Научная статья на тему 'ПЕДАГОГИК ТАЪЛИМ ИННОВАЦИОН КЛАСТЕРИ (ЎЗБЕКИСТОН ТАЪЛИМ ТИЗИМИ МИСОЛИДА)'

ПЕДАГОГИК ТАЪЛИМ ИННОВАЦИОН КЛАСТЕРИ (ЎЗБЕКИСТОН ТАЪЛИМ ТИЗИМИ МИСОЛИДА) Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

413
113
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
педагогик таълим кластери / глобализация / интеграция / тизим / кластер субъектлари / кластер тамойиллари / кластер йўналишлари. / cluster of pedagogical education / globalization / integration / system / cluster principles / cluster directions.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Ходжамқулов Умид Негматович

Ушбу мақолада педагогик таълим кластери таҳлил қилинган. Ўзбекистон шароитида педагогик таълим кластерининг йўналишлари ва тамойилларининг мазмуни баён қилинди. Шунингдек, тадқиқотда кластернинг оддий тизимдан фарқли томонлари санаб ўтилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

INNOVATIVE CLUSTER OF PEDAGOGICAL EDUCATION (ON THE EXAMPLE OF THE EDUCATION SYSTEM IN UZBEKISTAN)

This article analyzes the cluster of pedagogical education. In the conditions of Uzbekistan, the content of the directions and principles of the formation of a cluster of pedagogical education is described. The study also lists various aspects of the cluster from a simple system.

Текст научной работы на тему «ПЕДАГОГИК ТАЪЛИМ ИННОВАЦИОН КЛАСТЕРИ (ЎЗБЕКИСТОН ТАЪЛИМ ТИЗИМИ МИСОЛИДА)»

ПЕДАГОГИК ТАЪЛИМ ИННОВАЦИОН КЛАСТЕРИ (УЗБЕКИСТОН

ТАЪЛИМ ТИЗИМИ МИСОЛИДА)

Умид Негматович Ходжам^улов

Чирчик давлат педагогика институти Узбек тили ва адабиёти кафедраси

xojamqulov77@mail.ru

АННОТАЦИЯ

Ушбу маколада педагогик таълим кластери тахлил килинган. Узбекистан шароитида педагогик таълим кластерининг йуналишлари ва тамойилларининг мазмуни баён килинди. Шунингдек, тадкикотда кластернинг оддий тизимдан фаркли томонлари санаб утилган.

Калит сузлар: педагогик таълим кластери, глобализация, интеграция, тизим, кластер субъектлари, кластер тамойиллари, кластер йуналишлари.

INNOVATIVE CLUSTER OF PEDAGOGICAL EDUCATION (ON THE EXAMPLE OF THE EDUCATION SYSTEM IN UZBEKISTAN)

Umid Negmatovich Khodjamkulov

Department of Uzbek language and literature, Chirchiq State Pedagogical Institute

xojamqulov77@mail.ru

ABSTRACT

This article analyzes the cluster of pedagogical education. In the conditions of Uzbekistan, the content of the directions and principles of the formation of a cluster of pedagogical education is described. The study also lists various aspects of the cluster from a simple system.

Keywords: cluster of pedagogical education, globalization, integration, system, cluster principles, cluster directions.

КИРИШ

Фан ва техниканинг шиддат билан ривожланиши натижасида барча сохаларга жорий килинаётган инновацияларнинг максади, пировардида мамлакатнинг иктисодий ва ижтимоий салохиятини оширишга каратилган.

Сохаларга инновацияларни жорий килиш мавжуд иш услубларига нисбатан янгича ёндашувларни талаб килади. Жамиятнинг ривожланиш конуниятларида эса умумий жихатлар ва табиий конуниятлар мавжуд булиб, бу борада куп холларда узига хос янги йулларни кидиришдан кура, баъзан ривожланган мамлакатлардаги тайёр андозаларни олиш, улардан ижодий фойдаланиш яхширок натижа беради. Шундан келиб чиккан холда, бугунги кунда иктисодиёт тармокларида халкаро тажрибада синалган ва мамлакат иктисодиётининг ишлаб чикариш тармокларини ривожлантиришда катта ахамият касб этувчи инновацион тажрибаларни куллашга жиддий эътибор каратилмокда. Ана шундай инновациялардан бири "кластер модели" булиб, бугунги кунда у Узбекистонда купрок аграр, тукмачилик ва енгил саноат сохаларида кенг кулланилмокда. К,иска муддатлар ичида кластер модели иктисодиётда истикболли инновацион йуналиш сифатида эътироф этилди ва ушбу моделни бошка сохаларда куллаш тажрибалари амалга оширилмокда.

Бугунги кунда Узбекистон шароитида олий таълим тизимида шундай янги механизм яратилиши хаётий заруратга айландики, унда таълим турлари уртасида узаро назорат хам, ракобат хам, манфаатларнинг кондирилиши хам таъминланиши зарур. Олий таълимнинг жамият баркарор ривожланишидаги юкори ижтимоий ахамиятидан келиб чиккан холда замонавий талаблар, тизимдаги муаммолар ва уларни хал килишда таълим, фан ва ишлаб чикариш тармоклари уртасидаги таркоклик бугунги кунда узлуксиз педагогик таълимни кластер ривожланиш моделига утказиш заруратини таказо этмокда. Бу борада Чирчик давлат педагогика институтида дастлабки кадамлар куйилди. "Педагогик таълим инновацион кластери" институтнинг асосий стратегик тадкикот йуналиши сифатида белгилаб олинди. Педагогик таълимни кластерлаштиришнинг илмий-назарий асослари ва унинг амалий жихатлари тадкик килинмокда.

АДАБИЁТЛАР ТА^ЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Таълимга нисбатан кластер ёндашув борасидаги тадкикотларни урганиш ва тахлил килиш бу борадаги бир канча карашларни жамлашга имкон берди. Демак, кластер ёндашуви бу:

- алохида соха (таълим, иктисодиёт ва б.) булиб, ракобатбардош самарадорликка эришишдан манфаатдор булган сохалар бирлашишининг ташкилий шаклларини кучайтириш механизми; [1; 25]

- ихтиёрий компонентлар каторида узининг тулик функционал ишчанлик кобилиятини саклайдиган бир нечта тенг хукукли булаклардан иборат булган тузилма; [2]

- таълим-фан-ишлаб чикариш тизимида инновацияларни куллаб-кувватлашни шакллантириш воситаси; [3; 75]

- ташкилотнинг келажак иктисодиёти учун кадрлар салохиятини шакллантиришни ташкил килишнинг инновацион самарали усули; [4; 3]

Рус олимлари томонидан таълим кластерларини шакллантириш ва ривожлантиришнинг назарий асосларини урганиш куйидаги йуналишларда олиб борилган:

а) касбий таълимга нисбатан кластер ёндашуви (Б.Пугачева,

A.В.Леонтиев);

б) фаолият ва педагогик лойихалаш назарияси (В.В.Давыдов,

B.П.Беспалько, Г.И.Ибрагимов, Б.Ц.Леднев, М.И.Махмутов, А.А.Сластенин);

в) узлуксиз таълим концепцияси (Б.С.Гершунский, Г.В.Мухаметзянова, А.М.Новиков);

г) касб-хунар мактабларида таълимнинг ижтимоий шериклик ва бошкарув муаммоларини очиб берувчи тадкикотлар (П.Ф.Анисимов, Г.В.Мухаметзянова, Г.И.Ибрагимов, Е.А.Корчагин, В.П.Панасюк, А.С.Субетто). [6; 75]

Н.Н.Давыдова, Б.М.Игошев каби тадкикотчилар томонидан кластернинг географик, горизонтал, вертикал, латералья, технологик, - фокусли ва сифат стратегиялари мавжудлиги кайд килинган. [6; 75]

Бизнингча, рус тадкикотчилари томонидан кайд килинган юкоридаги кластер стратегияларини кластер шакллари сифатида таснифлаш максадга мувофик булади. Чунки уларда кластерни амалга оширишнинг устувор максадлари - стратегиясидан кура унинг кандай шакл ва турларда намоён булиши уз ифодасини топган.

Тадкикот ишида Узбекистон Республикасида амалда булган таълим тизими, унда интеграция жараёнларининг ахволи, тизимдаги муаммолар ва уларни бартараф килиш борасида яратилаётган илмий, илмий-услубий ва таълимий адабиётлар, шунингдек, хорижий тадкикотчиларнинг таълим кластери буйича илмий тадкикот ишларидан материал сифатида фойдаланилди.

Тадкикот материаллари адекват холатда урганишни таъминлашга каратилган назарий (тахлилий-статистик, киёсий-таккослаш, моделлаштириш), диагностик (суровлар, сухбат, суровнома, кузатиш, лойихалаштирилган методикалар), прогностик (эксперт бахолаш, мустакил бахоларни умумлаштириш), математик ва педагогик эксперимент (маълумотларни

статистик кайта ишлаш, натижаларни график тасвирлаш ва бошкалар) каби методлар мажмуи воситасида тадкик килинди.

ТАДЦЩОТ НАТИЖАЛАРИ

Илмий адабиётларда "кластер" тушунчаси борасида билдирилган фикрлардан келиб чиккан холда биз "педагогик таълим кластери" тушунчасига куйидагича таъриф беришни таклиф киламиз: Педагогик таълим кластери -муайян жугрофий уудуднинг рацобатбардош педагог кадрларга булган эутиёжларини цондириш мацсадида бир-бири билан узвий алоцадаги тенг ууцуцли алоуида субъектларнинг, технология ва инсон ресурсларининг интеграциялашувини кучайтирувчи механизм.

Узбекистон шароитида педагогик таълим кластерининг субъектлари сифатида педагогик таълим кластери субъектлари сифатида муассасаларнинг таълимий, илмий, услубий фаолиятининг сифатини оширишга хизмат киладиган барча давлат ва нодавлат ташкилотларини педагогик таълим кластерининг субъектлари деб тушуниш мумкин. Кластер модели хар бири алохида фаолият олиб бораётган субъектларни умумий максад атрофида бирлаштиради ва айни пайтда, хар бир субъект умумий максаддан келиб чиккан холда хусусий манфаатдорликда иш юритади. Кластер модели субъектлари бир-бирини куллаб-кувватлайди ва назорат килади, хар бири алохида кластернинг маънавий ва интеллектуал майдонини яратади, узаро ижтимоий таъсири хамда ахамиятини кенгайтиради.

Шунингдек, педагогик таълим кластери субъектлари куйидаги стратегияларга асосланади: худуд нуктаи назаридан географик стратегияга; ишлаб чикариш ва академик илм-фан билан муносабатига кура лотераль стратегияга; таълим ва тарбия технологияларидаги якинлик нуктаи назаридан технологик стратегияга; умумий максад атрофида бирлашиш нуктаи назаридан фокусли стратегияга; хамкорликни кандай ташкил килиш ва ривожлантириш нуктаи назаридан сифат стратегиясига. Субъектларнинг бир пайтнинг узида бир нечта стратегик фаолият олиб бориши ва унинг фокусини кластернинг хам умумий, хам хусусий максадларига туFрилаш анчайин мураккаб жараён хисобланади. Аммо бу мураккабликни илмий ва амалий нуктаи назардан хал килиш кластерлаштириш жараёнининг асосий шарти хисобланади.

Кластер доирасида бир нечта субъектларни узаро интеграциялаш мураккаб, куп тармокли илмий-амалий жараёндир. Узаро боFлик бир нечта фаолият турларини умумий максад атрофида бирлаштириш аник хисоб -китобларни ва илмий ечимларни, натижаси кафолатланган лойихаларни талаб

Kuragu Ba myHgarHHa KnacTep cyöteKraapHHHHr HmoHHHHH Ko3oHagu. KracTepHH öropoKpaTHK Ba MatMypufi fiymap öhtoh aManra omupuö öy^MafigH. Y cyöteKraapHHHr HXTHepufi xafipuxoxrarH acocugaruHa TamKH.mamTHpH.nHmH Ba caMapann ^ao^H^T ohhö Öopumu MyMKHH.

ffly HyKTau Ha3apgaH onuö KapanraHga, Tat^HM KnacTepu y3ÖeK negaroruKacuga нннoвaцнa öyrnö, y3uga Ha^a^aT Tat^HM Typ^apH ypTacugaru, öa^KH ^aH, Tat^HM Ba Hm^aö HHKapum ypTacugaru ннтeгpaцнa^amyв ^apaeH^apHHH, myHHHrgeK, Tat^HMHH öomKapum, Tat^HM Bocuranapu Ba maKmapH öhtoh öof^hk coxanapHH xaM KaMpaö o^agH.

ÄgaÖHeraapga KnacTep TapKHÖura KHpyBHH cyöteKraap y3^apu umnaö HH^apyBHH MaxcyroraapHHHr, axÖopoT Ba ÖH^HM^apHHHr xycycHflraapura Kypa KyfiugarHHa TacHH^aHagu:

- arn^ampnurn maunu öyüuna;

- y3apo yaMKopxuKuum my3umrnu öyüuna;

- urnmupommap $aomxmunum xycycuxmu öyüuna;

- naüdo öynurn maöuamu öyüuna;

- acocuü pecypcnum xum öyüuna;

- Ka^rnrnrnaumK öapa^acu öyüuna;

- wyspo$uü mapKuöuü ^ucMuum Maewyönmu öyüuna. [7; 12]

EyHgafi TacHH^ Knacrep ynyH yMyMHfi xapaKTepra эгa öyrnö, TapMoK

KnacTep^apu öyfiHHa Kypuö HHKH^raHga, yrapHHHr afipuM^apu Ky3aTH^Mac^uru xaM MyMKHH. ffly Hy^Tau HasapgaH eHgamraHga, negarorHK Tat^HM KnacTepuHH KyfiugarHHa TacHH^^am TyFpu Öyragu:

negarorHK Tat^HM KnacTepHHHHr aHHK MaKcag Ba Ba3H$anapHHH 0e.nrH.ram, ^ao^H^T y^K^apHHH o^gHHgaH Kypa ÖH^um ynyH yHHHr KaHgafi TaMoÖH.mapra acoc^aHHmu xaKHga aHHK TyxTaM^apra Ke^HÖ onum ,to3hm Öyragu. Y3ÖeKHcTOHga Tat^HM cuecaTHHHHr TaMofiH^^apugaH Ba MaB^yg mapT-mapoHTgaH Ke^HÖ HHKKaH xo^ga negarorHK Tat^HM KnacTepHHHHr Kyfiugaru TaMofiH^^apuHH TaK^H^ KH^um MaKcagra MyBo^HK:

► TaÖHHH a^ö^agop^HK: Knacrep cyöteKraapu ypTacugaru xaMKop^HK, anoKagop^HK MacanacHHHHr TaÖHHHHHrH, atHH öofhhk^hk MacanacHHHHr xygygufi, coxaBHfi eKH Ba3H$aBHH ^uxaTgaH oöteKTHB^uru.

► y3BHH^HK Ba y3^yKCH3^HK, KnacTep cyöteKraapHHHHr y3apo

öoF^HK^HKga 3aH^up xocun Kunumu, 3aH^upHH xocun KunyBHH xap Öup öyFHH y3HHHHr aHHK Ba3H$anapura эгa экaн^нгн, y3^yKcH3^HK 3aH^upuga öym^HK^apra fiy^ KyHH^Mac^HrHgup.

► изчиллик, кластер субъектларининг вертикал ягона чизикда жойлашуви, бунда куйидан юкорига, оддийдан мураккабга караб боскичма-боскич харакатланиш тенденциясига амал килинишидир.

► ворисийлик, кластернинг авлодлар алмашинувидаги роли, тьюторлик фаолияти, педагогик таълимни кластерлаштириш натижасида субъектларнинг малакали педагог ходимларга булган эхтиёжининг мунтазам кондирилишига эришишдир.

► замонавийлик, сохага оид замонавий илм-фан ютукларини тизимга жорий килиш, илFор хорижий тажрибаларни узлаштириш, ахборот-коммуникация технологияларидан окилона фойдаланишдир.

► йуналтирилганлик, кластер доирасида амалга оширилаётган хар бир фаолият турининг аник максадга йуналтирилганлиги, кутилаётган натижаларни олдиндан чамалаш ва бахолаш имкониятининг мавжудлигидир.

► ма^саднинг умумийлиги, кластер субъектларининг хусусий максадларидан ташкари глобал аспектдаги ягона максад атрофида бирлашувидир.

► манфаатларнинг хусусийлиги, педагогик таълим кластери моделида хар бир субъектининг хукукий, ижтимоий, иктисодий жихатдан манфаатдор булишидир.

► узаро назорат, кластер модели доирасида бирлашган таълим субъектларининг узаро ягона тизимни хосил килиши ва бу тизимнинг нуксонсиз ишлашидан хар бир субъектнинг манфаатдор эканлиги, маълум субъектда йул куйилган хато ёки камчилик бошка субъектларнинг фаолият самарадорлигига таъсир курсатиши, субъектлар фаолиятини узаро бахолаш тизимининг йулга куйилишидир.

Педагогик таълим кластери мазмуни ва соханинг узига хос спецификасидан келиб чикиб, куйидаги йуналишларда ташкил килиниши максадга мувофик: 1) таълим йуналиши; 2) таълим воситалари йуналиши; 3) таълим ва фан йуналиши; 4) таълим ва ишлаб чикариш йуналиши; 5) таълимни бошкариш йуналиши. Ушбу таснифда педагогик таълим сохаси фаолияти тулаконли камраб олинган булиб, хар бир йуналиш уз ичида тармокланади. Бу йуналиш ва тармоклар мазмуни таълим турлари уртасидаги таълимий, илмий, услубий, таълим воситалари ва бошкарув билан боFлик хамкорликнинг барча шакл, усул ва технологияларини узида жамлайди.

Тадкикотларимиздан келиб чикадиган хулосаларга таянган холда Узбекистон шароитида педагогик таълим кластерининг стратегик йуналишлари сифатида куйидагиларни таклиф киламиз:

1. Мактаб ва мактабдан ташкари таълим, урта махсус, касб -хунар таълими муассасалари учун педагогик олий таълим муассасалари тасарруфидаги таълим йуналишлари буйича педагог кадрлар тайёрлаш, шунингдек, педагог кадрлар ва соха мутахассисларининг илмий-методик базаларини шакллантиришни мувофиклаштириш ва укув-методик рахбарликни амалга ошириш.

2. Педагогика сохасидаги талаб ва илFор хорижий тажриба, укув жараёнига замонавий педагогик ва ахборот-коммуникация технологияларини кенг жорий этишни хисобга олган холда вилоят таълим муассасаларида давлат таълим стандартлари, укув режа ва дастурларини тизимли равишда такомиллаштиришни амалга ошириш.

3. Педагогик олий таълим муассасаларидаги таълим йуналишлари буйича вилоятдаги педагогика сохасидаги илмий-услубий ишлар, жумладан, фундаментал, амалий ва инновацион илмий изланишлар олиб боришни мувофиклаштириш.

4. Педагогик олий таълим муассасаларидаги таълим йуналишлари буйича вилоят умумтаълим мактабларининг илмий-педагогик салохиятини ошириш, жумладан, олий малакали илмий ва илмий-педагогик кадрларни максадли тайёрлаш асосида педагогика сохасини ривожлантиришнинг стратегик вазифаларидан келиб чиккан холда вилоятдаги таълим муассасалари рахбар ходимлари ва мутахассислари малакасини сифатли ошириш хамда кайта тайёрлаш буйича чора-тадбирлар амалга оширилишини таъминлаш.

5. Педагогик олий таълим муассасалари тасарруфидаги таълим йуналишлари буйича узлуксиз педагогик таълимнинг информацион таъминотини такомиллаштириш ва педагог касбининг нуфузини ошириш хамда педагог-инноваторларни куллаб-кувватлаш.

6. Педагогик таълимни тартибга солувчи мавжуд меъёрий хужжатларни такомиллаштириш;

7. Педагогик таълим инновацион кластерининг платформасини ишлаб чикиш.

МУХОКАМА

Кластерни муайян тизим дейиш мумкин, аммо унинг оддий тизимдан фаркли жихатлари мавжуд. Бу махсус, узига хос тизим булиб, элементларни кушиш билан унинг иши яхшиланади, аммо олиб ташлаш билан халокатли окибатлар кузатилмайди. Тадкикотларимиз давомида кластер билан тизимнинг куйидаги фаркли жихатларини аникладик:

1. Тизим элементларининг хар бири алохида вазифани бажарса-да, аммо улар мухимлик даражасига кура бир-биридан фарк килади. Кластер таркибидаги элементлар эса тенг хукукли компонентлардан ташкил топади.

2. Тизим таркибидаги элементлардан бирининг ишламаслиги бутун тизимни нуксонли ишлашига ёки ишламаслигига сабаб булади. Кластер таркибидаги элементлардан бирининг ишламаслиги самарадорликни пасайтириши мумкин, аммо колган элементларнинг фаолиятини тухтатиб куймайди.

3. Тизимни механик алокадорлик асосида хам ташкил килиш мумкин, аммо кластер таркибидаги элементлар онгли, табиий ва максадли алокадорликка эга булиши керак.

4. Тизимни ташкил килувчи элементларда хар доим хам хусусий манфаатдорлик талаб килинмайди, аммо кластерда хусусий манфаатдорликсиз элементлар ишламайди.

5. Тизимда ягона максад мавжуд ва хар бир элемент уша максадга буйсундирилган булади. Кластерда эса ягона максаддан (умумий максаддан) ташкари хар бир элементнинг хусусий максади хам булади. Хусусий максадлар умумий максаддан кам ахамиятга эга эмас.

6. Тизим алохида кисмлардан иборат бутунлик, кластер эса алохида бутунликлардан иборат бутунликдир.

Педагогик таълим кластерини шакллантириш учун бир катор мухим шартлар талаб этилади. Тадкикотларимиз натижаларига асосан биз бу борада куйидагиларни таклиф киламиз:

S уудуднинг рацобатбардош устунликларидан фойдаланган уолда уцув юртлари уртасида узаро уамкорликни йулга цуйиш;

S бутун тизимнинг узоц муддатли инновациялари ва бошца стратегиясини белгиловчи етакчиларни аницлаш;

S ички ва ташци рацобатбардошликни таъминлайдиган уцув муассасаси ходимларининг малака даражасини ошириш имконини берадиган илмий ташкилотларни белгилаш;

•S ишонч ва ижодкорлик мууити;

S битта уудуддаги таълим муассасаларининг умумий мацсаддан келиб чицувчи хусусий манфаатдорликнинг мавжудлиги кабиларни киритиш мумкин.

Педагогик таълим кластерининг сохалар буйича ахамияти куйидагиларда куринади: ицтисодий соуада: самарали таълим хизматлари бозорини шакллантиришга ёрдам беради; ижтимоий соуада: педагогик таълим муассасалари битирувчиларини иш билан таъминлашга кумаклашади;

маркетинг соуасида: инновацион таълим технологияларини, таълим муассасаларининг укув-тарбиявий ишларида янги имкониятларни оммалаштиради; ууцуций соуада: кластер доирасида узаро хамкорликни йулга куйишнинг, шунингдек, таълим муассаларини бошкаришнинг янги шаклларига утиш билан боFлик меъёрий-хукукий асосларини яратиш имкониятини беради; педагогика соуасида: узлуксиз таълим тизимда педагог кадрларни тайёрлашни хамкорликда лойихалаш имкониятини яратади.

ХУЛОСА

Умуман олганда, педагогик таълим кластери педагогика сохасига иктисодий моделларни татбик килиш натижасида самарадорликка эришишни назарда тутади. Унинг амалга ошириш механизмлари, йуналишлари, тамойиллари, максад ва вазифаларини илмий асосда тадкик киклиш айни пайтда соха мутахассислари олдидаги долзарб муаммолардан хисобланади. Бу борада биз куйидагиларни таклиф киламиз:

1. "Педагогик таълим инновацион кластери" мавзусига илмий жамоатчиликнинг эътиборини тортиш.

2. Педагогик таълимни кластерлаштиришнинг стратегик йуналишлари ва тамойилларини тадкик килиш.

3. Мавжуд меъёрий хужжатларга педагогик таълимни кластерлаштириш билан боFлик узгартириш ва кушимчалар киритиш.

4. Таълим кластерлари борасида илFор хорижий тажрибаларни ижодий узлаштириш.

5. Педагогик таълим инновацион кластерларини амалиётга татбик этишнинг окилона механизмларини ишлаб чикиш.

Умуман, педагогик таълим кластери тизимга инновацион ёндашув сифатида глобаллашув шароитида унинг ракобатбардошлигини оширишга, кадрлар салохиятини мустахкамлашга, таълим сифатини оширишга, узаро ахборот ва инновациялар алмашинувини жадаллаштиришга хизмат килади. Унинг субъектлари, йуналишлари ва тамойиллари ходиса учун мухим булган куплаб саволларга жавоб беради ва узида шу жараённинг мазмунини ифодалайди. Бу уч омил педагогик таълим кластерининг асоси булиб, кластер фаолиятидаги самарадорлик уларнинг назарий жихатдан туFри ишлаб чикилиши ва амалий жихатдан туFри йулга куйилишига боFлик.

REFERENCES

1. Шамова Т.И. Кластерный подход к развитию образовательных систем // Взаимодействия образовательных учреждений и институтов социума в обеспечении эффективности, доступности и качества образования региона: Материалы 10 Международного образовательного форума (Белгород. 24-26 окт. 2006 г.): в 2 ч. / БелГУ, МПГУ, МАНПО; отв. ред. Т.М. Давыденко, Т.И. Шамова. Белгород: Издательство БелГУ, 2006. Ч. 1. C.25

2. Беспалова Л. Что такое кластер? [Электронный ресурс] // URL: http://siok.rightside.ru/siok/ 2009-12-01-06-24-41. Загл. с экрана.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

3. Осечкина Л.И. Кластерный подход как условие повышения эффиктивности деятельности вуза // Высшее образование в России. 2012. №8-9. С. 75. URL: https://cyberleninka.ru/article/nklasternyy-podhod-kak-uslovie-povysheniya-effektivnosti-deyatelnosti-vuza

4. Сидорин А.В. Система формирования кадрового потенциала высокотехнологичных отраслей промышленности на основе кластерного подхода // Интернет-журнал «Науковедение». 2012. №4. С. 3. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/sistema-formirovaniya-kadrovogo-potentsiala-vysokotehnologichnyh-otrasley-promyshlennosti-na-osnove-klasternogo-podhoda

5. Портер М. Конкуренция. Киев: «Вильямс», 2001. 208 c. URL: https://www.twirpx.com/file/505299/

6. Давыдова Н.Н., Игошев Б.М. и др. Образовательный кластер как системообразующий компонент региональной модели непрерывного педагогического образования // Педагогическое образование в России. 2014. № 10. С. 75. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/obrazovatelnyy-klaster-kak-sistemoobrazuyuschiy-komponent-regionalnoy-modeli-nepreryvnogo-pedagogicheskogo-obrazovaniya

7. Захидов Г.Э. Метод организации и управления производством кластерным методом. Т.: Фан, 2016. 160 с. URL: http://isbn.natlib.uz/uz-Latn-UZ/Search/Search?page=29&size=10&type=8.

8. Khodjamkulov, U., Botirova, Sh., Shofkorov, A., & Abdirimova, I. (2020). Bases of Organizing Cooperation between Educational Institutions through Clusters (on the Example of the Education System of Uzbekistan). Journal of Critical Reviews, 7(12), 243-247. https://dx.doi.org/10.31838/jcr.07.12.47

9. Mardonov, Sh., Khodjamkulov, U., Botirova, Sh., & Shermatova, U. (2020). The Need to Educate Young People with the Spirit of Patriotism in the Context of Globalization. Journal of Critical Reviews, 7(12), 166-169. http://dx.doi.org/10.31838/jcr.07.12.29

10. Mukhamedov, G. I., Khodjamkulov, U. N., Shofkorov, A. M., & Makhmudov, K. S. (2020). Pedagogical education cluster: content and form. ISJ Theoretical & Applied Science, 01 (81), 252.

https://dx.doi.org/10.15863/TAS.202Q.01.81.46

11. Khodjamkulov, U., Makhmudov, K., & Shofkorov, A. (2020). The Issue of Spiritual and Patriotic Education of Young Generation in the Scientific, Political and Literary Heritage of Central Asian Thinkers. International Journal Of Psychosocial Rehabilitation, 24(05), 6694-6701. https://doi.org/10.37200/IJPR/Y24I5/PR2020657

12. Mengliev B., Karimov R. Theoretical fundamentals of uzbek-english parallel corpus \\ JOURNAL OF CRITICAL REVIEWS ISSN- 2394-5125 YOL 7, ISSUE 17, 2020.

13. Mengliev B., Sobirova Z. Some issues related to the transfer of english tourism terms in uzbek language \\ JOURNAL OF CRITICAL REVIEWS. ISSN- 2394-5125 YOL 7, ISSUE 15, 2020 \\ http://dx.doi.org/10.31838/jcr.07.14.194.

14. Khamroeva Sh.M., Mengliev B. R. The authorship lexicography and authorship corpus // Материалы международной научной конференции межнаучная интеграция: лингводидактический, лингвокультуроло-гический и психолингвистический аспекты 19-20 декабря 2019 год. Sumqayit - 2019. - С. 105-107

15. Akhmedova Dildora Bahodirovna, Bakhtiyor Mengliev. Semantic Tag Categories in Corpus Linguistics: Experience and Examination International Journal of Recent Technology and Engineering (IJRTE) ISSN: 2277-3878, Volume-8, Issue-3S, October 2019. - Р. 208-212 (DOI: 10.35940/ijrte.C1048.1083S19)

16. Bakhtiyor Rajabovich Mengliev, Nigmatova Lolakhon Hamidovna. Problems of language, culture and spirituality in general explanatory dictionaries of Uzbek language / Inernational Journal of Psychosocial Rehabilitation. ISSN: 1475-7192.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.