Научная статья на тему 'УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ ТИЗИМИДА ПЕДАГОГИК ТАЪЛИМ ИННОВАЦИОН КЛАСТЕРНИНГ ЗАРУРИЯТИ'

УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ ТИЗИМИДА ПЕДАГОГИК ТАЪЛИМ ИННОВАЦИОН КЛАСТЕРНИНГ ЗАРУРИЯТИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
106
37
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
таълим кластери / мактаб-лаборатория / инновация / тасвирий санъат / педагогик технология. / образовательный кластер / школа-лаборатория / инновация / изобразительное искусство / педагогические технологии.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Султанов Хайтбой Эралиевич

Мақолада замонавий таълим хизматлари бозори мамлакатда янги ўзгаришларни, янги инновацион технологияларни талаб қилиши ёритилди ва «таълим кластери» тушунчаси таҳлил қилиниб, ундаги олий ўқув юртининг ўрни аниқланди. Кластер умумий таълим тизимини ривожлантиришни инновацион бошқариш механизми сифатида унга киритилган ҳар бир ўқув муассасаси фаолияти самарадорлигини таъминлашга имкон беради деган хулосага қилинди. Ўқув кластерларини шакллантиришнинг асосий муаммолари, уларни ҳал қилиш йўллари аниқланди. Шунингдек, тасвирий санъат йўналишидаги ўқув жараёни ва амалиёт ўртасидаги боғлиқликни таъминловчи «мактаб-лаборатория» инновацион тадқиқот майдончаларини шакллантириш масалалари кўриб чиқилди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам об образовании , автор научной работы — Султанов Хайтбой Эралиевич

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

НЕОБХОДИМОСТЬ ИННОВАЦИОННОГО ПЕДАГОГИЧЕСКОГО ОБРАЗОВАТЕЛЬНОГО КЛАСТЕРА В СИСТЕМЕ НЕПРЕРЫВНОГО ОБРАЗОВАНИЯ

В статье обсуждается современный рынок образовательных услуг требующий новых перемен, новых инновационных технологий в стране и проанализировано понятие “педагогический образовательный кластер”, определено значение непрерывного образования в нем. Сделан вывод, что кластер как механизм инновационного управления развитием системы непрерывного образования позволяет обеспечить эффективность деятельности каждого образовательного учреждения, входящего в него. Выделены основные проблемы формирования образовательных кластеров, обозначены научные проблемы и пути их решения. Также, рассмотрены вопросы формирования инновационных-экспериментальных площадок “школалаборатория”, которое призвано обеспечить связь между учебным процессом и практикой по направления изобразительного искусство.

Текст научной работы на тему «УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ ТИЗИМИДА ПЕДАГОГИК ТАЪЛИМ ИННОВАЦИОН КЛАСТЕРНИНГ ЗАРУРИЯТИ»

Султанов Хайтбой Эралиевич,

Чирчик, давлат педагогика институти "Тасвирий санъат" кафедраси доценти

УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ ТИЗИМИДА ПЕДАГОГИК ТАЪЛИМ ИННОВАЦИОН КЛАСТЕРНИНГ ЗАРУРИЯТИ

УДК: 37.013.46

СУЛТАНОВ Х.Э. УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ ТИЗИМИДА ПЕДАГОГИК ТАЪЛИМ ИННОВАЦИОН КЛАСТЕРНИНГ ЗАРУРИЯТИ

Маколада замонавий таълим хизматлари бозори мамлакатда янги узгаришларни, янги инновацион технологияларни талаб килиши ёритилди ва «таълим кластери» тушунчаси тах,лил килиниб, ундаги олий укув юртининг урни аникланди. Кластер умумий таълим тизимини ривожлантиришни инновацион бошкариш механизми сифатида унга киритилган х,ар бир укув муассасаси фаолияти самарадорлигини таъминлашга имкон беради деган хулосага килинди. Укув кластерларини шакллантиришнинг асосий муаммолари, уларни х,ал килиш йуллари аникланди. Шунингдек, тасвирий санъат йуналишидаги укув жараёни ва амалиёт уртасидаги боFликликни таъминловчи «мактаб-лаборатория» инновацион тадкикот майдончаларини шакллантириш масалалари куриб чикилди.

Таянч суз ва тушунчалар: таълим кластери, мактаб-лаборатория, инновация, тасвирий санъат, педагогик технология.

СУЛТАНОВ Ж.Э. НЕОБХОДИМОСТЬ ИННОВАЦИОННОГО ПЕДАГОГИЧЕСКОГО ОБРАЗОВАТЕЛЬНОГО КЛАСТЕРА В СИСТЕМЕ НЕПРЕРЫВНОГО ОБРАЗОВАНИЯ

В статье обсуждается современный рынок образовательных услуг требующий новых перемен, новых инновационных технологий в стране и проанализировано понятие "педагогический образовательный кластер", определено значение непрерывного образования в нем. Сделан вывод, что кластер как механизм инновационного управления развитием системы непрерывного образования позволяет обеспечить эффективность деятельности каждого образовательного учреждения, входящего в него. Выделены основные проблемы формирования образовательных кластеров, обозначены научные проблемы и пути их решения. Также, рассмотрены вопросы формирования инновационных-экспериментальных площадок "школа-лаборатория", которое призвано обеспечить связь между учебным процессом и практикой по направления изобразительного искусство.

Ключевые слова и понятия: образовательный кластер, школа-лаборатория, инновация, изобразительное искусство, педагогические технологии.

SULTANOVX.3. NEED FOR INNOVATIVE PEDAGOGICAL EDUCATIONAL CLUSTER IN CONTINUOUS EDUCATION SYSTEM

In the article is discussed the modern market of educational services which require new changes, new innovative technologies in the country and analyzes the concept of "pedagogical educational cluster", defines the significance of continuing education of it. It is concluded that the cluster as a mechanism of life long education system development's innovative management ensures the effectiveness of every educational institution activity included in it. The main problems of educational clusters formation are identified, the scientific conclusions of the way to solve them are indicated. Also, the issues of innovative experimental sites "school-laboratory" the formation, which provide a link between the educational process and practice in the direction of fine art are considered.

Key words and concepts: educational cluster, school-laboratory, innovation, visual arts, pedagogical technologies.

Кириш. Дунё хамжамиятида руй бераётган ижтимоий-иктисодий узгаришлар замонавий мутахассислардан ижодий карорлар кабул килишда мустакиллик ва тезкорлик малака-ларига эга булишни талаб килади. Боз устига барча сохаларда дастурлар кундан-кун янги маълумотлар билан туйиниб бориши мутахассислардан уз сохасидаги янгиликлардан вактида бохабар булишни такозо этмокда. Фан ва таълимнинг ишлаб чикариш билан уЙFунлиги барча сохаларда тараккиётни таъ-минлайди. Тизимдаги ривожланган мамлакат-ларда кузатилаётган илFор тажрибалар бунинг исботи сифатида намоён булмокда. Бу борада, табиийки, фан, таълим ва ишлаб чикаришнинг интеграциясини таъминлаш мухим ва дол-зарб вазифалардан хисобланади. Ушбу жара-ёнларга нисбатан инновацион ёндашув сифатида бугунги кунда таълим тизимига "кластер модели"ни татбик этиш таклиф килинмокда.

Умуман, мамлакатимиз таълим тизимида амалга оширилган инновацион жараён-ларни, хусусан, педагогик таълимдаги инно-вацияларни тах,лил килиш бу борада анча оксокликлар мавжудлигини курсатмокда. Мамлакатимиз мустакилликни кулга кирит-гандан кейин таълим тизимида амалга оширилган асосий инновацион ёндашув сифатида педагогик технологиялар ва интерфаол методлар асосида дарс машFулотларини таш-кил килишни курсатиш мумкин. Афсуски, таълим тизимида фаолият йуналиши, киритилган узгаришларнинг тавсифи ва келиб чикиш ман-бага кура таснифланган бошка йирик инновацион жараёнларни курсата олмаймиз.

Дархакикат, узок, вактдан бери у ёки бу сохани уз ичига камраб олган бутун таълим тизимида фаолият курсатаётган муассаса-ларни умумий максад йулида бирлаштириш заруратига бизнинг таълим тизимимизда хам аллакачон эхтиёж пайдо булган.

Тадцицотнинг мацсади. Ушбу тадкикотда педагогик таълим инновацион кластерининг узлуксиз таълим тизимидаги зарурати, уни амалга ошириш механизмлари, "педагогик таълим инновацион кластери" тушунчасининг тавсифи, ушбу инновацион лойиханинг тасви-рий санъат предмети буйича Тошкент вило-яти мисолидаги тажрибасини ёритиш максад килиб белгиланган.

Мавзу буйича бошца олимлар илмий асарлари к,иск,ача та^лили. Кластер узи нимани англатади? Аввало бу моделнинг маъно ва мазмунини тушуниб олишимиз керак. Аслида "кластер" (cluster) сузи инглиз тилидан олинган булиб, таржима килинганда "туплам", "туп", "гурух", "концентрация", "гурухларга туплаш", "тупламларда усиш" каби маъноларни англатади. Дастлаб бу термин статистика ва компьютер сохасида пайдо булган, кейинчалик иктисодиёт ва социоло-гияда хам кенг кулланила бошланди. Жахон олимлари томонидан бунга жуда куплаб таъ-рифлар берилган. Масалан:

Кластер - шаклланиш механизмининг узаро ракобатбардошлик усишига сабаб буладиган бир-бирига бевосита боFлик сохаларнинг жамланиши1.

1 Porter М. Competitive Strategy: Techniques for Analyzing Industries and Competitors, Cambridge, 1980, 454 pages.

Кластер - ракобатбардош самарадорликка эришишдан манфаатдор булган сох,алар бир-лашишининг ташкилий шаклларини кучайти-риш механизми1.

Кластер - бу х,амкорлик шартномаси асо-сида узаро стратегик таъсир курсатадиган тад-биркорлар иттифоки2.

Кластер (ингл. с^1ег туплам) - бу мустакил х,амкорлик сифатида кабул килиниши мумкин булган маълум хусусиятларга эга бир нечта бир-бирига якин тармокларнинг узаро бирла-шуви3.

Кластер - бу кушни ва тегишли ташки-лотлар умумий фаолияти ва бир-бирини тулдирувчи сифатида тавсифланадиган маълум бир сох,ада бир-бирига узаро боFлик ком-паниялар гурух,и4.

Кластер - бу жугрофий жих,атдан мах,аллийлаштирилган, бир-бирига боFланган компаниялар, ускуналар етказиб берув-чилар, таркибий кисмлар, ихтисослашти-рилган хизматлар, инфратузилма, илмий-тадкикот институтлари, олий укув юртлари ва бошка ташкилотларнинг узаро бир-бирини тулдирувчи алох,ида компаниялар ва умуман кластернинг ракобатбардошлик сифатларини мустах,камлигини оширувчи тизимдир5.

Демак, кластер булиш учун жуFрофий жих,атдан бир-бирига боFлик булган компаниялар ва тегишли ташкилот гурух,лари умумий

1 Шамова Т.И. Кластерный подход к развитию образовательных систем// Взаимодействия образовательных учреждений и институтов социума в обеспечении эффективности, доступности и качества образования региона: Материалы 10 Международного образовательного форума (Белгород. 24-26 окт. 2006 г.): в2 ч. / БелГУ, МПГУ, МАНПО; отв. ред. Т.М. Давыденко, Т.И. Шамова. Белгород: Издательство БелГУ, 2006. Ч. 1. С. 24-29.

2 Бареев Т.Ф. Понятие и основные черты кластера / Экономические науки // -2012. - 8(93). - С. 106. - 1пИ:р:// ecsn.ru/files/pdf/201208/201208_106.pdf.

Беспалов М.В. Роль и значение инновационных кластеров в осуществлении национальных и региональных инновационных программ развития. // Качество. Инновации. Образование. 2009. № 2.

3 Википедия: Свободная энциклопедия [Электронный ресурс]. - Режим доступа: https://ru.wikipedia.org/wiki/

4 Громыко Ю.В. Что такое кластеры и как их создавать? // Альманах «Восток». - 2007. - Вып. 1 [Электронный ресурс]. - Режим доступа: URL: http://www.

situation.ru/app/j_artp_1178.htm.

5 Руднева П.С. Опыт создания структурных кластеров в

развитых странах. // Экономика региона. - 2007. - № 18.

- Ч. 2 (декабрь).

фаолият билан ажралиб турадиган, шу билан бирга бир-бирини тулдирадиган маълум бир сох,ада х,аракат килишлари керак.

Бошка суз билан айтганда, биз аввало келажак учун мутахассислар - яъни, х,озирги укувчиларга сифатли таълим берадиган юкори касбий мах,оратга эга булган малакали укитувчини тайёрлашимиз керак. Шундай экан, шубх,асиз, эскирган педагогик усуллар ёрдамида янгича таълим олиш мумкин эмас. Таълим жараёни учун замон билан х,амнафас, янги инновацион технологиялар6 жуда зарур.

Бу жараёнда кластерли ёндашув умумий таълим тизимининг ривожланишини инновацион бошкариш механизми сифатида унга киритилган х,ар бир укув муассасаси фаолияти самарадорлигини таъминлашга имкон беради7.

Бизнинг мутахассисларимиз таъбири буйича "Педагогик таълим кластери - муайян жугрофий х,удуднинг ракобатбардош педагог кадрларга булган эх,тиёжларини кондириш максадида бир-бири билан узвий алокадаги тенг х,укукли алох,ида субъектларнинг, технология ва инсон ресурсларининг интеграция-лашувини кучайтирувчи механизм"8.

Мацоланинг илмий мо^ияти таълим тизимимизда интеграция жараёнлари ва таъ-лимни бошкариш билан боFлик муаммоларни х,ал килишга каратилган янги ёндашув - педагогик таълим инновацион кластерининг зару-рати ва афзалликларини тасвирий санъат предмети мисолида илмий нуктаи назардан асослашда кузга ташланади.

Тадцицот объекти. Тадкикот объекти сифатида узлуксиз таълим тизимида, хусусан, умумтаълим ва санъат мактабларида мавжуд муаммоларга кластер ёндашуви оркали ечим топиш белгиланди.

Тадцицот усуллари. Тадкикотда тax1лилий-стaтистик, киёсий-тaккoслaш,

6 Султанов Х.Э. Тасвирий санъат маш^улотларида тала-баларнинг ижодий кобилиятини ривожлантиришда инновацион технологиялардан фойдаланиш//Замона-вий таълим/ №11, -2016.: -61 б.

7 Лагуткин А.В., Грудцына Л.Ю. Инновации в образовании и формирование кластерной системы высшего образования в России // Экономика и право. - XXI век. - 2014. - № 2.

8 Мухамедов F.И., Хужамкулов У.Н. Педагогик таълим инновацион кластери: таъриф, тавсиф, тасниф (илмий рисола). - Т.: "УзМУ", 2019. - 27 б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2020, 8 (93)

моделлаштириш, кузатиш, лойиха методлари-дан фойдаланилди.

Натижалар ва амалий мисоллар. Кас-бий таълим ва фан минтака маданияти инте-граторлари ролини уйнайдиган олий таълим муассасалари худудларнинг инновацион ривожланишида алохида урин тутади. Бу янги манзарада ОТМ, махаллий хокимият идора-лари ёки бошка таълим муассасаларининг кластер хамкорлигига воситачилик килиш, ёрдам бериш ва куллаб-кувватлаш каби имкониятлардан окилона фойдаланиши жуда мухим.

Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 27 июлдаги ПК-3152-сон карори1 билан ташкил этилган Тошкент вилояти Чирчик давлат педагогика институти ана шу муаммонинг илмий-назарий ва амалий ечи-мини топиш унинг асосий стратегик тадкикот йуналиши сифатида белгилаб куйилган. Бу педагогик таълим инновацион кластерининг илмий-назарий асосларини яратишни ва уни амалиётга татбик этишнинг механизмларини ишлаб чикишни такозо килади2. Таълим кла-стери яратилган сохада эхтиёжларга мувофик равишда мехнат бозорини тартибга солиш3 -бу кластер хамкорлигининг асосий вазифаси хисобланади.

Хукумат, иш берувчилар ва битирувчилар уртасидаги узаро аник механизмларнинг яхши ишламаслиги, тармоклар ва сохалар буйича иш билан таъминлашнинг марказлаштирил-ган мехнат таксимоти йуклиги битирувчилар-нинг уз мутахассисликлари буйича иш билан окилона таъминланмаслигига сабаб булади. Бундан ташкари, нафакат ижтимоий шери-клик балки, фан, бизнес ва давлат интеграци-ясининг истикболли шакли сифатида таълим кластерини яратиш ва уни амалиётга татбик этиш оркали иш берувчининг таълим жара-ёнидаги иштирокини раFбатлантириш мум-кин. Республика олий таълими мехнат бозо-

1 Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 27 июлдаги «Тошкент вилояти Чирчик, давлат педагогика институтини ташкил этиш т^рисида»ги ПК-3152-сон Карори. https://nrm.uz/contentf?doc = 510416.

2 Мухамедов F.M. Таълим тизими вилоят салохиятига мос эмас. Нега?". - "Тошкент хакикати" газетаси, 2020 йил 19 февраль, №15 (13276).

3 Иванова С.А. Кластерная система высшего

образования: инновационный подход // Евразийскоая

адвокатура -2014. -№4 (11) - С.70-74.

рида ракобатдош, билимли, масъулиятли, уз касбини яхши биладиган ва тегишли фаолият сохаларига йуналтирилган, уз мутахассис-лиги буйича жахон стандартлари даражасида самарали ишлашга кодир булган малакали укитувчиларни тайёрлашнинг устувор вазифа-сини хал этади4.

Бу эса таълим тизимига янгича ёнда-шувни талаб килади. Хозирги педагогик таъ-лимнинг асосий максадларидан бири узлук-сиз таълим тизимини тубдан ислох килиш, унинг барча буFинларида таълим сифатини оширишга эришиш, уни хал этиш учун унга мос, ностандарт усулларни топишдан ибо-рат. Агар эртанги кунда ижтимоий фаолият эстафетасини уз кулига оладиган мутахас-сислар - магистратура ва бакалавриат таълим йуналиши талабалари илмий-тадкикот фаолиятига жалб этилиб, тадкикот ишлари билан фаол шуFулларишлари учун етарли шарт-шароитларни яратиб берилсагина ушбу максадга эришиш мумкин.

Дархакикат, республикамизда ижтимоий-иктисодий салохиятни кутариш учун таълим тизимидаги узвийликни таъминлаш ва субъ-ектларнинг малакали педагог ходимларга булган эхтиёжининг мунтазам кондирилишига эришишда педагогик таълим кластерининг ахамияти кун сайин ортиб бормокда. Педагогик таълим кластерининг ворисийлик тамойили асосидаги вазифаларидан бири укитувчиларнинг ижтимоий химояси бора-сидаги муаммоларни тадкик этиш, жамиятда укитувчининг хурматини оширишга оид муаммоларни кун тартибига куйиш билан боFлик.

Чирчик давлат педагогика институти-нинг асосий стратегик йуналишида жамият-даги педагоглик касби макоми ва мавкени ошириш борасида тарFибот-ташвикот ишла-рини кучайтириш, иктидорли укувчиларни укитувчи-педагог касбига максадли тайёр-лаш ва окилона селекция ишларини йулга куйиш5 узвийликни таъминлаш шарти сифатида курсатиб утилган.

4 Султанов Х.Э., Худайбердиев П.У., Собиров С.Т. Непрерывное образование в Узбекистане как требование времени // Педагогика «Молодой учёный». № 4 (138). - 2017. - С.388.

5 Мухамедов Т.И., Хужамкулов У.Н. Педагогик таълим инновацион кластери: таъриф, тавсиф, тасниф (илмий рисола). - Т.: "УзМУ". 2019. - 36 б.

Педагогик таълим инфратузилмасини яхшилаш максадида тасвирий санъат кафе-драсида "Педагогик таълим инновацион кла-стери моделининг амалдаги татбиFи" мав-зуси асосий илмий тадкикот йуналиши сифа-тида белгиланган. Кафедрада педагогик таълим кластери лойих,аси буйича илмий тадкикот, ахборот-тах,лилий, илмий-услубий ва тажриба-инновацион йуналишларида аник максадга каратилган х,амда илмий асосланган бир нечта лойих,аларнинг амалиётга татбик килиниши кузда тутилган.

Кафедрада бугунги кунда Паркент, Бука, Кибрай туманлари ва Чирчик шах,ридаги уму-мий урта таълим мактаблари х,амда бола-лар мусика ва санъат мактаблари билан х,амкорлик шартномалари тузилган. Бу макта-блар кошида "мактаб-лаборатория" майдон-чалари ташкил этилган. Бу х,амкорлик шар-тномаларида укув-услубий ишлар, илмий-тадкикот ишлари, маънавий-маърифий ишлар буйича томонларнинг куйидаги мажбурият-лари белгилаб куйилган:

- кластер субъектлари уртасида умумий максаднинг мавжудлиги;

- субъектлар биргаликдаги фаолияти-нинг х,укукий асосга эга эканлиги;

- кластер доирасида бирлашган субъектлар уртасидаги узаро манфаатли муносабат-лар тизими;

- бошкарув механизмини мувофиклаштирилганлиги;

- субъектлар томонидан амалга ошири-лаётган ишларнинг умумий максаддан чеки-нилмаслиги;

- субъектлар уртасида узаро назорат тамойилига амал килиш каби тамойиллар асосида педагогик таълим кластерини яра-тишда бир нечта мух,им йуналишлар белгилаб олинган.

Таълим тизимидаги бундай х,амкорлик натижасида х,удудда:

• биринчидан, малакали педагог кад-рларга булган эх,тиёж сифатли кондирилади;

• иккинчидан, самарали таълим хизмат-лари бозори шакллантирилади;

• учинчидан, инновацион таълим техно-логияларини, таълим муассасаларининг укув-тарбиявий ишларида янги имкониятларни тезкор оммалаштириш имкониятлари пайдо булади;

• туртинчидан, таълим муассасаларининг узаро х,амкорлигини йулга куйишнинг, шунингдек, таълим тизимини бошкаришнинг янги ташкилий шаклига утиш билан боFлик меъёрий-х,укукий асослар яратилади;

• бешинчидан, педагог кадрлар тайёр-лаш тизимини кластер субъектлари билан х,амкорликда лойих,алаш йулга куйилади.

Шундай килиб, таълимга кластер ёнда-шувни татбик килиш таълим тизимидаги узлуксизлик ва алокани, таълим тур-лари уртасидаги интеграция жараёнла-рини мустах,камлайди. Мана шундай замо-навий педагогик технологиялар ва иннова-циялар х,ар бир укувчига нафакат маълум билимни бериш, балки, биринчи навбатда, укувчиларнинг билим олишга нисбатан фаол-лигини ошириш учун шароит яратиши билан х,ам мух,им а^амиятга эга1. Бундан ташкари, кластер оркали янги технологияларнинг кулланилиши укувчилардаги ижодий фаолият шаклининг хилма-хиллиги уларнинг тасвирий санъатга булган кизикишларининг ошишига сабаб булади ва бу бола шахсияти шакллани-шининг мух,им шарти х,исобланади2.

Кафедра томонидан олиб борилаёт-ган илмий тадкикотларда педагогик таълим инновацион кластерининг тасвирий санъат йуналиши буйича узига хослиги илмий-назарий жих,атдан асосланмокда. Бу тасвирий санъатда кластернинг таълим имкониятини оптималлаштиришга олиб келади. Олий таълим ва умумтаълим мактаблари х,амкорлигида ташкил этилган "Мактаб-лаборатория" инновацион тажриба майдончалари фаоли-яти давомида сезиларли натижалар кузга ташланмокда. Талабаларнинг укувчилар билан мулокоти, укувчиларнинг институт укув жараёнларида иштирок этиши тасвирий санъат фанига булган муносабатни х,озирнинг узида тубдан ижобий томонга узгаришига олиб келмокда.

1 Султанов Х.Э., Пак В.Ш., Кукиев Б.Б. Использование новых информационных коммуникативных технологий на уроках изобразительного искусства // "Молодой учёный", научный журнал, №4 2016. С. 833.

2 Султанов Х.Э. Узлуксиз таълим тизимида укувчиларнинг ижодий кобилиятларини ривожланти-риш (тасвирий санъат дарслари мисодида). // "Замона-вий таълим" илмий-амалий журнали, №4, 2016. -14 б.

Хулоса. Кафедрада йулга куйилган МТМ ва умумтаълим мактаблари билан хамкорлик алокалари, эришилган натижалардан келиб чикиб таълимнинг барча боскичларида тас-вирий санъат таълимининг узвийлиги ва узлуксизлигини таъминлашда педагогик таъ-лим кластерини зарур инновацион ёндашув деган хулосага келиш мумкин. Бу таълим-даги ички ва тармоклараро алокадорликни таъминлайди, тупланган илмий-тадкикот, илмий-методик тажрибалар ва эришилган илмий ютукларни таълим хамда ижтимоий иктисодий хаётнинг барча жабхаларига тез-кор етиб боришини самарали амалга оши-ради. Жумладан тасвирий санъат сохасида МТМ-ХТБ-ОТМларнинг узаро узвий ва узлук-сиз алокасини кучайтиради. Ушбу инновацион лойиха таркок тизимдан воз кечиш пайти кел-ганини, таълимга эски колипдаги анъанавий ёндашувларнинг даври утганини курсатади. Глобал тараккиёт даврида хорижий тажрибалар асосида жорий этилаётган педагогик таълим инновацион кластерини замонга мос таълим модели деб кабул килиниши максадга мувофик булади. Узлуксиз таълим тизимида сифат ва самарага эришиш айнан ушбу инновацион модел билан чамбарчас боFликлигини

ривожланган мамлакатлар тажрибаси ва колаверса хаётнинг узи курсатиб турибди.

Тавсиялар: Тадкикотнинг хулосаларига таянган холда куйидаги амалий таклифларни келтириш мумкин:

- педагогик таълим инновацион кла-стери мавзусига илмий жамоатчилик эътибо-рини жалб килиш;

- мавзу доирасида олиб борилаётган илмий тадкикот ишларининг самарадорлиги ва куламини ошириш;

- тасвирий санъат таълим йуналишининг узига хос специфик хусусиятларидан келиб чиккан холда унинг педагогик таълим инновацион кластери моделидаги ишлаш меха-низмлари буйича тавсиялар ишлаб чикиш;

- мактабгача таълим ва халк таълими тизимидаги муассасалар ходимларига мавзу-нинг мазмун-мохиятини тушунтириш;

- мактабгача таълим муассасалари ва умумтаълим мактаблари билан урнатилган алока ва хамкорликдаги фаолият натижаси-дан келиб чиккан холда тасвирий санъат таъ-лимида кластерли ёндашув фаолиятини таш-кил этиш хамда ишлаб чикилган технологи-яларни жорий этиш буйича илмий-услубий тавсиялар тайёрлаш.

Адабиётлар руйхати:

1. Porter М. Competitive Strategy: Techniques for Analyzing Industries and Competitors, Cambridge, 1980, 454 pages.

2. Шамова Т.И. Кластерный подход к развитию образовательных систем// Взаимодействия образовательных учреждений и институтов социума в обеспечении эффективности, доступности и качества образования региона: Материалы 10 Международного образовательного форума (Белгород. 24-26 окт. 2006 г.): в 2 ч. / БелГУ, МПГУ, МАНПО; отв. ред. Т.М. Давыденко, Т.И. Шамова. Белгород: Издательство БелГУ, 2006. Ч. 1. C. 24-29;

3. Бареев Т.Ф. Понятие и основные черты кластера. / Экономические науки. 2012. №8 (93). С. 106. http://ecsn.ru/files/pdf/201208/201208_106.pdf//

4. Беспалов М.В. Роль и значение инновационных кластеров в осуществлении национальных и региональных инновационных программ развития. // Качество. Инновации. Образование. 2009. №2.

5. Википедия: Свободная энциклопедия [Электронный ресурс]. - Режим доступа: https://ru.wikipedia.org/wiki/

6. Громыко Ю.В. Что такое кластеры и как их создавать? // Альманах «Восток». -2007. - Вып. 1 [Электронный ресурс]. - Режим доступа: URL: http://www.situation.ru/ app/j_artp_1178.htm

7. Рyднeвa П.С Опыт coздaния cтpyктypныx клacтepoв в paзвитыx cтpaнax // Экoнo-ми^ peгиoнa. - 2007. - № 18. - Ч. 2 (Ae^pb).

8. Cyлтaнoв Х.Э. Tacвиpий caнъaт мaшFyлoтлapидa тaлaбaлapнинг ижoдий Koбилиятини pивoжлaнтиpишдa иннoвaциoн тexнoлoгиялapдaн фoйдaлaниш||Зaмoнa-вий тaълим| №11 ,-2016.:-61 б.;

9. Лaгyткин А.В., Гpyдцынa Л.Ю. Иннoвaции в oбpaзoвaнии и фopмиpoвaниe Ma-cтepнoй cиcтeмы выcшeгo oбpaзoвaния в Рoccии // Экoнoмикa и пpaвo. - ХХИ вeк. -2014. - № 2.;

10. Мyxaмeдoв F.И., Хyжaмкyлoв У.Н. Пeдaгoгик тaълим иннoвaциoн клacтepи: тaъ-pиф, тaвcиф, тacниф (илмий pиcoлa).|| -T.: "УзМУ". 2019. -27,-36 б.

11. Узбeкиcтoн Рecпyбликacи Пpeзидeнтининг 27.07.2017 й. ПК-3152-шн «^ш^нт вилoяти Чиpчик дaвлaт пeдaгoгикa инcтитyтини тaшкил этиш тyFpиcидa»ги Кapopи. https:||nrm.uz|contentf?doc=510416;

12. Мyxaмeдoв F.И. "Taълим тизими вилoят caлox1иятигa moc эмac... Нeгa?","Toшкeнт x,a^Ka™" гaзeтacи 2020 йил 19 фeвpaль №15 (13276).

13. Ивaнoвa C.А. Kлacтepнaя cиcтeмa выcшeгo oбpaзoвaния: иннoвaциoнный пoд-xoa ||Евpaзийcкoaя aдвoкaтypa -2014. -№4 (11) - C.70-74;

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

14. Cyлтaнoв Х.Э., Хyдaйбepдиeв П.У., Coбиpoв C.T. Нeпpepывнoe oбpaзoвaниe в Узбeкиcтaнe ^к тpeбoвaниe вpeмeни / Пeдaгoгикa «Мoлoдoй yчëный» // № 4 (138) . -2017.- C.388.

15. Cyлтaнoв Х.Э., Пaк В.Ш., Kyкиeв Б.Б. Иcпoльзoвaниe нoвыx инфopмaциoнныx кoммyникaтивныx тexнoлoгий нa ypoкax изoбpaзитeльнoгo иcкyccтвa // "Мoлoдoй yчë-ный", нayчный жypнaл, №4 2016. C. 833-833.

16. Cyлтaнoв Х.Э. Узлyкcиз тaълим тизимидa yкyвчилapнинг ижoдий кoбилиятлapини pивoжлaнтиpиш (тacвиpий caнъaт дapcлapи миcoлидa). // "Зaмoнaвий тaълим" илмий-aмaлий oммaбoп жypнaли, №4, 2016. -14 б.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.