Научная статья на тему 'УМУМИЙ ЎРТА ТАЪЛИМ МАКТАБЛАРИДА ҚАДРИЯТЛИ ЁНДАШУВ АСОСИДА МАДАНИЙ МУҲИТНИ ЯРАТИШ'

УМУМИЙ ЎРТА ТАЪЛИМ МАКТАБЛАРИДА ҚАДРИЯТЛИ ЁНДАШУВ АСОСИДА МАДАНИЙ МУҲИТНИ ЯРАТИШ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
118
18
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Ижтимоий давлат / миллий қадрият / умуминсоний қадрият / тарих силсиласи / умумбашарий қадрият / санъат / моддий ва маънавий мерос.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Сайёра Тўйчиева

Ушбу мақолада Янгиланаётган Ўзбекистон тараққиётида миллий қадриятларнинг ўрни ҳамда аҳамияти хақида фикр юритилган. Ижтимоий давлат шаклланишида шахснинг ижтимоийлашувида миллий ва умуминсоний қадриятлар, уларнинг фалсафий тушунчаси ва унинг тарихий илдизлари, бугунги тезкор жараёндаги аҳамиятига баҳо берилиб, илмий хулоса ва таклифлар берилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «УМУМИЙ ЎРТА ТАЪЛИМ МАКТАБЛАРИДА ҚАДРИЯТЛИ ЁНДАШУВ АСОСИДА МАДАНИЙ МУҲИТНИ ЯРАТИШ»

УМУМИЙ УРТА ТАЪЛИМ МАКТАБЛАРИДА ЦАДРИЯТЛИ ЁНДАШУВ АСОСИДА МАДАНИЙ МУ^ИТНИ ЯРАТИШ Сайёра Туйчиева

Узбекистон давлат санъат ва маданият институти профессори, фалсафа фанлари доктори

https://doi.org/10.5281/zenodo. 7927140

Аннотация. Ушбу мацолада Янгиланаётган Узбекистон тарацциётида миллий цадриятларнинг урни уамда ащмиятти хацида фикр юритилган. Ижтимоий давлат шаклланишида шахснинг ижтимоийлашувида миллий ва умуминсоний цадриятлар, уларнинг фалсафий тушунчаси ва унинг тарихий илдизлари, бугунги тезкор жараёндаги а^амиятига ба^о берилиб, илмий хулоса ва таклифлар берилган.

Калит сузлар : Ижтимоий давлат, миллий цадрият, умуминсоний цадрият, тарих силсиласи, умумбашарий цадрият, санъат, моддий ва маънавий мерос.

Одамзод жамиятни кандай килиб уйгун асосда ривожлантириш, узи тугилиб усган мамлакатни янада кудратли ва обод килиш, инсонни эркин ва бахтли этиш тугрисида кадим кадим замонлардан буён бош котириб келади. Х,ар бир тарихий давр кун тартибига куйган бу мураккаб саволларга олим ва файласуфлар, сиёсатчи ва давлат арбоблари уз билим ва тажрибаси, узи мансуб булган давр нуктаи назаридан жавоб излаган. Чунончи, кадимий хитой донишмандлари Конфуций ва Лао Цзи, юнон файласуфлари Платон ва Аристотель, буюк мутафаккир аждодларимиз Абу Наср Форобий ва Ибн Сино каби алломаларнинг асарларини, Амир Темур ва Улугбек каби буюк давлат арбобларининг сиёсий фаолиятини бу саволларга конкрет тарихий шароитдан келиб чикиб берилган назарий ва амалий жавоблар сифатида кабул килиш мумкин. Табиийки, тарихда улардан бошка яна канчадан канча мутафаккир ва арбоблар х,ам бу масалаларга муайян тарзда муносабат билдириб утган.

Жадал ривожланиб бораётган ХХ1 асрда фан техника сохдсидаги тараккиёт сиёсий онгда х,ам уз аксини топиб, инсоннинг узлигини англаб, умуминсоний ижтимоий тараккиёт ривожига хизмат килишга ундамокда. Х,озирги кунда Узбекистон ижтимоий давлат ва адолатли жамият сари дадил бораётган бир пайтда, аник айтиш мумкинки, ижтимоий давлатни халк фаровонлигини оширмасдан, ахолининг тобора ортиб бораётган ижтимоий э^тиёжларини кондирмасдан шакллантириш мумкин эмас. Шунингдек, бундай давлатни юксак даражада ривож топган маънавий маърифий омилларсиз х,ам барпо этиб булмайди.

Бу борада янги нашрдан чиккан "Янги Узбекистон стратегияси" китобида давлатимиз рах,бари шундай фикр билдиради : "Биз шу аснода Узбекистонни инновацион, замонавий ва самарали давлатга айлантирамиз. Янги Узбекистон стратегияси фукароларнинг мамлакат ижтимоий сиёсий хдётидаги иштирокини кенгайтириш, уларнинг орзу интилишларини руёбга чикариш, илгор ташаббусларини амалга ошириш, хдётий муаммоларини х,ал этиш, турмуш даражасини юксалтириш, мустакил равишда уз моддий фаровонлигини ошириш учун етарли ва зарур шароитларни яратиш деганидир" (1) Биламизки, ижтимоий давлат шаклланишида энг асосий уринлардан бирини шахснинг ижтимоийлашуви эгаллайди. Ижтимоийлашув ута мураккаб жараён булиб, узбеклар азалдан ижтимоийлашган халк х,исобланади. Жамият тараккиётида, инсон хдётида ижтимоий, сиёсий ва ахлокий кадриятларнинг урни бекиёс, демократик жараён х,озирда куп миллатли мамлакатимиз миллий кадриятларини кайта

идрок этиш ва англашни талаб килмокда, бу сохаларда йигилиб колган муаммоларни янгича тафаккур асосида чукур назарий мулохаза этишни талаб этмокда.

Эркинлик, тенглик, биродарлик хамма замонларда хам инсоният томонидан хамиша эъзозланиб, кадрланиб келинган, Бирок , ижтимоий жараёнлар таъсирида кишиларнинг кадриятлар тугрисидаги карашлари узгариб боради.Тарихий заруратга караб гох у, гох бу кадрият ижтимоий тараккиётнинг олдинги сафига чикади. Масалан, юртни ёв босганда озодлик, империя хукмронлиги даврида истиклол, уруш даврида тинчлик, туткунликда эркинлик, касал ёки беморликда саломатликнинг кадри ошиб боради. Шуни унутмаслик керакки, хар кандай даврда хам дунёнинг демократик кадриятларидан бахраманд булишда ахолининг билимдонлиги мухим ахамият касб этмокда. Факат билимли ва маърифатли жамиятгина демократик тараккиётнинг барча афзалликларини кадрлай олишини бугун ёшларга тушунтириш таълим тизими олдидаги энг устувор вазифалардан биридир. Бу борада мухаддис олим Имом Бухорийнинг "Илмдан бошка нажот йук ва булмагай", деган пурхикмат сузлари бугунги кунда хам ахамиятини йукотмаган.

Узбек халки энг кадимий ва бой миллий кадриятларга эга. Унинг асл илдизлари эрамиздан олдинги 1Х асрларга бориб такалади. Кухна Шарк оъзаки ижод асарларининг илк намуналари булмиш Митра, Анахита, Ардвиссура, Ветрагна каби маъбудаларга багишланган мифларда миллий кадриятларнинг оханглари сезилади. Агар Митра билан Ветрагна ерда хаётнинг мухимлигини адолат тинчлик эл учун фаравонликни таъминлаш учун, ривожланиш, униб -усиш, хаёт душмани зулмат ва девларга карши курашса,бу оила мустахкамлиги хотин-кизлар хак-хукукининг паймол этилмаслигини, зурриёт-наслнинг тозалигию табиатнинг паймол этилишининг олдини олишга интилади .(2) Демак мифлар замирида ватан, дустлик, инсонпарварлик, болажонлик, бог-роглар яратиш, атроф мухитни покиза саклаш сингари узбек халкига хос удумлар уз ифодасини топган, маънавий поклик олкишланган.

Бундай азалий кадриятлар, хусусан кухна халк кушиклари, ривоятлар, кахрамонлик достонларида атрофлича тасвирланган. Маълумки, энг кадимий туркий халк кушиклари бизга кадар комусий билим сохиби Махмуд ^ошгарийнинг "Девону луготит турк" асари оркали етиб келган .Соф тилшунослик мохиятига эга булган бу асарда олим турли суз ибора, атама, ном бирикмаларнинг илмий шархини беришда Шаркий Туркистондан тортиб ^ора денгиз сохилларигача булган ерларга таркалган туркий халклар огзаки ижоди намуналаридан далил, мисол сифатида фойдаланган. Девондаги мисол тарикасида келтирилган шеърлар жанр, мавзу, гоявий йуналиш жихатидан ранг-барангдир. Уларда ватанпарварлик, инсонийлик, дустлик, хамжихатлик, мардлик ва жасорат, илм- урганиш касб -хунар эгаллашга даъват, катталарга хурмат, кичикларга шафкат, халоллик, поклик, дустлик, риё, садокат, камтарлик, фидоийлик каби турли -туман гоявий йуналишлар узининг бадиий ифодасини топган. Энг мухими шундаки, девондаги лирик шеърларда юксак инсоний фазилатларга даъват, аждодлар сабогига ва буюк кадриятлар мадх этилади. Афросиёб- Алп Эр Тунга хакидаги бир канча туртликларда ватанпарварлик, юрт бутунлиги эл тинчлиги, элатлар хамжихатлиги-ю хаёт баркарорлигини таъминлаш борасида фидоийлик гояси мужассамланган, туркий кавмлар бирлигини таъминлаш учун интилиш уз аксини топган. Афросиёб элни хонавайрон, юртни пайхон киладиган узаро келишмовчиликлар, талон тарожнинг олдини олган, жангдан кура купинча сулхга интилган. (3)

Аждодларимиз миллий кадриятларининг узига хос жихатларидан яна бири катталарга хурмат, хамиша таъзим- тавозеъда, бошини саломда, тилини ширинсуханликда тутиш, кичикларга рахм-шафкатлик булиш, хамиша эл-юрт ташвиши билан яшашдир. ^адимги халк ривоятлари, достонларининг етакчи гоявий йуналиши ватанпарварлик, элини деб жонфидолик килишдир. Агар "Тумарис", "Широк", "Рустам", "Чистони Элибек" сингари халк огзаки ижоди намуналарида инсон дустлик, эл юрт химояси йулида жонини хам тикиш, халкни турли офатлардан химоя килиш сингари юксак гоялар мужассамлашган булса "Зариадр ва Одатида", "Заррина ва Стриангия", "Сиёвуш" сингари афсоналарда миллий кадриятларимизнинг бошка жихатлари хам тасвирланган. Агар биз Заррина ва Одатида образларида бир томондан аёллардаги матонат, сабр-бардош, ахд-паймонга садокат каби кадриятларни курсак, иккинчи томондан, узбек аёлларига хос иффат- назокат, шарм-хаё, аждодлар удумига ишонч, оила бутунлигини авайлаш сингари гоятда ибратли жихатларнинг мужассамланганлигини хис этамиз. Заррина севгилиси Стриангия билан адолат учун курашда халк исёнини бошкаради, зиндон азобини тортади. Хакикат тантана килиб, юртда осойишталик урнатилиб ёшлар мурод максадга етадиган онларда Стриангиянинг уйланганлигини билиб колган Заррина бундай никохни рад этади. Аламига чидай олмаган йигит ханжар билан багрини чок этади. Демак киз маънавий жихатдан йигитдан устун. У узгалар оиласининг бузилиши эвазига бахтли булишни узига ор деб билади. Одатида эса аждодлар удумига риоя килгани учун кузлаган ниятига етади.(4)

Халкимизнинг энг кадимги ёзма ёдгорликларида хам миллий маънавий кадриятларга эътибор, уни эъзозлаш анча кучли. Бизга кадар сакланиб колган Сугд, Урхун-Энасой, "Авесто" каби ёзма ёдгорликлардаги далиллар ана шу мулохазаларни тасдиклайди. Юкоридаги ёзма манбааларда туркий халклар миллий кадриятларининг куп томонлари уз ифодасини топган булиб, уларда туркий элатларни бирлигини таъминлаш ва хоконликни мустахкамлашга чорлаш каби энг олий кадриятлар битилган. Юкоридаги келтирилган манбалардан куриш мумкинки, кадриятлар катта ижтимоий, сиёсий, фалсафий, тарихий, тарбиявий ахамиятга эга. Улар асрлар оша халк билан бирга яшаб, утмиш билан хозирги кун уртасидаги ворисийликни таъминлаб, уларда миллатнинг тарихи, утмиш хаёти, маданияти гавдаланади. Шунинг учун хам хар бир сиёсий тузум, хар бир давлат кадриятлардан уз максади, уз манфаати йулида фойдаланиб келган ва хозир хам бу мукаддас вазифа давом этмокда. Бугунги тезкор жараёнда бизни ташвишга солаётган муаммолардан бири -инсон узи яратган ижтимоий сиёсий, маданий маънавий, ахлокий кадриятлар куп холларда поймол килиб келинмокда. Бундай хол эса бизнинг катор миллий кадриятларимизни йуколиб боришига хам сабаб булаётгани хакикат.

^адрият - кишилар хаётида ута ахамиятли ходисадир. Уни маданият сохалари руёбга чикарган ходисалар билан богикликда англаш мумкин. Шунда хужалик, техник, ижтимоий, сиёсий, бадиий, илмий, ахлокий кадриятлар ажралади. кадриятлар ичида энг асосийси ва умумийси хаётдир. ^адрият - дейилганда инсон ва инсоният учун ахамиятли булган, миллат, элат ва ижтимоий гурухларнинг манфаатлари ва максадларига хизмат киладиган табиат ва жамият ходисалари мажмуи тушунилади.

Айрим тадкикотчилар уни даврнинг эхтиёжини белгилайди, яьни тарихий хусусият касб этади деб хисобласа, бошка бир тадкикотчилар аксинча, кадрият доимий, универсал хусусиятга эга дейдилар. Баъзилари эса, кадриятни- меъёрий андоза деб атайдилар. Мазкур турли хил, хатто карама-карши фикрлардан кадриятнинг маъноси куп киррали

эканлиги англанади. Шонли тарих ва порлок келажакни узаро уйгунлигини яратиш ва бунга эришиш бугунги авлоднинг зиммасидаги мухим вазифалар ^адриятларсирасига киради, инсоннинг ижтимоий борликдаги урнини илм фан, билим олиш ва янгиликларга интилиб, яратиб яшаш каби максадлар билан чамбарчас боглайди. Мутахассисларнинг таъкидлашича, хозир хар кун дунёда 500 га якин янги фаолият, касб кор тури пайдо булмокда. Х,аёт окимининг тезлашиб, инсон фаолияти доирасининг узлуксиз кенгайиб, янгиланиб бораётгани таълим ва илм олиш зарурлигини талаб килмокда. Бу эса уз навбатида, ёшлардан билим олишни, узини узи узлуксиз тарбиялаш,, маърифатли, интеллектуал салохиятни ва энг аввало фаол булишга каратилган кадриятлардан фойдаланишни талаб этмокда. Мазкур кадриятлар хаётий максад, идеал, намуна ва ибратлар саналади.

Цадрият - кишилар хаётида ута ахамиятли ходиса, уни маданият сохалари руёбга чикарган ходиса сифатида богликликда англаш мумкин. Шунда хужалик, техник, ижтимоий, сиёсий, бадиий, илмий, ахлокий кадриятлар ажралади. Расмий нуктаи назардан кадриятни ижобий ва салбий, узига хос ва доимий, мустакил ва шартли тарзда фарклаш мумкин. Моддий нуктаи назардан кадрият миссий (яъни оддий хис килиш органи)- бу хдётий, маиший, техник, коникиш кадрияти ва бошка; ва маънавий-илмий, ахлокий, эстетик, диний ва бошкаларга булинади. Айрим кадриятлар (хужалик, техник, сиёсий) тарихий хусусият касб этиб, яъни маданият, давр узгариши билан улар хам узгариб туришини батафсилрок урганиш чогида аниклаш кийин эмас; бошка кадриятлар эса доимий, универсал хусусиятта эга (ахлокий, бадиий).

^адриятнинг хаётдаги урни ва ахамияти бахолаш туфайли белгиланади. Бахолаш эса инсонларнинг эхтиёжлари, манфаатлари, максадларидан келиб чикади. Айрим холларда эхтиёж ва манфаатлар бир-бирига зид келиши мумкин. Муайян ижтимоий гурух, миллат, синфлар учун олий кадрият хисобланган ходисалар бошкалар учун кадрият булмаслиги мумкин. Табиат ва жамият ходисаларини кадрият туркумига киритиш ва киритмаслик кишиларнинг эхтиёжлари, манфаатлари, орзу-истаклари, максадлари билан белгиланади. Юкорида таъкидлаб утилганидек,таълим сохасида олиб курадиган булсак, хориж тажрибасида аксарият холларда миллий гоя халкларнинг азалий миллий кадриятларига боглаб сингдирилган. Масалан, Жанубий Кореяда миллий гоя халкнинг миллий узлиги ва ёшлар тарбияси заминига курилган булиб, ёшлар онгига урф одатлар, ахлокий идеаллар оркали сингдирилади. Шу боис ёшларни хаётга тайёрлашда оила, мактабгача таълимга алохида эътибор каратилади. Хитойда эса, Конфуций меросидан ахлокий асос сифатида фойдаланилади. Конфуцийликнинг беш асосий устуни хисобланган Яхшилик, Тугрилик, Поклик, Донолик ва Ишончлилик каби фазилатларга таянилади. Сингапурча ислохотлар меъмори Ли Куан Ю эса фукаролар фаровонлиги, демократик жараёнлар узлуксизлиги, муваффакиятга мехнаткаш, харакатчан халк эриша олиши, демократияга ишониш лозимлиги, иктидорли, уз ишига содик, узи учун эмас, балки халки ва юрти учун бирон нарса килишга кодир халол ва лаёкатли одамларга таяниш мамлакат тараккиётининг мухим гоявий омили деб хисоблайди. Бундай гояларга таянган холда иш тутиш, Сингапур давлатини киска муддатларда нафакат иктисодий, балки интеллектуал жихатдан хам энг ривожланган давлатлар каторига олиб чикди. Бу эса албатта, маданий маънавий кадриятларнинг асл мевасидир. Шундай экан, бизнинг янги тараккиёт боскичига кадам куйган мамлакатимизда барча инсоний кадриятлардан фойдаланиб, миллий максадларга зарар етказувчи хар кандай иллатлар ёшлар тарбиясига

эътиборсизлик, оилавий кадриятларни менсимаслик, масъулиятсизлик, локайдлик, узибуларчилик, махаллийчилик, ёлгончилик, ахлокий бузуклик, коррупция ва бошкаларга карши курашиш борасида ёшларни ижобий натижаларни кулга киритишларини таъминлаш зиёлилар зиммасидаги вазифадир.

кадриятлар ижтимоий хусусиятга эга булиб, кишиларнинг амалий фаолияти жараёнида шаклланади ва ривожланади. Улар мохиятига кура турларга булинади. Аввало, инсон ва унинг хаёти энг олий кадрият хисобланади. Инсон эхтиёжларини кондиришда табиий кадриятлар: ер ва ер ости бойликлари, бошка табиат неъматлари катта ахамият касб этади. Инсон мехнати, акли билан яратилган моддий бойликлар моддий кадриятлар хисобланади.Маданий-маънавий кадриятларга илмий-техникавий ва интеллектуал имкониятлар яратган бойликлар мансуб. Шунингдек, жамият тараккиётида, инсон хаётида ижтимоий-сиёсий кадриятлар: эркинлик, тенглик, биродарлик кабилар хам урин тутади. Ижтимоий-сиёсий кадриятлар ичида истиклол туфайли кулга киритилган баркарорлик, тинчлик, тотувлик алохида ахамиятга эга.

кадриятлар амал килиш доирасига кура миллий, минтакавий ва умуминсоний турларга булинади. Миллий кадриятлар мураккаб ижтимоий- рухий ходиса булиб, у миллатнинг тили, маданияти, тарихи, урф-одатлари, анъаналарини, жамики моддий ва маънавий бойликларини, иктисодий, ижтимоий-сиёсий хаётининг барча томонларини камраб олади. Минтакавий кадриятлар иктисодиёти, маданияти, тарихи, тили, дини, урф-одат ва анъаналари муштарак булган халклар манфаатларига хизмат киладиган табиат ва ижтимоий ходисалар мажмуасини ташкил этади. Умуминсоний кадриятлар мазмуни жихатдан чукур ва кенг булиб, умумбашарий ахамият касб этиши билан эътиборга молик. Умуминсоний кадриятлар барча миллатлар, элатлар ва халкларнинг максад ва интилишига мувофик келади.

Миллий кадриятлар умуминсоний кадриятлар билан канча куп уйгунлашган булса, уларнинг тараккий этишига шу кадар кенг имконият очилади. Умуминсоний кадриятлар туркумига инсоният цивилизациясининг тараккиёти билан боглик булган умумбашарий муаммолар киради. Булар: Ер юзида илм-фанни тараккий эттириш, тинчликни саклаш, киргин курашларини тухтатиш, табиатни мухофаза килиш ва хоказолардир.

Узбекистонда инсонпарвар, фукаролик жамияти курилиши авж олиб борилаётган хозирги глобаллашув шароитда миллий ва умуминсоний кадриятларнинг муштараклигини таъминлаш мухим ахамият касб этади.

Мамлакатимиз давлат мустакиллигига эришиши билан кадриятлар муаммоларини урганиш йилдан-йилга авж олиб бормокда. Х,озирги кунда илгор давлатлар хаётининг демократик тамойиллари хам инсон кадрини нечогли юксакликка кутариши билан бахоланади. Узбекистонда кечаётган туб узгаришлар ,ислохотларнинг мохияти хам ана шу тамойилдан келиб чикади. Бу тамойилни амалга оширишда миллий ва умуминсоний кадриятлар уйгунлигига асосланганянгича дунёкараш, соглом тафаккурнинг шаклланиши катта ахамиятга эга. Миллий кадриятлар халкнинг кундалик хаёти ва турмуш тарзида узига хос мезон вазифасини утайди. Ушбу кадриятлар воситасида турли ходиса ва холатларга, янги пайдо булаётган фаолият турлари ва расм-русумларга бахо берилади.

Янгиланаётган Узбекистонда Учинчи Ренессанс пойдеворини яратиш жараёнида хам миллий ва умуминсоний кадриятларимизга эътибор бериш ва унинг тараккиёт стратегиясини амалга оширишнинг асосий омилларидан деб хисобланишида хам катта ижтимоий ахамият борлиги, бугунги кун кадриятлар трансформациясига эътиборли ва

сергак булишни талаб килади. Бу борада давлатимиз рахбари алохида таъкидлаганидек: "Тарихга назар солсак, Буюк Ипак йулининг чоррахасида жойлашган она заминимиз азалдан юксак цивилизация ва маданият учокларидан бири булганини курамиз, Халкимизнинг бой, илмий маданий мероси, тошга мухрланган кадимий ёзувлар, бебахо меъморий обидалар, нодир кулёзмалар, турли осори атикалар давлатчилик тарихимизнинг уч минг йиллик теран илдизларидан далолат беради".(5) Юкоридаги фикрлардан куриниб турибдики, кадриятлар маънавий етук, баркамол ёшларни тарбиялайдиган кудратли куч ва жамиятимизни жахон хамжамиятига кушувчи ишончли восита хамдир.

REFERENCES

1. Мирзиёев Ш.М.Янги Узбекистон стратегияси. Тошкент. "Узбекистон" : 2021.224 б.

2. Махмуд ^ошгарий. Девону луготит турк. Тошкент."Фан". 1 ж. 1960.490б.

3. Авесто . Тарихий адабий ёдгорлик. Тошкент. "Шарк". 2001. 14 б.

4. ^адриятлар ва ижтимоий тараккиёт. Тошкент."Узбекистон". 2000.116б.

5. Назаров Аксиология. ^адриятлар фалсафаси. Тошкент. "Академия". 2011.137б.

6. Ibragimov, X., and Abdullayeva Sh. "Pedagogika nazariyasi (darslik)." T.: Fan va texnologiya 288 (2008).

7. Ибраимов Х. И. Креативность как одна из характеристик личности будущего педагога //Наука, образование и культура. - 2018. - №. 3 (27). -С. 44-46.

8. Ibragimovich X. I. O'ZBEKISTON OLIY TA'LIM TIZIMIDA KREDIT-MODUL TEXNOLOGIYALARINI QO'LLASHNING O'ZIGA XOS XUSUSIYATLARI //INTEGRATION OF SCIENCE, EDUCATION AND PRACTICE. SCIENTIFIC-METHODICAL JOURNAL. - 2021. - С. 209-214.

9. Ibragimovich, Ibraimov Kholboy. "Theoretical and methodological basis of quality control and evaluation of education in higher education system." International journal of discourse on innovation, integration and education 1 (2020): 6-15.

10.Maxmutovna T. X. INFLUENCE OF MASS CULTURE ON THE FORMATION AND DEVELOPMENT OF THE SPIRITUAL AND MORAL IMAGE OF THE YOUNG GENERATION //European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences Vol. - 2019. - Т. 7. - №. 12.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.