Научная статья на тему 'УМУМИЙ ЎРТА ТАЪЛИМ МАКТАБЛАРИДА КЛАСТЕР ЁНДАШУВИ ОРҚАЛИ СПОРТ ЎЙИНЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ'

УМУМИЙ ЎРТА ТАЪЛИМ МАКТАБЛАРИДА КЛАСТЕР ЁНДАШУВИ ОРҚАЛИ СПОРТ ЎЙИНЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

64
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Кластер / тадқиқот / таълим соҳаси / спорт ўйинлари / жисмоний тайёргарлик. / Кластер / научные исследования / сфера образования / спортивные игры / физическая подготовленность.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Улуғбек Муроджон Ўғли Зокиров

Мақолада умумий ўрта таълим мактабларида кластер ёндашуви бўйича спорт ўйинларини ривожлантириш йўналишлари ва методлари, умумий ўрта таълим мактабларининг олий таълим муассасалари таълим соҳаси билан боғлиқлиги ҳамда ўтказилган тадқиқотлар кўриб чиқилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам об образовании , автор научной работы — Улуғбек Муроджон Ўғли Зокиров

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

РАЗВИТИЕ СПОРТИВНЫХ ИГР НА ОСНОВЕ КЛАСТЕРНОГО ПОДХОДА В ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ ШКОЛАХ В ЦЕЛОМ

В статье рассматриваются направления и методы развития спортивных игр на основе кластерного подхода в общеобразовательных школах, связь общеобразовательных школ со сферой образования высших учебных заведений, а также проведенные исследования.

Текст научной работы на тему «УМУМИЙ ЎРТА ТАЪЛИМ МАКТАБЛАРИДА КЛАСТЕР ЁНДАШУВИ ОРҚАЛИ СПОРТ ЎЙИНЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ»

УМУМИЙ УРТА ТАЪЛИМ МАКТАБЛАРИДА КЛАСТЕР ЁНДАШУВИ ОРЦАЛИ СПОРТ УЙИНЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ

УлуFбек Муроджон ^ли Зокиров

Чирчик давлат педагогика институти укитувчиси goldman.ulugbek@ gmail. com

Аннотация: Маколада умумий урта таълим мактабларида кластер ёндашуви буйича спорт уйинларини ривожлантириш йуналишлари ва методлари, умумий урта таълим мактабларининг олий таълим муассасалари таълим сохаси билан боFликлиги хамда утказилган тадкикотлар куриб чикилади.

Калит сузлар: Кластер, тадкикот, таълим сохаси, спорт уйинлари, жисмоний тайёргарлик.

РАЗВИТИЕ СПОРТИВНЫХ ИГР НА ОСНОВЕ КЛАСТЕРНОГО ПОДХОДА В ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ ШКОЛАХ В ЦЕЛОМ

Аннотация: В статье рассматриваются направления и методы развития спортивных игр на основе кластерного подхода в общеобразовательных школах, связь общеобразовательных школ со сферой образования высших учебных заведений, а также проведенные исследования.

Ключевые слова: Кластер, научные исследования, сфера образования, спортивные игры, физическая подготовленность.

DEVELOPMENT OF SPORTS GAMES THROUGH CLUSTER APPROACH IN SECONDARY SCHOOLS IN GENERAL

Abstract: The article discusses the directions and methods of developing sports games based on the cluster approach in general education schools, the relationship of general education schools with the field of education of higher educational institutions, as well as the research conducted.

Keywords: Cluster, scientific research, education, sports games, physical fitness.

Узбекистон Республикаси таълим тизимида хозирги вактда педагогик таълим инновацион кластери буйича илмий-назарий ва илмий-амалий ишлар

олиб борилмокда. Президентимиз Ш.М. Мирзиёев ташаббуслари билан олий ва урта махсус таълимнинг сохаларига, умумий урта таълим мактабларига кенг равишда шарт-шароитлар ва инновацион технологиялар берилмокда

[1;3].

Умумий урта таълим мактабларида кластер ёндашуви оркали спорт уйинларини ривожлантириш хар бир мактабнинг узаро жисмоний тарбия дарси жараёнини тубдан узгартиришга ва дарснинг умумий, мотор зичлигидан унумли равишда фойдаланишда мухим ахамият касб этади. Олий таълимнинг университетлари, институтларини кластер ёндашуви оркали умумий урта таълим мактаблари билан боFлаб, маълум бир соханинг назарий, амалий, педагогик, психологик, ижтимоий, эстетик йуналишларини ривожлантириш мумкин булади. Умумий урта таълим мактабларида жисмоний тарбия дарсларининг дастур булимларида яъни футбол, баскетбол, волейбол, гандбол, кураш, енгил атлетика, гимнастика, сузиш спорт турларини олий таълим тизимидаги "Жисмоний маданият" факультетлари билан биргаликда дарс жараёнларини ташкил килсак булади.

Кластер узаро илмий ва илмий-тадкикот муассасалари, лаборатория, институт ва университетлар билан боFланган булади. Кластер ёрдамида илмий тадкикот ишлари, экспериментлар, янги таълим стандартлари, укувчиларнинг илмий тадкикотдаги фаолликлари урганилади. Жисмоний тарбия дарсида спорт уйинларини ривожлантиришда дастлаб мактабнинг спорт иншоотлари, спорт жихозлари билан таъминланганлик даражасини билиб олиш керакдир. Агарда кластер ёндашуви асосида спорт уйинларини ривожлантиришимизда мактабнинг моддий базаси етарли даражада булмаса иш фаолиятининг курсаткичлари паст булади. Олий таълим тизимида жисмоний маданият йуналишида лабораториянинг ташкил этилганлиги, хамда умумий урта таълим мактаблари жисмоний тарбия дарсларида дастур булимларига кирган спорт уйинларини ривожлантиришда мактаб укитувчилари ва укувчиларини олий таълимнинг университетлари ва институтларига жалб килиш бу кластердан фойдаланганлик деб номлашимиз мумкиндир. Олий таълим муассасаларида "Жисмоний маданият" йуналиши талабаларини мактабларга жалб килиш ёки мактаб укувчиларини спорт уйинлари буйича мустакил машFулотларни утиш учун олий таълим муассасаларига режа асосида келишлари, укувчи ва талабаларнинг аклий, жисмоний ривожланишига катта таъсир курсатади. Мактаб укувчилари ва олий таълим муассасалари талабаларининг назарий билим ва амалий куникмаларини такомиллаштиришда хам мухим ахамият касб этади. Спорт

уйинларидан баскетбол, волейбол, футбол, гандбол, сузиш буйича мактаб укувчиларига олий таълим институтлари ва университетларининг юкори педагогик махоратга эга булган профессор-укитувчилари томонидан мастер-классларнинг ташкил этилиши айнан уша соханинг ривожланишида катта рол уйнайди [6;7]. Умумий урта таълим мактабларида спорт уйинларини жисмоний тарбия дарсидан ташкари, спорт тугаракларида ёки дарсдан ташкари ташкил этиладиган фаолиятларда куллаш укувчиларнинг спорт уйинларига кизикишларини янада ривожлантиради. Спорт уйинларини ривожлантиришда мактаб укувчиларининг жисмоний ривожланганлиги ва жисмоний тайёргарликларига хам боFликдир. Олий таълим муассасалари университет, институтлари ва умумий урта таълим мактабларида таълим сифатини оширишда кластер оркали фойдаланиш уларнинг инновацион технологияларни урганишларида хам катта ахамиятга эгадир. Олий таълимда хамда умумий урта таълим мактабларда "Жисмоний тарбия" дарсларини ташкил этишда жахон стандартлари буйича фойдаланиладиган спорт иншоотлари, спорт жихозлари, спорт курилмаларидан фойдаланиш дарснинг спорт уйинлари булимларида юкламанинг хажми ва меъёрини туFри тузишда юкори интенсивликни таъминлайди. Спорт уйинлари буйича жахон технологияларидан фойдаланиш хозирги кунда долзарб масалалардан биридир. Яъни мактаб лабораторияси шароитида укувчиларнинг антропометрик ва организмининг функционал ривожланиш курсаткичлари улчанади. Мактаб укувчилари спорт уйинлари буйича хар ойда эришаётган жисмоний тайёргарликларини лаборатория шароитида олишимиз мумкин булади. Куйидаги чизмада кластер ёндашуви буйича спорт уйинлари хакида маълумотлар келтирилган.

Умумий урта таълим мактабларида спорт уйинларини ривожлантириш оркали укувчиларнинг хамда мутасадди ходимларнинг маданияти ва маънавияти сезиларли тарзда ижобий йуналишда узгаради. Спорт уйинларини ривожлантиришдан кутилган энг катта максад мактаб укувчиларнинг жисмоний тайёргарликларини ривожлантириш хамда соFлигини мустахкамлаш ва уни мухофаза килишдан иборатдир. Яъни жисмоний тайёргарлик икки гурухга булинади умумий жисмоний тайёргарлик ва махсус жисмоний тайёргарликка. Жисмоний тайёргарлик оркали укувчиларнинг жисмоний ривожланиши (морфологик ва функционал жихатдан такомиллашуви яъни буй, вазн, кукрак кафасининг кенглиги нормал холатда булиши, укувчи организмининг ички томонларининг юрак кон томир системаси, нафас олиш системаси, марказий нерв системаси, таянч

аппарати системаси, мувозанат саклаш системасининг баркарор равишда ривожланиши) хам умумий равишда ижобий томонга узгаради [2;4;5]. Укувчиларнинг соFлик-саломатликлари мустахкамланади. Спорт уйинлари оркали укувчиларнинг соFлигини мустахкамлашда чиниктиришнинг урни хам каттадир. Чиниктириш машFулотлари хаво, сув, куёш ёрдамида амалга оширилади. Чиниктириш машFулотларини олиб боришда спорт уйинлари билан шуFулланганда машFулот вактига ва жойига катта эътибор бериш керакдир. Чиниктириш машFулотларини юкори малакали жисмоний тарбия укитувчилари олиб бориши мумкиндир.

КЛАСТЕР "СПОРТ УИИНЛАРИ"

Умумий урта таълим мактабларида спорт уйинларини ривожлантиришда кластер методи оркали олий таълим университетлари ва институтларида назарий билим ва амалий малакалар алмашинса, укитувчи ва укувчи фаолияти хамда жисмоний тарбия фанини ривожлантириш юкори самарадорликда булади.

Олинган тадкикотлар шуни курсатдики, Тошкент вилояти Чирчик давлат педагогика институтининг "Жисмоний маданият" кафедраси томонидан спорт уйинларининг миллий кураш, волейбол, баскетбол, футбол турлари буйича тугараклари ташкил этилиб, Тошкент вилояти Чирчик шахар 11- умумий урта таълим мактабидан укувчилар хам катнашишди. 2020 -2021 йиллар мобайнида Чирчик шахридаги умумий урта таълим мактаби

укувчиларининг жисмоний тайёргарлиги ва жисмоний ривожланиши сезиларли равишда ижобий томонга узгарди. Тугаракка катнашган укувчилар узининг укиб турган мактабига бориб жисмоний тарбия дарсида хамда синфдан ташкари фаолиятларда спорт уйинлари буйича яхши натижаларга эришди.

Хулоса урнида шуни айтишимиз мумкинки, таълим сохаларини бир-бири билан узаро боFлаб, дарс жараёнида, илмий тадкикот ишларида, маънавий ва маърифий ишларда фаолиятни амалга оширса, олий таълим тизимида ва халк таълими тизимида катта ютукларга эришиш мумкиндир.

REFERENCES

1. Ulugbek Zokirov. Individual Features Of Development Of Information And Communicative Competence In Masters Of Higher Pedagogical Education. The American Journal of Social Science and Education Innovations. № 3 (3), 486 -491. (2021). https://usaiournalshub.com/index.php/taissei/article/view/2423/2314

2. Зокиров У.М. "Эркин курашчиларнинг умумий ва махсус жисмоний тайёргарликларини такомиллаштириш усуллари". The journal of academic research in educational sciences. № 1 (2), 306-314. (2020).

3. Zokirov Ulugbek Murodjon ogli. Scientific and Theoretical Bases of Didactic Principles of Development of Information - Communicative Competence in Masters of Higher Pedagogical Education of the Republic of Uzbekistan. Annals of the Romanian Society for Cell Biology. № 25 (4), 2021. 8896-8903. http ://annalsofrscb.ro/index.php/iournal/article/view/3612

4. Зокиров У.М. "Совершенствование тренировочного процесса студентов факультета физической культуры специализирующихся в спортивной борьбе" маг. Диссертация ФерГУ 2020 г. 25,26,27,28.

5. Зокиров У.М., Каримов Т.Р. "Бошлаетич синф укувчиларини жисмоний тарбиялашда харакатли уйинлардан фойдаланиш усуллари". The Journal Of Academic Research In Educational Sciences. № 2 (2), 583-590. (2021).

6. Зокиров У.М., Курбанова П.С. "Олий таълим муассасалари талабаларида соFлом турмуш тарзини ривожлантириш". The journal of academic research in educational sciences. № 2 (5), 150-155. (2021).

7. Зокиров У.М., Патидинов К.Д. "Умумий урта таълим мактаби 7 - 8 синф укувчиларининг жисмоний тайёргарлигини жисмоний ривожланишига боFликлиги". The journal of academic research in educational sciences. № 1 (4), 693-697. (2020).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.