Научная статья на тему 'Республикада кўп хонадонли уй-жой фондига хизмат кўрсатиш тизимидаги айрим масалалар'

Республикада кўп хонадонли уй-жой фондига хизмат кўрсатиш тизимидаги айрим масалалар Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
859
51
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
турар жой / уй-жой қурилиши / уй-жой фонди / уй-жой фондини сақлаш / уй-жой фондини бошқариш / жорий таъмирлаш / капитал таъмирлаш / таъмирлаш-тиклаш ишлари / намунавий уйлар / давлат-хусусий шериклик / уй-жой коммунал хизматлар / коммунал тўловлар / жилье / жилищное строительство / жилищный фонд / содержание жилищного фонда / управление жилищным фондом / текущий ремонт / капитальный ремонт / ремонтно-восстановительные работы / типовые дома / государственно-частное партнерство / жилищно-коммунальные услуги / коммунальные платежи

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Давлетов Исламбек Халикович, Темиров Жонибек Абдумовлонович

Мақолада республика уй-жой коммунал хизмат кўрсатиш соҳасидаги туб ислоҳотлар мазмун-моҳияти, шунингдек кўп хонадонли уй-жой фондига хизмат кўрсатишда хусусий уй-жой мулкдорлари ширкатлари фаолияти билан боғлиқ айрим муаммолар ва уларни ҳал этиш чоралари берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

НЕКОТОРЫЕ ВОПРОСЫ В СИСТЕМЕ ОБСЛУЖИВАНИЯ МНОГОКВАРТИРНОГО ЖИЛИЩНОГО ФОНДА РЕСПУБЛИКИ

В статье показана сущность и значение коренных реформ в сфере жилищно-коммунального обслуживания республики, а также некоторые проблемы, связанные с деятельностью товариществ частных собственников жилья по обслуживанию многоквартирного жилищного фонда и меры по их решению.

Текст научной работы на тему «Республикада кўп хонадонли уй-жой фондига хизмат кўрсатиш тизимидаги айрим масалалар»

ДАВЛЕТОВ Исламбек Халикович,

Тошкент архитектура-курилиш институти «Менежмент» кафедраси мудири, иктисод фанлари номзоди, доцент; ТЕМИРОВ Жонибек Абдумовлонович,

«Кафолат» АЖ сурурта компанияси менежери

РЕСПУБЛИКАДА КУП ХОНАДОНЛИ УЙ-ЖОЙ ФОНДИГА ХИЗМАТ КУРСАТИШ ТИЗИМИДАГИ АЙРИМ МАСАЛАЛАР

УДК 65.014.1

ДАВЛЕТОВ И.Х., ТЕМИРОВ Ж.А. РЕСПУБЛИКАДА КУП ХОНАДОНЛИ Уй-ЖОй ФОНДИГА ХИЗМАТ КУРСАТИШ ТИЗИМИДАГИ АйРИМ МАСАЛАЛАР

Маколада республика уй-жой коммунал хизмат курсатиш сох,асидаги туб ислох,отлар мазмун-мох,ияти, шунингдек куп хонадонли уй-жой фондига хизмат курсатишда хусусий уй-жой мулкдорлари ширкатлари фаолияти билан боFлик айрим муаммолар ва уларни х,ал этиш чоралари берилган.

Таянч иборалар: турар жой, уй-жой курилиши, уй-жой фонди, уй-жой фондини саклаш, уй-жой фондини бошк,ариш, жорий таъмирлаш, капитал таъмирлаш, таъмирлаш-тиклаш ишлари, намунавий уйлар, давлат-хусусий шериклик, уй-жой коммунал хизматлар, коммунал туловлар.

ДАВЛЕТОВ И.Х., ТЕМИРОВ Ж.А. НЕКОТОРЫЕ ВОПРОСЫ В СИСТЕМЕ ОБСЛУЖИВАНИЯ МНОГОКВАРТИРНОГО ЖИЛИЩНОГО ФОНДА РЕСПУБЛИКИ

В статье показана сущность и значение коренных реформ в сфере жилищно-коммунального обслуживания республики, а также некоторые проблемы, связанные с деятельностью товариществ частных собственников жилья по обслуживанию многоквартирного жилищного фонда и меры по их решению.

Ключевые слова: жилье, жилищное строительство, жилищный фонд, содержание жилищного фонда, управление жилищным фондом, текущий ремонт, капитальный ремонт, ремонтно-восстановительные работы, типовые дома, государственно-частное партнерство, жилищно-коммунальные услуги, коммунальные платежи.

DAVLETOV I.KH., TEMIROV J.A. SOME QUESTIONS IN THE SERVICE SYSTEM OF MULTIAPARTMENT HOUSING FUND OF THE REPUBLIC

The article presents the essence and importance of radical reforms necessity in the sphere of housing and communal services of the Republic of Uzbekistan, as well as some problems related to the activities of associations of private homeowners to service multi-family housing stock and measures to solve them.

Keywords: housing, housing construction, housing stock, housing maintenance, housing management, maintenance, overhaul, repair and restoration works, model houses, public-private partnership, housing and communal services, utility payments.

Кириш

Республикада уй-жой коммунал хужалиги сох,асида олиб борилаётган кенг камровли исло-х,отлардан кузланган асосий мак,сад - ах,олининг яшаш шароитини тубдан яхшилаш ва юкори даражада коммунал хизматларни курсатишдан иборатдир.

Шу боисдан, ах,олининг яшаш шароити сифа-тини ошириш, куп хонадонли уй-жой фондига хизмат курсатиш ва бу борада сох,а ташкилотла-рининг узаро х,амкорлигини тубдан яхшилаш, шунингдек, хусусий уй-жой мулкдорлари ширкат (ХУЖМШ)лари иш фаолияти сарадорлигини ошириш ва уларнинг молиявий-иктисодий баркарор-лигини таъминлаш максадида Узбекистан Респуб-ликаси Президентининг 2017 йил 18 апрелдаги «Уй-жой коммунал хизмат курсатиш тизимини бошкаришни янада такомиллаштириш чора-тадбирлари туFрисида»ги ПФ-5017-сон фармони ва «Узбекистан Республикаси уй-жой коммунал хизмат курсатиш вазирлиги фаолиятини ташкил этиш туFрисида»ги ПК.-2900-сон карори], шунингдек 2017 йил 24 апрелдаги «2017-2021 йилларда куп хонадонли уй-жой фондини саклаш ва ундан фойдаланиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари туFрисида»ги ПК-2922-сон карори кабул килинди.

Мустакилликнинг дастлабки кунларидан бош-лаб, уй-жой коммунал хужалиги сох,асини ислох, килишга киришилди. Даставвал, давлат тасар-руфида булган уй-жой фонди хусусийлаштирилди, тармокнинг асосий конуни «Узбекистан Республикаси Уй-жой кодекси» кабул килинди, уй-жой коммунал хужалиги фаолиятини бозор механизми тамойиллари асосида ташкил этишни таъмин-ловчи меъёрий-хукукий хужжатлар ва ах,олига уй-жой коммунал хизматлар курсатиш тизимида иктисодий ислох,отларни чукурлаштириш кон-цепцияси х,амда тегишли дастурлар ишлаб чикилди.

Куп хонадонли уй-жой фондини сацлаш, таъмирлаш ва ундан фойдаланиш масалалари

Жойларда утказилган суровлар тах,лиллари шуни курсатмокдаки, куп хонадонли уй-жой фондини етарли даражада саклаш назорати ташкил этилмаган, шунингдек, куп х,олларда уй-жой фондини техник эксплуатация килиш ва унда ах,о-

лининг хавфсиз яшаши буйича белгиланган меъёр ва талаблар бузилишига йул куйилмокда. Биноларни таъмирлаш-тиклаш ишларини бажа-ришга оид коида ва меъёрларга х,амда уларнинг бажарилиши муддатларига риоя этилмаяпти, эски уйларни бузиш буйича ишлар суст даражада олиб борилмокда, куп каватли уйларга туташ х,удудларда санитария ва гигиена меъёрларига тулик риоя этилмаяпти.

Мамлакатимизда узок йиллар давомида факат давлат мулкини тасарруф этиш йулга куйилган булиб, ушбу мулкдан фойдаланиш масаласи катъий таъминланган меъёрлар асосида амалга оширилган. Шу сабабли, бино ва иншоотлардан фойдаланиш факат давлат меъёрлари ва мах,ал-лий х,окимият карорлари асосида амалга оширилган булиб, бунинг натижасида турар жой биноларининг фойдаланилмаётган майдонлари-дан окилона равишда фойдаланилмаган.

Республикада эркин бозор иктисодиёти муно-сабатлари жорий этилиши ва мулкчилик муно-сабатлари узгариши натижасида хусусий мулкни тасарруф этиш х,амда ундан турли максадларда фойдаланиш имкониятлари юзага келди. Турар жой биноларидан самарали фойдаланиш максадида уларда фойдаланилмаётган майдонларни ижарага бериш оркали ХУЖМШларнинг кушимча даромад манбалари пайдо булди. Бу маблаFлар эса куп хонадонли турар жой биноларининг умумфойдаланиш майдонларини жорий таъмирлаш, коммунал хизматлар сифатини ошириш, болалар учун уйин ва спорт майдончаларини яратиш х,амда уйлар атрофини ободонлаштириш ва кукаламзорлаштириш ишларига сафарбар этилмокда. Бундан ташкари, турар жой бинола-рида яшовчилар учун турли ижтимоий-маиший хизмат турлари, жумладан, дорихона, сартарош-хона ва пойабзал тузатиш шохобчалари х,амда укув марказлари, шунингдек, уй олди х,удудларида спорт майдончалари ташкил этилмокда. Бунинг натижасида болаларнинг буш вактларини унумли ва мазмунли утказиш имкониятлари янада кен-гаймокда.

Шуни алох,ида таъкидлаш керакки, уй-жой коммунал хизмат курсатиш сох,асида кенг куламли ислох,отларнинг амалга оширилиши натижасида, хусусан х,ар йили кабул килинадиган давлат дастурларида ушбу масалаларнинг мух,им

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2018, 10(118)

йуналишлардан бири сифатида белгиланиши ва уй-жой коммунал хизмат курсатиш сохасида давлат-хусусий шерикликнинг ривожланиши натижасида ахолига сифатли уй-жой коммунал хизматлар курсатилмокда. Кейинги йилларда амалга оширилаётган шахар ва кишлокларда замонавий лойихалар асосида арзон, шинам ва хар томонлама кулай уй-жойларни куришга каратилган дастурлар ахоли турмуш даражаси ва яшаш шаротига катта ижобий таъсир кур-сатмокда. Бу эса, уз навбатида, ахолининг ижти-моий жихатдан эхтиёжманд ва кам даромадли катламларининг сифатли уй-жойлар билан таъ-минланганлик даражасини оширишга хизмат килади.

Бугунги кунда уй-жой коммунал хизматлар курсатиш ва уй-жой фондидан фойдаланиш хара-жатларининг ижтимоий жихатдан мак,буллигини таъминлаш долзарб масалалардан бири сана-лади. Шу боисдан, уй-жой коммунал хизматлар курсатишнинг арзон ва мукобил турларини ривожлантириш, шунингдек, табиий монополия субъектлари хисобланган корхоналар хизмат-лари, жумладан, электр ва иссик,лик куввати, газ таъминоти, ичимлик ва окова сув хизматларига нарх ва тарифларни урнатишнинг иктисодий асосланган мезонларини ишлаб чик,иш зарурати пайдо булмокда.

Мамлакатимизда уй-жой коммунал хизмат курсатиш сохасида муносабатларни тартибга солиш, бу борада хукукий асосларни яратиш максадида тегишли конун ва меъёрий-хукукий хужжатлар кабул к,илинган хамда тегишли дастурлар амалга оширилмокда. Бу эса сохага замонавий технологияларни жалб этишни янада жадал-лаштириш, уй-жой коммунал хизматлар нархла-рининг узгариши, хизматлар учун туловларнинг уз вактида ундирилиши каби муаммоларнинг самарали хал этилишида мухим ахамият касб этади.

Хозирги глобаллашув шароитида ик,тисодиёт-нинг барча тармок, ва сохаларига кун сайин янги ёндашувлар, тоялар, шунингдек инновацион тех-нологиялардан фойдланишни так,озо к,илмок,да. Масалан, ХУЖМШлар фаолиятида замонавий ахборот-коммуникация технологиялари хамда

интернет тармок,ларидан фойдаланиш, GPRS1 ва IoB2 тизимларини жорий этиш, мураккаб ишларни автоматлаштириш ва бошк,а шу кабилардир. Маз-кур тизимларнинг кулланилиши ахоли учун анча кулайликлар туэдириб, коммунал хизматлар учун тулов хисоблари ва хисоботларни уз вактида тезкор ва сифатли такдим этиш, сарф-хара-жатларнинг камайиши ва туловларнинг уз вактида амалга оширилиши таъминланади.

Бугунги кунда куп хонадонли уй-жой фонди-нинг техник холатини тубдан яхшилаш ва ундан самарали фойдаланиш, шунингдек, уларда таъ-мирлаш-тиклаш ишларини уз вактида амалга ошириш, уйларга туташ худудларда тозаликни сак,лаш ва ободонлаштириш ишларини тизимли равишда ташкил этиш ва бошка шу кабилар уй-жой коммунал хужалиги сохасининг долзарб масалаларидан хисобланади.

Уй-жой фондига хизмат курсатишда ХУЖМШлар фаолияти билан боглик, муаммолар ва хорижий давлатлар тажрибаси

Мамлакатимизда амалга оширилаётган кенг куламли таркибий ислохотлар боис уй-жой коммунал хизматлар курсатиш сохасида хам катор янгиланиш ва узгаришларни, шунингдек, мутлак,о янги тизимни ташкил этишни талаб килмокда. Охирги йилларда ХУЖМШлар фаолиятини тако-миллаштириш, куп хонадонли уй-жой фондини капитал ва жорий таъмирлаш буйича кабул килинаётган карорлар асосида куп хонадонли уйларнинг томи, ер тула (подвал), фасад, йулак (подъезд), лифт ва ирригация тармоклари, шунингдек тротуарларни бетонлаштириш хамда уйлар атрофидаги худудларни ободонлаштириш ва кукаламзорлаштириш ишларини уз ичига олган комплекс чора-тадбирлар амалга оши-рилди.

Юк,орида кайд этилган, Узбекистон Республи-каси Президентининг «2017-2021 йилларда куп хонадонли уй-жой фондини саклаш ва ундан

1 GPRS (General Packet Radio Service) - уй-жой коммунал хужалиги сохасида ишлатилиши: барча энергия ресурсларнинг алохида хонадонлар ёки уйлар буйича сарфланишини хисобга олувчи тизим.

2 IoB (Internet of Buildings) - бинолар конструкциялари холати, коммунал хизматлар ва ресурслар истеъмоли хисоби ва уларни тартибга солишнинг мониторинг тизими.

фойдаланиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тутрисида»ги карори куп хонадонли уй-жой фондининг техник холатини тубдан яхшилаш ва ундан окилона фойдаланиш, таъ-мирлаш ва тиклаш ишларини белгиланган муд-датларда олиб бориш, шунингдек, куп хонадонли уйларга туташ худудларни янада ободонлашти-риш учун зарур шарт-шароит яратиш максадида кабул килинди.

Бинобарин, уй-жой фонди бошкаруви тизимини узгартиришдан асосий максад - уй-жой мулкдорларига мулкларини саклаш буйича хукуклар, вазифалар ва молиявий масъулиятини уларнинг узининг зиммасига юклашдан иборат. Шуни айтиш жоизки, дунёнинг айрим ривожлан-ган давлатлари тажрибалари урганилганда, акса-рият холларда уй-жой фондига коммунал хизматлар курсатиш, жумладан, уларни бошкариш, саклаш ва улардан фойдаланиш ишлари ноти-жорат ташкилотлари томонидан амалга ошири-лиши аникланди. Масалан, АКШда ахоли худудий бирлашмалари (Planning Unit Developments -PUD), кондоминиумлар (Condominium Association), Канадада уй-жой кооперативлари (Housing Cooperatives), Францияда синдикатлар (Syndicat), Финляндияда хонадон акциядорлик жамиятлари, Россияда эса уй-жой мулкдорлари ширкатлари ва уй-жой курилиши кооперативлари (товарищества собственников жилья (ТСЖ) и жилищно-строительные кооперативы (ЖСК) фаолият курсатади1.

Узбекистонда куп хонадонли уй-жой фондига хизмат курсатиш ихтиёрий равишда, яъни хонадон эгалари иштирокида ташкил этиладиган бир-лашма ёки уюшма сифатида ХУЖМШлар ва Бошкарувчи ташкилот (компания)лар томонидан амалга оширилади.

Хусусий уй-жой мулкдорлари ширкатлари -куп хонадонли битта ёки якин, зич жойлашган, ободонлаштириш элементлари булган умумий ер участкаси билан камраб олинган бир нечта уйдаги хусусий турар жойлар мулкдорларининг бирлашмаси булиб, улар хусусий турар жойлар

1 Прокофьев К.Ю., Моисеев В.А., Егорова Ю.А. Отечественный и зарубежный опыт управления многоквартирными домами. // Журнал «Жилищные стратегии», Россия, 2015., №2(4). -С. 311-315.

мулкдорларининг ташаббуси билан ташкил этиладиган нотижорат ташкилоти хисобланади2.

2016 йил 1 январь холатига кура, республикада 4787 та ХУЖМШ хамда 352 та бошкарувчи корхоналар 29409 та уй-жойларга хизмат килиб келган3.

Хозирги пайтда уй-жой коммунал хизматлар курсатиш сохасидаги корхона ва ташкилотларга юкори талаблар куйилмокда. Бу уз навбатида, ушбу корхона ва ташкилотларга малакали рахбар кадрлар ва ходимларни жалб этишни такозо этмокда. Бу борада ривожланган давлатлар таж-рибаси шуни курсатадики, уй-жой фондини бошкариш буйича мутахассис кадрлар айнан сохага ихтисослашган олий укув юртлари ва мах-сус коллежларда тайёрланади4.

Шуни алохида таъкидлаш жоизки, ривожланган мамлакатларда уй-жой мулкдорлари уз уйла-рини бошкаришни давлат ёки халкаро микёсда тан олинган хамда махсус сертификатга эга булган Бошкарувчи ташкилотларга топширади-лар. Бу борада Германияда уй-жой коммунал хужалиги соха ташкилотлари рахбарлари олий маълумотли мухандис, хукукшунос ёки ижтимоий хизматлар буйича малакага эга булиши, шунингдек, хушмуомалали, музокара кила олиш хамда узаро низоларни хал эта олиш каби шахсий фази-латларга эга булишлари талаб этилади5. Венгрияда «Уй-жой мулкдорлари ширкатлари тутрисида»ги конунга мувофик, махсус профессионал тайёр-гарликдан утган шахсларгина кондоминиум бош-карувчиси булиши мумкин7.

Республикамизда ХУЖМШлари фаолиятини тубдан кайта куриб чикиш максадида Узбекистан

2 Узбекистан Республикасининг «Хусусий уй-жой мулкдорларининг ширкатлари тутрисида»ги Конуни, 3-модда.

3 Хасанов Т.А. Куп хонадонли уй-жой фондини саклаш ва ундан фойдаланиш тизимини бошкаришдаги янгича ёндашув. / Халкаро илмий-амалий конференцияси тезислар туплами. Узбекистан Республикаси Прези-денти хузуридаги Давлат бошкаруви академияси. - Т., 2018. -202-б.

4 Кирсанов С.А. Зарубежный опыт управления многоквартирными домами. // «ЖКХ: журнал руководителя и главного бухгалтера», Россия, 2011, №10. -С. 15.

5 Уша жойда, 18-б.

6 Уша жойда.

7 Уша жойда, 20-б.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2018, 10(118)

МЕХНАТ БОЗОРИ ВА ИЖТИМОИй ХИМОЯ / РЫНОК ТРУДА И СОЦИАЛЬНАЯ ЗАЩИТА 29

1-расм. Республикада ХУЖМШ ва бошк,арувчи корхоналар сони1.

2500

2000

1500

1000

500

п

453 1( |

105 8 163 Г 115 I8 98 ■ 4 147 ■ б 286 256 1 178 I8 60 „ 121 I5 49 1 17 7212 202

Шнркатлар сони

| Бошкарувчи корхоналар сони

^ ^

г

/// / / / / ¿г /V /V /

о ст^

Республикасининг «Уй-жой мулкдорларининг ширкатлари тyFрисида»ги конунининг янги тахрирдаги лойихасини жорий йилнинг 1 декаб-рига к,адар ишлаб чикиш белгиланган1. Мазкур конун лойихасида ХУЖМШларда давлат бош-карувини кайта куриб чикиш, уларнинг фаолия-тини тартибга солишнинг самарали механизм-ларини жорий этиш, уй-жойдан фойдаланишда конунчилик ва меъёрий хужжатларга риоя этишда масъулиятни ошириш чоралари, шунинг-дек, ширкатларда молиявий-хужалик фаолият ва бухгалтерия хисобини юритишнинг соддалаш-тирилган хамда умуммулк объектларини тадбир-корлик фаолиятига кенг жалб этишни раFбат-лантирувчи механизмларни жорий этиш назарда тутилган.

Сохадаги тахлиллар шуни курсатмокдаки, ХУЖМШларнинг куп хонадонли уй-жой фондини саклаш, уларнинг эксплуатацияси ва таъмирла-ниши борасидаги фаолиятида уз ечимини кута-ётган бир канча муаммолар мавжуд. Бунга, авва-ламбор турар жой биноларининг умумфойдала-ниладиган кисмларини жорий ва капитал таъ-мирлаш, курилиш материаллари хариди ва бошка шу кабиларга сарфланган пул маблаFларининг очиклиги ва шаффофлигини таъминлаш киради.

1 Депутатлар куп квартирали уйларда яшаш тар-тибини белгиловчи конун лойихасини ишлаб чикишмокда. // http://parliament.gov.uz/uz/events/ сотт^ее/24099^р|-|^е^=2797668

Шу билан биргаликда хозирги пайтда ХУЖМШ-лар юкорида кайд этилган ишларни бир вактнинг узида хам буюртмачи, хам пудратчи булиб, тижо-рат банкларининг имтиёзли кредитлари асосида амалга оширмокда.

Бугунги кунда уй-жой фондини саклаш ва таъ-мирлаш ишларини режали равишда олиб бори-лиши ва мажбурий бадаллар микдори кийматини аниклашга профессионал даражада ёндашилма-ганлиги боис республикада саклаш ва таъмир-ланиши мумкин булмаган 1401 та авария хола-тидаги ва 118 та эски куп хонадонли уйлар мавжуд. Бундан ташкари, куп микдорда молиявий маблат талаб килинадиган жуда куплаб куп хонадонли турар жойлар хам бор2.

Хулоса ва таклифлар

Тахлиллар натижаси ва юкоридагилардан келиб чикиб, республикада ХУЖМШлар фаолиятида куйидаги айрим муаммолар мавжуд экан-лигини кайд этиш мумкин:

- ширкатларда бухгалтерия хисоби ва хисо-ботининг талаб даражасида олиб борилмас-лиги;

- куп хонадонли уйларни саклаш ва эксплуатация килиш борасида аксарият ХУЖМШларнинг

2 В Узбекистане назвали главные проблемы ТЧСЖ и способы их решения. // https://news.mail.ru/ society/33979711/

юкори даражада дебиторлик карзга эга эканлик-лари;

- уй-жой мулкдорларининг умумий йиFили-шида хонадон эгаларидан сайлаб куйиладиган ХУЖМШ бошкарув раиси ва ижрочи директор-лари етарли даражада касбий билим ва куник-маларга эга эмасликлари. Аксарият холларда ширкатларда олдин бошка касбда ишлаганлар, яъни профессионал булмаган шахслар фаолият юритади;

- ХУЖМШлар фаолиятида очиклик ва шаф-фофликнинг таъминланмаганлиги, турар жой ва нотурар жой эгалари билан узаро мулокотнинг етарли даражада йуклиги;

- куп хонадонли уй-жой фондини саклаш борасида самарали назоратнинг ташкил этилма-ганлиги, куп холларда уй-жой фондининг техник эксплуатацияси ва ахолининг хавфсиз яшаш шароити буйича урнатилган тартиб ва талаблар-нинг бузилиши;

- уй-жой коммунал хужалиги сохасида мута-хассислар жозибадорлиги ва иш хакининг паст-лиги сабабли касб-хунар коллежлари ва олий укув юртларини битирган ёшлардан ушбу сохага ишга кираётганлар сонининг камлиги;

- куп хонадонли уйларда таъмирлаш-тиклаш ишларини утказиш тартиб-коидалари ва муддат-ларига етарли даражада риоя килинмаёт-ганлиги.

Юкорида кайд этилган муаммоларни барта-раф этиш максадида куйидаги вазифалар ва тад-бирларнинг амалга оширилишини уринли деб хисоблаймиз:

- шартнома асосида «Уй-жой коммунал хизмат курсатиш вазирлиги - Бошкарув компанияси - ХУЖМШлар» узаро хамкорлигининг реал меха-низмини ишлаб чикиш ва жорий этиш;

- мажбурий бадалларнинг минимал микдо-рини аниклаш услубиётини ишлаб чикиш ва тасдиклаш;

- ХУЖМШларнинг энг яхшисини аниклаш ва уларни раFбатлантириш максадида «Энг яхши ХУЖМШ», «Энг яхши уй» ва бошка номинация-ларда курик танловлар ташкил этиш хамда тан-ловларда аникланган инновацион Fояларни кенг тарFиб этиш ва уларни амалиётда куллаш;

- куп хонадонли уй-жой фондини бошкариш, саклаш ва уларнинг эксплуатацияси буйича «Ягона стандарт»ларни ишлаб чикиш ва амали-ётга жорий этиш;

- ширкат аъзоларини хакикий, тезкор ва уз вактида хисобга олиш, шунингдек коммунал хиз-матларга хак тулаш ва мажбурий бадалларнинг уз вактида тушиши учун хар бир хонадон эгасига идентификацион ракам бериш ва шу асосда амалиётда «Билинг дастурлари»дан фойдаланиш;

- хар бир истеъмолчининг шахсий кабинети билан интернет-порталларни ташкил этиш хамда шу оркали «Internet of Buildings» - бинолар кон-струкциялари холати, коммунал хизматлар ва ресурслар истеъмоли хисоби ва уларни тартибга солишнинг мониторинг тизимини яратиш;

- куп хонадонли уйларда сифатли жорий ва капитал таъмирлаш ишларини олиб бориш хамда барча элементлар билан уй олди худудларини ободонлаштириш (болалар ва соFломлаштириш майдончалари курилиши, йул, тротуар ва куча ёритгичларини таъмирлаш ва бошкалар) учун «Таъмирлаш-тиклаш хизмати» давлат унитар кор-хонаси фаолиятини ривожлантириш ва моддий-техника базасини яхшилаш хамда уларни мала-кали мутахассислар билан таъминлаш;

- куп хонадонли уйларнинг умумфойдаланиш жойлари ва хонадон ичидаги мухандислик ком-муникацияларнинг уз вактида сифатли таъмир-ланишини таъминлаш ва бошкалар.

Хулоса урнида шуни таъкидлаш жоизки, сохадаги туб узгаришлар ва янгиланишлар, хусу-сан уй-жой коммунал хужалиги тизимидаги корхона ва ташкилотларни ривожлантириш, уларнинг моддий-техника базасини мустахкамлаш, малакали мутахассисларни жалб этиш ва бошка шу каби мухим вазифаларнинг тизимли равишда амалга оширилиши пировардида республикада уй-жой коммунал хизматлар курсатиш сифати, шунингдек ахоли турмуш даражаси ва яшаш шароитининг янада яхшиланиши таъминла-нади.

Адабиётлар руйхати:

1. Узбекистан Республикасининг «Хусусий уй-жой мулкдорларининг ширкатлари тyFрисида»ги Конуни, 3-модда.

2. Узбекистан Республикаси Уй-жой кодекси. Узбекистан Республикасининг 1998 йил 24 декабрдаги 713-1-сонли конуни билан тасдикланган.

3. Узбекистан Республикаси Президентининг 2017 йил 18 апрелдаги «Уй-жой комму-нал хизмат курсатиш тизимини бошкаришни янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тyFрисида» ги ПФ-5017-сон фармони. // Узбекистан Республикаси конун хужжатлари туплами, 2017 й., 16-сон, 267-модда.

4. Узбекистан Республикаси Президентининг 2017 йил 18 апрелдаги «Узбекистан Республикаси Уй-жой коммунал хизмат курсатиш вазирлиги фаолиятини ташкил этиш тyFрисида»ги ПК-2900-сон карори. // Узбекистан Республикаси конун хужжатлари туплами, 2017 й., 17-сон, 291-модда.

5. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 24 апрелдаги «2017-2021 йил-ларда куп хонадонли уй-жой фондини саклаш ва ундан фойдаланиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тyFрисида»ги ПК,-2922-сон карори. // «Халк сузи» газетаси, 2017 йил 26 апрель, 82(6776)-сон.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

6. В Узбекистане назвали главные проблемы ТЧСЖ и способы их решения. // https:// news.mail.ru/society/33979711/

7. Депутатлар куп квартирали уйларда яшаш тартибини белгиловчи конун лойихасини ишлаб чикишмокда. // http://parliament.gov.uz/uz/events/committee/24099/7sphrase_ id=2797668

8. Кирсанов С.А. Зарубежный опыт управления многоквартирными домами. // «ЖКХ: журнал руководителя и главного бухгалтера», Россия, 2011., №10. -С. 12-23.

9. Прокофьев К.Ю., Моисеев В.А., Егорова Ю.А. Отечественный и зарубежный опыт управления многоквартирными домами. // Журнал «Жилищные стратегии», Россия, 2015, №2(4). -С. 311-315.

10. Хасанов Т.А. Куп хонадонли уй-жой фондини саклаш ва ундан фойдаланиш тизимини бошкаришдаги янгича ёндашув. / Халк,аро илмий-амалий конференцияси тезислар туплами. Узбекистон Республикаси Президенти хузуридаги Давлат бошк,аруви академияси. - Т., 2018. -202-б.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.