CC BY
12
вали данный комбикорм, превышала аналогов контрольной группы по яйценоскости на 12,5 % и средней массе яйца - на 2,5 %.
ЛИТЕРАТУРА
1. Ленкова, Т. Н. Эффективность использования нетрадиционных видов зерна в комбикормах для бройлеров и кур-несушек / Т. Н. Ленкова // Птицефабрика. - 2006. - № 8. - С. 30-35.
2. Цше зерно в комбжормах (використання нерозмеленого зерна в комбжормах для молодняку курей) / О. В. Притуленко, В. М. Горденко, Т. С. Клименко, Альхадж Татух Мухамед Хасан // Сучасне птаивнинтво. - 2003. - № 12. - С. 6-7.
3. Комбжорми з цшим зерном злакових в год1вл1 курей-несучок / О. В. Притуленко [та ш.] // Шаивництво. - 2004. -Вип. 54. - С. 79-83.
4. Манукян, В. А. Научное обоснование повышения полноценности кормления высокопродуктивной птицы : автореф. дис. ... д-ра с.-х. наук : спец. 06.02.02 «Кормление сельскохозяйственных животных и технология кормов» / Вардгес Ага-вардович Манукян. - Сергиев Посад, 2007. - 28 с.
5. Рекомендаци з використання цшого зерна злакв в комбжормах для птиц / Н. I. Братишко, О. В. Притуленко, В. М. Горд1енко, Т. С. Клименко ; тд ред. Ю. О. Рябоконя. - Б1рки, 2006. - 40 с.
6. Тишенкова, Т. А. Цельное зерно пшеницы в рационах молодняка мясных кур : автореф. дис. ... канд. биол. наук : спец. 06.02.02 «Кормление сельскохозяйственных животных и технология кормов» / Т. А. Тишенкова. - Сергиев Посад, 2002. - 24 с.
7. Rose, S. P. The use of whole wheat in poultry diets / S. P. Rose // World's Poultry Science Journal. - 1996. -Vol. 52, № 1. -P. 59-60.
8. Rose, S. P. Sequential feeding of whole grain wheat to broiler chickens / S. P. Rose, M. Fielden, P. Gardin // British Poultry Science. - 1994. - Vol. 35. - P. 162-163.
9. Fordes, J. M. Application of diet selection by poultry with particular respect to whole cereals / J. M. Fordes, M. Covasa // World's Poultry Science Journal. - 1995. - Vol. 51, № 2. - P. 149 - 167.
10. Influence of feeding methods on pullets // Poultry Int. - 1973. - Vol. 17, № 5. - P. 44-48.
11. Karunajewa, H. Choice feeding of the replacement pullet on whole grains and subsequent performance on laying diets / H. Karunajewa, S. H. Tham // Brit. Poultry Sc. - 1984. - Vol. 25, № 1. - P. 99-109.
12. Комбжорм для шдичок з цшим зерном пшениц / В. М. Г^вденко, Ю. Н. Батюжевський, О. В. Притуленко, Т. С. Клименко // Ефективш корми та пздвля. - 2005. - № 8 (8). - С. 27 - 28.
13. Бугай, С. М. Рослинництво / С. М. Бугай. - Вид. 3-ге, перероб. i допов. - Ки1в: Вища шк., 1978. - 384 с.
14. Несмiян, I. Н. Одш^чш кормовi культури / I. Н. Несмiян. - Кжв: Урожай, 1966. - 326 с.
15. Заяць, О. I. Кормова пожившсть та амшокислотний склад протешу зерна пайзи / О. Заяць, С. Вовк // Науковий вюник ЛьвiвськоI нацюнально! академи ветеринарно! медицини iм. С. З. Гжицького. - 2007. - Т. 9, № 2 (33), Ч. 3. - С. 31-33.
16. Нов1 кормовi культури: штродукцш, селекщя, вирощування / З. О. Царик [та ш.] // Материалы XII международного симпозиума «Нетрадиционное растениеводство. Эниология. Экология и здоровье», г. Алушта, 7-14 сент. 2003 г. - Симферополь: [б. и.], 2003. - C. 147-149.
17. Царик, З. О. Результата селекцп нових кормових культур в умовах захщного регюну Укра!ни / З. О. Царик // Вюник аграрно! науки. - 2001. - Спещальний випуск, липень. - С. 93-95.
18. Методи контролю повноцшноста комбiкормiв для птищ та оцшка кшькоста i якоста II продукцп / МАП Укра!ни [та ш.]. - Львiв : [б. в.], 2004. - 186 с.
19. Скурихин, В. Н. Определение витаминов А и Е в биологических субстратах с использованием обращенно-фазной микроколоночной высокоэффективной жидкостной хроматографии / В. Н. Скурихин // Бюл. ВНИИ физиологии, биохимии и питания с.-х. животных. - 1991. - Вып. 2. - С. 72-81.
УДК 619:616-008.9:636.4.082.4
УЗАЕМАСУВЯЗЬ ЭНЕРГАДЭФЩЫТНЫХ СТАНАУ I ФУНКЦЫЯНАЛЬНАЙ НЕДАСТАТКОВАСЦ1 ПЕЧАН1 З ГАСПАДАРЧЫМ1 ПАКАЗЧЫКАМ1 СВ1НАМАТАК
Н. К. ХЛЕБУС УА «Беларуская дзяржауная сельскагаспадарчая акадэм1я» г. Горю, Магшеуская вобл., Рэспублша Беларусь, 213407
С. У. ПЯТРОУСЮ
УА «Вщебская дзяржауная акадэм1я ветэрынарнай медыцыны» г. Вщебск, Рэспублша Беларусь, 210026
(Паступыа у рэдакцыю 31.01.12)
Рэзюмэ. Энергадэфщытныя станы у ceiHaMamaK суправаджаюцца парушэннямг адаптацъп i пагаршэннем функцыянальнай актыунасц печаш, аб чым сведчыць зтжэнне утрымання у крывi глюкозы, ТГ, ФЛ i адначасовым naвелiчэннем канцэнтрацый МК i КЦ. Развщце энергадэфщытау i пячоначнай недастатковасц у свтаматак вядзе да пaвялiчэння працягласц апаросу, пaвелiчэння у прыплодзе колькасц мертванароджаных парсючкоу, зтжэння масы гнязда.
Ключавыя словы: энергадэфщыт, функцыянальны стан печаш, свтш.
Summary. Energy deficiency in sows is accompanied by adjustment disorders and deterioration of liver capacity as evidenced by the reduction in glucose, phospholipids and triglycerides content and at the same time by the increase in concentration of lactic acid and ketone bodies in the blood. Development of energy deficiency and liver insufficiency in sows leads to the lengthening of the farrowing period, increase in the number ofpiglets born dead, failure of litter to thrive.
Key words: energy deficiency, liver capacity, sows.
Уводзшы. У Рэспублщы Беларусь асноуная частка свшшы вырабляецца на прамысловых комплексах. Таю спосаб вытворчасщ найбольш эканамiчна мэтазгодны [1]. Аднак у свшей, яюя вы-рошчваюцца ва умовах прамысловай тэхналогп, узровень абмену рэчывау перайшоу у якасна новы стан, яю ютотна адрозшвае «прамысловых» i «традыцыйных» жывел. Гэта абумоулена як уздзеяннем самай тэхналогй, так i разнастайных яе парушэнняу.
Анал1з выкарыстанай л1таратуры. Вядома, што стрэс i адаптацыя - працэсы перш за усе энерге-тычныя, i энергадэфiцыты прыводзяць да парушэнняу адаптацыi жывел да умоу асяроддзя [2, 3]. Асаблiва небяспечны дадзены стан у паросных i падсосных свiнаматак, паколькi ен негатыуна уплы-вае не толью на iх сам1х, але i на прыплод. Парушэнне энергетычнага забеспячэння метабалiчных працэсау у арганiзме суправаджаецца пагаршэннямi функцыянавання розных органау i сiстэм [4]. Узнiкае пры гэтым i функцыянальная недастатковасць печанi. Мiж тым, дыягностыка i прафiлактыка энергодефэщтных станау планамерна не праводзiцца, паколью яны не з'яуляюцца агульнапрызна-mrni назалагiчнымi адзiнкамi. Акрамя таго, вывучэнне энергетычнага абмену ва умовах вытворчасщ традьщыйнымi метадам1 практычна немагчыма [5, 6].
Пошук сiстэмы ускосных тэстау для дыягностыкi энергадэфiцытау свiнаматак, вывучэнне уплыву энергадэфщытау на функцыянальны стан печаш свiнаматак i iх прадуктыунасць сталi асноУнымi мэтамi нашай працы.
Матэрыял i метады даследавання. Праца выканана на свiнагадоУчым комплексе на 54000 галоу.
Падчас правядзення дыягнастычных даследаванняу былi вызначаны перыяды утрымання свшама-так, у якiя жывелы у найбольшай ступенi схiльны да тэхналапчнага стрэсу i узнiкненню парушэнняу прыстасоувальных рэакцый i функцыянальнага стану печаш. Намi вызначана, што такiмi перыядамi з'яуляюцца перавод CBi нам атак на участак апаросау i першыя дш пасля яго.
У далейшым была сфар\правана группа паросных свшаматак (100-105 дзен пароснасщ), у яюх да пераводу у цэх апаросау, праз сутю пасля пераводу i на трэщ дзень пасля родау намi была праведзена ацэнка кшшчнага статусу i узята кроу для 6iiixi\iiLiHara даследавання. У крыв1 вызначал1 утрыманне агульных лшщау (AJ1) - у рэакцьй з сульфафосфаваншшавым рэактывам, фасфалшщау (ФЛ) - па утрыманню лшощнага фосфару, у рэакцьй з амошя мал1бдатам i ванадатам, трыацылглщэрыдау (ТГ), малочнай кюлаты (МК) i глюкозы - ферментатыуна, кетоновых целау (КЦ) - у рэакцьп са шчолача-вым растворам сал1цылавага альдэг1ду. Дадзеныя паказчыю характарызуюць абмен л1шдау i вугляво-дау - асноуных удзельшкау энергетычнага абмену. Акрамя таго, утрыманне у крыв1 фасфал1шдау i ТГ дазваляе рабiць высновы аб стане сштэтычных працэсау у парэнхiме печаш. Комплекснае выз-начэнне дадзеных паказчыкау дазваляе праводзiць ускосную ацэнку стану энергетычнага абмену i функцыянальнай актыунасщ печанi.
З групы свiнаматак (100-105 дзен пароснасщ) пасля пераводу былi адабраны 2 групы жывел, яюя мелi адрозненнi у паказчыках, яюя характарызуюць забеспячэнне арганiзму энергiяй i функцы-янаванне печанi. У свшаматак абедзвюх груп пасля апаросу быу праведзены улiк яго працягласцi, агульнай колькасщ парсючкоу, колькасцi мертванароджаных, фiзiялагiчна няспелых («слабых») пар-сючкоу, масы гнязда, сярэдняй масы аднаго парасящ.
Па вынiках даследаванняу было зроблена заключэнне аб стане адаптацыйн^1х працэсау i функцыi парэнхiмы печанi у свшаматак, узаемасувязi iх з дэфщытам энергii i паказчыкамi, якiя характарызуюць прыплод, рост i развщце парсючкоу.
Лiчбавы матэрыял эксперыментальных даследаванняу апрацаваны статыстычна з выкарыстаннем праграмы Microsoft Excel.
Вын1к1 i ix абмеркаванне. Да пераводу у цэх апаросау усе свшаматю былi клшчна здаровымi. Пасля пераводу свiнаматак i уздзеяння на iх тэхналагiчнага стрэсу у некаторых жывел i на трэщ дзень пасля пераводу адзначалюя шмптомы сiндрому узбуджэння (нязначная гiпертэрмiя, агульны узбуджаны стан, павышаная скурная адчувальнасць). Разам з тым у досыць вялiкай колькасцi жывел адзначалюя прыкметы, характэрныя для сiндрому прыгнету, наупрост звязанага з парушэннем адап-тацыi (агульны прыгнечаны стан - ад апатый да ступару, паслабленне апетыту). На трэцi дзень пасля парашэння, што з'яуляецца наймацнейшым стрэс-фактарам, у некаторых свшаматак таксама адзначалюя прыкметы сшдрому узбуджэння, але у большасщ жывел развiуся шндром прыгнету. З'яуленне
дадзенага свдрому, якi суправаджаецца знiжэннем прыему корму, у падсосных свiнаматак вядзе да гша- i агалактыi, зшжэння штэншунасщ росту прыплоду i масавай гiбелi парсючкоу пасля нараджэн-ня. Разам з тым, неабходна адзначыць, што вызначаныя прыкметы з'яуляюцца неспецыфiчнымi i яны могуць суправаджаць розныя заразныя i незаразныя захворваннi.
Больш дыягнастычна iнфарматыyнымi былi бiяхiмiчныя паказчыю крывi. Пры вывучэннi вугля-воднага i лiпiднага абменау былi атрыманы наступныя вынiкi (табл. 1).
Таблща 1. ПаказчыК вугляводнага i лшвднага абменау у крыв! свiнаматак (Х±т)
Да пераводу Пасля пераводу у цэх Пасля апаросу
Паказч^1к1 у цэх опаросу апаросу (3 сут) (3-я сутк1)
1 2 3
Глюкоза, ммоль/л 3,42±0,470 4,06±0,881 3,04±0,654
р р1-2>0,05 р1-3>0,05 P2-з<0,05
МК, ммоль/л 4,75±0,678 3,00±0,622 4,96±0,814
р р1-2<0,001 р1-3>0,05 P2-3<0,001
КЦ, ммоль/л 0,12±0,041 0,13±0,041 0,15±0,027
р р1-2>0,05 р1-3<0,05 P2-з>0,05
АЛ, г/л 2,66±0,802 3,18±0,963 2,82±0,637
р р1-2>0,05 р1-3>0,05 P2-з<0,05
ТГ, ммоль/л 0,75±0,173 0,58±0,150 0,31±0,117
р Р1-2>0,05 р1-3<0,001 P2-3<0,01
ФЛ, ммоль/л 3,84±0,280 3,49±0,251 3,41±0,133
р р1-2<0,001 р1-3<0,001 P2-з>0,05
Як бачна з дадзеных таблщы, канцэнтрацыя глюкозы пасля пераводу свшаматак узрастала на 18,7 %, а пасля апаросу змяншалася на 33,6 %. Колькасць МК у крьта пасля пераводу таксама зшжауся на 58,3 %, а потым узрастау на 65,3 %. Канцэнтрацыя КЦ у крывi на працягу даследаванняу няухшьна узрастала, перавышушы зыходны узровень на 25,0 %. Выяуленыя змены з'яуляюцца свед-чаннем перабудовы энергетычных працэсау у арганiзме свiнаматак падчас адаптацып да новага фiзiялагiчнага стану: узрастанне запатрабавання аргашзмам глюкозы, узрастанне ролi КЦ у энергаза-беспячэнш арганiзму i знiжэнне iх утылiзацыi, узрастанне анаэробных рэакцый.
Важнае значэнне у забеспячэннi арганiзму энергiяй пры стрэсах i адаптацыi да iх належыць лiпiдам [7, 8]. Канцэнтрацыя АЛ узрастала пасля пераводу свшаматак на 19,5 %, затым змяншалася на 12,8 %. Працшеглая заканамернасць вызначана для дынамш канцэнтрацый ТГ i ФЛ у крывi свшаматак: на працягу усяго доследу ¡х колькасць паступова памяншалася. Пасля пераводу канцэнтрацыя ТГ зшзшася на 29,3 %, а затым - на 87,1 % (у параунанш з пачаткам доследау - на 141,9 %). Утрыманне у крыв1 фасфалшщау змянялася наступным чынам: пасля пераводу памяншалася на 10 %, а пасля апаросу - толью на 2,3 %, але у параунанш з пачаткам даследаванняу - на 12,6 %. Вызначаныя змены паказваюць на «пераключэнне» абменных працэсау у аргашзме свiнаматак, накiраваныя на забеспячэнне аргашзма энерпяй 1 узрастанне у гэтым працэсе рол1 лшщау к у прыватнасщ, ¡х фракцьп - ТГ. Прагрэсавальнае памяншэнне канцэнтрацьп ТГ у крыв1 паказвае на узмоцненае ¡х вы-карыстанне, а таксама на зшжэнне здольнасцi аргашзму кампенсаваць энергазатраты пры адапта-цыйных працэсах. Трэба зауважыць, што змяншэнне утрымання ТГ у крывi сведчыць i пра парушэн-не сштэзу парэнхiмай печанi транспартных формау лшщау у арганiзме - лiпапратэiдаy i назапашван-нi ТГ у печаш, што вядзе да тлушчавага гепатозу. Пра гэта ж сведчыць i дынамша зместу ФЛ у крывк знiжэнне iх канцэнтрацыi пасля парашэння паказвае на змяншэнне функцыянальнай ак-тыyнасцi пячоначнай тканiны у сувязi з перабудовай сiнтэтычных працэсау у аргашзме, а таксама на фоне развщця дыстрафiчных зменау.
Такiм чынам, вызначаная дынамiка бiяхiмiчных паказчыкау, яюя характарызуюць вугляводны i лiпiдны абмены, можа быць ускосным сведчаннем узшкнення энергадэфiцытных станау у свiнаматак, яюя прыводзяць да парушэння працэсу адаптацып, а таксама функцыянальнай актыyнасцi печаш пасля парашэння.
Для вызначэння, щ з'яуляюцца выяуленыя змены крытэрыямi энергадэфiцыта, якi вядзе да парушэння адаптацып i знiжэння гаспадарчых паказчыкау свiнаматак з сукупнасцi жывел пасля апаросу, была зроблена выбарка. У склад новай сукупнасцi былi уключаны свiнаматкi са змененым бiяхiмiч-ным статусам. У крывi гэтых жывел канцэнтрацыi АЛ, ТГ, ФЛ, МК, КЦ i глюкозы мелi iстотн^Iя ад-
розненш. Свшаматю з «шзюм» утрыманнем АЛ, ТГ, ФЛ, глюкозы i «высоюм» - КЦ i МК, разгля-далiся як жывелы з энергадэфщытным станам. Кантрольную групу склалi свшаматю з бiяхiмiчным статусам, якi ускосна сведчыць аб высокiм узроуш энергазабеспячэння жывел.
Дадзеныя аб зменах вывучаемых паказчыкау у свiнаматак абедзвюх груп прыведзены у табл. 2.
Таблща 2. Паказчыю вугляводнага i лшвднага абмену у крыв! свiнаматак пры дыягностыцы энергадэфiцыту (X ± а)
Паказчыю Кантрольная група свшаматак (п=5) Група свшаматак з энергадэфщытным станам (п=5)
Глюкоза, ммоль/л 3,52±0,426 2,64±0,637
р р<0,05
МК, ммоль/л 4,41±0,284 5,75±0,89
р р<0,05
КЦ, ммоль/л 0,13±0,012 0,17±0,015
р р<0,001
АЛ, г/л 3,06±0,653 2,59±0,528
р p>0,05
ТГ, ммоль/л 0,44±0,107 0,26±0,025
р p<0,05
ФЛ, ммоль/л 3,15±0,126 2,50±0,407
р р<0,05
З дадзеных таблiцы вынiкае, што утрыманне глюкозы у свiнаматак кантрольнай групы вышэй на 33,3 %, а МК i КЦ - шжэй на 30,4 i 30,8 % адпаведна. Гэта сведчыць аб парушэнш забеспячэння ар-ганiзму падсосных свiнаматак энергiяй, паколькi з прычыны недахопу глюкозы адбываецца павыша-нае утварэнне кетоновых целау, якiя не могуць цалкам быць выкарыстаны у энергетычных працэсах. Акрамя таго, павялiчэнне канцэнтрацыi МК паказвае на узмацненне анаэробнага глiколiзу, якi энер-гетычна менш выгодны, чым аэробнае аюсленне.
З дадзеных таблiцы вынiкае таксама, што утрыманне у крывi ушх вывучаемых паказчыкау лшщнага абмену вышэй у свшаматак кантрольнай групы (адрозненш як дакладныя, так 1 недаклад-ныя). Канцэнтрацыя АЛ вышэйшая у крыв1 свшаматак кантрольнай групы на 18,1 %, ТГ - на 69,2 %, ФЛ - на 26 %. Дадзеныя змены разам з указанием на парушэнне працэсу энергазабеспячэння у свшаматак з энергадэфщытным станам, паказваюць на пагаршэнне функцыянальнага стану печаш i яе сштэтычнай актыyнасцi, якiя yзнiкаюць на фоне энергадэфщыту.
Пасля апаросу было вызначана, што гаспадарчыя паказчыкi свiнаматак кантрольнай групы i свiнаматак з энергадэфщытным станам маюць шэраг адрозненняу (табл. 3).
Таблща 3. Некаторыя гаспадарчыя паказчыю свiнаматак
Паказч^1к1 Кантрольная група свшаматак (П = 5) Група свгнаматак з энергадэфгцытн^1м станам (П = 5)
Сярэдняя працягласць апаросу, г 6,0±1,07 8,9±1,43
Агульная колькасць парcючкоy, галоу 54 61
Колькасць мертванароджан^гх парcючкоy, галоу / % 1/1,8 8/13,1
Колькасць «слабых» пар^чму, галоу / % 2/3,7 11/18,0
Сярэдняя жывая маса гнязда, кг 13,9±3,75 12,8±2,49
Сярэдняя маса аднаго парасящ, кг 1,3±0,27 1,0±0,09
Як бачна з дадзеных таблщы, гаспадарчыя паказчыкi, яюя характарызуюць прыплод, у свiнаматак з энергадэфщытным станам значна шжэйшыя. Нягледзячы на тое, што колькасць парсючкоу у свiнаматак кантрольнай групы шжэйшая на 13,0 %, у гэтай групе значна меншая колькасць мертва-народжаных (у 8 разоу) i «слабых» (у 5,5 разы) парсючкоу. Павелiчэнне колькасцi мертванароджаных абумоУлiваецца павялiчэннем працягласцi апаросу у свiнаматак з энергадэфщытным станам (на 48,3 %). Маса гнязда i аднаго парасящ вышэйшая у свiнаматак кантрольнай групы на 8,6 i 30,0 % адпаведна. Гэта сведчыць, па-першае, аб дастатковай забеспячэнш арганiзму свiнаматак кантрольнай групы энерпяй падчас пароснасцi, а па-другое, аб непарушаным энергетычным забеспячэнш працэсу родау. Энергетычны матэрыял у свшаматак растращуся на адаптатыуныя рэакцьи. Энергадэфiцыт, якi yзнiк падчас гэтага, адначасова з прыгнетам адаптатыуных працэсау, прывеу да перавыдатку
энергп i недахопу энергетычнага матэрыялу пры парашэннi. Гэта прывяло да павялiчэння працягласцi родау, а таксама колькасщ мертванароджаных парсючкоу, смерць якiх магла адбыцца у вынiку гiпаксii, якая узшкае пры працяглым знаходжаннi пладоу у радавых шляхах мацi.
Вядома, што нiзкая маса парсючкоу з'яуляецца адной з прыкмет гiпатрафii. Таюя парасяты ака-зваюцца нежыццяздольнымi i гiнуць у першыя днi жыцця. Павялiчэнне у прыплодзе iх колькасщ вядзе да значных матэрыяльных страт. Таюм чынам вызначана, што энергадэфщытныя станы у свiнаматак, якiя вядуць да парушэнняу адаптацыi i узшкнення функцыянальнай недастатковасцi пе-чанi, суправаджаюцца павялiчэннем у прыплодзе колькасцi мертванароджаных i фiзiялагiчна няспе-лых парсючкоу, а таксама iх нiзкай жывой масай.
Вын1к1: 1) энергадэфiцытныя станы у свiнаматак суправаджаюцца парушэннямi адаптацьи i пагаршэннем функцыянальнай актыунасцi печаш; 2) энергадэфiцытныя станы у свшаматак i парушэнш функцьп парэюамы печаш вызначаюцца зшжэннем утрымання у крыв1 глюкозы на 33,3 %, ТГ - на 69,2 %, ФЛ - на 26,0 % i адначасовым павел1чэннем канцэнтрацый МК на 30,4 % i КЦ - на 30,8 %; 3) развщце энергадэфщытау i пячоначнай недастатковасцi у свiнаматак вядзе да павялiчэння працягласщ апаросу на 48,3 %, павелiчэння у прыплодзе колькасцi мертванароджаных парсючкоу у 8 разоу, фiзiялагiчна няспелых у 5,5 разоу, знiжэння масы гнязда - на 8,6 %.
ШТАРАТУРА
1. Шейко, И. П. Свиноводство Беларуси/И. П. Шейко // Свиноводство. -2001,- № 2 - С. 17-19.
2. Панин, Л. Е. Энергетические аспекты адаптации /Л. Е. Панин. - Л.: Медицина, 1978.- 190 с.
3. Karman, A. G. Neuroendocrine adaptation to stress in pigs: CRH and vasopressin in the paraventricular nucleus / A. G. Karman //PhD thesis, Dep. Of An.Sci, Human and Animal Physiology Group, Wageningen Un.: Wageningen. - P. 10-13.
4. Energy metabolism in young pigs as affected by establishment of new groups prior to transport / Heetkamp M. J. [et al.] // J. Anim. Physiol. Anim. Nutr. (Berl). - 2002. - Vol. 86, № 5-6. - P. 144-152.
5. Prentice, A. M. Stable isotopes in nutritional science and the study of energy metabolism / A. M. Prentice // Scand. J. of Nutrition. - 1999. - Vol. 43, № 1. - P. 56-62.
6. Williams, S. R. Tissue metabolism studied in vivo by nuclear magnetic resonance / S. R.Williams, D. G. Gadian // Quarterly J. of Exp. Physiol. - 1986. - Vol. 71, № 2. - P. 335-360.
7. Панин, JI. E. О механизме переключения организма с «углеводного» типа обмена на «жировой» в процессе адаптации и голодания / Л. Е. Панин, Т. А. Третьякова. В кн.: Медико-биологические аспекты процессов адаптации. - Новосибирск: Наука, 1975,- С. 144-152.
8. Christon, R. The effect of tropical ambient temperature on growth and metabolism in pigs/ R. Christon // J. Anim. Sci. -1988,-Vol. 66, №6.-P. 3112-3123.
