Научная статья на тему 'Уй-жой фондини бошқаришни янада ривожлантириш ва турар жойларга хизмат кўрсатиш бозори'

Уй-жой фондини бошқаришни янада ривожлантириш ва турар жойларга хизмат кўрсатиш бозори Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
309
24
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
уй­жой фонди / хусусий уй­жой мулкдорлaри ширкaтлaри / уй­жой фонди эксп­ луaтaцияси / мукaммaл тaъмирлaш / имтиёзлaр / крeдитлaр / муҳандислик коммуникациялари ва жиҳозлари / уй­жойлaргa xизмaтлaр кўрсaтишнинг aниқ бозори / ҳудудни ободонлаштириш / профессионал компа­ ниялар / бошқарув компаниялар. / improving the conditions of the housing stock / private homeowner associations / housing exploitation / capital repairs / benefits / loans / engineering and communication services and realistic services for home services / professional companies / management companies.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Бердиева Дилфуза Ахатовна

Мақолада кўп қaвaтли турар­жойларни бошқaриш вa улaргa xизмaт кўрсaтиш ҳaмдa тaъмирлaш бўйичa xизмaтлaр кўрсaтишнинг aниқ бозорини шaкллaнтиришни тубдaн яxшилaш, aҳолининг кўп хона­ донли уйлaрини сaқлaш вa мукaммaл тaъмирлaшдaн мaнфaaтдорлигини ошириш, уй­жой мулкдорлaри ширкaтлaрининг нуфузи, тaшкилий вa молиявий мустaқиллиги вa фaолиятининг сaмaрaдорлигини ошириш масалалари кўрилган. Шунингдек, уларга хизмат кўрсатувчи профессионал ва бошқарув компаниялари фаолиятининг мувофиқлигини таъминлаш борасида фикр­мулоҳазалар келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

DEVELOPMENT OF HOUSING FUND MANAGEMENT AND SERVICE MARKET FOR RESIDENTIAL HOUSES

The article discusses the issues of improving the real market of multidimensional housing services development, maintenance and repair, increasing public interest in the preservation and reconstruction of apartment buildings, increasing prestige, organizational and financial independence and efficiency of homeowners. It also discusses the problems of ensuring the consistency of professional and management companies serving them.

Текст научной работы на тему «Уй-жой фондини бошқаришни янада ривожлантириш ва турар жойларга хизмат кўрсатиш бозори»

Бердиева Дилфуза Дхатовна,

Toшкeнт apxитeктypa к^илиш инcтитyти «Meнeжмeнт» кaфeдpacи кaттa yкитyвчиcи

УЙ -ЖОЙ ФОНДИНИ БОШКДРИШНИ ЯHAДA РИBОЖЛAHТИРИШ BA ТУРAР ЖОЙЛAРГA XИЗMAТ KYPCA^ БОЗОРИ

УДК: 330; 334

БЕРДИЕВА Д.А. УЙ-ЖОЙ ФОНДИНИ БОШ^АРИШНИ ЯНАДА РИВОЖЛАНТИРИШ ВА ТУРАР ЖОЙЛАРГА ХИЗМАТ КУРСАТИШ БОЗОРИ

Maк1oлaдa куп к1aвaтли тypap-жoйлapни бoшк1apиш вa yлapгa xизмaт ^^тиш xaмдa тaъмиpлaш бyйичa xизмaтлap ^^тишни^ ab^ бoзopини шaкллaнтиpишни тyбдaн яxшилaш, axoлининг куп xoha-дoнли yйлapини ^к^ш ßa мyкaммaл тaъмиpлaшдaн мaнфaaтдopлигини oшиpиш, yй-жoй мyлкдopлapи шиpкaтлapининг нуфузи, тaшкилий вa мс>лиявий мycтaк1иллиги вa фaoлиятининг caмapaдopлигини oшиpиш мacaлaлapи ^ил^н. Шумн^к, yлapгa xизмaт кypcaтyвчи пpoфeccиoнaл вa бoшк1apyв кoмпaниялapи фaoлиятининг мyвoфикlлигини тaъминлaш бopacидa фикp-мyлoxaзaлap кeлтиpилгaн.

Taянч ибopaлap: yй-жoй фoнди, xycycий yй-жoй мyлкдopлapи шиpкaтлapи, yй-жoй фoнди э^п-лyaтaцияcи, мyкaммaл тaъмиpлaш, имтиёзлap, кpeдитлap, мyxaндиcлик кoммyникaциялapи вa жиxoзлapи, yй-жoйлapгa xизмaтлap кypcaтишнинг aник1 бoзopи, худудни oбoдoнлaштиpиш, пpoфeccиoнaл кoмпa-ниялap, бoшк1apyв кoмпaниялap.

БЕРДИЕВА Д.А. РАЗВИТИЕ УПРАВЛЕНИЯ ЖИЛИЩНЫМ ФОНДОМ И РЫНОК ОКАЗАНИЯ УСЛУГ ЖИЛЫМ ДОМАМ

В cra^e paccмaтpивaютcя вoпpocы yлyчшeния paзвития peaльнoгo pbrn^ мнoгoмepныx ycлyг пo жилью, oбcлyживaнию и peмoнтy, yвeличeния интepeca нaceлeния к coxpaнeнию и peкoнcтpyкции мню-гoквapтиpныx дoмoв, пoвышeния пpecтижa, opгaнизaциoннoй и финaнcoвoй нeзaвиcимocти и эффeк-тивнocти дoмoвлaдeльчecкиx кoмпaний. А тaкжe oбcyждaютcя пpoблeмы oбecпeчeния coглacoвaннo-сти oбcлyживaющиx иx пpoфeccиoнaльныx и yпpaвляющиx кoмпaний.

Ключeвыe cлoвa: жилищный фoнд, чacтныe дoмoвлaдeльчecкиe accoциaции, экcплyaтaция жилищ-нeгo фoндa, кaпитaльный peмoнт, льготы, кpeдиты, инжeнepныe кoммyникaции и oбopyдoвaниe, pea-лиcтичныe уелуги для дoмaшниx xoзяйcтв, пpoфeccиoнaльныe кoмпaнии, yпpaвляющиe кoмпaнии.

BERDIYEVA D.A. DEVELOPMENT OF HOUSING FUND MANAGEMENT AND SERVICE MARKET FOR RESIDENTIAL HOUSES

The article discusses the issues of improving the real market of multidimensional housing services development, maintenance and repair, increasing public interest in the preservation and reconstruction of apartment buildings, increasing prestige, organizational and financial independence and efficiency of homeowners. It also discusses the problems of ensuring the consistency of professional and management companies serving them.

Keywords: improving the conditions of the housing stock, private homeowner associations, housing exploitation, capital repairs, benefits, loans, engineering and communication services and realistic services for home services, professional companies, management companies.

ИКТИСОД BA МОЛИЯ / Э^ОМИИ И ФИHAHCЫ 2019, 2(122)

КИРИШ.

Иктисодий сиёсатнинг асосий масаласи халкнинг моддий ва маънавий турмуш дара-жасининг усишини таъминлаш хисобланади. Бу уз навбатида уй-жой коммунал хужалиги кор-хоналари, жумладан, хусусий уй-жой мулкдорлари ширкатлари фаолияти билан боFлик. Маълумки, уй хужалиги инсонларнинг уй-жой фонди билан боFлик яшаш шароитларини яхшилаш, уйларнинг кулайлиги ва турмуш даражасини ошириш, уй-жой фонди эксплуатациясини яхшилаш хамда саклаб колиш буйича чораларни амалга ошириш, ахолига хизмат курсатишни ривожлантириш, шахар ва бошка ахоли пунктларини марказлашган сув хамда газ, электр таъминоти билан таъминлаш ва бошкалардан иборат. Ширкатлар фаолияти самараси уларок, маиший шароитларни кетма-кетлик билан яхшилаб, ахолининг моддий ва маънавий даражасини таъминлаб туриш билан бирга, миллий иктисодиётнинг бошка тармок-ларида мехнат самарадорлигининг усиши ва нихоят бутун ишлаб-чикариш самарадорлигининг усишига кумаклашади.

Республикада уй-жой хужалаги сохасида амалга оширилаётган аник чора-тадбирлар пиро-вард максади, ахоли турмуш даражасини яхшилашдир. Жумладан, Узбекистан Республи-каси Вазирлар Махкамасининг 2006 йил 12 апрел-даги «Хусусий уй-жой мулкдорларининг ширкатларини янада ривожлантириш ва турар-жойларга хизматлар курсатишнинг аник бозорини шакллантириш чора-тадбирлари туFрисидa»ги 64-сон карори куп каватли турар-жойларни бошкариш ва уларга хизмат курсатиш хамда таъмирлаш буйича хизматлар курсатишнинг аник бозорини шакллантиришни тубдан яхшилаш, ахолининг куп хонадонли уйларни саклаш ва мукаммал таъмирлашдан манфаатдорлигини ошириш, уй-жой мулкдорлари ширкатларининг нуфузи, ташкилий ва молиявий мустакиллигини ва фаолиятининг самарадорлигини ошириш учун тадбирларни амалга оширишга асос булиб хизмат килмокда. Максад:

- хусусий уй-жой мулкдорларининг ширкатларини уй-жой мулкдорларининг хакикий узини-узи бошкариш институтлари сифатида ривожлантириш;

- куп квартирали уйларни бошкариш ва уларга хизматлар курсатиш сифатини яхшилаш, хусусий уй-жой мулкдорларининг ширкатлари ишлари самарадорлигини ошириш;

- уй-жойларга хизматлар курсатишда ракобат мухитини шакллантириш [1].

Шунингдек, хусусий уй-жой мулкдорлари ширкатлари фаолиятини давлат томонидан куллаб-кувватлаш куйидаги йуллар билан амалга оширилади:

• уй-жой сохасида меъёрий-хукукий хуж-жатлар, жумладан стандартлар кабул килиш;

• коммунал хизматларга хак тулаш тизимини такомиллаштириш;

• уй-жой коммунал сохасида хизматлар курсатишда ракобатни ривожлантириш учун шароитлар яратиш;

• имтиёзлар ва кредитлар бериш;

• таъмирлаш-тиклаш ишлари учун бюджет ссудалари бериш;

• куп квартирали уйларни саклаш ва коммунал хизматларга хак тулашда кам таъминланган оилаларга ёрдам курсатиш;

• доимий фойдаланиш хукуки асосида ер участкалари бериш;

• алохида дастурлар кабул килиш ва конун хужжатларига мувофик бошка чора-тадбирлар куриш.

Уй-жой фондини бошкаришнинг энг мухим вазифаларидан бири унга хизмат курсатиш ва таъмирлаш буйича ишларни бажаришдан иборат. Уй-жой фондига хизмат курсатиш ва таъмирлаш буйича ишлар куйидагиларни камраб олади:

• куп квартирали уйдаги хоналар ва умумий фойдаланиш жойлари ва уй атрофидаги худуднинг санитария холатини саклаш;

• мухандислик коммуникациялари ва жихоз-ларига профилактик хизмат курсатиш;

• мухандислик тармокларини мавсумий фой-даланиш шароитларига тайёрлаш;

• жорий таъмирлашлар, авария холатларини бартараф этиш;

• конструкциялар ва тармокларни капитал таъмирлаш, мухандислик тармокларини алмаш-тириш;

• уй атрофидаги худудни ободонлаштириш ва бошкалар.

Бу ишлар куйидагилар томонидан бажарилиши мумкин:

• ихтисослаштирилган хизмат курсатувчи ёки таъмирловчи ташкилотлар (пудратчилар);

• уй-жой мулкдори ёки унинг ваколатли органи ёки ташкилоти (хусусий уй-жой мулкдорлари ширкати, бошкарувчи ташкилот) томонидан ёлланадиган ходимлар (ишлаб чикариш персо-нали);

• бевосита уй-жой мулкдорлари.

1 «Узкоммунхизмат» агентлиги томонидан тасдик-ланган «Бошкарувчи ташкилотларни тузиш учун тав-сиялар», 2006 йил 20 июль. Рег. № 014 - 087.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 2(122)

1-расм. Бошкарувчи ташкилот - хизмат курсатиш ва таъмирлаш ишлари буюртмачиси1.

Тадкикот методологияси.

Бугунги кунда назарий ва амалий муаммоларни урганиш буйича куплаб мах,аллий ва хорижий олимларнинг тадк,ик,от ишлари х,ам дик,к,атга сазо-вор. Жах,он уй-жой фондини бошк,аришни янада ривожлантириш, шунингдек, уй-жойларга хизмат курсатишни бошкариш услубиятини яратиш ва ривожланишига салмок,ли х,исса кушган инглиз олимлари Мартин Люкс, Нора Теллер, Джозеф-лар ва бошкалар. «Бугунги кунда бошк,арувчи компанияларнинг роли мураккаб ва профессионал ёндашувни талаб к,илади. Бу вазифани бажа-риш учун мулк эгаси ва давлат конунчилиги, курилиш, соFликни саклаш ва хавфсизлик к,ои-далари, асосий бухгалтерия ва бошк,аларни билиш талаб этилади. Ижарага берувчилар мажбурият-ларини бажариш учун туланадиган х,ак,ларга нис-батан мувозанатли булиши керак булган профессионал бошк,арув афзалликлари мавжуд. Профессионал бошк,арув агентлари хизматларни режа-лаштириш ва йитиш учун режалаштирилган ёндашувни ва захира фондларини, ишларни к,айта тиклаш ва таъмирлаш жадвалларини, ишларни текшириш ва назорат к,илишни таъминлайди» [5].

Та^лилий кисми.

Узбекистан Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги «Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Харакатлар стра-тегияси тутрисида»ги ПФ-4947-сон фармони билан тасдик,ланган «2017-2021 йилларда Узбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта усту-вор йуналиши буйича Харакатлар стратегияси»га мувофик, ижтимоий ривожланишнинг устувор йуналишларидан бири - кулай шароитларга эга булган уй-жойлар куриш, йул транспорти, ижтимоий ва мух,андислик-коммуникация инфрату-зилмасини модернизация к,илиш, ах,оли турмуш шароитини яхшилашни таъминлаш буйича мак,садли дастурларни амалга оширишдан иборат. Бу эса уй-жой хизматлар бозорини ривожлантириш шароитида уй-жой мулкдори (мулкдорлари), хусусий уй-жой мулкдорлари ширкати хизмат курсатиш ва таъмирлаш ишларини бажариш учун ихтисослаштирилган пудрат ташкилотларини жалб этади. Мулкдор ёки унинг ваколатли органи ёки ташкилоти карорига кура бошкарувчи ташкилотга бошк,арув шартномаси асосида куйидагилар топ-ширилиши мумкин:

1. Мулкка хизмат курсатиш ёки таъмирлаш ишлари буюртмачи вазифасини бажариши мумкин (1-расм).

Биринчи х,олатда (1-расм) бошк,арувчи ташкилот таклифларни ва пудратчини танлаш ишларини

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 2(122)

2-расм. Ширкат - хизмат курсатиш ва таъмирлаш ишлар буюртмачиси1.

мустакил амалга оширади, уз номидан пудрат шартномаларини тузади ва у бажарадиган ишлар хажми ва сифатини назорат килади, уз хисоб-ракамидан бажарилган ишлар хакини тулайди.

Уй-жой хизматлари бозорини ривожлантириш, хусусий уй-жой мулкдорлари ширкати хизмат курсатиш ва таъмирлаш ишларини уз ходимлари кучи билан бажариш ёки киска муддатли шарт-номалар асосида ижрочилар - жисмоний шахс-ларни жалб этиш йули билан бажаришдан ман-фаатдор булиши мумкин. Бундай холда бошка-рувчи ташкилотга ширкат, ташкилот билан шарт-номалар тузиш учун ишчилар (ижрочилар) ном-зодларини танлаш, уларнинг ишини ташкил этиш ва назорат килиш вазифалари топширилиши мум-кин.

2. Уй-жой фонди мулкдори ёки хусусий уй-жой мулкдорлари ширкатига пудратчиларни танлов асосида жалб килишда ёрдам курсатиш.

Иккинчи холатда (2-расм) бошкарувчи ташкилот мулк эгалари, хусусий уй-жой мулкдорлари ширкати учун пудратчини танлаш буйича тавсия-ларни тайёрлайди, мулкдор ёки ширкат томони-дан пудратчи танловини утказишга ёрдам беради, уй-жой фонди мулкдори (ёки ширкат) билан

1 «Узкоммунхизмат» агентлиги томонидан тасдик-ланган «Бошкарувчи ташкилотларни тузиш учун тав-сиялар», 2006 йил 20 июль. Рег. № 014-087.

пудратчи уртасида шартнома тузилишига кумак-лашади, пудратчи бажарган ишлар сифатини назорат килади. Бажарилган ишлар хакини мулк-дорлар ёки ширкат тулайди. Бошкарув хизматла-рига талаблар шаклланмаган, уй-жой фондига хизмат курсатувчи ихтисослаштирилган ташки-лотлар чекланган, уларнинг иш турлари буйича етарли даражада ихтисослашмаган бир шароитда, бошкарувчи ташкилот уй-жой мулкдорлари ва хусусий уй-жой мулкдорлари ширкатига бош-кариш, хизмат курсатиш ва таъмирлаш ишлари буйича хизматлар тупламини таклиф этиши мумкин (3-расм).

Агар тузилаётган бошкарувчи ташкилот уй-жой фондига хизмат курсатиш ва таъмирлаш ишларини мустакил бажариш истагида булиб, тегишли имкониятларга эга булса (моддий-техник база, малакали ходимлар ва хоказо) ташкилот уставида фаолиятнинг ушбу турлари курсатилган булиши керак.

Бизга маълумки, уй-жой мулкдорлари шир-катлари амалиётда уй-жой фондини (кучмас мулкни) бошкаришнинг энг макбул шакли хисоб-ланади. Узбекистонда куп хонадонли уй-жой фондини капитал ва жорий таъмирлаш буйича кабул килинган карорлар асосида куп хонадонли уйлар-нинг томи, подвал иншоотлари, фасад, подъезд,

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 2(122)

3-расм. Бошкарувчи ташкилотнинг кучи билан бажариладиган уй-жой фондини бошкариш,

хизмат курсатиш ва таъмирлаш ишлари1.

4-расм. Кучмас мулк билан билан бо^лик хизматлар х,ажми (млрд. сумда)2 (2018 йил 1 январь

^олатига) .

лифт ва ирригация тармоклари, шунингдек, йулакларни бетонлаштириш хамда уй-жойлар атрофидаги худудларни ободонлаштириш ва

1 «Узкоммунхизмат» агентлиги томонидан тасдик-ланган «Бошкарувчи ташкилотларни тузиш учун тав-сиялар», 2006 йил 20 июль. Рег. № 014 - 087.

2 Узбекистан Республикаси Давлат статистика кумитаси. Узбекистан ижтимоий ривожлантириш ва турмуш даражаси. (Статистик туплам). -193-196-б.

кукаламзорлаштириш масалаларини уз ичига олган ширкатларнинг ташкил этилиши жараёни ва уларнинг курсатаётган бу каби хизматлари тез суръатлар билан усиб, салмокли молиявиий ресурсларни жалб килган холда давом этмокда.

Тахлил натижалари буйича кучмас мулк билан боFлик хизматлар хажми йил сайин ошиб бормокда. Яъни, 2010 йилда 809,3 млрд. сумни,

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 2(122)

5-расм. Кучмас мулк билан билан бомик хизматлар х,ажмининг усиш суръати, %да1 (2018 йил

1 январь ^олатига).

140

128,4

122

123,6

116,8

119,9

118,5

117,5

12010 й. 12011 й. 12012 й.

12013 й.

12014 й.

12015 й.

12016 й. 12017 й.

2010 й. 2011 Й. 2012 Й. 2013 Й. 2014 Й. 2015 Й. 2016 Й. 2017 й.

2011 йилда 1063,8 млрд. сумни, 2012 йилда 1408,6 млрд. сумни, 2013 йилда 1755.3 млрд. сумни, 2014 йилда 2235.9 млрд. сумни, 2015 йилда 2757,3 млрд. сумни, 2016 йилда 3405.1 млрд. сумни ташкил этиб, 2017 йилда 621.4 млрд. сумга (118%га) ошиб, 4026,5 млрд. сумни ташкил этди. Кучмас мулклар билан боFликl харажатлар йил сайин ошганини куряпмиз. Лекин бу курсаткичларга нисбатан бажарилган ишлар ва хизматлар хажми, 2-расмда курсатилганидек, узгариши (ошиб, пасайиши)га олиб келмокда.

Та,лил натижалари буйича кучмас мулк билан билан боFликl хизматлар хажми 2010 йилда 128,4%ни, 2011 йилда 6,4%га пасайган, 2012 йил олдинги йилга нисбатан 1,6%га ошган, 2013 йилда эса 6,8%га пасайган, 2014 йилда 3,1%га ошган, 2015 йилда 0,6%га пасайган, 2016 йилда 1,0%га пасайган, 2016 йилга нисбатан 2017 йил 10,9%га пасайганлигини куриш мумкин.

Бу курсаткичлар, а,оли уй-жойларига курса-тилган хизматлар хажмига туланадиган нархи юк,ори эканлигидан далолат беради. Бу эса, уй-жой фондини бошк,аришни янада ривожлантириш ва турар жойларга хизмат курсатиш бозо-рини ривожлантиришга салбий таъсир курсатади. Шу билан бирга хизмат курсатувчи профессионал компаниялар, пудратчи ташкилотларнинг хамда

1 Узбекистон Республикаси Давлат Статистика Кумитаси. «Узбекистон ижтимоий ривожлантириш ва турмуш даражаси». (Статистик туплам) 193-196 б.

хусусий уй-жой мулкдорлари ширкатлари фао-лиятидан а,оли норозилигини келтириб чик,аради.

Та,лил натижалари буйича 2017 йилда умумий майдони 11,5 млн. м. кв. булган 78,8 минг турар-жой фойдаланишга топширилди. Улардан 68,4%и к,ишлок, жойларда фойдаланишга топширилди. Кишлок, жойларда фойдаланишга топширирилган турар-жойларнинг майдони 2016 йилга нисбатан 3,9%га камайди. Ижтимоий со,а объектлари курилишида 2471,4 км. сув тармоFи, жумладан, кишлок жойларда 1972,7 км ва 164,0 км кишлок, жойларда булган жами 305,.2 км. газ тармоFи ишга туширилди. Сув ва газ тармоFи мос равишда 2016 йилга нисбатан 99,1%ни ва 97,7%ни ташкил этди.

Хулоса ва таклифлар кисми.

Юкоридаги та,лил натижаларидан айтиш мум-кинки, уй-жой фондини бошкаришни янада ривожлантириш ва турар жойларга хизмат курсатиш бозорини ривожлантириш, пудратчиларни танлаш, уларнинг ишларини назорат килиш ва бажарилган ишларни кабул килиш со,асида куйидаги камчиликларга эга: «...ширкат томонидан пудратчиларни танлашда факат улар томонидан берилаётган нархларга эътибор каратилаётганлиги; пудратчининг молиявий а,воли, ишчи кучи, тех-никаси ва тажрибасига тулик а,амият берилма-ётганлиги; улар томонидан такдим этилаётган смета хужжатлари, унда белгиланган материал-ларнинг сифати тулик урганилмаслиги; ширкатлар томонидан берилаётган буюртмалар банк муас-сасалари томонидан тулик урганилмасдан, пудрат-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 2(122)

6-расм. Фойдаланишга топширилган турар-жой майдонининг х,удудлар буйича так,симланиши,

%ларда1 (2018 йил 1 январь ^олатига) .

чиларга ишларни бажариш учун шартнома шарт-ларига зид равишда олдиндан 80-100 фоизгача маблаFлар утказиб берилаётганлиги ва пудрат-чилар томонидан такдим этилган ишларни топ-шириш-кабул килиш далолатномаси ширкат ёки бошка масъул идоралар томонидан объектда бажарилган хакикий ишларга таккослаган холда урганилмасдан, туFридан-туFри тасдикланишига йул куйилаётганлиги кузатилмокда» [4].

Бунинг окибатида пудратчиларни танлашда таниш-билишчилик муносабатлари холатларига йул куйилмокда; пудратчининг ишларни бажа-ришга молиявий холати йуклиги, ишчи кучи етиш-маслиги, материаллар арзон гаровга сифатсиз келтирилаётганлиги боис ишлар сифатсиз бажа-рилмокда, айрим холларда эса ишлар бажарил-масдан ташлаб кетилмокда. Олинган маблаFлар эса талон-тарож килинмокда; шу объект учун килиниши лозим булган ишлар нихоясига етка-зилмасдан колинмокда; шу объект ширкат томонидан такроран янги йил дастурига кушиб кири-тилмокда.

Масаланинг ечими: янги йил дастури ишлаб чикилишидан олдин шу худуддаги барча уй-жой фондларининг техник холатлари тулик курикдан

1 Узбекистан Республикаси Давлат статистика куми-таси. Узбекистан ижтимоий ривожлантириш ва турмуш даражаси. (Статистик туплам). -193-196-б.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

(мониторингдан) утказилиши лозим; мониторинг натижалари буйича хар бир уй-жой фондининг техник холати юзасидан мутасадди идоралар томонидан лалолатнома кабул килиниши керак; объектларни таъмирлаш-тиклаш ишлари режа-лаштиралаётганда, шу объектга сарфланаётган материаллар ва ишчи кучининг хакикий бахоси аникланиши лозим; янги йил дастури шу худуднинг туртта сектори буйича (хоким, прокурор, ички ишлар бошкармаси, Давлат солик мнспекцияси) рахбарлари банклар, ширкатлар, уй-жой коммунал булимлари ва тегишли масъул идоралар томонидан тулик урганилиши ва сунгра тасдикланиши лозим.

Шунингдек, уй-жой ва ижтимоий хавфсизликни таъминлаш, уй-жойларда ширкат ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш, яъни улар-нинг уй-жой сохасига оид билим ва касбий махо-ратини оширишга имкон берадиган шарт-шароит-ларни таъминлаш, уй-жойларнинг ах,волини яхши-лаш, уй-жой мулкдорлари ширкатлари учун кулай шарт-шароитлар яратиш ва мулкчилик муноса-батларини баркарорлаштириш максадида шахс-лар ва уй хужаликларининг ташаббусларини куллаб-кувватлаш лозим.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 2(122)

Адабиётлар руйхати:

1. Узбекистан Республикаси Вазирлар Мах,камасининг 2006 йил 12 апрелдаги «Хусусий уй-жой мулкдорларининг ширкатларини янада ривожлантириш ва турар жойларга хизмат-лар курсатишнинг аник, бозорини шакллантириш чора-тадбирлари тyFрисида»ги 64-сон карори. // Узбекистан Республикаси конун хужжатлари туплами, 2006 йил 15-сон, 127-модда.

2. «Узкоммунхизмат» агентлиги томонидан тасдикланган «Бошкарувчи ташкилотларни тузиш учун тавсиялар», 2006 йил 20 июль. Рег. № 014-087.

3. Узбекистон Республикаси Уй-жой коммунал хизмат курсатиш вазирлигининг расмий маълумотлари. // http://mjko.uz

4. Узбекистон Республикаси Давлат статистика кумитаси маълумотлари. 2010-2018 й. http://www.stat.uz

5. Узбекистон Республикаси Уй-жой коммунал хизмат курсатиш вазирлиги хузуридаги Куп хонадонли уй-жой фондидан фойдаланишни назорат килиш инспекцияси томонидан 2017 йил 1 сентябрдан 2018 йилнинг 1 май х,олатига куп каватли уй-жой фондларини куз-киш мавсумига тайёргарликлари х,олатлари юзасидан утказилган урганиш натижалари тyFрисида маълумот. // http://mjko.uz

6. Appointing a Managing Agent - The need, selection and working with them. Website: http:// www.justice.gov.uk/tribunals/residential-property. The First-tier tribunal - Property Chamber. Wales: 1st Floor, West Wing, Southgate House, Wood Street, Cardiff CF10 1EW.^42). Published September 2013. http:// www.wales.gov.uk/

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 2(122)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.