Научная статья на тему 'УМУМИЙ ЎРТА ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА МАТЕМАТИКА ВА ГЕОМЕТРИЯ ФАНЛАРИНИ ЎҚИТИШДА МОБИЛ ИЛОВАЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ АФЗАЛЛИКЛАРИ'

УМУМИЙ ЎРТА ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА МАТЕМАТИКА ВА ГЕОМЕТРИЯ ФАНЛАРИНИ ЎҚИТИШДА МОБИЛ ИЛОВАЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ АФЗАЛЛИКЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
23
7
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
МАТЕМАТИКА / ГЕОМЕТРИЯ / МОБИЛ қУРИЛМАЛАР / МУСТАқИЛИЗЛАНИШ / АФЗАЛЛИК / ТАШКИЛИЙ

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Арифова М.У.

Мақолада умумий ўрта таълим мактабларида математика-геометрия фанларини ўқитишда мобил қурилмалардан фойдаланиб дарс ўтишнинг афзалликлари ёритилган. (5-8 синфлар мисолида).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ADVANTAGES OF USING MOBILE APPLICATIONS IN TEACHING MATHEMATICS AND GEOMETRY IN GENERAL SECONDARY EDUCATIONAL INSTITUTIONS

The article describes the advantages of using mobile devices in teaching mathematics and geometry in secondary schools. (On the example of grades 5-8).

Текст научной работы на тему «УМУМИЙ ЎРТА ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА МАТЕМАТИКА ВА ГЕОМЕТРИЯ ФАНЛАРИНИ ЎҚИТИШДА МОБИЛ ИЛОВАЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ АФЗАЛЛИКЛАРИ»

Арифова М. У.

1 курс магистранти ЧДПИ

УМУМИЙ УРТА ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА МАТЕМАТИКА ВА ГЕОМЕТРИЯ ФАНЛАРИНИ УЦИТИШДА МОБИЛ

ИЛОВАЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ АФЗАЛЛИКЛАРИ

Аннатация: Мацолада умумий урта таълим мактабларида математика-геометрия фанларини уцитишда мобил цурилмалардан фойдаланиб дарс утишнинг афзалликлари ёритилган. (5-8 синфлар мисолида).

Калит сузлар: математика, геометрия, мобил цурилмалар, мустацилизланиш, афзаллик, ташкилий.

Arifova M. U.

1 course of master's degree

ChDPI

ADVANTAGES OF USING MOBILE APPLICATIONS IN TEACHING MATHEMATICS AND GEOMETRY IN GENERAL SECONDARY EDUCATIONAL INSTITUTIONS

Annotation: The article describes the advantages of using mobile devices in teaching mathematics and geometry in secondary schools. (On the example of grades 5-8).

Keywords: math, geometry, mobile devices, independence, preference, organizational.

Замонавий таълимнинг мухим йуналишларидан бири математик таълимни ривожлантириш булиб, замонавий шароитда математика асосларини урганиш ёш авлодни тайёрлашнинг тобора устувор йуналишига айланмокда.

Мамлакатимизда математика таълимини ривожлантиришнинг асосий тамойиллари, максадлари, вазифалари ва асосий йуналишлари буйича карашлар тизими келтирилган.

Ушбу тизимда математика таълими ва фанини ривожлантиришда замонавий мактабда долзарб булган уч гурух муаммолари белгиланган.

Биринчи гурух мактаб укувчиларининг паст мотивациясини уз ичига олади, бу математик таълимнинг ахамиятини жамоатчилик томонидан етарлича бахоланмаслик, укув дастурларини ортикча юклаш, шунингдек, техник элементлар ва эскирган таркибга эга бахолаш ва услубий материаллар билан боглик.

Иккинчи гурух, тaлaбaлaрнинг турли гyрyxдaри y4yH орaлик Ba дaвлaт якуний aттестaцияси тaлaблaридa укув дaстyрлaри, бax1олaш Ba услубий мaтериaллaрдa aслидa фaрк йук, бу эсa укув жaрaёнининг nacT caмaрaдорлигигa олиб келaдигaн мaзмyнли хaрaктердaги мyaммолaрни уз ичигa олaди.

Учинчи rypyxra эca турли гyрyxдaрдaги yR;yB4raapHHHr тaълим Ba хдётий мaнфaaтлaрини хдсобга олгaн x1олдa, ривожлaнтирyвчи Ba шaкллaнтирaдигaн мaтемaтикaни cифaтли yргaтaдигaн кaдрлaр етишмacлиги кирaди [1].

Амaлиётдa мaтемaтикaни ургжиш Ba укув жaрaёнини тaшкил этиш жaрaёнидa 5-8 синф yкyвчилaри турли хaрaктердaги кийинчиликлaргa дуч келишaди.

Мaтемaтикa курсини ургжишнинг бaрчa боcкичлaридa yкyвчилaрдa x1иcоблaш мaдaнияти шaкллaнaди, лекин унинг пойдевори укишнинг биринчи беш йилидa кyйилaди. Бу дaврдa мaтемaтик aмaллaр к;онyниятлaридaн онгли рaвишдa фойдaлaнa олиш кобилияти шaкллaнaди, келгycидa эca олингж кyникмa Ba мaлaкaлaр мycтax1кaмлaнaди Ba тaкомиллaштирилaди. Шyндaй килиб, 5-8-cинфлaрдaги дaрcлaрдa OFзaки иш хдр кaчонгидaн хдм долзaрбдир, лекин кyпинчa, aйникca 5-6-cинфлaрдa, энг оддий aрифметик aмaллaрни бaжaриш yкyвчилaр учун кийинчилик тyFдирaди Ba кaлькyлятордaн фойдaлaниш иcтaги тайдо бyлaди. [2].

Геометрияни yргaнишдa yкyвчилaрнинг геометрик мaтериaлни yзлaштириш дaрaжacини пacaйтириш тенденцияси мaвжyд. Мaтемaтикa бyйичa диaгноcтикa ишлaрини тaxлил килиш шуни кyрcaтaдики, геометрик мyaммолaрни х^ килишдa фaзовий фикрлaшнинг этaрли дaрaжaдa ривожлaнмaгaнлиги билж боFлик кийинчиликлaр мaвжyд.

Геометриядaн фaркли yлaрок, aлгебрa дaрcлaридa мaтемaтик тyшyнчaлaргa ^мрок эътибор берилaди. Геометриядa xaMMa нaрca тyшyнчaлaр acоcидa курилган, aлгебрaдa бyлгaни кaби yкитyвчилaр эca aмaлий мaтериaлни билиш етaрли деб хдсоблогади [3].

Юк;оридa aйтилгaнлaр мaтемaтикaни yзлaштиришдaги кийинчиликлaргa кyйидaгилaр боFлик дегaн хyлоcaгa келишгa имкон берaди: x1иcоблaш мaдaнияти, мaнтикий фикрлaш, геометрик мaтериaлни yзлaштириш, мaтемaтик тyшyнчaлaрни шaкллaнтириш, моделлaштириш кyникмaлaри, тaнкидий фикрлaшни ривожлaнтириш, билимлaрдaги бушликтар, билимлaрнинг мохдятини нотyFри тушуниш. мaтемaтик KOидaлaр Ba бошкaлaр.

Мaтемaтикa тaълимини ривожлaнтириш тизимидa мaтемaтикaни Укитишдaги мyaммолaрни бaртaрaф этишгa кaрaтилгaн кдтор вaзифaлaр кyрcaтилгaн: y^yB дacтyрлaри мaзмyнини модернизaция килиш, хдр бир Укyвчи учун бaзaвий билимлaрдa бyшликдaр бyлмacлигини тaъминлaш, xaммa учун очик aхборот реcyрcлaри мaвжyдлигини тaъминлaш, y^yB

дастурлари мазмунини такомиллаштириш. математика укитувчиларининг иш сифати, математика таълимида этакчиларни куллаб-кувватлаш, укувчиларнинг юкори математик кобилиятларини ривожлантириш ва куллаш учун шарт-шароитларни таъминлаш, математик билим ва математик таълимни оммалаштириш.

Умумтаълим мактабининг 5-8-синфларида математика курсини укитиш тажрибасини фан натижаларига эришиш учун тахлил килар эканмиз, шуни таъкидлаш мумкинки, катта хажмдаги математик материални камраб олишда укувчиларнинг фаолиятини ташкил этиш зарур.

Дарс ва синф хонасидан ташкари ишларда укувчиларнинг мустакил ишлари улушини ошириш зарур. Шу муносабат билан укитувчи олдида мустакил ишни ташкил этиш ва укув иши учун вазифаларни танлаш вазифаси турибди, бу мураккаблик даражаси ортиб бораётганлиги билан фаркланиши ва турли хил вариантларни уз ичига олади. Мустакил иш жараёнида укувчи уз хатоларини саралаши, вазифага кайтиши ва уларни тузатиши учун топширикларни бир зумда текшириш керак.

Ахборот-коммуникация технологиялари деганда компьютер курилмалари ёрдамида ахборотни йигиш, саклаш, кайта ишлаш, такдим этиш ва узатиш усуллари мажмуи тушунилади. Уларга урнатилган дастурий таъминот ва Интернетга кириш имконига эга стол компьютерлари, ноутбуклар, периферик курилмалар, планшетлар ва бошкалар киради.

Бугунги кунда компьютер курилмалари укувчилар учун мавжуд булиб, улар хаётнинг ажралмас кисмидир, аммо шунга карамай, хар бир оилада иш столи компьютери ёки ноутбуки мавжуд эмас, чунки нархи анча юкори ёки катта оилада барча болалар учун битта курилма мавжуд. Сунгги йилларда стационар компьютерлар урнига планшетлар ва смартфонлардан фойдаланиш тенденцияси кузатилмокда, улар техник хусусиятлари буйича колишмайди. Вакти келиб электрон курилмалардан хам ошиб кетади.

Мобил таълим укув жараёнини жой ва вактдан катъий назар, ташкил этиш учун хам алохида, хам бошка ахборот-коммуникация технологиялари билан биргаликда мобиль технологиялардан фойдаланишни назарда тутади. Таълим турли шаклларда булиши мумкин ва мобиль курилмалар ёрдамида талабалар таълим ресурсларига киришлари, бошка фойдаланувчилар билан богланишлари, синфда ва синфдан ташкари контент яратишлари мумкин.

Мобил курилмалар одатда уз эгаларининг мулки булиб, кун буйи уларнинг ихтиёрида булади ва созлаш учун куплаб хусусиятларга эга. Шунинг учун мобиль технологиялар стационар ва ахборот алмашиш технологияларига караганда шахсийлаштириш учун купрок имкониятлар беради. Мобил технологиялар узининг ажойиб портативлиги ва нисбатан

арзонлиги туфайли шахсийлаштирилган таълим имкониятларини сезиларли даражада кенгайтирди.

Энди мобил курилмаларнинг интерактив имкониятлари туфайли жавобни деярли бир зумда олиш мумкин. Бу талабаларга таълим муаммоларини тезда аниклаш ва асосий тушунчаларни куриб чикиш имкониятини беради. Смартфонлар ва асосий мобиль курилмалар учун мавжуд математик иловаларнинг баъзилари укувчи бажара олмаган муаммоларни кандай хал килишни боскичма-боскич курсатиб беради. Ушбу бахолаш тизими билимларни туплашга ёрдам беради ва нафакат балл беради, муваффакиятли укувчиларни мукофотлайди ёки ортда колганларга кушимча топшириклар беради. Мобил технологиялардан фойдаланиш бахолаш маълумотларини таксимлаш, туплаш, тахлил килиш ва хужжатлаштиришни автоматлаштириш оркали укитувчилар фаолияти самарадорлигини оширади. Масалан, мобиль иловалар мавжуд булиб, улар ёрдамида укитувчилар укувчиларнинг укиш топширикларини текшириш оркали билимини тезда бахолашлари мумкин. Одатда, бу иловалар операцион тизимлар буйлаб ишлайди, шунда талаба тест саволларига таълим муассасаси такдим этган курилмадан эмас, балки уз мобиль курилмасидан жавоб бера олади. Куп вакт талаб киладиган ташкилий муаммоларни тезда хал килиш оркали укитувчилар укувчилар билан бевосита ишлашга купрок вакт ажратишлари мумкин.

Мобил технологияларни укув жараёнига мослаштириш хакида табиий савол тугилади. Укитувчига мобиль иловалар ва хизматларни танлаш ва улардан фойдаланиш, укувчиларнинг таълим натижаларини хисобга олган холда укитиш шакллари ва усулларини танлаш ва созлаш кобилияти керак булади [4].

Бизнинг маколамизда укувчилар томонидан математикани ривожлантиришнинг бир нечта муаммолари куриб чикилади, улардан бири синфда ва синфдан ташкари мустакил ишларнинг бир кисми сифатида амалга оширилиши мумкин булган математик куникмаларни шакллантириш ва мустахкамлаш учун укув топширикларининг этишмаслиги. мобиль иловалар ва хизматлардан фойдаланиш, уларни укитиш усулларига интеграциялаш оркали. Мобил иловалар ва хизматлар катта хажмдаги вазифаларни текширишда укитувчининг алгоритмик функцияларининг бир кисмини олади ва урганиш интерактив булади.

Шундай килиб, бизнинг фикримизча умумтаълим мактабининг 5-8-синфларида математикани урганишда мобиль иловалар ва хизматлардан фойдаланиш максадга мувофик куринади.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати:

1. С.Алиханов "Математика укитиш методикаси". - Т.: "Укитувчи" 2001

2. M.A.Mirzaahmedov, A.A.Rahimqoriyev, SH.N.Ismailov, M.A.To'xtaxodjayeva "Математика" 6-синф учун дарслик.- Т.: "Укитувчи" 2017

3. А.Е.Старостина, С.З. Винокурова "Формирование математических понятий в школьном курсе математики" (на примере изучения темы "Квадратные уравнения") - Новоибирск: Общество с ограниченной ответственностью "Центр развития научного сотрудничества", 2017.

4. Рекомендации по политике в области мобильного обучения // Институт ЮНЕСКО по информационным технологиям в образовании. 2020.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.