." гуфтаанд. Суруш хам бо хамон бовар бар инояти Илохй будани Ишк онро чун хун дар рагхои вучуди инсон мешуморад, ки мавчи садо мешаваду ба хаво мепечад. Ин садоест, ки дар тафсири шоир дилро ба дил мепайванд ва аз ё аз диле мехезад, то бирасад бар дили дигар ва боз хам гуяд "Дустат медорам". Дар каломи суханвар ин садо харфи оддй нест, балки мавчи садоест, ки аз гайб меояд ва аз лабхои азизони Худо хохад рехт. Пас, боз хам бовари шоир бар хамин паём чилва мерезад, ки на хар дил саодати тахаммули ин бори амонати Ишкро тачриба мекунад ва аз файзи он мачзуб мегардад:
Дустат медорам!
Ин каломе нест- ин мавци садоест зи гайб, Ки зи лабхои азизони Худо мерезад! Хар забоне, ки цудо аз дилу цон аст-Дастгохи сухани шайтон аст. Ва ягон ахримане хец намеёрад гуфт: Дустат медорам! [7,c.3] Ин маънй, ки тафсири кудсияти Ишк дар он чилваи равшан дорад, дар шеъри дигар аз шоир бо номи "Ишки хамеша осмонист"бо шевае дигаргуна тафсир шудааст. У хамеша бар хамин бовар хаст ва ин эхсоси равшан ба кумакаш дар тафсири ин оёти ишк меояд, ки хар кас сазовори ин лутфу иноёти Кирдугор нест ва агар Ишк бимурд, пас аз он заминист ва агар хамеша зинда мемонад, он баринй ё осмонист:
Ширини ман! Мухаббат аз осмонхост Х,ар кас сазои мехру лутфи Худо нест, Ишце, ки зуд мирад, ишци заминист, Ишце, ки зинда мемонад, ишци осмонист [7,c.6] Яке аз тозагихои равиши суханвар дар ин мацмуаи у офариниши образи мухотаб аст, ки бо мурочиат ба у хама андешаву афкори ирфониву фалсафй, матолибу маъонии рангину чаззоби шоирона, андешахои ичтимой, дар умум харфхои дили хешро шоирона тафсир мекунад. Ширин хамоно Шохинаботи Хофиз барои Суруш аст, ки ба гуши вай хдма хадиси хешро, ки косили дардхои андарунии у аз шинохти ичтимоъ, фалсафаи зиндагй, ха;и;ати вучуди инсон дар руи замин ва амсоли ин ба шумор мераванд, фаро мерезад. Ширин аст, ки Суруш дар оинаи вучуди у фаязони Илохй будани Иш;ро шинохтааст ва равзанахое аз хар су ба тафсири Сураи Иш^ кушодааст, яъне "Дуст медорамат", -ро паёми гайбй ва оёте улвй фахмидаву шунидааст, ки ба дили у ва хар ки эътимоду хулус ба ха;и;ати эъчози Иш; дорад, чой гирифта. Чун Ширин хам хамсухбату хаминишинй гайбй ва хамон маъшу;и ормонист, ки барояш паёми Иш;у шеърро аз гайб меоварад. Ва эъчози хамин паёми саршори иш; шеър аст барои устод Суруш. Ин ха;и;атро худи у шоирона тафсир мекунад:
Эьцози Ишци дилнишину дилрабои туст, Мазмуни шеьри шоири искодарй, Ширин [ 7, c. 42] Унсу хамнишинии гайбй бо Ширин аст, ки гохо дар як шеър Суруш чандин мавзуъ ва чандин нукоти зиндагонии имрузро тафсир мекунад ва ин шеваи баён мисоли онест, ки гуё шоир дидаву шунида ва маърифату бардошти хешро ба мухотаби хеш на;л мекунад. Дар ум;и ин гуфторхо нукоте мармуз дар шинохти ичтимоъ ва мушкилоти зиндагонии инсонхо шарху тафсир мешаванд. Масалан, ва;те дар шеъри "Эй кошкй, парранда меубудам" Суруш мефармояд:
Медонй? Эй Ширини ман, Ширин! Дар мошини танги мусофиркаш заие гамнокро дидам,
Эхсос кардам, ки дилаш аз дард меларзад... Шояд мухоцирбаччаяшро ин зани бечора ёд овард? Дар куча дидам... дар канорирох як охирин барги дарахте хам зи боди сард меларзид... [7,c.9] Ин чо ха;и;атхое аз зиндагонии чории мо тасвир ёфтааст, ки бо шеваи хоси шоирона шарху тафсир ёфтаанд. Суруш аз чехраи гамноки як зани дар мусофиркаш нишаста нахуст мехохад ба даруни вай рох кушояд ва бо шеваи хеш дардхои уро тафсир кунад, яъне шояд ба ёди фарзанди мусофири хеш афтодааст. Ба тафсири ин андешахо низ уро хамон ёду хаёли мухотаби гайбиаш мекашонад ва шояд барои хамин хам ормони паранда будандро дар худ мепарварварад, то парида ба суи лонаи он мухотаби гайбии хеш биравад. Вале хамоно боз хам дар нигохи шоиронаи Суруш ларзиши охирин барги дарахт аз бори сарди ха;и;ате аз зиндагонии инсонхо тафсир мешавад, яъне хузури тирамах ё фарчоми он ва фарорасии айёми сардихо, ки хамагй шорехи хузни дарунии инсонхоянд. Дар канори образи мехварии шеъри Суруш, дар анвоъи шеъри сапеди вай хузури чанд нафари дигарро дар ин суруда ба мушохида мегирем, сар карда аз зани махзуни шояд ба ёди писари мухочираш афтода, духтаре, ки ашк мерезад шояд аз аввалин шикаст дар рохи Иш; ва парандае, ки шоир дар орзуи ба он шабех шуданро ба дил мепарварад. Дар хузури хар яке, ки ба асоси мушохидахои шоир аз хиёбони зиндагонй ба кучахои хаёли вай ва аз он ба ;аламрави шеъри вай рах меёбанд, ха;и;атхое аз зиндагонии чории инсонхо тафсир мешаванд. Аммо дар фарчом худи Суруш ха;и;ати ин амри шоиронаи хеш эътироф мекунад, ки: Ширини ман, Ширин!
Дар харфхои ман ишоратхои мармузанд, Мазмуни рамзу розхои харфхоямро ту медонй...
"Эй кошкй парранда мебудам!" — нидое хаст ирфонй -рамзе, ки дорад дар багал сад дарди инсонсузи инсонй... [7,c.9].
Bокеан, хамин хисси паранда будан дар шеъри Суруш, ки ба маротиб такрор мешавад, тафсиргари садхо рамзу рози зиндагонии инсонист, зеро гохе, ки хузн рузгори одамиро ихота мекунад, уро беихтиёр иштиёки паранда будан фаро мегирад, то биравад ба гушахое аз б олот арин ш охахои дарахт, то бо замоне дар куи танхой бо хештан бошад. Аммо гохи дигар вокеан Ишк аст, ки инсон мехохад ба хотири висоли ёр паранда шавад, то ба хафтумин шахри Ишк, канори тирезаи хонаи Лайлои худ биравад. Гахе дигар ба хотири он паранда будан мехохад, ки парвоз кунад чун парандахои мухочир, то ба дидори азизони дар мухочират будаи хеш бирасад ва амсоли ин...
Албатта, рочеъ ба ин шевахои шинохти Суруш ва тачрибахои тозаи y дар шеъри сапед ва тафсирхои чандгонааш дар ояти Ишк ва хакикати он харфи зиёд метавон ба забон овард. Баробари ин, равиши маърифатхояш аз пахнои зиндагонии имруз ва баёноти матолиби мухими ичтимой, бозтоби афкори фалсафй, дарки хакикатхои руз тавассути таркибсозихои шоирона, тасвирхои чаззоб ва фаротар аз хама эчоди образхои тоза сурат гирифтаанд, ки хамагй нигариш ва нигориши дигаргуна, сабки шевои баёни суханварро тавзех медиханд.
Нуктаи кобили таваччухи дигар дар каломи Суруш боз хам тачрибахои навини хунарии y дар каволиби шеъри суннатй ба шумор меравад. Зимни мутолеаи Fазалхои дар ин мачмуа чойгирифта, нахуст ба ёди он мабохисе афтодам, ки солхои шастуму хафтодуми асри гузашта дар адабиётшиносй рочеъ ба наву кухнагии жанри Fазал ба миён омада буд ва баъдан як гурух аз шоирони навгарои кишвархои форсизабон низ хамин эътикоди хешро бо хар роху шева баён доштанд. Дар адабиётшиносии точик ин бахс харчанд аз "Мактуби кушода"-и шоир Fаффор Мирзо, ки дар хафтаномаи "Адабиёт ва санъат" аз 10 июли соли 1986 ба чоп расид, OFOЗ шудааст, вале дар хавзаи адабиёти муосири кишвархои форсизабон шояд пештар шуруъ гардида. Ба хар хол, яке аз шоирони навгаро Ахмади Шомлу муътакид буд, ки 'Тазал шеъри замони мо нест" [8,c.63] Устоди шеъри муосир Нодири Нодирпур харчанд ба човидонагии Fазал эътимод дорад, аммо ишорат мекунад, ки "Даврони газал саромадааст, аммо Fазал човидон аст" [8,с.63]. Шоири маъруфи Fазалсарои муосири Эрон Симини Бех,бах,онй, бошад, назари хешро дар ин маврид чунин баён доштааст: "Ба назари ман, мушкили Fазали имруз таклид аст. Мух,тавои газали имруз бояд завобити газали кадимро ба дасти фаромушй биспорад" [8,с.63]. Bокеан, хамин бахши поёнии ин андешаи Симин кобили истикбол аст ва бегумон аллакай аксари шоирони муосири мо чун Муъмин Каноат, Лоик Шералй, Бозор Собир, Гулназар, Фарзона, Низом Косим, Мухаммадалии Ачамй, Озарахш, Давлати Рахмониён, Озар ва дигарон ин назарро собит карданд, ки дар Fазал хам метавон сухани тоза гуфт ва харгиз ин навъи суннатии шеър кухан шудан надорад. Суруш хануз дар мачмуахои каблии хеш, аз чумла китоби "Салиби Сапед" тавассути корбурди анвоъи камистифодаи авзони шеърй тачрибахои тозае дар ин навъи шеъри суннатй ба анчом расонида, ин назарияро собит сохта буд, ки вокеан метавон ханузам дар навъи Fазал ибтикороте анчом дод. Баробари ин, дар Fазалхои шоир рухи замон ва зиндагонии чории мо низ навъе тозагии ифодаву баён ато кардаанд. Аз ин кабил тачрибахои дигаргуна дар ин мачмуа низ ба мушохида мерасад, ки ба равиши тозаи дар ин росто пешгирифтаи шоир таъкид меварзад. Ба як намуна аз ин навъ тачрибахои тозаи Суруш дар Fазал ручуъ мешавад:
Ошицтар аз Мацнун биё!"хои туро ман д$ст медорам. "Бе ман марав бар хар куцо!" хои туро ман д$ст медорам. Медонам, эй Ширини ман, метарсй аз андешаи дурй, "Харгиз машав аз ман цудо!" хои туро ман д$ст медорам. Вацте Худо нохост месозад маро аз чашми ту пинхон, "Охир чаройй камнамо?" хои туро ман д$ст медорам. Вацте ки мег$ям "туй аз ман, манам аз ту, Худо шохид!" "Шукри Худо -шукри Худо!"хои туро ман д$ст медорам.... [7,c.5].
Агар тачрибаи Суруш дар яке аз бахрхои камозмуда агар аз тозакорихои y махсуб ёбад, аз назари дигар корбурди як навъ равиши мукола хам сабки баёни Fазалро чаззоб гардонидааст. Ин усули нигориш имконият додааст,ки таркибхои нодири махфуз дар фарханги мардумиро шоир ба хадде шоирона ба кор гирад, ки онхо назокати сухани Сурушро тахким бахшиданд. Ин чо аз таркибхои "Бе ман марав бар хар кучо", "охир чарои камнамо", "Худо шохид"? "Шукри Худо" ва амсоли ин дар шумори чунин таъбирхое карор доранд, ки харчанд бар пояи муколамахои шоир бо мухотаби хеш ба каламрави шеър куч бастаанд, аммо хамон назокату
чаззобияти дар фарханги мардумй доштаи онхо низ дар таркиби Fазал бо шевае нотакрор хифз шудааст.
Дар баробари ин, Суруш дар ;олиби вазнхои рубой ва дубайтй низ Fазалхои чаззобе сурудааст, ки навъе тачрибахои тозаи шоиронаи уро тафсир мекунанд. Аз чумла, ин Fазал, ки аз OFOз сабку вазни рубоиро ба хотир меоварад, саршор аз назокатхои хос хам дар вазну оханг ва хам шеваи нигориш махсуб мешавад:
Пур гашта эи доги гам птлачаи дил, Холй нашуд аз алам птлачаи дил. Ширини ман! Aз рузи азал санги цазо Бишкаст ба сад ситам птлачаи дил. Киштичаи намкашидаро мемонад, Дур аз ту кашида нам птлачаи дил. Ширини ман! Ох, мо ба ду дасти адаб Додем ба дасти гам птлачаи дил. Чун менигарам, катиба аз хун дорад, A.j дасти ту, эй цалам, птлачаи дил [ 7, c. 89]. Дар баробари чунин тачрибахои шоирона ин чо корбурди ибораи "пиёлачаи дил" дар ма;оми радифи он аз хар чихат шеваи баёни онро пуртаъсир ва чаззоб гардонидааст. Ин чо низ хамон назокати усули ифода дар фарханги мардумй, ки шоир онро бо сабки шоирона махфуз доштааст, ба чилва омада. Хамзамон, таркибхои "киштичаи намкашида", "нам кашидани пиёла", "бо ду дасти адаб ба Fам додани пиёлачаи дил" ва амсоли назокати сабки сухани ва равиши баёни шоиронаро афзудаанд. Ч,олиб он аст, ки хамон таъбири маъруфи Ч,оми Ч,амро, ки дар шеъри ирфонии мо тимсоли дили инсони ориф медонанд, Суруш бисёр шоирона ва бо риояи таносуби нодири сухан ба кор гирифтааст:
Ман дар ту фигони Ишкро мебинам, Эй нусхаи Цоми Цам - птлачаи дил! [7, c.89]. Аз ин ;абил тачрибахо дар анвои шеъри суннатй, ки дар сурудахои шоир дар ин мачмуа ба чашм мерасанд, ин чо бештар аз ин метавон тафсир кард. Хатто бо канори хам овардани чанд рубой ё дубайтй, ки аз диди бофти маъной ва FOявй ба хам пайванди ами; доранд, эчоди навъе шеъри чахорпора хам дар шумори ин тачрибахои шоирона ;арор доранд, дигар аз тозакорихои каломи Сурушро ба чилва меоварад. Ин чо метавон садхо таркибхои тозаи шоиронаро аз ин шоири навгаро баршумурд, ки дар батну матни ашъори нави шомили ин мачмуа ;арор гирифтаанд ва чун ин мавзуъ дар навиштае дигар аз ин чониб муфассал баррасй шудааст, ручуи дигарбора ба онро чоиз нашуморидем. Вале ишорати хамин нукта кофист, ки дар хар мачмуаи устод Суруш яке аз равишхои муайянкунандаи тозакорихои шоир ручуъ ба офариниши таркибхои нави шоирона ва хосатан дар ин мачмуа корбурди вожагони зебову нодири роич дар фарханги мардумй ба шумор меравад, ки албатта кори пажухише чудогона ба шумор меравад.
Дар умум, бо мутолеаи китоби нави Суруш "Иш; аз суи Худост", ки бегумон онро тафсире аз Сураи иш; хам метавон унвон намуд, ба ин нукта дигарбора эътимоди мо хохад афзуд, ки у шоирест, ки харгиз харфу хадиси гузаштаи худро такрор намекунад ва агар гохе такрор хам ба назар расад, он аз дид ва равзанаи дигар аст, ки бояд ба сyроFи ха;и;ати маънои он ба тархи вожаву таъбирхо ва шеваи баён жарфтар фуру рафт. Суруш хамеша ба сyроFи сухани тоза аст ва чахони андеша, фарохнои нигохи шоиронаи вай мунхасир ба як фазову замони махдуд нест. Гузаштаро метавонад ба имруз бипайвандад ва имрузро ба фардо ва фардоро ба фардохои дигар. Мехвари ин хама иртибот паёмхои саршор аз тафсири Иш;и лоязолии Уст. Баробари ин, мутолеаи ин мачмуа моро ба шинохти ин ха;и;ат итминон мебахшад, ки шеъру иш; хар ду атияи илохй хастанд ва шоирй хам лутфе аз Кирдугор...
ПАЙНАВИШТ:
1. Бедил, Мирзо Абдул;одир. Нусхаи илмй-инти;одии Fазалиёт. Ба эхтимоми Абдулваххоби Фоиз. Ч,.1. / Мирзо Абдул;одири Бедил.-Рутердом [Нидерландия]: ISKAMP printing, 2018.740 с.
2. Гулназар.Лоике чун Лоик;е / Гулназар.- Душанбе: Сурушан, 2000.- 82с.
3. Суруш. Фарёди силсилаи хомушй/Суруш. -Хучанд: Хуросон, 1997.-112. с.
4. Суруш. Салиби сафед/Суруш. -Хучанд: Наргис, 1999.-188 с.
5. Суруш. Симоби махбус/Суруш.-Хучанд, 1998.-87 с.
6. Суруш. Фарёди ёд^о/Суруш.- Хучанд: Нури маърифат, 2018, -152 с.
7 . Суруш. Ишк аз суи Худост/Суруш.- Нури маъифат, 2019. - 176 с.
8. Хдмроев, Равшанкул Замонович. Поэтикаи ашъори Гулназар. Диссертатсия барои дарёфти дарачаи илмии номзади илмх,ои филологй/ Р.З. Хдмроев- Душанбе: 2019.- 191.
9. Шерозй, Хофиз. Девон. Тахияи матн аз Шарифмурод Исрофилниё / Хофизи Шерозй.-Душанбе: Адиб, 2015.- 480 с.
REFERENCES:
1. Bedil, Mirz Abdulqadir. Scientific-critical version of ghazals. According to Abdul Wahhab Faiz. -V.1. / Mirzo Abdulqadir Bedil. - Routerdom [Netherlands]: ISKAMP printing, 2018. - 740 p.
2. Gulnazar. Like a flower / Gulnazar. - Dushanbe: Surushan, 2000. - 82 p.
3. Search. Scream of silence series. - Khujand: Khorasan, 1997. - 112. p.
4. Search. White cross. - Khujand: Nargis, 1999. - 188 p.
5. Search. Imprisoned mercury. - Khujand, 1998. - 87 p.
6. Search. Cry of memories. - Khujand: Light of Enlightenment, 2018. - 152 p.
7. Search. Love is from God. - Khujand: Light of Enlightenment, 2019. - 176 p.
8. Hamroev Ravshankul Zamonovich. Poetics of Gulnazar's poems. Dissertation for obtaining the scientific degree of candidate of philological sciences. - Dushanbe, 2019. - 191.
9. Shirozi, Hafiz. Divan: prepared by Sharifmurod Isrofilniyo / Hafiz Shirozi.- Dushanbe: Man-of Letters , 2015. - 480 p.
