Научная статья на тему 'Инновацион таълим муҳитида соғлом турмуш тарзи кўникмаларини таркиб топтириш технологияси'

Инновацион таълим муҳитида соғлом турмуш тарзи кўникмаларини таркиб топтириш технологияси Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
662
133
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
биология таълими / инновацион таълим технологиялари / шакл / метод ва воситалар / соғлом турмуш тарзи / «Саломатлик» дафтари. / biology education / innovation educational technologies / form / method and implements (means) / healthy lifestyle / notebook of «Health»

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Исабаева М. М.

Мақолада умумий ўрта таълим мактабларида биология ўқув фанининг мазмунидан ўрин олган соғлом турмуш тарзи кўникмалари асосида индивидуал услубни таркиб топтиришнинг педагогик асослари, ўқувчиларда ўз мустақил билиш фаолиятини мақсадга мувофиқ ташкил этиш ва баҳолаш кўникмасини шакллантириб бориш, мазкур жараёнда «Саломатлик» дафтаридан фойдаланиш йўллари ёритиб ўтилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE TECHNOLOGY OF HEALTHY LIFE HABITS DEVELOPMENT IN INOVATION STUDYING

The pedagogical bases of individual method by means of healthy life style habits in the content of biology educational subject in general secondary schools, expediently forming of independent activities of pupils and forming the marking habits, implementing ways of «Health» notebook are described in the article.

Текст научной работы на тему «Инновацион таълим муҳитида соғлом турмуш тарзи кўникмаларини таркиб топтириш технологияси»

46 ТАЪЛИМ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ / ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ ТЕХНОЛОГИИ ч_/

Исабаева М.М.,

Т.Н.Кори Ниёзий номидаги УзПФИТИ катта илмий ходим-изланувчиси

ИННОВАЦИОН ТАЪЛИМ МУЩИДА СОГЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИ КУНИКМАЛАРИНИ ТАРКИБ ТОПТИРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИ

ИСАБАЕВА М.М. ИННОВАЦИОН ТАЪЛИМ МУЦИТИДА СО¥ЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИ КУНИКМАЛАРИНИ ТАРКИБ ТОПТИРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИ

Маколада умумий урта таълим мактабларида биология укув фанининг мазмунидан урин ол-ган соFлом турмуш тарзи куникмалари асосида индивидуал услубни таркиб топтиришнинг пе-дагогик асослари, укувчиларда уз мустакил билиш фаолиятини максадга мувофик ташкил этиш ва бах,олаш куникмасини шакллантириб бориш, мазкур жараёнда «Саломатлик» дафтаридан фойдаланиш йуллари ёритиб утилган.

Таянч суз ва тушунчалар: биология таълими, инновацион таълим технологиялари, шакл, метод ва воситалар, соFлом турмуш тарзи, «Саломатлик» дафтари.

ИСАБАЕВА М.М. ФОРМИРОВАНИЕ НАВЫКОВ ЗДОРОВОГО ОБРАЗА ЖИЗНИ В ИННОВАЦИОННОЙ ОБРАЗОВАТЕЛЬНОЙ СРЕДЕ

В статье освещены вопросы формирования здорового образа жизни в процессе обучения биологии в общеобразовательных средних школах, определены педагогические основы индивидуального подхода к учащимся, даны рекомендации по организации самостоятельной деятельности и формированию навыков самооценки, указаны пути использования тетради «Здоровье» в данном процессе.

Ключевые слова и понятия: начальное образование, инновационные образовательные технологии, формы, методы и средства, здоровый образ жизни, тетрадь «Здоровье».

ISABAYEVA M.M. THE TECHNOLOGY OF HEALTHY LIFE HABITS DEVELOPMENT IN NOVATION STUDYING

The pedagogical bases of individual method by means of healthy life style habits in the content of biology educational subject in general secondary schools, expediently forming of independent activities of pupils and forming the marking habits, implementing ways of «Health» notebook are described in the article.

Keywords: biology education, innovation educational technologies, form, method and implements (means), healthy lifestyle, notebook of «Health».

«Таълим тутрисида»ги Цонун ва Кадрлар тайёрлаш мил-лий дастурида уцувчиларни уцув фаолияти самарадорлигини ошириш мацсадида уцитишни инновацион таълим техноло-гиялар асосида ташкил этиш, уцувчиларда миллий ва умум-инсоний цадриятларга цурмат, ватанпарварлик, маънавий-ацлоций тарбия бериш асосида сотлом турмуш тарзи куникмаларини таркиб топтириш лозимлиги цайд этиб утилган.

Мазкур зарурат умумий урта таълим мак-табларида укитиладиган барча укув фанлари каби биологияни укитишда фан мазмуни асосида соFлом турмуш тарзи куникмаларини таркиб топтиришнинг педагогик тадкик этили-ши, укувчиларда турмуш тарзи давомида уз х,аёт фаолиятини туFри ташкил килиш ва бах,олаш куникмасини шакллантириб бориш х,амда бу борада педагогларнинг тайёргарли-гини ошириш максадида методик курсатмалар ишлаб чикиш мух,им вазифалардан саналади. Шу боисдан, умумий урта таълимда биология фанини укитишда соFлом турмуш тарзи куникмаларини таркиб топтиришнинг ижобий ечи-мини х,ал этиш йуллари: мазмун, метод, шакл ва воситаларини ишлаб чикишда куйидаги педагогик ёндашув талаб этилади1.

Бунинг учун биология укитувчиси:

• биология фанига куйиладиган ДТС талаб-лари, дастурлар, дарслик ва кушимча адаби-ётлар танлаши ва соFлом турмуш тарзини мазмун ва мох,иятини асословчи материаллар са-ралаши;

• биологияни укитишда укувчиларнинг укув билиш фаолияти самарадорлигини оши-ришда инновацион таълим технологиялари асосида дарсларни лойих,алаши ва соFлом турмуш тарзи куникмаларини таркиб топти-рувчи метод ва воситалардан унумли фойда-ланиши;

• биология дарсларида соFлом турмуш тарзи юзасидан укувчиларнинг назарий ва амалий билимларини мустах,камлаш х,амда уларнинг билимларни узлаштиришга булган мотив, кизикиш ва интилишларини кучайти-ришга оид ностандарт тестлар ишлаб чикиши ва «Саломатлик» иш дафтари юритилиши, бу биологик таълим жараёнида соFлом турмуш

1 Исабаева М.М. Биологияни укитишда соFлом турмуш тарзи куникмаларини шакллантириш методикаси. - Т.: «Фан ва технология», 2012. -71-б.

тарзи куникмаларини таркиб топтириш имко-нини беради2.

Ушбу вазифаларни амалга оширишда укитувчида дарс максадини оптимал танлаш, умумий биологик ва хусусий тушунчалар би-лан биргаликда соFлом турмуш тарзи куникма-ларини таркиб топтиришнинг инновацион таълим технологиялари оркали амалга ошириш имконияти мавжуд.

Ушбу имконият асносида 8-синфда «Одам ва унинг саломатлиги» укув фанидан «Бола-нинг усиши ва ривожланиши» мавзусини укитишда модулли таълим технологиясига асос-ланган 1 соатлик дарс ишланмаси лойих,асини куйидагича шакллантириш максад килиб олинди. Мазкур технологиянинг дидактик максади укувчиларнинг билиш фаолияти мо-дулларини кетма-кет узлаштиришини назарда тутган х,олда ташкил этилади. Хар бир модул-ни узлаштириш жараёни укувчиларнинг яхлит билиш фаолиятининг элементи саналади. Агар дарсда урганиладиган мавзу мазмуни 4 та мо-дулдан иборат булса, укувчиларнинг укув-билиш фаолиятига мос х,олда 4 та укув фаоли-ят элементи (УФЭ)дан ташкил топади. Хар бир укув фаолияти элементида соFлом турмуш тарзини таркиб топтирувчи укув топширик-лари берилади (1-жадвал). Дарс якунида укувчилар уз фаолиятларини тах,лил килиши ва уз-узини бах,олашини амалга ошириш максадида модул дастурининг якунлаш боскичи булиб, у 5 та укув фаолияти элемен-тини ташкил этади3. Дарс давомида эса укувчиларнинг узлаштирган билимларини мустах,-камлаш, умумлаштириш ва соFлом турмуш тарзи юзасидан билим, куникмаларини таркиб

2 Исабаева М.М. «Саломатлик» дафтари. - Т.: «Тафак-кур», 2012. -74-б.

3 Толипова Ж.О. Биологияни укитишда инновацион технологиялар. Методик кулланма. - Т.: «Укитувчи», 2013. -148-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 10

топтириш максадида «Саломатлик» иш дафта-ри юритилиши тавсия этилади. Бу иш дафтари фан юзасидан ностандарт тест ва укув топши-рикларидан иборат булиб, бунда укувчи бе-восита дарслик билан ишлаш, мустакил фикр юритиш, уз устида ишлаш ва уз-узини бах,олашга ургатилади.

Дарснинг мавзуси. Боланинг усиши ва ри-вожланиши.

Дарснинг таълимий максади. Укувчи-ларни боланинг усиши ва ривожланиши давр-ларга булиниши, х,ар бир даврдаги анатомик ва физиологик хусусиятлар, ёш даврларида гигиена коидаларига риоя этиш, акселерация жараёни билан таништириш.

Дарснинг тарбиявий максади. Укувчи-ларни боланинг усиши ва ривожланиши давр-ларга булиниши, х,ар бир даврлардаги анатомик ва физиологик хусусиятлар, ёш даврларида гигиена коидаларга риоя этиш, акселерация жараёни билан таништириш оркали илмий дунёкарашни кенгайтириш, гигиеник, экологик тарбия бериш, соFлом турмуш тарзи куникмаларини таркиб топтириш ва касбга йуллаш.

Дарснинг ривожлантирувчи максади.

Укувчиларни боланинг усиш ва ривожланиши х,акидаги билимларини мустах,камлаш, дарслик ва кушимча адабиётлар устида мустакил ишлаш х,амда соFлом турмуш тарзи куникмаларини ривожлантириш.

Дарс жи^озлари. Усиш ва ривожланишга оид жадваллар, «Саломатлик» иш дафтари, ёш даврлари акс этган расмлар ва таркатма мате-риаллар.

Дарсда фойдаланиладиган технология.

Модулли таълим технологияси (укувчиларнинг кичик гурух,ларда ишлашига мулжалланган модул дастури).

Асосий тушунчалар ва таянч билимлар:

ёшга оид даврлар, чакалоклик даври, чилла даври, эмизиклик даври, кичик ликилдок, кат-та ликилдок, мактабгача тарбия ёши даври, мактаб даври, акселерация.

I. Дарснинг бориши:

Ташкилий кисм - «маънавият дакикаси».

Утган мавзу юзасидан укувчилар билимини тест савол-топшириклари ёрдамида аниклаш ва бах,олаш.

1. Эркаклик жинсий цужайралари ва гор-монларни белгиланг.

1) тухум, 2) сперматазоид, 3) тестостерон, 4) андроген, 5) эстерон, 6) прогастерон.

А. 1,3,4. *Б. 2,3,4. С. 1,4,5. Д. 1,5,6.

2. Уруг х,ужайра хромосомалари ва симво-лини курсатинг.

1) 23, 2) 46, 3) Х, 4) ХУ, 5) Х ёки Y.

А. 4,5. Б. 1,3. *С. 1,5. Д. 2,3.

3. Ривожланишининг 23-кунидан бошлаб цомиланинг... ишлай бошлайди.

* А) юраги ва катта кон айланиш доираси;

Б) юраги ва кичик кон айланиш доираси;

С) юраги ва упкаси;

Д) юраги, кичик ва катта кон айланиш дои-раси.

4. Х,омиланинг ривожланиш даврида кайси органлари ишламайди?

1) юраги; 2) упкаси; 3) катта кон айланиш доираси; 4) кичик кон айланиш доираси.

А) 1, 2 Б) 2, 3 С) 3, 4 *Д) 2, 4

5. Одам эмбриони тухум йулида к,анча вакт булади?

А) икки х,афта *Б) бир х,афта

С) 18-20 кун Д) 3 кун.

II. Укувчиларни дарс мавзуси, мацсади, бориши билан таништириш ва уларнинг фаолиятини укув топширицларини бажа-ришга йуллаш.

III. Янги мавзуни урганиш:

а) янги мавзу буйича тузилган модул дасту-рини таркатиш ва укувчиларни модул дасту-рининг дидактик максади билан таништириш;

б) укувчиларнинг фаолиятини модул дасту-ридаги укув топширикларини мустакил бажа-ришга йуллаш;

в) х,ар бир укув фаолияти элементи топ-ширикларининг тулик бажарилишини назорат килиш, тегишли курсатмалар бериш;

г) х,ар бир укув фаолияти юзасидан савол-жавоб ёки мунозара утказиш.

Укитувчи ушбу дарсда урганиладиган укув материалини куйидаги мантикий тугалланган фикрли турт кисмга, яъни модулга ажратади:

1-модул. Боланинг усиш ва ривожланиш даврлари.

2-модул. Чакалоклик даври ва эмизиклик даври.

3-модул. Мактабгача тарбия ёши даври ва мактаб даври.

4-модул. Акселерация жараёни.

5-модул. Дастурни якунлаш.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 10

V_/

1-жадвал. У^ув фаолият элементи (УФЭ) юзасидан кичик гурух,ларга мулжалланган модул дастури

Укув фаолият элементи (УФЭ) Укувчилар узлаштириши лозим булган укув материалига оид топшириклар Топширикларни бажариш буйича курсатмалар Бахо

1- УФЭ Максад: боланинг усиш ва ривожланиш даврларини урганиш. 1.Усиш ва ривожланиш деганда нимани тушунасиз? 2.Боланинг усиш ва ривожланиши кандай даврларга булинади? 3.Усиш ва ривожланишга ташки мухит омиллари кандай таъсир курсатади? 4. Кайси витамин усиш ва ривожланишни таъминлашда мухим ахамиятга эга? 5. Усиш ва ривожланишнинг нормал боришида соFлом турмуш тарзи омиллари ахамиятини аникланг. Укувчилар гурухи билан хамкорликда ишланг

2- УФЭ Максад: чакалоклик даври ва эмизиклик даврининг узига хос хусусиятларини урганиш. 1.Чакалок кандай анатомик ва физиологик хусусиятлар билан характерланади? 2. Эмизиклик даврининг анатомик ва физиологик хусусиятларини дарсликдаги расмларга караб изохланг. 3. Сут тишлари чикиши ва суякларнинг шаклланишида кайси витамин мухим ахамиятга эга? 4. Чакалоклик даврида нимага купрок эътибор бериш лозим? 5. Эмизиклик даврида соFлом турмуш тарзи омиллари ахамиятини гапириб беринг. Укувчилар гурухи билан хамкорликда ишланг

3- УФЭ Максад: мактабгача тарбия ёши даври ва мактаб даврининг узига хос хусусиятларини урганиш. 1. Мактабгача тарбия ёши кандай анатомик ва физиологик хусусиятлар билан характерланади? 2. Мактабгача тарбия ёшида кандай гигиеник коидаларга риоя килиш керак? 3. Мактабгача тарбия ёши даври анатомик ва физиологик хусусиятларини изохланг. 4. Мактаб ёши даврида аклий ва жисмоний мехнатнинг ахамиятини курсатинг. 5. Мактабгача тарбия ёши даври ва мактаб даврида соFлом турмуш тарзи омиллари ахамиятини курсатинг. Укувчилар гурухи билан хамкорликда ишланг

4- УФЭ Максад: акселерация жараёни даврининг узига хос хусусиятларини урганиш. 1. Акселерация жараёни деганда нимани тушунасиз? 2. Акселарация жараёнида организмда кандай анатомик ва физиологик жараёнлар кузатилади? 3. Боланинг эрта психик ривожланиши ва балоFат ёшига етиш сабабларини курсатинг. 4. Акселерация жараёнига соFлом турмуш тарзи омиллари кандай таъсир курсатади? 5. Оилавий мухит боланинг усиш ва ривожланишига кандай таъсир курсатади? Укувчилар гурухи билан хамкорликда ишланг

5- УФЭ Модул дастурининг дидактик максадини укиб чикиш ва уз-узини бахолаш. Сиз унга кай даражада эришдингиз? Узингизнинг укув фаолиятингизни беш балли тизимда бахоланг. Укув фаолиятингиздан коникиш хосил килган булсангиз усиш ва ривожланишга оид атамалардан фойдаланиб кроссворд тузинг. Агар уз укув фаолиятингиздан эришилган натижа сизни каноатлантирмаса, модул дастури ёрдамида мавзуни кайта урганинг. Укувчилар гурухи билан хамкорликда ишланг

Изо%: модул дастурининг дидактик максадига асосан укув фаолият элементи (УФЭ) юзасидан берилган топширикларни кичик гурухлар узаро хамкорликда ишлайди, укитувчи томонидан назорат килинади, фаол катнашган гурухукитувчи томонидан рагбатлантирилади, йул куйилган камчиликлар укитувчи томонидан тулдирилади. Модул дастури якунида 5-УФЭда хар бир укувчи уз укув фаолиятини 5 баллик тизимда бахолайди.

50 ТАЪЛИМ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ / ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ ТЕХНОЛОГИИ ч_/

Илова-1. Дарсликни ук,инг ва соглом турмуш тарзи омилларининг боланинг усиш ва ривожланишига фаол таъсир курсатувчи омилларини ажратинг1.

A. Яшаш мухитининг яхшиланиши, яхши овкатланиш.

B. Организмда «Д» витаминнинг етишмаслиги.

C. Экологик мухитнинг ёмонлашуви.

D. Болани парваришлашда шахсий ва умумий гигиеник коидаларга риоя этиш.

E. Болага ортикча мехрибонлик, унинг хар кандай истакларини бажо келтириш боланинг яхши тарбияланишига ёрдам беради.

F. Оиладаги тинчлик, хотиржамлик, боланинг тарбиясига алохида эътибор берилиши.

Жавоб: А, Р, F._

Илова-2. Дарсликни у^инг, усиш ва ривожланишга салбий таъсир курсатувчи омилларни ажратинг.

1. Овкатланиш режимига амал килмаслик.

2. Мева, сабзавотларни ювмай истеъмол килиш.

3. Жисмоний тарбия билан шурулланиш.

4. К,уёшли ванна кабул килиш.

5. Узок муддат давомида жисмоний мехнат билан шурулланиш.

6. Оила мухитидаги келишмовчиликлар, стресс холатлар.

7. Тери гигиенаси.

8. Анхор ва каналларда ювиниш ва чумилиш.

9. Кун тартибига риоя килиш.

10. Бир кеча кундузги овкат таркибида оксил, ёF, углевод, минерал туз, сув ва витаминлар булиши. Жавоби: 1, 2, 5, 6, 8.

Илова-3. Дарсликни у^инг ва ^уйида даврларга хос белгиларни даврлар номига жуфтлаб курсатинг.

Чакалоклик даври (1 ёшгача) A) Бу даврда иккиламчи жинсий белгилар пайдо булади. B) Боланинг буйи чузилади. C) Вазни ортади. Д) Асаб тизимидаги жараёнлар такомиллашади.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Мактабгача тарбия ёши даври (3-6 ёшгача) A) Бу ёшдаги болалар жуда харакатчан, тиниб-тинчимас. B) Скелет суякланишда давом этади. C) Болада олий нерв фаолияти такомиллашади. Д) Маълумотларни тез кабул килади ва эсда саклаш кобилияти кучли булади.

Кичик мактаб ёши даври (7-12 ёшгача) A) Бу даврда боланинг атрофдаги нарса ва ходисаларни идрок этиш кобилияти ортади. B) Суяк, мушак, юрак ва кон томир тизими такомиллашади.

Катта мактаб ёши даври (13-16 ёшгача) А) Бу даврда боланинг буйи 1,5 марта, вазни 3 марта ортади. Б) Сут тишлар чикади. С) Нутк ривожланади. Д) Сузларни талаффуз кила бошлайди

Жавоби: 1-Д, 2-С, 3-В, 4-А.

Илова-4. Дарсликни у^инг тугри жавобларни «+», нотугри жавобларни «-» ишоралар билан белгиланг.

Топшириклар мазмуни Жавоблар

Спиртли ичимликлар асаб тизимини тинчлантириб саломатликни тиклашга имкон беради -

Аклий ва жисмоний мехнатни хамда дам олишни бир-бири билан алмаштириб туриш нормал усишни таъминлайди +

Гиёхванд моддалар истеъмол килиш организмнинг иммун тизимининг бузилишига сабаб булади +

Наркотик моддалар билан савдо-сотик килиш жамиятга фойда келтиради -

Спорт билан шугулланиш иродани мустахкамлаш, усиш ва ривожланишнинг нормал боришига ёрдам беради +

Организм сомом булиши учун бир кеча-кундузги овкат таркибида оксил, ёF, углевод, минерал туз, сув ва витаминлар булиши керак +

СоFлом организмнинг тана вазни ёшига нисбатан оFир булиши керак -

Уяли телефонлар, интернет ва компьютер уйинлари маданий дам олишга имкон беради -

Ута чарчаш, доимий узок вакт оFир мехнат билан шугулланиш усиш ва ривожланишнинг ортда колишига сабаб булади +

1 Аминов Б., Тилов Т., Мавлонов О. Одам ва унинг саломатлиги. 8-синф учун дарслик. - Т.: «Укитувчи», 2014. -160 б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 10

Мавзу буйича укувчиларнинг кичик гурух-ларда ишлашига мулжалланган модул дастури куйидагича берилади.

IV. Модул дастурнинг дидактик мацсади: кичик гурухларда хамкорликда ишлаш билан бирга боланинг усиш ва ривожланиши, ёшга оид даврлар, чак,алок,лик даври, чилла даври, эмадиган даври, кичик лик,илдок,, катта лик,ил-док, мактабгача тарбия ёши даври, мактаб даври, акселерация жараёни билан танишиб бориши, дарслик устида мустакил ишлаши, хамда соFлом турмуш тарзи куникмаларини таркиб топтириш.

V. Модул дастурини якунлаш.

VI. Янги мавзу буйича узлаштирган би-лимларни «Саломатлик» иш дафтаридаги цуйидаги ностандарт тест топширицлар асосида назорат цилиш ва ба^олаш (1-4-илова).

VII. Янги мавзуни цайта ишлаш ва якунлаш.

VIII. Уйга вазифа бериш.

Биология фанини укитиш жараёнида инно-вацион таълим технологияларидан унумли фойдаланиш укувчиларни фанга булган кизи-

кишларини кучайтириш, касбга йуллаш, мустакил адабиётлар устида ишлаш хамда соFлом турмуш тарзи куникмаларини таркиб топтириш имкониятини беради. Мазкур жараённи назарда тутган холда биология укитувчисига куйидагича тавсиялар бериб утилади:

- биологияни укитишда укувчиларнинг укув билиш фаолияти самарадорлигини оши-риш мак,садида инновацион таълим технологияларидан мак,садли фойдаланиш;

- соFлом турмуш тарзи тушунчасининг маз-мун ва мохиятини асословчи аник маълумот-лар туплаш ва укитишнинг барча шакллари-дан унумли фойдаланиш;

- соFлом турмуш тарзи юзасидан укувчи-ларнинг назарий ва амалий билимларини мустахкамлаш, уз-узини бахолаш максадида «Му test» дастурида ностандарт тестлар иш-лаб чикиш ва биологияни укитишнинг барча шаклларидан фойдаланиш.

Бу тавсиялар укувчиларнинг фан буйича билим, куникма ва малакаларга эга булиш-ларида ёрдам беради.

Адабиётлар:

1. Аминов Б., Тилов Т., Мавлонов О. Одам ва унинг саломатлиги. 8-синф учун дарслик. - Т.: «Укитувчи», 2014.

2. Исабаева М.М. Биологияни укитишда соFлом турмуш тарзи куникмаларини шакл-лантириш методикаси. - Т.: «Фан ва технология», 2012.

3. Исабаева М.М. Саломатлик» дафтари. - Т.: «Тафаккур», 2012.

4. Толипова Ж.О. Биологияни укитишда инновацион технологиялар. Методик кулланма. - Т.: «Укитувчи», 2013.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.