Научная статья на тему 'Use of English at Chemistry lessons'

Use of English at Chemistry lessons Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
151
69
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
БЮРЕТКА / СТАКАН / МЕРНЫЙ КОЛБА / ВОРОНКА / МЕНЗУРКА / ПИПЕТКА / ШТАТИВ / ДАРАЖАЛАНГАН СТАКАН / ЧИННИ ИДИШЛАР / ЧИННИ ҳАВОНЧА / BURETTE / FLASK / GRADUATED FLASK / FUNNEL / РIPETTE / SUPPERT / GRADUATED GLASS / CHINA DISHES / СHINA BOWL / КОЛБА / ГРАДУИРОВАННАЯ КОЛБА / РЮМКА / ПОДСТАВКА / ГРАДУИРОВАННОЕ СТЕКЛО / ПОСУДА ИЗ ФАРФОРА / ЧАША С СИФОНОМ

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Худойназарова Г.А., Хамдамова Г., Хожиева Г.Ё.

В данной статье основной целью является познание сущности степени окисления и окислительно-восстановительных реакций. А также направление творческих способностей учащихся на самостоятельное определение степени окисления элементов в химических соединениях и умение уравнивать окислительно-восстановительные реакции методом электронного баланса с помощью различных форм и методов занятия.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ИСПОЛЬЗОВАНИЕ АНГЛИЙСКОГО ЯЗЫКА НА УРОКАХ ХИМИИ

In this article, the main goal is to know the essence of the degree of oxidation and oxidation-reduction reactions, as well as the direction of the creative abilities of students to independently determine the degree of oxidation of elements in chemical compounds and the ability to equalize redox reactions by the electronic balance method using various forms and methods of occupation.

Текст научной работы на тему «Use of English at Chemistry lessons»

Педагогические науки

УДК 378

КИМЁ ФАНИНИ УКИТИШДА ИНГЛИЗ ТИЛИНИНГ КУЛЛАНИЛИШИ

Г.А. Худойназарова, Бухарский государственный университет (Бухара, Узбекистан),

e-mail: akievna1967@umail.uz Г. Хамдамова, Бухарский государственный университет (Бухара, Узбекистан),

e-mail: Maliklono8@mail.ru Г.Ё. Хожиева, Бухарский государственный университет (Бухара, Узбекистан)/

Mavhum. Ushbu maqolada, asosiy maqsadi Oksidlanish va redoks reaktsiyalar mohiyatini bilish. Shuningdek kimyoviy birikmalar elementlarning va turli shakllari va sinflar usullari redoks reaksiya elektron balans usuli hisobni tenglashtirish uchun qobiliyatini oksidlanish darajasiga mustaqil aniqlash uchun talabalar ijodiy qobiliyatlarini yo'nalishi sifatida.

Ключевые слова: Бюретка, стакан, мерный колба, воронка, мензурка, пипетка, штатив, даражаланган стакан, чинни идишлар, чинни х,авонча.

USE OF ENGLISH AT CHEMISTRY LESSONS

Abstract. In this article, the main goal is to know the essence of the degree of oxidation and oxidation-reduction reactions, as well as the direction of the creative abilities of students to independently determine the degree of oxidation of elements in chemical compounds and the ability to equalize redox reactions by the electronic balance method using various forms and methods of occupation.

Keywords: burette, flask, graduated flask, funnel, graduated flask, рipette, suppert, graduated glass, china dishes, ohina bowl.

ИСПОЛЬЗОВАНИЕ АНГЛИЙСКОГО ЯЗЫКА НА УРОКАХ ХИМИИ

Аннотация. В данной статье основной целью является познание сущности степени окисления и окислительно-восстановительных реакций. А также направление творческих способностей учащихся на самостоятельное определение степени окисления элементов в химических соединениях и умение уравнивать окислительно-восстановительные реакции методом электронного баланса с помощью различных форм и методов занятия.

Ключевые слова: бюретка, колба, градуированная колба, воронка, градуированная колба, рюмка, подставка, градуированное стекло, посуда из фарфора, чаша с сифоном.

Ривожланган мамлакатлар таълими сох,асининг амалий тажрибаларида кенг кулланилаётган педагогик технология асосларидан хабардор булиш, улардан таълим жараёнда муайян муваффакиятларни кулга киритишимиз учун асос булиб хизмат кила олади. Айни вактда республика узлуксиз таълим тизими ходимлари, педагог-укитувчилари олдига бир катор мух,им вазифаларни х,ам куймокда. Ушбу вазифаларнинг асосийси мах,аллий шарт-шароит, ички имкониятлар, миллий таълим тизими х,амда унга нисбатан белгиланган давлат таълим стандартлар мох,иятидан келиб чикиб, х,ар бир фан хусусиятларини инобатга олиш асосида уларни укитиш жараёнида самарали куллаш

имкониятига эга булган технологик лойихаларни яратишга эришишдир. Шу билан бир каторда чет тилларни урганиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари туfрисида Узбекистан республикаси Президентининг 2012 йил 10 декабрдаги карорига биноан республиканинг барча худудида чет тилларни, асосан, инглиз тилини урганиш умумтаълим мактабларининг биринчи синфларидан уйин тарзидаги дарслар ва Ofзаки нутк дарслари шаклида, иккинчи синфдан бошлаб эса, алифбо, укиш ва граматикани узлаштиришдан боскичма-боскич бошлаш, чет тилларни урганишни ташкил килишнинг амалдаги тизимини тахлил этиш шуни курсатмокдаки, таълим стандартлари, укув дастурлари ва дарсликлар замон талабларига, хусусан, илюр ахборот ва медиа-технологиялардан фойдаланиш борасидаги талабга тулик жавоб бермаяпти. Таълим, асосан, анъанавий услубларда олиб борилмокда. Таълим тизимининг барча боскичларида чет тилларни узлуксиз урганишни ташкил килиш, шунингдек, укитувчилар малакасини ошириш хамда замонавий укув-услубий материаллар билан таъминлаш янада такомиллаштиришни такозо этади. Бу эса укувчи ёшларга чет тилларни урганиш оркали дунё буйича мавжуд янгиликларни билиб олиши ва улар билан тенг хукукли хамкорлик килишларига замин яратмо^миз даркор. Шундан келиб чиккан холда умумтаълим мактабларда 7 синф кимё фанини укитишда инглиз тилидан фойдаланиш методикасини яратиш ва ундан дарс жараёнида фойдаланиш масаласи куйилди. к,уйида "Кимё кабинетида жихозлар ва реактивлар билан ишлашда хавфсизлик коидаларига риоя килиш. Кимёвий идишлар ва жихозлар" (To conform the rules of security in working with equipments and reactives in the chemistry room. Chemical dishes and equipments) амалий машfулотни утказиш намунаси хавола килинади.

Дастлаб укитувчи укувчилардан кимёга оид булмаган суз ва ибораларни инглиз тилида сузлашларини аниклаштиради. Бунинг учун улар билан саломлашиш, навбатчини сураш,

W V I V V

дарсда ким йуклиги, бугунги сана ва кун, фасл хакида маълумотлар ва утган дарсда кандай мавзу утилганлиги кабиларни инглиз тилида сурайди, яъни

- Good morning

- Good morning

- Who is on duty today?

- I am on duty today

- Who is absent?

- М. Kazimov is absent

- What date is it today?

- Today is april 27

- What date is it today?

- Today is Mоnday

- What was our last theme?

- Our theme was "Elements and their features"

- What was your homework for today?

- Our homework was to revise the previous theme and to learn Venn diagram

Сунгра амалий машfулот утказишда укитувчи укувчиларни кимё лаборатория хонаси билан таништиради, жихозлар ва реактивлар билан ишлашда хавфсизлик коидаларига риоя килиш буйича тавсиялар беради. Шундан сунг укувчилардан кимё сохасида инглиз тилида кандай сузларни билишлари суралади. Укитувчи укувчиларнинг инглиз тилини билиш даражасини аниклагандан сунг кимёвий идишлар ва жихозлар билан таништиради, хамда укитувчи томонидан курсатилган кимёвий идишлар ва жихозлар кимё дарсларида нима максадда фойдаланиш кераклигини уктиради.

Кимёдан амалий машгулот ва лаборатория ишлари утказишда халат кийиб олиш лозим. Иш столида ортикча нарсалар булмаслиги ва зарур буюмларгина тоза холда булиши керак. Х,ар бир машгулот махсус дафтарга куйидаги тартибда кайд килиб борилиши лозим:

1 .Машfулoт утказилган кун, соат ва ишнинг тартиб раками.

2. Машfулoт мавзуси.

3. Иш бажарилган асбоб схемаси.

4. Тажриба бажарилишининг кискача тавсифи.

5. Реакция тенгламалари.

6. Реакциялар давoмида мoддаларда кузатилган узгаришлар.

7. Якуний хулосалар.

Тажрибалар тугагач, фoйдаланилган моддаларни тoпшириш, шиша идиш ва асбoбларни тoзалаш, ювиш ва лабoрантга тoпшириш лoзим.

Кимёдан лабoратoрия ишлари ва амалий машfулoтлар oлиб бoрганда эътибoрсизлик билан ишлаш oкибатида кунгилсиз ходисалар руй бериши мумкин, уларнинг келиб чикиш сабаблари асoсан меъёридан oртик киздириш натижасида идишдан суюкликнинг oтилиб чикиши, шиша идиш ва таёкчаларнинг тoза булмаслиги, уларнинг синиши, натрий металига нам ва сув тегиши, узарo туташган найлар oркали бoсим узгаришида суюкликларнинг идишдан бoшка идишга утиб кетиши, мoддалар билан нoтУfри мунoсабатда эхтиётсиз муoмала килиш кабилар билан б0fликдир. Укитувчи укувчиларга кунгилсиз ходисаларнинг олдини олиш учун куйидаги мехнат хавфсизлиги коидаларига риоя килиниши кераклигини эслатиб утади.

Укувчиларга техника хавфсизлик коидалари тушунтирилгач, кимёвий идишлар ва жихозлар билан таништиради.

Кимёвий идишлар билан ишлаш ва уларни тозалаш усуллари

Шиша идишларга куйиладиган асосий талаб уларнинг кимёвий ва термик баркарoрлигидир. Кимёвий баркарoрлик - шишанинг ишкoр, кислота ва бoшка мoддаларнинг эритмаларини парчалаш таъсирига карши тураoлиш xoссасидир. Термик баркарoрлик - идишнинг температуранинг тез узгаришига чидамлигидир. Энг яxши шиша пирекс хисобланади. У кимёвий ва термик баркарoрликка эга, унинг кенгайиш коэфициенти кичик. Пирекс шишанинг 80% кремний (IV) oксиди бoр. Унинг эриш температураси 620°С. Бундан юкори температураларда тажриба олиб бориш учун кварс шишадан ясалган идиш-лардан фойдаланилади. Кварц шиша таркибида 99,95% кремний (^)-оксид булиб 1650°Сда эрийди. Лаборатория идишлари асосан ти (термик баркарор), хи - 1 ва XII - 2 (кимёвий баркарор) маркали шишалардан тайёрланади. Махсус идиш булиши керак.

Кимёвий идишларни ювиш.

Тажриба учун ишлатиладиган идишлар тоза, к,урук булиши керак. Уни водопровод суви билан махсус тозалагич (ёршик) ёрдамида ювилади ва бир неча маротаба сув билан чайилади. Агар идиш них,оятда ифлос булса, сувга озрок хлорид кислота солинади ёки хромли аралашма (калий бихромат билан конц. сульфат кислотаси аралашмаси) билан чайкалади. Ювилган идишни куритувчи шкафга жойлаштирилади. Улчагич идишларни ишлатиб булган захдгиёк ювиб куйилади. Улчагич идишларни куритувчи шкафда куритиб булмайди.

Идиш ювиш усулини танлашда х,ар бир х,олатда куйидагилар зарур:

1) Идишни ифлoслантирадиган мoддаларнинг xoссаларини билиш;

2) Ифлoсликни сувда (иссик ва ссвук), иш^р, хар xил тузлар ва ки^та эрит-маларида эрувчанлигидан фoйдаланиш;

3) Oксидлoвчиларнинг xoссаларидан фoйдаланиш, маълум шарoитда oрганиc ва нooрганик ифлoсларни oксидлаб, парчалаб, эрувчан бирикмаларга айлантириш;

4) Ювиш вoситаси сифатида сирт-фаoл xoссасига эга хар кандай мoддалардан фoйдаланиш мумкин (сoвун, сунъий ювувчи вoситалар, ювувчи гилмoялар ва х.к.);

5) Идишни ифлoслантирувчи чукма баркдар булса, ундан тoзалаш учун меxаник усулларни куллаш мумкин;

6) Ювиш учун арзoн кимёвий реактивлардан фoйдаланиш максадга мувoфик;

7) Идишларни ювишда баxтсиз хoдисалар кузатилишига йул куймаслик ва теxника xавфсизлиги кридаларига риoя килиш керак.

Укитувчи мавзуни тушунтиргач укувчилардан "Have уои any questtons?" деб мурожаат килади. Укувчиларда савол булмаса, улар "№, we don't have any questюns" деб жавоб беради. Шу билан бир каторда кимёвий идишларнинг инглиз тилидаги номларини доскага ёзиб, укувчилар билан талаффузини машк килишади. Укувчилар инглиз тилида урганган кимёвий сузларни дафтарларига кайд этиб боришади. Шу тарика кимёвий идишларнинг инглиз тилидаги номлари ургатилади. Дарснинг мустахкамлаш боскичида укитувчи компьютер оркали куйидаги учта топширикдан иборат булган жадвалларни укувчиларга хавола этади. Бунда укувчилар топширикка биноан жадвалда курсатилган кимёвий идишларнинг инглиз тилидаги номларини тугри топиб, айтишлари лозим. Бу усул инновацион технологияда "Пинборд" усули деб номланади.

1 топшириц - жадвалда берилган кимёвий идишларнинг остига инглиз тилидаги номлари мос келишини "+" белги куйиб топишлари керак.

Кимёвий идишларнинг инглиз тилидаги номлари

Flask

Conic flask

Funnel

Support

2 топшириц - кимёвий идишларнинг номларини расмда берилган идишнинг остига

уларнинг ингл Кимёвий идишла р-нинг номлари

Улчов колбаси

из тилидаги номларини ёзишлари талаб этилади.

Graduated flask

Бюретка

Burette

Чинни х,овонча

China bowl

Оддий пробирка

Test tube

3 топшириц - жадвалнинг горизонтал х,олатида кимёвий идишларнинг узбекча номи, вертикал х,олатида эса инглиз тилидаги номлари берилган булиб, укувчилар берилган расмларни х,ар иккала тилда мос келадиган каторга жойлаштиришлари суралади.

Кимёвий идишларнинг инглиз тилидаги номлари Номига мос келадиган идишнинг расми Кимёвиш идишнинг кулланилиш сох,аси

mortar and pestle 1

China dishes

Crucibles

Graduated glass

Укувчиларнинг билимини бах,олашда "Ассесмент" техникасидан фойданилади. Дарс охирида уцувчиларга уйга вазифа берилади:

Куйида кимёвий жараёнларда ишлатиладиган сузларнинг инглизча вариантлари бошкотирма тарзда берилади.

1. A substance that causes or speeds a chemical reaction without itself being affected.

C A T A

2. A reverse movement or tendency; a reciprocal of chemical agents upon each other; a chemical change.

A C T

3. The smallest physical unit of an element or compound consisting of one or more atoms in an element and two or more atoms in a copound particle.

M O L E

Vocabulary puzzles

1 .catalyst

2.reaction

3.molecule

Литература:

1. «Чет тилларни урганиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида» Узбекистан Республикаси Президентининг карори // «Халк сузи» газетаси, 11.12.2012 й., 240 (5660)-сон.

2. Азизхужаева Н.Н. Педагогик технологиялар ва педагогик майорат. - Тошкент: ТДПУ, 2003. - C. 22-24.

3. Фаберман Б.Л, Мусина Р.Г, Жумабоева Ф.А. Олий укув юртларида укитишнинг замо-навий усуллари. Тошкент., 2002. C. 61-70

4. Авлиёкулов Н. Замонавий укитиш технологиялари. Тошкент 2001. Б.44

5. Беспалько В.П. Педагогика и прогрессивные технологии обучения. М.: Педагогика, 1989. 192 с.

6. Левина М. М. Технологии профессионального педагогического образования. М.: Academia, 2001. 271 с.

References:

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

1. «Chet tillarni Yrganish tizimini janada takomillashtirish chora-tadbirlari tY^risida» yzbekiston Respublikasi Prezidentining Karori // «HalK svzi» gazetasi, 11.12.2012 j., 240 (5660)-son.

2. Azizhуzhaeva N.N. Pedagogik tehnologijalar va pedagogik maxprat. - Toshkent: TDPU, 2003. - C. 22-24.

3. Faberman B.L, Musina R.G, Zhumaboeva F.A. Olij ук^ jurtlarida VKitishning zamonavij usullari. Toshkent., 2002. C. 61-70

4. AvlijoKulov N. Zamonavij vKitish tehnologijalari. Toshkent 2001. B.44

5. Bespal'ko V.P. Pedagogika i progressivnye tehnologii obuchenija. M.: Pedagogika, 1989. 192 s.

6. Levina M. M. Tehnologii professional'nogo pedagogicheskogo obrazovanija. M.: Academia, 2001. 271 s.

— • —

Сведения об авторах

Гулбахор Акиевна Худойназарова, доцент кафедры химии, Бухарский государственный университет (Бухара, Узбекистан).

Гулшан Хамдамова, преподаватель кафедры английского языка, Бухарский государственный университет (Бухара, Узбекистан).

Гулноза Ёкуб кизи Хожиева, преподаватель кафедры английского языка, Бухарский государственный университет (Бухара, Узбекистан).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.