Научная статья на тему 'ЎҚУВ ЖАРАЁНИНИНГ СИФАТИНИ ОШИРИШДА ЗАМОНАВИЙ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ'

ЎҚУВ ЖАРАЁНИНИНГ СИФАТИНИ ОШИРИШДА ЗАМОНАВИЙ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

488
73
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Замонавий ахборот технологиялари / мустақил таълим / modern information technologies / self-education

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Улмасбек Абдубанапович Юлдашев, Мансур Закирович Худойбердиев, Тимур Бохадирович Ахмедов

Таълим сохасида педагогик ва ахборот – коммуникация технологиялардан, интернет ахборот таълим ресурсларидан ҳамда конференция усулидан фойдаланиш ўқувчиларининг олаѐтган билимларни юқори савияда бўлишида самарали ѐрдам беради ва уларнинг келгусида малакали мутахассислар бўлиб чиқишига имконият яратади

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

USE OF MODERN INFORMATION TECHNOLOGIES TO IMPROVE THE QUALITY OF THE LEARNING PROCESS

Using pedagogical and information-communication technologies, internet educational resources and conference method helps to develop students' knowledge and give a chance to become an experienced specialist

Текст научной работы на тему «ЎҚУВ ЖАРАЁНИНИНГ СИФАТИНИ ОШИРИШДА ЗАМОНАВИЙ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ»

УЦУВ ЖАРАЁНИНИНГ СИФАТИНИ ОШИРИШДА ЗАМОНАВИЙ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ

Улмасбек Абдубанапович Юлдашев

Гулистон давлат университети укитувчи

Мансур Закирович Худойбердиев

Гулистон давлат университети магистранти

Тимур Бохадирович Ахмедов

Гулистон тумани 25-мактаб укитувчиси

АННОТАЦИЯ

Таълим сохасида педагогик ва ахборот - коммуникация технологиялардан, интернет ахборот таълим ресурсларидан хдмда конференция усулидан фойдаланиш укувчиларининг олаётган билимларни юкори савияда булишида самарали ёрдам беради ва уларнинг келгусида малакали мутахассислар булиб чикишига имконият яратади.

Калит сузлар: Замонавий ахборот технологиялари, мустакил таълим

USE OF MODERN INFORMATION TECHNOLOGIES TO IMPROVE THE QUALITY OF THE LEARNING PROCESS

Ulmasbek Abdubanapovich Yuldashev

Teacher of Gulistan State University

Mansur Zakirovich Khudoiberdiev

Master of Gulistan State University

Timur Bokhadirovich Akhmedov

Teacher of the 25th school of Gulistan district

ABSTRACT

Using pedagogical and information-communication technologies, internet educational resources and conference method helps to develop students' knowledge and give a chance to become an experienced specialist.

Keywords: modern information technologies, self-education.

КИРИШ

Замонавий ахборот ва коммуникация технологиялари укитишнинг янги шакл ва методларини ишлаб чикиш учун кенг имконият яратилди. Шу билан бирга, ахборот коммуникация технологияларини чукур ургатиш, укувчиларни катта хажмдаги маълумотларни кабул килиш, кайта ишлаш ва мустакил ишлаш муаммоси юзага келмокда. Бугунги кунда факатгина маърузага асосланган анъанавий дарслар вакти утди. Ахборот окими суръати тезлашган бир пайтда утилаётган хар бир дарс ранг-баранг булмаса, укувчи еътиборини билимга жалб етиш мушкул. Бунинг учун укитувчи тинмай изланиши, ижодкор булмоги даркор. Бундай холда, айникса дарсни уйинлар асосида куриш тизимига асосланиб утиш сезиларли самара беради. Уйинлар еса укувчи психологиясидан келиб чикиб, танлангани маъкул. Биринчи булишга ундаш услуби доимо узини окдайди. Чунки болалар хамиша узини курсатгиси, тенгдошларидан бир кадам олдинда юргиси келади.

Дарсларда хам янги маълумотларни етказишдан аввал укитувчи уларнинг дастлаб олган билимларини, тасаввурларини аниклаштиради, бир тизимга солади, олинган билимлар хар хил кургазмали воситалар, слайдлар, мултимедия, таркатма материаллар, кушимча адабиётлар билан мустахкамланса максадга мувофик булади. Дарсда олиб бориладиган таълим -тарбия ишларининг асосий элементларидан бири, укувчиларнинг узаро фаоллик асосида мустакил, эркин фикрлаш укув ва амалий топширикларини бажаришлари, хаётда албатта йетукликка йетаклайди. Дарсларда фойдаланиладиган хар кандай интерфаол усуллар таълим характерига ега булиб, укувчилар билимининг мустахкамланишига, аниклаштирилиши ва кенгайишига, уларни умумлаштиришга ва тизимга солишга ёрдам беради.

МЕТОДОЛОГИЯ

Таълим сифатини оширишда амалга оширилаётган ишлар хакида гап кетганда, таълим бериш жараёнини езгулик купригига ухшатамиз, бу куприкдан укувчиларимизни билимли, дунёкараши кенг килиб олиб утиш устозни, яъни укитувчиларни вазифаси деб биламиз. Дарсларнинг назарий ва амалий кисмида укувчиларнинг кизикишини ошириш учун педагогик технологиянинг самарали усулларидан фойдаланиб, кичик гурухларга булинган холда олиб борилади. Машгулотларни олиб бориш жараёнини кузатиб бориш ва керакли маслахатлар бериш кичик гурухларда дарсларни самарали утилишига ёрдам беради. Уз касбини устаси булган ахборот-коммуникация

TexHonoruanapu cox,acuHuHr fieTyK Myraxaccucnapu öunaH ynpamyBnap TamKun eTum, ynap xaKuga yKyBHunapra cy3naö, caBonnapra xaeTufi Muconnap KenTupum öunaH ®;aBo6 öepunagu. EyHHHr ynyH $aKaT yKum, ypraHum KepaKnuru xaKuga MacnaxaT öepagu. EyHgafi ManaKanu MyTaxaccucnap öunaH ynpamyBnap, öaxc-MyH03apanap Tammn eTum x,aM yKyBHunapHu $aHra öynraH KrouKumnapuHu opirupagu. OTa-oHanapga $ap3aHguHu WKcaK MatHaBuarau, öunuMnu, komuh uhcoh eTuö Boara fieTKa3um ucTaruHu aHaga KynafiTupum 3apyp.

MYXOKAMA BA HATH^A^AP

3aMOHaBufi axöopoT Ba кoммyннкaцнa TexHonoruanapu yKuTumHuHr aHru maKn Ba MeTognapuHu umnaö HuKum ynyH KeHr umkohuat aparangu. ffly öunaH öupra, axöopoT кoммyннкaцнa TexHonoruanapuHu HyKyp ypraTum, yKyBHunapHu KaTTa xa^Mgaru MatnyMoraapHu Kaöyn Kunum, KafiTa umnam Ba MycTa^un umnam MyaMMocu W3ara KenMoKga. MaKTaögaH Kacö-xyHap Konne^ura yKumra KenraH Kyn yKyBHunap MycTaKun ^uKpnam Ba umnam öyfiuna fieTapnuna KyHuKMara era eMac. AfipuMnapu öunuM onumra KrouKumnapu ^yga nacT. KoöunuaTnu, ronaHyBHaH xaMga u^ogKopnuKKa umTueKu öop $apзaнggapнмнзнн y3u Ku3uKKaH axöopoT кoммyннкaцнa TexHonoruanapu fiyHanumuga HyKypnamTupunraH caöoK onumu, ynapHu Kena^aKga anöarra WKcaK ManaKanu MyTaxaccucnap öynuö fierammumnapuga acocufi omuh öynuö xu3MaT Kunagu.

MatnyMKu, PecnyönuKaMu3HuHr öapna TatnuM Myaccacanapu yKyB ^apaeHuga yKuramHuHr 3aMoHaBufi maKrnapu Ba ycnynnapuHu Ky^^am, TatnuM Tu3uMuga axöopoT TexHonoruanapgaH yHyMnu ^ofiganaHum, ynap epgaMuga TatnuM тнзнмннн Tanaö gapa^acura eTKa3um ycTuga öup KaHHa umnap onuö öopunMoKga.

YKyB ^apaeHuga 3aMoHaBufi axöopoT TexHonoruanapugaH ^ofiganaHumHuHr Kyfigaru uMKoHuaTnapuHu KenTupum MyMKuH:

o YKuTyBHura yKyB MaTepuannapuHu TatnuM onyBHunapra eTKa3uö öepumga öupMyHHa eHrunnamTupunumu;

o ^apc ^apaeHuga öepunaeTraH yKyB MaTepuannapHuHr TaKpopufi xonga HaMofium Kunum uMKoHuaTuHuHr MaB^ygnuru;

o TatnuM onyBHunap y3namTupum gapa^acuHuHr WKopu öynumura эpнmнm;

o MynbTuMeguanu эпeктpoн gapcnuKnap TapKuöuga Kypra3Manu BupTyan cTeHggap TamKun Kunum umkohuatu;

o Амалий ва лаборатория машгулотларини видео, аудио ва анимацияли воситалар оркали кизикарли ташкил килиш имконияти;

o Тавсия килинган укув материалларидан оммавий тарзда фойдаланиш, яъни тармок технологиялари ёрдамида бир ёки бир нечта аудиторияда ва гурухларда фойдаланиш имкониятининг мавжудлиги;

o Укув материаллари маълумотлар базасини тезкор равишда узгартириб, янги ахборот захираларини киритиш имкониятининг мавжудлиги;

o Амалий ва лаборатория машгулотлари мобайнида маъруза материалларига утиш имкониятининг яратилиши;

o Масофадан укитиш учун асосий воситалардан бири сифатида фойдаланиш имконияти;

o Таълим олувчиларнинг индивидуал билимларини бахолаш, назорат килиш ва бошкалар.

Бундай имкониятларга эга булган укув материалларини укув жараёнига тадбик этиш, бир вактнинг узида таълим олувчиларга укув материалларини куриш, укиш, эшитиш, мулохаза килиш ва кайта-кайта такрорлаб уз билимларини ошириш имкониятларини яратади. Ахборот технологияларини укув жараёнига кулланилиши, айникса мультимедиали воситалардан фойдаланиш укув жараёниниг дидактив куринишда тасвирлаш учун жуда катта имкониятлар яратади.

Укув жараёнида ахборот-коммуникация технологияларидан самарали фойдаланишда электрон дарсликларнинг алохида урни мавжуд. Электрон дарслик - компьютер ва ахборот-коммуникация технологияларига асосланган укув услубини куллашга, мустакил таълим олишга хамда фанга оид укув материаллар, илмий маълумотларнинг хар томонлама самарадор узлаштирилишига мулжалланган электрон укув адабиёти хисобланади.

Таълим тизимида укув жараёнига ахборот-коммуникация технологиялари кулланилса таълим-тарбия жараёни жадаллаштирилади. Таълим-тарбия жараёнини жадаллаштиришнинг асосий омиллари каторига куйидагиларни келтириш мумкин:

o максадга йуналтирилганлик; o укувчиларнинг мотивациясини кучайтириш; o таълим мазмунининг ахборотли хажмини кенгайтириш; o укувчиларнинг укув-билиш фаолиятини фаоллаштириш; o укувчиларнинг укув-амалий даражасини мустахкамлаш ва бошкалар.

Укув жараёнида мустакил таълим машгулотларини самарали ташкил килишда замонавий ахборот технологияларининг ахамияти жуда катта хисобланади. Компьютернинг дастурий воситалари асосида яратилган укув-услубий материаллар ва электрон дарсликлардан фойдаланишдан асосий максад замонавий ахборот - таълим услубини шакллантириш, замонавий ахборот-педагогик, ахборот ва компьютер технологияларини куллаш оркали таълим жараёнининг самарадорлиги, сифати ва унимдорлигини ошириш, узлуксиз таълим тизимида замонавий укув манбалари электрон укув дарсликларини кенг куллаш, уларнинг маълум маънода кутубхоналарини ташкил этиш, таълимнинг масофадан укитиш усулларини амалда жорий этиш ва умумжахон электрон укув тизимига киришдан иборат.

Мустакил таълим машгулотлари учун яратилган электрон укув-услубий материаллар автоматлаштирилган дастурий воситалар ёрдамида фаолият олиб боради. Автоматлаштирилган укув-услубий материаллар таълим олувчиларга керакли мавзулар буйича маълумотларни тавсия этади ва билимларни назорат килади. Билимларнинг назорати натижасига караб таълим олувчиларга турли савиядаги топшириклар тавсия килинади. Автоматлаштирилган укув-услубий таълим воситалари ёрдамида таълим олувчилар укитувчининг ёрдамисиз хам уз билимларини ошириб такомиллаштириб бориши мумкин.

Укув жараёнида масофали укитиш тизимини ташкил килишнинг асосий талабларидан бири укув материалларини укувчиларга такдим этиш воситалари хисобланади. Бунда масофали укитиш тизимининг асосини ташкил этувчи укув материалларининг электрон версияларини яратишга бир катор талаблар куйилади.

Укув материалларини электрон куринишда такдим этганда унинг укувчилар томонидан тушуниш даражасига алохида эътибор бериш керак. Электрон шаклда такдим этилаётган материаллар талим олувчилар учун кулай ва яхши узлаштира оладиган булиши керак. Тавсия этилаётган укув материалларида керакли таърифлар, таянч иборалар, калит сузларга мурожаат килиш ва улардан самарали фойдаланиш имкониятлари яратилиши керак.

Фанлардан амалий ва лаборатория ишларини виртуал стендлар куринишида имитация килиш оркали ташкил килиш масофали укитиш тизимида куйидаги имкониятларни таъминлайди:

o виртуал стендлар учун махсус жихозланган хоналар талаб килинмаслиги; o лаборатория ишларини анимациялар билан таъминланиш ва объектлар устида олиб борилаётган жараёнларни тугридан-тугри намойиш килиш;

o яратилган виртуал стендлардан куп маротаба фойдаланиш.

Фанлардан амалий ва лаборатория ишларини виртуал стенд тарзида ташкил килиш масофали укитиш тизимида жуда катта ахамиятга эга. Масофали укитиш тизимини ташкил килиш натижасида кургазмали укув материалларидан узок минтакалардаги таълим муассасаларида укув жараёни учун керакли укув жихозлари етарли булмаган холда хам таълим олувчилар амалий ва лаборатория ишларини бажариш имконияти яратилади.

Электрон укув материалларини яратиш, улардан кулай ва самарали фойдаланиш учун электрон укув материаллари пдф форматига утказилади. Бу форматда тайёрланган материаллардан фойдаланишнинг афзалликлари куйдагилардан иборат:

o маълумотлар хотирадан кам жой эгаллайди;

o маълумотлар химояланган булади (узгартиришлар, вируслар таъсиридан холи килиш ва бошкалар);

o маълумотларни кидириш ва чоп этишни тезлаштириш; o маълумотларни ифодаловчи юкори сифатли шрифтларнинг мавжудлиги;

o ихчам тасвирли маълумотларни яратиш;

o маълумотларнинг зарур сахифаларига тез утишни таъминлаш ва бошкалар.

Бу каби курсаткичлар масофали укитиш жараёнида фойдаланиладиган укув материалларининг асосий талабларини ташкил килади.

ХУЛОСА

Укув жараёнида замонавий ахборот технологияларидан фойдаланишнинг афзалликлари куйидагилардан иборат:

o укув жараёнида берилаётган материалларни чукуррок ва мукаммалрок узлаштириш;

o таълим олишнинг янги шаклларини жорий килиш; o дарс жараёнида билим олиш вактининг кискариши натижасида вактни тежаш имконияти;

o олинган билимлар киши хотирасида узок муддат сакланиб колиниши ва уни амалиётда куллаш мумкинлиги.

o укувчиларда маълум малакаларни шакллантириш вакти кискалиги; o машгулотларда бажариладиган топшириклар сонининг ошиши;

o компьютер томонидан фаол бошкаришни талаб килиниши натижасида укувчи таълим субъектига айланиши;

o укувчилар кузатиши, мушохада килиши кийин булган жараёнларни моделлаштириш ва бевосита намойиш килиш имкониятининг хосил булиши ва бошкалар.

REFERENCES

1. Бегимкулов У.Ш. Замонавий ахборот технологиялари мухитида педагогик таълимни ташкил этиш // "Педагогик таълим" жур, №1, 2004

2. Тайлаков Н.И. Таълим тизимида замонавий ахборот технологияларини жорий этишнинг истикболлари // Таълим ва тарбия -Т 2002

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.