Научная статья на тему 'УМУМИЙ ЎРТА ТАЪЛИМ БИОЛОГИЯ ФАНИ ЎҚИТУВЧИЛАРИНИ МАСОФАВИЙ-ТАЪЛИМ ТИЗИМИ АСОСИДА МАЛАКА ОШИРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ'

УМУМИЙ ЎРТА ТАЪЛИМ БИОЛОГИЯ ФАНИ ЎҚИТУВЧИЛАРИНИ МАСОФАВИЙ-ТАЪЛИМ ТИЗИМИ АСОСИДА МАЛАКА ОШИРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

62
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
узлуксиз таълим жараѐни / масофавий-таълим / малака ошириш / инновацион таълим / ZOOM дастури / инновацион педагогик технология / АКТ. / непрерывный образовательный процесс / дистанционное обучение / повышение квалификации / инновационное образование / программа ZOOM / инновационные педагогические технологии / ИКТ.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Хушнуд Сафарбаевич Нурметов

Ушбу мақолада узлуксиз таълим тизимида таълим сифати ва самарадорлигини оширишда мактаб биология фани ўқитувчиларини масофавийтаълим платформа асосида малака ошириш технологиясини такомиллаштириш доирасида олиб борилаѐтган тадқиқотлар ва уларнинг таҳлили, масофавий ва анъанавий таълимга янгича ѐндашувларни татбиқ қилишнинг муҳим аҳамиятга эга эканлиги баѐн этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ ТЕХНОЛОГИИ ПОДГОТОВКИ ПРЕПОДАВАТЕЛЕЙ ОБЩЕЙ СРЕДНЕЙ БИОЛОГИИ НА ОСНОВЕ СИСТЕМЫ ДИСТАНЦИОННОГО ОБРАЗОВАНИЯ

В статье описывается важность исследований и анализа учителей школьной биологии в повышении качества и эффективности обучения в системе непрерывного образования на базе платформы дистанционного обучения, применении новых подходов к дистанционному и традиционному обучению.

Текст научной работы на тему «УМУМИЙ ЎРТА ТАЪЛИМ БИОЛОГИЯ ФАНИ ЎҚИТУВЧИЛАРИНИ МАСОФАВИЙ-ТАЪЛИМ ТИЗИМИ АСОСИДА МАЛАКА ОШИРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ»

УМУМИЙ УРТА ТАЪЛИМ БИОЛОГИЯ ФАНИ У^ИТУВЧИЛАРИНИ МАСОФАВИЙ-ТАЪЛИМ ТИЗИМИ АСОСИДА МАЛАКА ОШИРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

Хушнуд Сафарбаевич Нурметов

Чирчиц давлат педагогика институти уцитувчиси E-mail: xushnud.nurmetov.85@mail.ru

Аннотация: Ушбу мацолада узлуксиз таълим тизимида таълим сифати ва самарадорлигини оширишда мактаб биология фани уцитувчиларини масофавий-таълим платформа асосида малака ошириш технологиясини такомиллаштириш доирасида олиб борилаётган тадцицотлар ва уларнинг та^лили, масофавий ва анъанавий таълимга янгича ёндашувларни татбиц цилишнинг мух,им ахдмиятга эга эканлиги баён этилган.

Таянч сузлар: узлуксиз таълим жараёни, масофавий-таълим, малака ошириш, инновацион таълим, ZOOM дастури, инновацион педагогик технология, АКТ.

СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ ТЕХНОЛОГИИ ПОДГОТОВКИ ПРЕПОДАВАТЕЛЕЙ ОБЩЕЙ СРЕДНЕЙ БИОЛОГИИ НА ОСНОВЕ СИСТЕМЫ ДИСТАНЦИОННОГО ОБРАЗОВАНИЯ

Аннотация: В статье описывается важность исследований и анализа учителей школьной биологии в повышении качества и эффективности обучения в системе непрерывного образования на базе платформы дистанционного обучения, применении новых подходов к дистанционному и традиционному обучению.

Ключевые слова: непрерывный образовательный процесс, дистанционное обучение, повышение квалификации, инновационное образование, программа ZOOM, инновационные педагогические технологии, ИКТ.

IMPROVEMENT OF TRAINING TECHNOLOGY FOR TEACHERS OF GENERAL SECONDARY SCHOOL BIOLOGY ON THE BASIS OF DISTANCE-

EDUCATION SYSTEM

Abstract: This article discusses the importance of research and analysis of school biology teachers in the field of distance learning on the basis of distance learning platform to improve the quality and effectiveness of education in the system of continuing education, the application of new approaches to distance and traditional education.

Keywords: continuing education process, distance learning, advanced training, innovative education, ZOOM program, innovative pedagogical technology, ICT.

Жахонда пандемия ва у билан боглик икктисодий инккироз булишига карамасдан мамлакатимиз рахбари мактаб таълимига алохида эътибор каратмокда. Таълим - тарбия - бу хает - мамот масаласи. Президент Шавкат Мирзиёев раислигида 30 Октябрь куни булиб утган видеоселектр йигилишида мамлакатимизда таълим - тарбия тизимини такомиллаштириш, илм-фан сохасини ривожини жадаллаштириш масалалари кенг мухокама килинди. Жумладан, мактаб таълими билан олий таълимнинг узаро уйгунлигини таъминлаш асосий максадлардан бири этиб тайинланди. Х,ар бир олий таълим муассаси уз устивор йуналишларидан келиб чикиб, мактаб укитувчиларининг малакасини оширишга якиндан кумаклашишга катта эътибор каратилди. Ушбу вазифалар ижросини таъминлаш сифатида, Тошкент вилояти Чирчик давлат педагогика институти "Табиий фанлар"факультети хам Тошкент вилояти ХТБ га карашли урта умумтаьлим мактабларининг кимё, биология ва география фанлари укитувчиларининг малакасини юксалтиришга ва педагогик кадрларга илмий - методик ёрдам бериб келинмокда. Бу хамкорлик билан Тошкент вилоятида халк таълимини янада ривожлантириш, укувчиларнинг олий таълимга камровини оширишга катта хисса кушилади.

Президентимиз томонидан утказилган сунги барча йигилишларда хам юртимизда учинчи ренессанснинг пойдеворини яратишдек улуг вазифа куйилди, белгиланди. Улар таъкидлаганидек, янги Узбекистоннинг остонаси мактабдан бошланади, деган эзгу гояларини умуммиллий харакатга айлантириш ва руёбга чикариш барча фукароларнинг, жумладан, биз педагогларнинг шарафли бурчимиздир. Шунингдек, бугунги кунда таълим сифатини ошириш энг мухим вазифаларимиздан биридир. Давлатимиз рахбари нуткларида , аввало. мактабларда укувчиларни факат ёдлашга эмас, балки фикрлашга чорлайдиган методика яратиш зарурлигини таъкидлади. Бу борада Финляндия тажрибаси мисол килиб келтирилди.Ушбу мамлакат, табиий фанлар ва математика буйича дунёда энг илгорлардан бири. "Мактабда укитиш методикаси узгармаса, таълим сифати хам, мазмуни хам, мухит хам узгармайди," деди Шавкат Мирзиёев.

Мактаблардаги муаммо - таълим сифати пастлиги, моддий - техник база ва шу билан бирга олий таълимни битирган мутахассислар таёргарлиги талаб даражасида эмаслигидир. Энди олий таълим, мактабгача таълим ва халк таълими тизими узаро уйгун тарзда ишлайди. Олий таълим тизимига ахборот компьютер технологияларини жорий этиш жуда долзарб булган замонавий шароитда, масофавий ва анъанавий таълим шаклларини янги усул ва

технологиялар билан тулдирадиган таълим муассасаларининг сони усмокда. Масофавий укитиш шакли энг оммавий ва кулай шакл булиб хисобланади. Масофавий укитишга хос булган янги ёндашувлар, методлар ва укитиш воситаларини хисобга олган холда, укитувчилар узаро муносабатларнинг янги шаклларини узлаштиришда кийинчиликларга дуч келмокдалар. Шу сабабли, олий укув юртларининг ушбу таълим шаклидан фойдаланишга тайёрлиги тугрисида савол тугилади. Бу саволга жавоб нафакат олий укув юртлари техник жихозланишининг тайёрлиги, балки профессор-укитувчилар таркибининг масофавий укитиш шаклида укитиш ва таълим беришга тайёрлиги хисобланади.

Масофавий укитиш деганда бугунги кунда таълим шакли эмас, балки технология сифатида тушунилади. Купгина олий укув юртларининг техник ташкил этувчиси булган мультимедиа ускуналари такомиллаштирилиши, энг сунгги дастурий таъминот билан жихозланиши, алока тармоклари ва каналлари утказилиши ва созланишини назарда тутади. Масофавий укитиш шакли билан бевосита таниш булмаган купгина укитувчилар ушбу укитиш шаклини электрон укув материалларини Интернет тармоги оркали узатиш жараени деб хисоблашади. Бирок, укитувчисиз укитиш мумкин эмас.

Масофавий укитиш - бу турли хил мультимедиа технологиялари оркали укув жараёни иштирокчиларининг узаро ва таълим мухити билан узаро таъсир биргаликда ишлаш жараени хисобланади. Баъзи олий таълим муассасаларининг рахбарлари масофавий укитиш шакли укитувчилар ишини енгиллаштиради деб хисоблашади. Аслида, масофавий укитиш шаклидаги таълим жараёни куп вактни, хамда ушбу жараён индивидуал ёндашувни талаб этади. Уз-узидан, бу купрок укув материалларини тузишда индивидуаллаштириш жараёнини назарда тутади ва ушбу жараёнга тайёрланиш куп вактни талаб этади. Бундан ташкари, масофавий укитишнинг турли хил моделлари мавжуд. Улар машгулотларни утказиш методикаси, узаро хамкорликда ишлаш шакллари буйича бир-биридан фарк килади, шунингдек укув материалларини тузиш ва такдим этишда хам фаркданди. Материалнинг мохияти тушуниш учун кулай ва тушунарли булиши керак. Бундай материалларни ишлаб чикиш учун мутахассисларни, методистларни, ахборот технологиялари буйича мутахассисларни жалб килиш керак.

Укитувчини шундай тайёрлаш керакки, ушбу барча функцияларни узида бирлаштира олсин.Хрзирги кунда фанлар буйича, укитишни ташкил этишнинг замонавий

усуллари ва ахборот технологиялари сохасида, шунингдек, педагогика ва психология, биология сохаларида билимларнинг усиш ва ривожланиш динамикаси кузатилмокда.

Ушбу тенденция якин келажакда сакланиб туриши шубхасиз. Ушбу шароитда ракобатли курашда умидсиз оркада колмаслик учун, укитиш технологиясининг истикболли воситалари ва усулларини жорий этишдан ташкари, укитувчиларнинг тайёргарлик даражасини бугунги куннинг эмас, балки эртанги куннинг талабларига мувофиклаштириш зарурати юзага келади. Талабларнинг узгариш тезлигини хисобга олган холда укитувчилар малакасини ошириш узлуксиз ва доимий жараён булиши керак.

Ушбу жараён ахборот укитиш технологияларининг доимий янгиланиши билан боглик. Билимларнинг барча сохаларида тезлаштирилган тараккиёти амалдаги укув материалларида келтирилган маълумотларнинг катта кисми уз ахамиятини тезда йукотишига ва янгиланиши кераклигига олиб келади. Шу сабабли, укитувчиларнинг малакасини ошириш жараёнида биология сохасисда эришилган сунгги ютукларга, шунингдек, таълим жараенига укитишнинг янги шакллари ва воситаларини жорий этиш механизмларига эътибор каратиш зарур. Куриниб турибдики, укитувчиларнинг махсус тайёргарлигисиз масофавий укитиш шаклини амалга ошириш кийин жараёндир.

Масофавий укитишга тааллукли булган мавзуларнинг куп кисмини камраб оладиган дастур ишлаб чикиш зарур булади. Ушбу дастур конун хужжатларининг базаси, компьютер саводхонлиги, масофавий укитиш шаклида фойдаланиладиган ахборот тизимлари кулланилиши, шунингдек масофавий укитиш шаклини амалга оширишнинг психологик-педагогик хусусиятларини уз ичига олиши керак. Укитувчиларни тайёрлаш дастурини муваффакиятли урганиб чикилгандан кейин, якуний назорат сифатида танлаган фан буйича аттестациядан утиш керак булади.

Мазкур масалаларни ижобий хал этиш учун Тошкент вилояти Чирчик давлат педагогика институти "Табиий фанлар"факультети "Кимё" ва "Биология" кафедралари томонидан куйидаги ишлар амалга оширилмокда.

Олий ва урта махсус таълим вазирилиги 01 декабрь 2020 йилдаги №87-03-5020-сонли топширигига мувофик, Тошкент вилояти урта таълим мактаблари биология укитувчилари учун ташкил этилган биология фанидан махорат ошириш курслари йулга куйилган, ушбу курс давомида Тошкент вилояти умумий урта таълим мактабларининг биология фани укитувчилари

жалб этилган. Дарслар масофавий онлайн платформа оркали ва ZOOM дастури ёрдамида утилган.

Суров натижалари асосида, укитувчиларнинг айрим кисми масофавий укитишнинг дастурий воситаларини куллаш доирасида уртача даржада компьютердан фойдалана олади. Шунга карамай, баъзи укитувчилар ишлаш жараёнида бир катор кийинчиларга дуч келишмокда. Утказилган тадкикотлар асосида муаллиф томонидан масофавий укитиш тизимида укитувчилар дуч келадиган кийинчиликлар, шунингдек уларнинг окибатлари аникданган:

Мактаб укитувчиларининг билим савияси ва методикасида мавжуд бушликлар суровнома асосида аникланди. Унда мактаб укитувчиларининг биология фанидан митоз, мейоз, гаметогенез, нуклеин кислоталар ва генетикага оид масалалар ечиш мавзуларини утишда кийинчиликлар булиши таъкидлаб утилган. Шу сабабли институтдан бириктирилган методист укитувчи томонидан майорат дарслари ташкил килинди.

Инновацион таълим технологиялардан фойдаланиш зарурати укув жараёнининг сифатини оширишнинг самарали воситаси сифатида, малака ошириш тизимига куйидаги вазифаларни куяди:

• Укитувчиларни масофавий таълим идеологиясига укитиш, шунингдек ташкилий ва технологик мухитни ажралмас йирик тизим сифатида урганиш;

• Укитувчилар томонидан таълимнинг истикболли ахборот технологияларини укув жараёнида узлуксиз узлаштириш;

• Биологиянинг сунгги ютукларини доимий урганиш;

• Укувчилар билимларини назорат килиш шаклларини ургатиш.

Масофавий укитиш шароитида укитувчиларнинг катта кисми масофавий

таълим шаклини ташкил этишда жиддий тусик буладиган муайян кийинчиликларга дуч келишмокда. Бирок, махсус тайёргарликдан утиш билан кийинчиликларнинг аксарияти бартараф этилиши ёки камайтирилиши мумкин. Бунда укувчилар ва укитувчиларни укитишни ташкил этишнинг янги шаклларига мослашишини сезиларли даражада тезлаштириш мумкин. Шу билан бирга, укитувчиларни масофавий укитиш шароитларига тайёрлашни ташкил этиш заруриятини тажриба-экспериментал тасдиги олинган.

Шубхасиз, масофавий онлайн таълимнинг оммалашиб бориши билан ихтисослашган университетлар сони хам купаяди. Хрзирда нуфузли таълим муассасалари тобора янги масофавий дастурларни очмокдалар ва мавжудларининг сифати доимий равишда яхшиланмокда. Олий укув юртларида курилаётган чора-тадбирлар ва умуман амалга оширилган

тадбирлар уцув жараёнини уз даражасида ташкил этишга имкон беради ва профессор-уцитувчиларининг уз устида фаол ишлашига, касбий махоратини оширишга ва рацамли ва электрон технологияларни жамиятнинг барча жабхаларида истисносиз фаол ривожлантириш ва жорий этиш шароитида замонавий уцитувчининг махоратини маълум даражада ривожлантиришга ёрдам беради.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев раислигида 23 август куни халц таълими тизимини ривожлантириш, педагогларнинг малакаси ва жамиятдаги нуфузини ошириш, ёш авлод маънавиятини юксалтириш масалаларига багишланган видеоселектор йигилишидаги нутци. "Х,алц сузи" газетаси 2019 йил 24 август.

2. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги "Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Хдракатлар стратегияси тугрисида"ги ПФ-4947-сон фармони. "Узбекистон Республикаси цонун хужжатлари туплами", 2017 йил. 6-сон, 70-модда.

3. Абдуцодиров А.А, Пардаев А.Х. Таълим жараёнини технологиялаштириш назарияси ва методологияси. Уцув цулланма. Тошкент - "Fan va texnologiyalar" - 2012, 104 б.

4. Азизхужаева Н.Н. Таълим жараёни самарадорлигини оширишда педагогик технологиялар. Олий уцув юрти уцувчилари ва малака ошириш курслари тингловчилари учун методик цулланма. Тошкент 2007.

5. Зокиров Д.У., Нурметов.Х.С., Общеобразовательная школа - основной источник экологического воспитания. Academic Research in Educational Sciences (ARES) // Чирчиц, 2021, №2, б.28-31

6. У.Н.Хужамцулов. Мактаб-лаборатория услубий цулланма.- Чирчиц. 2019. 160 б.

7. "Хрзирги шароитда юцори малакали кадрларни тайёрлашда уцитишнинг замонавий тизимлари ва технологияларини цуллаш масалалари" Республика илмий-услубий конференцияси маърузалар туплами.

8. https://www.researchgate.net/publication/348916562 MASOFAVIY TA'LIM TIZIMI

9. https://www.uzedu.uz/uploads/2020/08/pida-tadqiqotida-kreativ-fikrlashni-baholash-doirasi

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.