Научная статья на тему 'ЕР ФОНДИДАН ФОЙДАЛАНИШ ДИВЕРСИФИКАЦИЯСИНИ БОШ СХЕМА ОРҚАЛИ ТАРТИБГА СОЛИШ'

ЕР ФОНДИДАН ФОЙДАЛАНИШ ДИВЕРСИФИКАЦИЯСИНИ БОШ СХЕМА ОРҚАЛИ ТАРТИБГА СОЛИШ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
135
15
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ер / ер фонди / диверсификация / бош схема / ердан фойдаланиш. / land / land fund / diversification / general scheme / land use.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Мухаммадбек Дилшодбек Ўғли Махсудов

Ушбу мақолада бугунги кунда долзарб бўлиб келаётган ердан фойдаланиш масалалари, ерга бўлган ҳуқуқларниннг кафолатлари, ҳудудларни ривожлантиришда ердан фойдаланишни диверсификация қилиш масалаларини туман ҳудудларида ердан фойдаланишни диверсификация қилиш бош схемаси асосида тартибга солиш хусусида сўз юритилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ORGANIZATION OF DIVERSIFICATION OF LAND FUND THROUGH BLACK SCHEME

This article deals with the current issues of land use, guarantees of land rights, diversification of land use in the development of territories, diversification of land use in the district on the basis of diversification of land use.

Текст научной работы на тему «ЕР ФОНДИДАН ФОЙДАЛАНИШ ДИВЕРСИФИКАЦИЯСИНИ БОШ СХЕМА ОРҚАЛИ ТАРТИБГА СОЛИШ»

ЕР ФОНДИДАН ФОЙДАЛАНИШ ДИВЕРСИФИКАЦИЯСИНИ БОШ СХЕМА ОРЦАЛИ ТАРТИБГА СОЛИШ

Мухаммадбек Дилшодбек угли Махсудов Тошкент ирригация ва кишлок хужалигини механизациялаш мухандислари

институти таянч докторанти muhammadbek.maxsudov@bk.ru

АННОТАЦИЯ

Ушбу маколада бугунги кунда долзарб булиб келаётган ердан фойдаланиш масалалари, ерга булган хукукларниннг кафолатлари, худудларни ривожлантиришда ердан фойдаланишни диверсификация килиш масалаларини туман худудларида ердан фойдаланишни диверсификация килиш бош схемаси асосида тартибга солиш хусусида суз юритилади.

Калит сузлар: ер, ер фонди, диверсификация, бош схема, ердан фойдаланиш.

ORGANIZATION OF DIVERSIFICATION OF LAND FUND THROUGH

BLACK SCHEME

Mukhammadbek Dilshodbek ugli Makhsudov Tashkent Institute of Irrigation and Agricultural Mechanization Engineers

muhammadbek.maxsudov@bk.ru

ABSTRACT

This article deals with the current issues of land use, guarantees of land rights, diversification of land use in the development of territories, diversification of land use in the district on the basis of diversification of land use.

Keywords: land, land fund, diversification, general scheme, land use.

КИРИШ

Ер иктисодиётнинг барча тармоклари, кишлок; хужалигида махсулот етиштиришнинг асосий манбаи хисобланади. Eр ресурсларига нисбатан окилона муносабатда булиш, ундан самарали фойдаланиш, албатта, мамлакатимиз ободлиги ва фаровонлигига хизмат килади. Шу боисдан сунгги йилларда юртимизда ер ресурсларини асраш, ундан самарали фойдаланиш борасида кенг куламли ислохотлар олиб борилмокда.

Туман худудини диверсификация килишнинг мухим омилларидан бири сифатида иктисодий курсаткичларни юксалтиришдир. Туман иктисодий тизими-маълум фазовий улчамларга эга ва мураккаб минтакавий тизим хисобланади. У туманнинг иктисодий тизими: ишлаб чикариш ва мехнат салохияти, ишлаб чикариш кучларининг самарали жойлашуви, ахолининг турмуш даражаси ва сифати, махаллий бошкарув органларининг фаолиятини уз ичига олади. Туман иктисодий тизими мураккаб тузилмага эга булиб, ноаниклик ва хилма-хилликда ривожланади.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛГИЯ

Худудлар ердан самарали фойдаланишни тартибга солиш юзасидан ривожланган давлатлар тажрибасини тахлил килсак. Австралиядаги давлат ер ресурслари "Экологик режалаштириш конунчилиги" асосида бошкарилади. Ердан фойдаланишнинг умумий коидалари; худудларни ривожлантириш ва табиий мухитни мухофаза килиш режаларини тузиш тартиблари; ердан фойдаланиш учун рухсат олиш мумкин булган жараёнлар катъий тартибга солиниши белгилаб куйилган.

Америка Кушма Штатларида ердан фойдаланишни режалаштириш ердан фойдаланишни тартибга солишнинг кучли механизми мавжуд. У бир асрдан ортик анъаналарга эга булиб, дастлаб шахар жойларининг усиши ва ривожланиши ва уларнинг ривожланиши билан боглик Келгусида шахарларга туташ, кишлок жойларини ва бутун туманларни камраб олган худудларда ердан фойдаланиш ва уларни мухофаза килиш режалари тузила бошланди.Ушбу режа ва лойихалар 1525 йил учун тузилади ва худуднинг куринишини бутунлай узгартиради. Кушма штатларда режалаштириш хусусий мулк булган ерлардан фойдаланишни тартибга солиш максадаида раёнлаштириш тамойилига асосланади. Кушма Штатларда Молия вазирлиги кошида умумреспубликавий "Ер ресурсларини бошкариш бюроси" мавжуд булиб, давлат ерлари билан боглик конун хужжатларини бошкариш, ижро таъминлаш вазифаси юклатилган. Кушма Штатларда урта фермер хужаликлари хукмрон ахамиятини йукотмокда ва улар урнини деярли 180 гектар ер майдонига эга йирик хужаликлар эгалламокда. Бир неча оилаларнинг бирлашуви булган хамкор ва корпоратив хужаликларнинг ривожланиши мавжуд. Бундан ташкари, уларнинг характерли хусусияти шундаки, улар йулланма ходимлартомонидан бошкарилади ва улар ердан фойдаланиш хажми учун хам, ялпи кишлок хужалиги махсулотлари ишлаб чикариш хажми учун хам энг катта хисобланади. Кушма Штатларда кишлок хужалик ерларини мухофаза килиш сохасидаги давлат сиёсати атроф-мухит ифлосланишини камайтириш, юкориер унумдорлигини саклаш, ишлаб чикаришни ривожлантириш учун субсидиялар

бериш ва ижара туловларини тулаш, хавфсизлик фаолиятини рагбатлантириш оркали кишлок хужалиги даромадларини максималлаштиришга каратилган. Кушма Штатлар ер мухофазасининг ихтиёрий табиатига эга. Масалан, ота-онасидан ер мерос килиб олган, ер эгалари ва ердан фойдаланувчилар фарзандлари учун табиий ресурсларни асраш зарур деб хисоблайдилар ва давлат асосан химоя чораларини амалга оширишда иштирокчиларни рагбатлантириш учун иктисодий воситалардан фойдаланади.

Канадада ердан фойдаланишни режалаштириш 3 даражада:

- келажакда ердан фойдаланишни ривожлантириш, турар-жойни яхшилаш, шахарсозлик, инфратузилма ва бошкалар буйича давлатнинг норматив-хукукий хужжатлари билан ташкил этилган;

- вилоят (округ, вилоят ва шахар режалари билан белгиланган);

- махаллий (кишлок худудлари учун ривожланиш режалари билан белгиланган).

Бу режаларни амалга ошириш учун худудий ерларни бошкариш лойихалари тузилади (таксимлаш, кайта таксимлаш, ер улчаш, шахарларда эса — худудни режалаштириш ва ривожлантириш).

Буюк Британияда ер участкаларидан фойдаланиш ва мухофаза килишни режалаштириш мамлакат ер сиёсатининг мухим таркибий кисми хисобланади, чунки у худуддан фойдаланишнинг асосий йуналишларини, транспорт, коммуникация йуналишларини, кайта куриш ва инфраструктурани ривожлантиришни белгилайди. Шу билан бирга еручасткасининг фойдаланиш максадини узгартириш факат махаллий режалаштириш кенгашлари билан келишилган холда амалга оширилиши мумкин.

Россия Федерациясида "Ер тузиш тугрисида"ги конуннинг 19-моддаси асосида Федерацияда ердан фойдаланиш ва мухофаза килишни режалаштириш буйича ер тузиш хужжатларининг асосий турлари куйидагича:

- Россия Федерациясида ерларни бошкаришнинг умумий схемаси;

-Россия Федерацияси субъектларининг худудларини бошкариш схемалари;

-Муниципиал бирликлар ва бошка маъмурий-худудий бирликлар учун

ерларни бошкариш схемалари;

-Ердан фойдаланиш ва мухофаза килиш схемалари.

Ердан фойдаланиш ва мухофаза килишни режалаштириш функцияси ер кадастри билан бевосита боглик, чунки ер кадастри маълумотлари мавжуд булгандагина ердан фойдаланиш ва мухофаза килишни режалаштириш мумкин. Режалаштириш худуднинг узок муддатли ривожланиш истикболларини ижтимоий-иктисодий дастурлар ва тасдикланган ер тузиш, шахарсозлик, атроф-мухитни мухофаза килиш ва бошка хужжатлар асосида аниклаш максадида

амалга оширилади. Ерларни бошкаришнинг умумий схемаси узок муддатга тузилади ва республикалар, худудлар, вилоятлар ва автоном бирликларнинг ер ресурсларидан окилона ва самарали фойдаланиш ва мухофаза килишни ташкил этиш буйича энг йирик ижтимоий-иктисодий, илмий-техник вазифаларни хал этишни уз ичига олади. У уч боскични уз ичига олади: илмий-техник концепцияни тайёрлаш; схеманинг асосий коидаларини ишлаб чикиш; батафсил умумий схемани тайёрлаш.

Миллий иктисодий режаларни асослаш ва ривожлантиришнинг энг мухим усулларидан бири-режалаштиришда баланс усули булиб, бутун мамлакат, Федерация таркибидаги республикалар, туманлар худудида саноатни ривожлантиришнинг беш йиллик ва йиллик режаларини тузиш амалиётида кулланилади. Россия Федерациясида 2003 йил 16 сентябрьдаги Федерал конунига мувофик "Россия Федерациясида махаллий уз-узини бошкаришни ташкил этишнинг умумий тамойиллари тугрисида" саноат ерларидан фойдаланиш масалалари факат махаллий уз-узини бошкариш органларининг розилиги билан хал этилади. Хрзирги кунда ерлардан фойдаланиш ва уни мухофаза килишни режалаштириш 2015 йил 13 июлдаги"Атроф-мухитни мухофаза килиш тугрисида" 7-сон конунига, Россия Федерацияси ер кодексида ва саноат конунчилигига мувофик амалга оширилади. Россия иктисодий ривожланиш вазирлиги Россия Федерациясининг ижтимоий-иктисодий ривожланиш прогнозининг ташкилотчиси хисобланади. Прогнозлаш ва режалаштиришни ташкил этишга ер ресурсларидан фойдаланиш учун турли сохалардаги фаолиятини мувофиклаштирувчи кенгашлар ёрдам беради. Уларнинг таркиби Россия Федерацияси хукумати томонидан тасдикланади. Кенгаш Федерал ва минтакавий Ижроия органларининг харакатларини мувофиклаштиради.

1-шакл. Россия Федерациясида прогнозлаш тамойиллари

Таъкидлаш лозимки, купгина ривожланган давлатларда худудларнинг архитектура киёфасини узгартиришга каратилган давлат дастурларини амалга оширишда давлат ва жамоат эхтиёжлари учун ер участкаларини конунга зид равишда олиб куйиш холатларининг олдини олишга катта эътибор берилмокда. Масалан, Россия, Беларусь, Козогистон, Грузия ва бошка катор мамлакатлар конунчилигида ер участкаларини олиб куйиш ёки олиб куйилган ер участкаларига нисбатан компенсация турларини келишмаслик ёхуд уларни уз вактида бермаслик окибатида мулкдорга зарар етказганлик учун мансабдор шахсларнинг килмишини огирлик даражасига караб жавобгарликка тортиш коидалари мавжуд.

Айтиш жоизки, Узбекистон Республикаси Парламенти томонидан кабул килинган «Ер участкаларини ноконуний олиб куйганлик учун жавобгарлик кучайтирилганлиги муносабати билан Узбекистон Республикасининг айрим конун хужжатларига узгартиш ва кушимчалар киритиш туFрисида»ги Узбекистон Республикаси Конуни 2021 йил 14 январь куни давлат рахбари томонидан имзоланди [1].

Конун билан Узбекистон Республикасининг Жиноят, Жиноят-процессуал ва Маъмурий жавобгарлик тугрисидаги кодексларига узгартиш ва кушимчалар

л

киритилди. Хусусан, Маъмурий жавобгарлик тугрисидаги кодекс 200 -модда билан тулдирилиб, унда ер участкасини ноконуний олиб куйиш учун маъмурий жавобгарлик белгиланган. Соддарок килиб айтганда, мазкур кодексга киритилган кушимчаларга кура, ерни ноконуний олиб куйиш мансабдор шахсларга БХМнинг 100 бараваридан 150 бараваригача (22 миллион 300 минг сумдан 33 миллион 450 минг сумгача) микдорда жарима солишга сабаб булади.

Агар мазкур хукукбузарлик мулкдорга етказилган зарарнинг урни олдиндан ва тулик копланмаган холда биноларнинг бузиб ташланишига олиб келса, мансабдор шахсларга БХМнинг 150 бараваридан 200 бараваригача (33 миллион 450 минг сумдан 44 миллион 600 минг сумгача) микдорда жарима солиниши мумкин. Яна бир мухим жихат, Жиноят кодекси "Ер участкаларини олиб куйиш" учун жиноий жавобгарликни назарда тутувчи туртта кисмдан иборат янги 2295-модда билан тулдирилди. Бундан буён агар айбдор ер участкасини ноконуний олиб куйганлиги учун маъмурий жазо кулланилганидан кейин, ушбу харакатни яна такроран содир этса, у мулкдорга зарар етказмаган такдирда хам жиноий жавобгарликка тортилади. Жиноят кодексига мувофик, маъмурий жазо кулланилганидан кейин такроран ерларни ноконуний олиб куйган мансабдор шахсларга БХМнинг 200 бараваридан 250 бараваригача (44 миллион 600 минг сумдан 55 миллион 750 минг сумгача) микдорда жарима, 300 соатдан 360 соатгача мажбурий жамоат ишлари ёки 2 йилгача ахлок тузатиш ишлари каби жазолар кулланилади. Мазкур жиноят мулкдорга етказилган зарарнинг урни олдиндан ва тулик копланмаган холда

«SCIENTIFIC PROGRESS» Scientific Journal ISSN: 2181-1601 ///// \\\\\ Volume: 1, ISSUE: 5

биноларнинг бузиб ташланишига олиб келса ёки анча микдорда зарар етказган холда содир этилса, мансабдор шахс 3 йилгача, куп микдорда зарар келтирса, 3 йилдан 5 йилгача озодликдан махрум килиниши мумкин. Булардан ташкари, мазкур конунга асосан ерни ноконуний олиб куйиш мулкдорга жуда куп микдорда зарар етказса ёки купчилик учун хавфли булган усулда содир этилса, муайян хукукдан махрум этиб, 5 йилдан 8 йилгача озодликдан махрум килиш билан жазоланади. Жиноят-процессуал кодексига киритилган кушимчаларга кура эса ер участкасини ноконуний олиб куйиш билан боглик жиноят буйича дастлабки тергов прокуратура органлари томонидан олиб борилиши белгиланди.

МУХ,ОКАМА

Тадкикот натижасида ер фондидан фойдаланиш диверсификацияси атамасиги фанга таклиф этилади. Ер фондидан фойдаланиш диверсификацияси1 бу - худуддаги ер майдонларидан самарали фойдаланишнинг белгиланган асосий максадига кура доимий равишда

тоифаларга булишни, ижтимоий-иктисодий талабга кура туркумланиши узгариб боришига таълукли тушунчадир [3].

Маълум бир худуддаги ер ресурсининг фойдаланиш максади ижтимоий-иктисодий талабларга кура самарали фойдаланиш максадида узгариши натижасида ер фондидан фойдаланиш диверсификацияси амалга ошади. Бу жараён доимо амалга ошувчи жараён хисобланади.

Куйидаги 2-шаклда маъмурий туман микёсида кабул киланадаиган карорларга таъсир курсатиши мумкин булган бир катор омиллар санаб утилган.

i

4. Эхдимолнй о пт н м аштн к-м ак;с адга эр ишишн инг эх;т имолий оптимап йулларини аиикдаш жараённ.

2-шакл. Худудлардан фойдаланишни прогонозлаш тамойиллари

1 Муаллиф томонидан фанга атама сифатида таклиф килинади.

www.scientificprogress.uz

5. Узгариш турли йуналишларда ^удудни ривожлантириш имконияти билан боглик 6. Кетма-кетлик-хусусий прогночлардан купрок уму мийликка утиш. 7. К,искд мудцат ичида б ир и нч и - i ару р ат ли прогнозлаш.

Бугунги кунда юртимизда ер олди-сотдисининг яширин бозори, коррупция, курилиш нормаларига риоя килмаслик авж олмокда, янги курилган уйлар куламокда, кучириб юборилган ахолининг ярмидан ками компенсация олган. Истикболга бу каби огир мерос билан бормаслик учун, маъмурий худудларда ердан фойдаланишга оид карорларни кабул килишга таъсир курсатувчи омилларни (3-шакл) инобатга олган холда мантикий нукта куйиш керак.

Ахолининг истикболга ишончини мустахкамлаш максадида куйидаги амалий жараёнларни катъий норматив-хужжатлар асосида тартибга солиш зарур (4-шакл).

НАТИЖАЛАР

Туман ер фондидан фойдаланиш диверсификациясини прогноз курсаткичлари "Туман ер фонди диверсификациясининг Бош схемаси"да курсатилиши керак (1-жадвал). Ижтимоий-иктисодий тармокларни истикболда керакли майдонларини прогнозлаштириш-бош схеманинг асосий вазифаларидан биридир. Бу ерда асосан:

-ерларни узлаштириш;

-ишлаб чикариш кучларини бир текисда жойлаштириш; -кишлок ва шахар уртасидаги тафовутни йукотиш; -ахоли яшаш шароитларини яхшилашни таъминлаш;

Ма ъмурий ту ма ы мщ ёсида к;а бу л ьила нодпигон к;п р орла ргп тп ъ С1ф кур сп тиши мумкин

Ер участкасининг мулжалланган фойдаланиш вариантага мувофиклиги (урнашган жойи, эко л о гик в азият, фойдаланишдачеклаш, ф ойдаланишнинг макс ад ин и тайинланиши),

I И:естисодий кур саткичлар (ер участкасинингк^ймати ёкн ижарахакининг ^ажми, участкани I узлаштиришга сарф-харажатлар, куйилган максадгаэришиш учун капитал куйилма);

Мулжалланган салбий жараёнлар, улар куйилган максадга эришилгандан кейин пай до булиши мумкин (экологиквазиятнинг ёмонлашуви, ахлокий меъёрларнинг бузилиши, I и жги мо ий тар англашиш в а мо жарали вазиятнинг вужудга келиши, участкани ф ойдаланиши I

Куйилган максадга эришилгандан кейин мулжалл анаетган фойда

3-шакл. Таъсир цилувчи омиллар

4-шакл. Чора-тадбирлар

5-шакл. Туман ер фондидан фойдаланишни диверсификация цилиш бош схемасини тузишда %ал цилинадиган асосий вазифалар

- келажакда керакли майдонларни хдсоблаб чикиш ишлари амалга оширилади [2].

Ер фонди диверсификациясида куйидаги курсаткичларни асосий омил сифатида инобатга олиш зарур:

-туман ер фондининг унумдорлик курсаткичи - тупрок бонитет бали; -туманнинг мавжуд экспорт салохияти (хозирги вактда экспорт курсаткичи юкори экин турлари, ракобатбардош махсулот етиштиришни йулга куйиш учун); -тумандаги мавжуд мехнат ресурсларидан самарали фойдаланиш (ахолининг иш билан бандлик даражасини кутариш максадида).

1-жадвал

Туман ер фонди диверсификацион бош схемаси таркиби

№ Булимлар номи

1 Ер фонди тугрисида умумий характеристика

2 ^ишлок хужалик тармокларида ердан фойдаланишда утган йилдаги бахоси

3 Иктисодиётнинг асосий тармокларида ер майдонларига булган талабни асослаш

5 Ерлардан самарали фойдаланиш даражасини ошириш таклифлари

6 Ер ресурсларидан мухофаза килиш тадбирлари тугрисида

7 Туман худудида якин келажак 3 -5 йилликдаги узгаришлар холати

8 Янгидан барпо килинадиган ижтимоий-иктисодий объектлар тавсифи

9 Ахоли пунктлари майдонлари

10 Истикболда ер ресурсларини узлаштириш имкониятлари ва тадбирлари

12 Ер муносабатларини тартибга солишдаги хукукий жихатдан узгаришлар

12 Туман худудида ер ресурсларидан самарали фойдаланганлик учун рагбатлантириш чоралари

13 Туман худудида ер ресурсларидан фойдаланиш учун инвестициялар лойихалари

Ер фондидан диверсификациясини тартибга солиш максадида олиб бориладиган хар кандай тадбирларни куйи бугинда туман (шахар) микёсида режалаштириш ва туман худудининг узига хослигини асосий омил сифатида инобатга олиш зарур. Туман ер фондини диверсификация килишдан асосий максад туманни ривожланганлик, инновацион жозибадорлигини ошириш, ахоли бандлигини таъминлашдир. Умимий килиб айтганда, ер фонди ва ер категориялари жамиятнинг ижтимоий-иктисодий талабларига кура доимий равишда узгариб боради. 6-шаклда юкорида таъкидланган холатлар санаб утилган. Ушбу холатлар натижасида эса ер ресурсларидан фойдаланиш диверсификацияси процесси амалга оширилади (7-шакл).

ХУЛОСА

Туман худудини ер фондини диверсификация килиш оркали ривожлантиришни тартибга солиш максадида куйидаги дастурлар ишлаб чикилиши ва амалга оширилиши таклиф киламан:

1. Саноатни ривожлантириш дастурлари. ^ишлок хужалигини ривожлантиришни тартибга солиш. Бунда куйидаги тартиблаш усулларидан фойдаланилагилади:

Бр фонди в а ер категорияларишшг сон в а сифат жи^атидан узгаршпи кушщаги х,олатларн: - ишлаб чщариш кучларини жойл аштнрганд а в а ргтожлантирганда;

б-шакл. Ер фонди каmeгорияларикикг сок ва сифаm жиx;аmидак

узгариши

7-шакл. Ер ресурсларидак фойдалакиш диверсификацияси процесси

- xyдyдлaрдa мax1сyлoт хджми, кишлoк хyжaлиги екин мaйдoнлaри Ba xyдyдлaрнинг ихтисoслamyвини тaртибгa сoлиm;

- киmлoкдa ижтимoий Ba бoзoр инфрaтyзилмaсини вужудш келтириш:

- киmлoк хyжaлиги ерлaрининг мелиoрaтив x1oлaтини яxmилam;

- киmлoк хyжaлиги кoрx1oнaлaри мoддий-техникa бaзaсини яxmилaш Ba мyстax1кaмлam, иmлaб чикдришга хизмaт кyрсaтиm бyйичa кoрхoнaлaр тaрмoFини ярaтиш;

- тaбиaтни Myx^a3a килувчи Ba гидрoтехник кyрилмaлaрни куриш;

- зaрaр кури6 иmлoвчи Ba пaст рентабелли кдmлoк хyжaлиги кoрхoнaлaрини мoлиявий кУллaб-кyввaтлam.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Кишлок хужалигида иктисодий ислохотларни чукурлаштириш дастурига мувофик кишлокда мулкдорлар синфини, фермер хужаликларини, дехкон хужаликлари, кооперация, кластерларни шакллантириш жараёнлари давом эттириш, тупрок унумдорлигини ошириш, селекция ва уругчиликни яхшилаш, кишлок хужалиги ишлаб чикариши хажмларини устириш чора-тадбирлари баркарор курилиши керак.

3. Худудлар экспорт салохиятидан самарали фойдаланиш ва экспортбоп товарларга устунлик бериш оркали тартибга солиш. Туман худудларида кушма корхоналар ташкил этиш, хорижий инвестицияларни жалб этиш учун максадли дастурлар тузиш ва уларни рагбатлантириш учун солик, бож, кредит имтиёзлари механизмини яратиш максадга мувофикдир.

4. Транспорт-коммуникация тизимини ривожлантириш. Туман худудларида темир йуллар, автомобил йулларини куриш худудий сиёсатнинг мухим кисми хисобланади. Бунинг окибатида худудларининг марказ билан транспорт алокаси сифатлилиги, вилоятлараро, туманлараро ташки иктисодий алокалари кучайиши, тадбиркорлик, бизнес ривожланиши, хорижий инвестицияларни жалб этиш учун кулай мухит яратилади.

5. Худудларнинг ижтимоий ривожланишини тартибга солиш. Ижтимоий сохани тартибга солишда республика, худудий ва махаллий бошкариш даражалари мавжуд булади. Туман худудининг ижтимоий ривожланишини давлат томонидан тартибга солиш территориал дастурлар оркали амалга оширилади. Х,ар бир худуднинг узига хос ижтимоий-иктисодий курсаткичларидан келиб чиккан холда, уз сохасининг профессионаллари томонидан дастурлар тузилса максадга мувофик булади.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикасининг «Ер участкаларини ноконуний олиб куйганлик учун жавобгарлик кучайтирилганлиги муносабати билан Узбекистон Республикасининг айрим конун хужжатларига узгартиш ва кушимчалар киритиш тугрисида»ги Конуни. 2021 йил 14 январь.

2. Altiev A.S., Mahsudov M.D. Methods of forecasting and management of land fund diversification in local areas. International Journal of Recent Technology and Engineering (IJRTE).ISSN: 2277-3878, Volume-8, Issue-3S, October 2019. 403-411. DOI: 10.35940/ijrte.C1086.1083S19.

3. Altiev A., Mahsudov M.Improvement of the regulation mechanisms of the land use diversification. International Journal of Pharmaceutical Research. ISSN: 09752366. Oct - Dec 2020 | Vol 12 | Issue 4.668-672.DOI: http:// doi.org/10.31838/ijpr/2020.12.04.110

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.