Научная статья на тему 'ҚУРИЛИШ ОБЪЕКТЛАРИДАГИ МУАММОЛАРНИ СТРАТЕГИК ТАҲЛИЛ ҚИЛИШ ВА ПРОГНОЗЛАШТИРИШНИНГ ТАШКИЛИЙ-ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИ'

ҚУРИЛИШ ОБЪЕКТЛАРИДАГИ МУАММОЛАРНИ СТРАТЕГИК ТАҲЛИЛ ҚИЛИШ ВА ПРОГНОЗЛАШТИРИШНИНГ ТАШКИЛИЙ-ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Строительство и архитектура»

CC BY
296
40
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
қурилиш объектлари / стратегик таҳлил / прогнозлаштириш / шаҳарсозлик фаолияти / кодекс / драйвер. / construction sites / strategic analysis / forecasting / urban planning activities / code / driver.

Аннотация научной статьи по строительству и архитектуре, автор научной работы — Латифжон Баходиржон Ўғли Ёқубов

Мақолада қурилиш объектларидаги муаммолар таҳлил қилинади ва мазкур таҳлиллар асосида соҳанинг келгуси ривожланиш истиқболлари кўрсатиб берилади. Энг асосийси, қурилиш соҳасини ривожлантиришнинг ташкилий-ҳуқуқий асослари аниқ мисоллар орқали кўрсатиб берилиб, мавжуд муаммоларни ҳал этиш бўйича тегишли тавсия таклифлар ишлаб чиқилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ORGANIZATIONAL AND LEGAL BASIS FOR STRATEGIC ANALYSIS AND FORECASTING OF PROBLEMS AT CONSTRUCTION OBJECTS

The article analyzes the problems of construction projects and on the basis of these analyzes shows the prospects for future development of the industry. Most importantly, the organizational and legal framework for the development of the construction industry is illustrated with concrete examples, and appropriate recommendations are developed to address existing problems.

Текст научной работы на тему «ҚУРИЛИШ ОБЪЕКТЛАРИДАГИ МУАММОЛАРНИ СТРАТЕГИК ТАҲЛИЛ ҚИЛИШ ВА ПРОГНОЗЛАШТИРИШНИНГ ТАШКИЛИЙ-ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИ»

КУРИЛИШ ОБЪЕКТЛАРИДАГИ МУАММОЛАРНИ СТРАТЕГИК ТАХЛИЛ КИЛИШ ВА ПРОГНОЗЛАШТИРИШНИНГ ТАШКИЛИЙ-

ХУКУКИЙ АСОСЛАРИ

Латифжон Баходиржон уFли Ёкубов

Узбекистон Республикаси Президенти хузуридаги Давлат бошкаруви академияси магистри, Жиззах вилояти хокимлиги бош мутахассиси

АННОТАЦИЯ

Маколада курилиш объектларидаги муаммолар тахлил килинади ва мазкур тахлиллар асосида соханинг келгуси ривожланиш истикболлари курсатиб берилади. Энг асосийси, курилиш сохасини ривожлантиришнинг ташкилий-хукукий асослари аник мисоллар оркали курсатиб берилиб, мавжуд муаммоларни хал этиш буйича тегишли тавсия таклифлар ишлаб чикилган.

Калит сузлар: курилиш объектлари, стратегик тахлил, прогнозлаштириш, шахарсозлик фаолияти, кодекс, драйвер.

ORGANIZATIONAL AND LEGAL BASIS FOR STRATEGIC ANALYSIS AND FORECASTING OF PROBLEMS AT CONSTRUCTION OBJECTS

Latifjon Bahodirjon ugli Yakubov

Master of the Academy of Public Administration under the President of the Republic of Uzbekistan, Chief Specialist of Jizzakh Region Khokimiyat

ABSTRACT

The article analyzes the problems of construction projects and on the basis of these analyzes shows the prospects for future development of the industry. Most importantly, the organizational and legal framework for the development of the construction industry is illustrated with concrete examples, and appropriate recommendations are developed to address existing problems.

Keywords: construction sites, strategic analysis, forecasting, urban planning activities, code, driver.

КИРИШ

Курилиш сохасини янада ривожлантириш, мавжуд муаммоларнинг сабабларини тахлил килиш оркали сохани янада самарали ривожланиш истикболларини белгилаш буйича бугунги кунга кадар бир катор норматив-хукукий хужжатлар кабул килинган булиб ушбу хужжатлар асосида курилиш сохаси тегишли тратибда йулга куйилмокда.

SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 2 I ISSUE 1 I 2021

ISSN: 2181-1601

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Узбекистан Республикаси Президентининг 2020 йил 27 ноябрдаги "Узбекистан Республикаси курилиш тармогини модернизация килиш, жадал ва инновацион ривожлантиришнинг 2021 - 2025 йилларга мулжалланган стратегиясини тасдиклаш тугрисида"ги ПФ-6119-сонли Фармонинг кабул килинганлиги курилиш сохасининг келгуси ривожланиши учун мухим омиллардан булди.

Мазкур Фармон билан, Узбекистан Республикаси курилиш тармогини модернизация килиш, жадал ва инновацион ривожлантиришнинг 2021 - 2025 йилларга мулжалланган стратегияси тасдикланди. Ушбу стратегиянинг максади курилиш тармогида бошкарувнинг замонавий услубларини шакллантириш, лойихаларни амалга оширишда инвестициявий жозибадорликни ошириш ва инновацион ечимларни жорий этишга йуналтирилган узгаришларни амалга оширишдан иборат.

Стратегия куйидаги устувор йуналишларни назарда тутади: худудларни шахарсозлик жихатидан ривожлантириш ва ушбу жараёнда жамоатчиликнинг самарали иштирокини таъминлаш;

шахарсозлик фаолиятининг сифати ва хавфсизлигини ошириш; шахарсозлик фаолияти сохасидаги маъмурий тартиб-таомилларнинг самарадорлиги, рационаллиги ва шаффофлигини таъминлаш, шунингдек, курилиш тармоги ташкилотлари фаолиятининг самарадорлигини ошириш;

шахарсозлик фаолиятини ракамлаштириш, тармокка замонавий ахборот-коммуникация технологияларини жорий этиш;

шахарсозлик фаолияти сохасида кадрларни тайёрлаш, кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш тизимини такомиллаштириш, илмий салохиятни ривожлантириш йуналишларини камраб олган.

Айнан ушбу биз таъкидлаётган стратегия билан бугунги кунда курилиш сохасини жадал ривожлантиришнинг асосий йуналишлари белгилаб олинди ва келгусида сохани ривожлантириш буйича кандай зарур чора-тадбирларни амалга ошириш буйича тегишли "Йул харитаси" тасдикланди.

МУХОКАМА

Умуман олганда, курилиш сохасини тартибга солиш буйича чет давлатларида хам узига хос ёндошувлар мавжуддир. Аммо айрим хукукий хужжатлар яъни, кодекслар, норма ва коидалар бир-бирига ухшаш хисобланади. Масалан, шахарсозлик кодекси, курилиш меъёр коидалари ёки шахарсозлик норма коидалари шулар жумласидандир.

Масалан, Россия Федерациясининг "Шахарсозлик кодекси" 2004 йил 29 декабрдаги 190-Ф3-сон билан тасдикланган булиб у 70 моддадан иборат

хисобланади. Ёки, курилиш меъёр коидалари, шахарсозлик норма коидалари хам сохани тартибга солиш баробарида асосий ва ажралмас норматив-хукукий хужжат хисобланади.

Узбекистон Республикасининг "Шахарсозлик кодекси" 2002 йил 4 апрелда кучка кирган булиб, у 59 моддадан иборат хисобланди. Мазкур кодекс кабул килинганига карийб 20 йилга якин вакт булганлиги боис, ушбу кодекс Мухтарам Президентимизнинг 2018 йил 14 ноябрдаги "Курилиш сохасини давлат томонидан тартибга солишни такомиллаштириш кушимча чора-тадбирлари тугрисида"ги ПФ-5577-сонли Фармони ижросини амалга ошириш максадида янги тахрирда кабул килинди ва у 12 боб, 85 моддадан иборат хисобланади.

Янги тахрири кабул килинган мазкур кодексда аввалгисига нисбатан бир катор кушимчалар киритилди. Хусусан, кодекснинг максади, асосий тушунчаларнинг бойитилганлиги ва бир катор моддаларнинг киритилганлиги шулар жумласидандир.

Бундан ташкари, курилиш сохасини тартибга солишда кайд этилган кодексдан ташкари бир катор Президент Фармонлари, карорлари, шунингдек Хукумат томонидан кабул килинган норматив-хукукий хужжатлар мавжуддир.

Президентимиз Шавкат Миромонович Мирзиёев томонидан имзоланган ва бу сохага тааллукли бир катор Фармон, карорлари, жойларда масъул рахбарларга бу борада бераётган топшириклари айнан ушбу соханинг ривожига каратилаётганлигидан далолатдир.

НАТИЖА

Хдракатлар стратегияси хам курилиш объектларининг муаммоларини тахлил килиш келгусида ривожланиш истикболларини белгилаш буйича мухим хужжат хисобланади.

Шунингдек Президентимиз томонидан кабул килинган 2017 йил 7 февралдаги "Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича харакатлар стратегияси тугрисида"ги ПФ-4947-сонли Фармонга хам алохида тухталиб утиш жоиз. Хусусан Фармоннинг 1-иловаси 4.3-бандида белгилаб берилган арзон уй-жойлар барпо этиш буйича максадли дастурларни амалга ошириш, ахолининг хаёт шароитлари яхшиланишини таъминловчи йул-транспорт, мухандислик-коммуникация ва ижтимоий инфратузилмани ривожлантириш хамда модернизация килишнинг асосий йуналишлари белгиланди.

Ахоли, энг аввало, ёш оилалар, эскирган уйларда яшаб келаётган фукаролар ва уй-жой шароитини яхшилашга мухтож бошка фукароларнинг яшаш шароитини имтиёзли шартларда ипотека кредитлари ажратиш хамда шахар ва кишлок жойларда арзон уйлар куриш оркали янада яхшилаш вазифаси белгилаб берилди.

By fiyHanum 6yÖHHa öyryHru KyHra Kagap öup KaTop aManufi umnap onuö öopungu Ba 6y umnap x,anu x,aM gaBOM эттнpнпмoкga. BupruHa, axonu ^apoBOHnnrHHH axmunam, ëm ounanapHH Ky.nna6-KyBBaraam, yfi-^ofira MyxTO^;, KaM TatMHHnaHraH Ba hmkohh^th neKnaHraH ^yKaponapHH mHHaM Ba Ky^afi yfi-^ofinap önnaH TatMHHnam öopacuga PecnyönuKa xygygnapu öyfinaö ap3OH Ba Ky^afi yfi-^ofinap KypHnnmH aManra omupuggu.

Cy3HMH3 hcöoth CH^arnga, yTraH TypT fiun unuga 133 MHHrgaH opTHK ounanap Kynafi Ba mHHaM yfi-^ofinapra эгa öyngu. By эсa y3 HaBÖarnga oxupru yH fiunga KypunraH yfi-^ofinap coHugaH Kapufiö hkkh öapaBapra opTHKgup. KypuHHÖ TypuôguKH, npe3ugeHTHMH3 fflaBKar Mup3HëeB TOMOHHgaH ôenrunaô öepunraH "X,apaKaraap CTparerHacH"HHHr öuprHHa fiyHanumu Syfiuna yTraH yn fiun MOÖafiHHga xygygnapgaru KaHnagaH-KaHna ^yKaponap yfi-^ofinap öunaH TatMHHnaHgu, ynapHHHr amam mapouraapu axmunaHgu, Kafi^uaTH эсa, öyryHru onuô ôopunaëTraH OKH^OHa cuëcaTgaH MaMHyH^HKKa Kyngu.

Onu6 ôopHnaëTraH Kypunum umnapu cu^ara xaMga KynaMH xaM KyHgaH-KyHra aHrHnaHHÖ, aHru öocKH^ra KyTapunMOKga. fflaxapnap Ba KumnoK ^ofinapga KypHnaëTraH yfi-^ofinap ynyH aHrH nofiHx,aBHfi eHHMnap umnaö HHKuggH. MaccHBnapgarH Kypunumu önrunaHraH H^THMOHfi HH$pary3HnMa oöteKraapHHHHr xaM 3aMOHaBHfi apxHTeKTypa KHë^acu acocHga öapno этнпнmн fiynra Kyfiungu.

npe3HgeHTHMH3 fflaBKar MHp3HëeB pax^apnuruga 2019 fiun 22 Hoaöpga KHmnoKgap Ba maxapnapga axpnuHH yfi-^ofi öunaH TatMHHnamHHHr aHrH th3hmhhh ^opufi этнm Syfiuna aManra omupunaguraH Hopa-Tagöupnap MyxoKaMacura öarHmnaHraH BHgeoceneKTop fiuFunumuga "Yfi-^ofi CHëcaTHga aHrH TH3HMra yTaanMH3. By ^apaëHga xap öup xygyg paxöapu 3HMMacHra MactynuaT Ba ^aBOÖrapnHKHH ohhö, aHrH th3hm Syfiuna Typap ^ofi KypHmga y3 Ta^puöacHHH apaTHmH mapT. 3Hgu xoKHMnapgaH KypunraH yfinap cohh эмaс, Kypunumra HenTa canoxuaTHH TagöupKopnap KunuHraHH, ynapra KaHna ep a^parnnraHH,

HH^paTy3HHMa TapMOKgapu aparanraHH, yfinap cu^am Ba HenTa ogaMHH po3H KH^raHH cypanagu"1 geö TatKHgnaö yTgunap.

fflyHgaH Kenuö hhkhô, Ma3Kyp fiyHanumra Mactyn öapna th3hm paxöapnapura ^ofinapga onuö ôopunaëTraH yfi-^ofinap KypunumHHHHr CH^aTH Ba KynaMH, Kypunum umnapura canoxuaTnu, eTapnu umnu Kynu Ba Moggufi-TexHHK 6a3acura эгa nygpaT TamKHnoTnapuHH ^anö Kunum, MacHBnapga MyxaHgucnuK HH^paTy3HHMa TapMOKgapuHH xaMga H^THMOufi HH$pary3HnMa oöteKTnapuHH apaTHm Ba my acocga axpnHHHHr po3H KH^um Kaöu MactynuaTHH Ba3H^a WKnaHgu.

OapMOHHHHr 4.3-öaHgu hkkhhhh xaTÖomuga axonuHHHr KOMMyHan-Maumufi xH3MaTnap öunaH TatMHHnaHum gapa^acHHH omupum, энг aBBano, aHru hhhmhhk cyBH TapMOKgapuHH Kypum, Te®;aMKop Ba caMapanu 3aMOHaBHfi TexHonoruanapHH

1 https://uza.uz

6ocKHHMa-6ocKHH ^opufi этнm opKanu KumHoK ^ofiHapga axoHuHuHr T03a uhumhuk cyBH SuHaH TatMHHnamHH TySgaH axmnnam Ba3H$acH SeHruHaS SepuHraH.

AnSaira, axpHu ucTetMoHHuHapuHu T03a uhumhuk cyBu SuHaH TatMuHHam Sopacuga xaM cyHrru fiuHHapga Sup ;aTop fiupuK Hofiuxanap acocuga, xygygHapga uhumhuk cyBH TapMOK^apuHH Kypum xucoSura axpHuHu T03a uhumhuk cyBH SuHaH TatMuHHam SyfiuHa Sup ;aTop aManufi umHap ohuS SopuHMoKga. ^ofiHapga 6y Sopaga ohuS SopuHaëTraH ucHoxpraap axpHu ^apoBOHnuruHH Ba Kafi^utfrahu KyTapum yHyH KaTTa axaMu^T KacS этнmннн yHyTMacHuruMro 3apyp.

MyxTapaM npe3ugeHTHMH3 fflaBKaT Mup3HëeB paxSapHuruga 2020 fiuH 17 uroHga xygygHapga uhumhuk cyBH Ba o;oBa cyB TatMUHOTHHH axmuHamra SaFumnaS HHFHnum yTKa3Hngu. HuFuHumga gaBHaraMro paxSapu HofiuxanapHu aManra omupum Ba xopu^HH KpeguraapHu KafiTapumgaru MyaMMoHapHu KypcaraS, AHru KypuHraH cyB TapMOK^apugaH Tynu; ^ofiganaHum, KeHrycu fiuHgaH SomHaS SapHa

Hofiuxanapga uhumhuk cyBuHu xoHagoHHapraHa yHam 3apypHuruHu TatKuggaS

2

yTgunap.

YMyMaH oHraHga, uhumhuk Ba o;oBa cyB TatMuHoTuHu axmunam Ba AHru TapMOK^apHu ;ypum umHapura oxupru ukku fiuHga gaBHaT TOMOHugaH 3,7 TpuHHuoH cyM MaönaFHap, myHuHrgeK, xygygHapgaru 48 Ta Hofiuxa yHyH 1,9 MuHHuapg goHHap xopu^ufi Kpeguraap KyHaHTupuHgu. HuHHap gaBOMuga uhumhuk cyBucu3 KOHraH afipuM xygygHapra TO3a uhumhuk cyBu KeHTupuHgu. fflyHu aHOxuga TatKugHam ho3umku, aBBan uhumhuk cyBu TapMOKHapu Supop-Sup xygygHuHr SomHaHum KucMuraHa KeHurapuHuS, xoHagoHHapra SyHraH Maco^ara axoHu y3 MaSHaFHapugaH TapMoK TopTuS KeHraH SyHca, энgннкga, aManra omupuHaëTraH Hofiuxanapga uhumhuk cyBu TapMoKgapuHu axpHu xoHagoHHapuraHa yHam SeHruHaS KyfiuHgu.

EyHgaH TamKapu, coxaga эpнmннraн WTyKgapra Maxguë SyHuS KoHMacgaH, eTapHuHa MyaMMo Ba KaMHuHuKHapHu xaM SapTapa^ этнm SyryHru KyH TanaSura afiHaHMoFu HO3UM. Ey Sopaga xaM ^aBHarnMro paxSapu ToMoHugaH acocufi HyHanumHap SeHruHaS SepuHgu. XycycaH, UHUMHUK cyB TapMoKHapugaru HyKoTumHapHu KaMafiTupum, cyB TapMoKgapu KypuHumuHu cu^aTHu aManra omupum Sopacuga anoxuga TU3UMHU umHapHu TamKuH этнm MyxuMHuru, KeHrycuga Sy KaSu Hoöuxanap SyfiuHa xygygHapHu TaHHaS oHumga, xygyggaru xaKuKufi xoHaT, axoHuHuHr эxтнё^н Ba TanaSu xaMga MaB^yg UHUMHUK cyBu MaHSanapuHuHr TyHuK ypraHuHumu 3apypHuru Kafig этннraн.

YmSy coxaga atHu, axpHura cu^aTuHu uhumhuk cyBu eTKa3uS Sepum yHyH aHru TapMoKHapHu Kypum SyfiuHa MapKa3ufi uhumhuk cyB MaHSacugaH ohuc, энeктp энeprнacннн ohuS Sopum fiupuK MaSHaF Ba xapa^aT TanaS KuHraHHuru Souc,

2 http://hudud24.uz

SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 2 I ISSUE 1 I 2021

ISSN: 2181-1601

худудларда энергия самарадор ва энергияни тежайдиган лойихаларни йулга куйиш самарали хисобланади.

Курилиш сохасининг ривожланиб бориши билан барча сохаларда ривожланиш булади десак, муболага килмаган буламиз. Ижтимоий соха, яъни таълим, согликни саклаш ва бошка ижтимоий сохани ривожлантириш учун замонавий ижтимоий объектларни куриш зарур деб биламиз. Шу сабабдан хар йили кабул килинадиган "Инвестиця дастури" доирасида йилдан-йилга янгидан-янги мактабгача таълим ташкилотлари, умумтаълим мактаблари, согликни саклаш ва бошка объектлар курилиши кулами кенгайиб бормокда. Нафакат ижтимоий соха балки, мухандислик-коммуникация ва бошка йуналишларда хам курилиш кулами тезкорлик билан одимлаб бормокда.

ХУЛОСА

Бугун мамлакатимизда курилиш сохаси хакикатдан хам иктисодиётнинг "драйвер"ларидан бирига айлангани шубхасиз. Мухтарам Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг 2020 йил 24 январда Олий Мажлисга мурожаатномасида курилиш сохаси хакида: "Хрзирги вактда курилиш сохаси иктисодиётнинг мухим "драйвер"ларидан бирига айланди. Бу соханинг ялпи ички махсулотдаги улуши 6 фоиздан ошгани хам бу фикрни яккол тасдиклаб турибди. Ушбу тармокни янада ривожлантириш учун курилишга оид нормаларни халкаро стандартлар билан уйгунлаштириш, замонавий курилиш технологиялари ва материалларини татбик этиш, соха учун кадрлар тайёрлаш тизимини тубдан ислох килиш зарур. Шунингдек, тендерлар утказишнинг аник мезонларини ишлаб чикиш ва сохада ахборот технологияларини кенг жорий этиш керак" деб таъкидлаб утдилар.

Курилиш объектларидаги муаммоларни стратегик тахлил килиш ва прогнозлаштиришнинг ташкилий-хукукий асосларини биз таъкидлаб келтирган нормативлар, хукукий хужжатлар ва бошка катор коидалар белгилаб беради. Куриниб турибдики, курилиш объектларининг муаммоларини тахлил ва шунга кура ривожланиш истикболларини белгилаш, янги инновацияларни татбик этиш, ахборот технологияларини кенг жорий этиш, очиклик ва шаффофликни таъминлаш буйича янгича тизимни йулга куйиш бугуннинг талабидир десак муболага килмаган буламиз.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг 2020 йил 24 январда Олий Мажлисга мурожаатномасидан

2. http://hudud24.uz

3 Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг 2020 йил 24 январда Олий Мажлисга мурожаатномасидан

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.