Научная статья на тему 'УЧЕТ БИБЛИОТЕЧНОГО ФОНДА В БЮДЖЕТНЫХ УЧРЕЖДЕНИЯХ'

УЧЕТ БИБЛИОТЕЧНОГО ФОНДА В БЮДЖЕТНЫХ УЧРЕЖДЕНИЯХ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
18
2
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ОСНОВНЫЕ СРЕДСТВА / БИБЛИОТЕЧНЫЙ ФОНД / ДОХОДЫ / РАСХОДЫ / ДЕБЕТ / КРЕДИТ / КНИГА / АМОРТИЗАЦИЯ / УЧЕТНЫЕ ОПЕРАЦИИ

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Шодии Давлатали, Джумаева Дилбар Абдурахимовна

В статье рассмотрено и анализировано учёт библиотечного фонда в бюджетных учреждениях, а также проведено бухгалтерские учёты данного фонда. Проведенные бухгалтерские операции отражающие оборот библиотечного фонда бюджетных учреждений. Библиотечный фонд считается одним из значительных составляющих основных фондов, который требует особого учета.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ACCOUNTING OF THE LIBRARY FUND IN BUDGETARY INSTITUTIONS

The article discusses and analyzes the accounting of the library fund in budgetary institutions, and also carried out the accounting of this fund. Carried out accounting transactions reflecting the turnover of the library fund of budgetary institutions. The library fund is considered one of the significant components of fixed assets, which requires special accounting.

Текст научной работы на тему «УЧЕТ БИБЛИОТЕЧНОГО ФОНДА В БЮДЖЕТНЫХ УЧРЕЖДЕНИЯХ»

Точикистон ва дамчунин ичрои хазинадории бучаи давлатй дар ташкилотдои бучавй» аз 26.01.2016.

2. Кодекси меднати Чумхурии Точикистон (матни расмй). Душанбе 2016, 200с.

3. Шарифов З. Р., Ш. Давлатали Бадисобгирии мудосибй дар содаи маориф. Душанбе 2020, 255 сад.

4. Шарифов З. Р. Бахисобгирии бухгалтерй дар муассисадои бучетй. Душанбе 2016, 250с.

5. Шарифов З. Р. Иктисодиёти маориф, Душанбе 2011. 200с.

БАХИСОБГИРИИ ФОНДИ КИТОБХОНА ДАР МУАССИСАХРИ БУЧ,ЕТЙ

Шодии Давлатали

номзади илмхои ицтисодй, дотсент, мудири кафедраи бахисобгирии бухгалтеры, тащил ва аудит, Донишгохи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айны. Сурога: 733740, Цумхурии Тоцикистон, ш. Душанбе, хиёбони Рудакы 121. Телефон: 985-88-99-36.

Email: shodi.10.01@mail.ru. Цумаева Дилбар Абдурахимовна магистри курси якуми ихтисоси бахисобгирии бухгалтеры, тащил ва аудити Донишгохи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айны, Сурога: 733740, Цумхурии Тоцикистон, ш. Душанбе, хиёбони Рудакы 121.

Дар мацола бахисобгирии буцетии фонди китобхона тахлилу баррассы гардида, амалиётхои мухосибы гузаронида шудааст. Амалиётхои мухосибии гузаронидашуда инъикоскунандаи гардишии фонди китобхона дар муассисахои буцеты мебошанд. Фонди китобхона яке аз цисмхои асосии воситахои асосы мебошад, ки хусусиятхои хоси хисобгириро талаб менамояд.

Калидвожа^о: Воситахои асосы, фонди китобхона, даромадхо, хароцотхо, дебет, кредет, китоб, истехлок, амалиёти мухосибы.

УЧЕТ БИБЛИОТЕЧНОГО ФОНДА В БЮДЖЕТНЫХ УЧРЕЖДЕНИЯХ

Шодии Давлатали

кандидат экономических наук, доцент, заведующий кафедрой бухгалтерского учета, анализа и аудита, Таджикского государственного педагогического университета им. Садриддина, Айни. Адрес: 733740, Республика Таджикистан, г. Душанбе, проспект Рудаки 121. Телефон: 985-88-99-36. Email:

shodi.10.01@mail.ru. Джумаева Дилбар Абдурахимовна первый курс магистратуры в области бухгалтерского учета, анализ и аудита ТГПУ имени Садриддина Айни, Адрес: 733740, Республика Таджикистан,

г. Душанбе, проспект Рудаки 121.

В статье рассмотрено и анализировано учёт библиотечного фонда в бюджетных учреждениях, а также проведено бухгалтерские учёты данного фонда. Проведенные бухгалтерские операции отражающие оборот библиотечного фонда бюджетных учреждений. Библиотечный фонд считается одним из значительных составляющих основных фондов, который требует особого учета.

Ключевые слова: основные средства, библиотечный фонд, доходы, расходы, дебет, кредит, книга, амортизация, учетные операции.

ACCOUNTING OF THE LIBRARY FUND IN BUDGETARY INSTITUTIONS

Shodi Davlatali

Candidate of Economic Sciences, docent, Head of the Department of Accounting, Analysis and Auditing, Tajik State Pedagogical University. Sadriddin, Aini. Address: 733740, Republic of Tajikistan, Dushanbe, Rudaki Avenue 121. Phone: 985-88-99-

36.Email: shodi.10.01@mail.ru. Jumaeva Dilbar Aвdurahimovna first year master degree of Accounting analysis and audit shecialitu of the TGPU nameal after S. Aini. Address: 733740, Republic of Tajikistan, Dushanbe, Rudaki Avenue

121.

The article discusses and analyzes the accounting of the library fund in budgetary institutions, and also carried out the accounting of this fund. Carried out accounting transactions reflecting the turnover of the library fund of budgetary institutions. The library fund is considered one of the significant components of fixed assets, which requires special accounting.

Keywords: fixed assets, library fund, income, expenses, debit, credit, book, depreciation, accounting operations.

Фонди китобхона яке аз воситахои асосй мебошад, ки дар хисоби 151500 «Фонди китобхонавй» ба ^айд гирифта мешавад. Аз ин ру, амалиёти хариди китоб чун хариди хама гуна воситахои асосй бо истифодаи хисоби 111210 «Хисобхои ягонаи хазинадории бучети чумхуриявй бо асъори миллй» инъикос меёбад.

Агар муассиса китобро барои ташаккули фонди китобхона харидорй кунад, тартиби ани^и ичрои ^айдхои мухосибй аз сарчашмаи маблаггузорй, агар китоб аз хисоби маблаги бучет харида шавад ё агар аз хисоби фаъолияти даромадоваранда харида шавад ва аз «тартиб»-и харид - бевосита аз молфиристонанда ё тавассути шахси хисоботдиханда вобаста аст.

Харочоти ха^и^й барои хариди китоб аз тарафи мухосиби муассиса аз руйи дебети хисоби 310110 «Маблагхои махсуси чудокардашуда ба фондхои асосй» дар корреспондентсияи кредити хисобхои зерин чамъ оварда мешавад:[6. сах. 93]

• 211100 «Афзоиши ^арздории кредиторй оид ба хариди воситахои асосй» - ба андозаи арзиши китобхо, ки дар хуччатхои молфиристонанда нишон дода шудаанд;

• 211100 «Афзоиши ^арздории кредиторй оид ба пардохти хизматрасонии на^лиёт» - ба андозаи хачми маблаги хизматрасонии на^лиёт барои кашондани китоб, ки дар хуччатхои боркашонии бегона нишон дода шудааст;

• 211100 «Афзоиши ^арздории кредиторй оид ба пардохти хизматрасонии ало^а» - ба андозаи хачми харочоти ало^а хангоми расондани китоб бо почта;

• 211100 «Афзоиши ^арздории кредиторй оид ба пардохти корхо ва хизматрасонихои дигар» - ба андозаи хачми харочоти дигар, барои мисол барои мачмуъкунонии супориши китоб.

Баъди ин китобхо ба бахисобгирии бучетй дар таркиби воситахои асосй бо ^айди зерин ^абул карда мешаванд:

Дебети 151500 «Фонди китобхонавй»;

Кредити 141110 «Бинохои исти^оматй».

Мисоли 1. Мохи феврали соли 2020 муассисаи таълимии бучетй аз хисоби маблаги фаъолияти даромадоваранда (аз расондани хизмати пулакии таълимй) 1000 китоби таълимй бо арзиши хар яктоаш 5,5 сомонй ба ^имати умумии 5500 сомонй харид. Китобхо аз тарафи шахси хисоботдиханда-мудири китобхона харида шуд, барои ин ба у аз хазина 6000 сомонй доданд. Ба^ияи маблаг баробари пешниходи хисоботи пешакй ба хазина баргардонда шуд. Дар ин холат мухосиб амалиёти мазкурро оид ба хариди китоб бо чунин ^айдхо инъикос менамояд:

Ч,адвали 1

Бахисобгирии фонди китобхона

Мундаричаи амалиёт Маб лаг, сомонй Хисобхои корреспондентй

Де бет Кре дит

Барои хисобот аз хазина барои хариди китоб дода шуд 6000 15 1500 111 100

Арзиши хариди китоб аз тарафи хисобдиханда нишон дода шудааст 5500 15 1500 512 610

Маблаги хисоботшавандаи истифоданашуда баргардонда шуд 500 11 1110 440 000

Китоб ба таркиби воситахои асосй ворид карда шуд 5500 15 1500 141 110

Агар муассиса китобхоро дар доираи молфиристии марказонидаи ташкилоти болой ^абул кунад, хангоми тахияи хисоботдихй онро бояд ба рохбарй гирад.

Дар ин холат ^абули китоб бояд бо истифодаи хисоби 151500 «Хисобхои дохилиидоравй оид ба харидории воситахои асосй» бояд чунин инъикос шавад:[6.сах 94]

Дебети 141000 «Афзоиши маблаггузории умумй барои воситахои асосй»;

Кредити 512610 «Хисобхои дохилиидоравй оид ба харидории воситахои асосй».

Сипас, китобхои харидашуда чунин харочот карда мешаванд:

Дебети 151500 «Афзоиши арзиши фонди китобхона»;

Кредити 141110 «Камшавии маблаггузории умумй ба воситахои асосй».

Мисоли 2. Ба китобхона дар доираи таъминоти марказонида китобхо бо арзиши умумии 15000 сомонй китоб ворид гардиданд. Китобхо ба сурогаи китобхона аз тарафи молфиристонанда бевосита фиристода шуданд, маблаги онхоро муассисаи болой пардохт намуд.

Дар ин холат мухосиб амалиёти ^абули китобро бояд бо чунин ^айдхо инъикос намояд: Ч,адвали 2.

Мундаричаи амалиёт Маблаг, сомонй Хисобхои корреспондентй

Дебет Кредит

Китобхои ^абулшуда дар доираи 15000 151500 512610

таъминоти марказонида

Китобхое, ки ба таркиби воситахои асосй ба хисоб гирифта шудаанд 15000 141000 512610

Дар холате, ки муассиса аввал Хабарномаи ф. 0504805-ро дар бораи ба сурогаи вай ирсол гардидани китоб ^абул мекунад, аммо худи китобхо дар ин ва^т наомадаанд, мухосибро зарур аст, ки хангоми ^абули маълумотнома дар бахисобгирии мухосибй чунин ^айд ворид созад:

Дебети 141000 «Афзоиши арзиши воситахои асосии дар рох»;

Кредити 310110 «Маблагхои махсуси чудокардашуда ба фондхои асосй.

Дар лахзаи воридшавии китоб бошад, арзиши онро навиштан мумкин аст:

Дебети 151500 «Афзоиши маблаггузории умумй ба воситахои асосй»;

Кредити 142000 «Камшавии арзиши воситахои асосй дар рох» бо воридшавии минбаъдаи китобхо ба таркиби воситахои асосй ба тартиби умумй.

Агар китобхо ба муассиса пеш аз хабарнома ва хуччатхои ба он иловашуда (санади кабулу додани додахои ичрошуда дар шакли арзишхои моддй, нусхаи хуччатхои молфиристонанда дар шакли додахои тасди^шудаи арзишхо ба сурогаи муассисаи мол^абулкунанда) ворид шаванд, онро бояд ба хисоби тавозунии 131000 «Арзишхои моддие, ки аз руйи таъминоти марказонида ^абул карда шудаанд» ба ^айд гирифт, баъди дастрас намудани Хабарнома бошад, бояд китобхоро аз хисоби тавозунии 131000 баровард ва онро ба бахисобгирии бучетй ба тартиби умумй, ки дар боло баррасй шуд, ^абул кард.

Хднгоми муассисаи таълимй фонди китобхонаро бебозгашт дастрас мекунад, он гох мухосиб онхоро бояд ба бахисобгирии бучетй бо арзиши ташаккулёфта дар бахисобгирии бучетй инъикос намояд:

Дебети 151500 «Афзоиши арзиши фонди китобхона»;

Кредити 310110 «Х^исобхои дохили идоравй оид ба харидории воситахои асосй».

• дар доираи гардиши воситахои асосй дар байни муассисахое, ки ба як та^симкунандаи асосии воситаи асосй тобеанд;

Дебети 151500 «Афзоиши арзиши фонди китобхона»;

Кредити 443000 «Даромадхои дигар».

• дар доираи харакати воситахои асосй дар байни муассисахое, ки ба як та^симкунандаи асосии воситаи асосии як сатхи бучет тобеанд, дар байни муассисахое, ки ба як та^симкунандаи асосии воситаи асосй дар доираи фаъолияти даромадоваранда тобеанд, хамчунин, хангоми ^абули онхо аз ташкилотхои давлатй ва мунисипалй ва дигар корхонахо ба гайр аз ашхоси инфиродй (бо арзиши бозорй);

Дебети 151500 «Афзоиши арзиши фонди китобхона»;

Кредити 441120 «Даромадхо аз воридоти дигар бучетхои системаи бучетии чумхуриявй».

• дар доираи харакати объектхо дар байни муассисахои бучетии сатххои гуногуни бучетхо.

Чрйивазкунии дохилии объектхои воситахои асосй, аз чумла фондхои китобхона дар байни

ашхоси ухдадории моддй дошта дар муассисахо чунин инъикос меёбанд:

Дебети 151500 «Афзоиши арзиши фонди китобхона»;

Кредити 151500 «Афзоиши арзиши фонди китобхона».

Мувофи^и моддаи 15, банди 3- и ^онуни Чумхурии Точикистон «Дар бораи бахисобгирии мухосибй ва хисоботи молиявй» истехлоки воситахои асосй ва дороихои гайримоддй новобаста ба натичахои фаъолияти хочагй дар давраи хисоботй ба хисоб гирифта мешаванд.[1. сах. 7]

Барои бахисобгирии объектхои фонди китобхона картаи инвентарии бахисобгирии гурухии воситахои асосиро бояд ба кор бурд.

Даровардани фондхои китобхона ба руйхатхои инвентарии активхои гайримолиявие, ки шахсони барои хифзи воситахои асосй чавобгаранд, шарт нест.

Барои ин ма^сад истифодаи Ведомости додани арзишхои моддй барои зарурати муассиса, хатто дар холати арзиши китобхо аз 3000 сомонй зиёд набудан хам, шарт нест.

Тагйироти нисбатан назарраси тартиби бахисобгирии бучетии фондхои китобхона он аст, ки акнун ба объектхои фондхои китобхона, ки аз 1 январи соли чорй ворид мешаванд, истехлок (фарсудашавй) хисоб карда мешавад.[3. сах. 12]

Дар холати агар арзиши объекти фонди китобхонавй то 20 хазор сомониро ташкил дихад, барои чунин объект бояд истехлок ба андозаи 100%-и арзиши тавозунии он хангоми ба истифода додани он хисоб карда шавад.

Агар арзиши як китоб аз 20 хазор сомонй зиёд бошад, барои чунин объект хисобкунии истехлок тиб^и меъёрхои ба тартиби муайян ба хисоб гирифташуда бояд анчом гирад, яъне ба тарзи хаттй хармоха аз санаи аввали мох, минбаъд баъди як мохи ^абули объекти мазкур ба бахисобгирии бучетй.

Гузарондани истехлок дар бахисобгирии бучетй бо чунин ^айдхо инъикос меёбанд:

Дебети 142100 «Харочот барои истехлоки воситахои асосй ва активхои гайримоддй»;

• дар доираи фаъолияти бучетй;

Кредити бахисобгирии 151500 «Камшавии арзиши фонди китобхона аз хисоби истехлок».

Дебети 131000 «Афзоиши арзиши тайёркунии захирахои моддй, махсулоти тайёр (кор, хизматрасонй)».

• дар доираи фаъолияти даромадоваранда (барои мисол, китобхо агар аз хисоби маблаги хизматрасонихои пулакии таълимй харидорй шуда, дар ин фаъолият истифода гарданд).

Кредити бахисобгирии 151500 «Камшавии арзиши фонди китобхона аз хисоби истехлок».

Мисоли 3

Ба мисоли 1 бармегардем. Азбаски арзиши китобхо барои як вохид 5,50 сомонй аст, яъне аз 20 хазор сомонй баланд нест, мухосиб дар мохи феврали соли 2020 баробари ба истифода супурдани

китобхо дар як вакт бояд истехлоки 100% хисоб кунад. Ин бо кайди зерин инъикос меёбад: Ч,адвали 3.

Гузарондани истехлок___

Мундаричаи амалиёт Мабла F, сомонй Хисобхои корреспондента

Дебет Кредит

Ба андозаи 100% истехлоки китобхо дар мохи феврали соли 2018 хисоб карда шудааст 5500 142000 151500

Оид ба объектхои фонди китобхона, ки баъди 1 январи соли 2020 харидорй шудаанд, бояд гуфт, ки истехлок бо тартиби дар боло зикршуда хисоб карда шавад. Дар бораи бакияи фондхои китобхонавй шархи иловагии Вазорати молия зарур аст. Оид ба онхо аз руйи кадом меъёр истехлок хисоб карда шавад? Хуччати алохидаи муайянкунии тартиби он мавчуд нест. Бо карори Хукумати Чумхурии Точикистон аз 01.01.2002, №1 хазинаи китобхона ба гурухи сеюм ворид карда шудааст (моликияти мухлати истифодаи манфиатнокаш зиёд, аз 15 то 20 сол).[2. сах. 18]

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

5. Хангоми сокит кардани хазинаи китобхона новобаста аз сабаби он, азбаски истехлок карданашон зарур аст, пеш аз хама зарур аст, ки аз эътибор сокиткунй аз хисоби истехлок анчом дода шавад. Агар фондхо истехлок нашуда бошанд, сокиткунй аз хисоби камкунии даромадхо аз фуруши активхо анчом дода мешавад. Ин кор дар бахисобгирии мухосибй бо кайди зер инъикос меёбад: Дебети 151500 «Камшавии арзиши фонди китобхона аз хисоби истехлок»; • аз хисоби воситахои истехлок:

Кредити 151500 «Камшавии арзиши фонди китобхона»; Дебети 441000 «Даромадхо аз фуруши активхо»; Кредити 151500 «Камшавии арзиши фонди китобхона».

Мисоли 4. Ба мисолхои 1 ва 3 бармегардем ва тасаввур менамоем, ки дар натичаи сухтори мохи марти соли 2020 дар китобхонаи муассиса баамаломада як катор китоб, аз чумла 10 китоби дар мохи феврали соли 2020 харидоришуда нобуд шуд.

Сокиткунии ин китобхо дар бахисобгирии мухосибй чунин инъикос меёбад: Ч,адвали 4.

Аз эътибор сокиткунии объектхои фонди китобхона_

Мундаричаи амалиёт МаблаF ,сомонй Хисобхои корреспондента

Дебет Кредит

Китобхои аз эътибор сокиткардашудае, ки мохи марти соли 2020 дар натичаи сухтор нобуд шудаанд 5500 151500 141000

Агар аз эътибор сокиткунии объектхои фонди китобхона ба арзиши зиёда аз 5,5 сомонй барои як

вохид то ба охиррасии мухлати босамари истифодаи он анчом дода шавад, баъди сокиткунй аз хисоби истехлок бояд аз эътибор сокиткунии арзиши бакиявй (гайриистехлок) низ анчом дода шавад. Тартиби кайдхо дар ин холат аз сабаби аз эътибор сокиткунии объектхои киматбахои гайриистехлоккунондаи фонди китобхонавй вобаста аст.

Агар сабаби аз эътибор сокиткунии фондхои китобхонавй кухнашавии мундаричаи китоб ё фарсудашавии он бошад, арзиши бакиявии он бояд кайд карда шавад:

Дебети 441000 «Даромадхо аз фуруши активхо»;

Кредити 151500 «Камшавии арзиши фонди китобхона».

Баровардани фонди китобхонавии корношоям бо санади аз эътибор сокиткунии адабиёт бо замимаи руйхати адабиёти хоричшуда амалй карда мешавад.

Агар объекти фонди китобхона бо арзиши зиёда аз 20 хазор сомонй дар натичаи ходисаи нохуш ё вазъи фавкулодда корношоям гашта бошад, арзиши бакиявии он чунин хисоб карда мешавад:

Дебети 441100 «Харочоти фавкулода оид ба амалиётхо оид ба активхо»;

Кредити 151500 «Камшавии арзиши фонди китобхона».

Агар объектхои киматбахои фонди китобхона бо сабаби норасой ё фурухтани онхо аз эътибор сокит карда шавад, арзиши бакиявии он чунин навишта мешавад:

Дебети 441000 «Даромадхо аз фуруши активхо»;

Кредити 151500 «Камшавии арзиши фонди китобхона».

Дар холати мавчудияти норасоии фондхои китобхона онро аз хисоби шахси гунахкор руёндан мумкин аст. Агар ба чойи арзиши китоб аз гунахкор хамон гуна китоб ворид гардад, онро чунин воридот мекунанд:

Дебети 151500 «Афзоиши арзиши фонди китобхона»;

Кредити 441000 «Даромадхо аз фуруши активхо».

Ба фондхои китобхона, ки дар соли 2020 харидорй шудаанд, тавассути пардохти истехлок ба базаи андозй аз руйи андози моликият танхо арзиши ба^иявии он объектхои китобхона, ки арзиши аввалияашон аз 55-60 хазор сомонй зиёд аст, ворид карда мешаванд. Зеро аз руйи объектхои арзишашон то 55-60 хазор сомонй холо дар як ва^т истехлоки 100-фоиза пардохт мешавад, ки ин маънои ба Чумхурии Точикистон баробар будани арзиши ба^иявии онхо аз хамон мохи истифодаашонро дорад.

АДАБИЁТ

1. Крнуни Ч,умхурии Точикистон «Дар бораи бахисобгирии мухосибй ва хисоботи молиявй» аз 25 марти соли 2011, № 702;

2. Дастурамали намунавй оид ба аз эътибор со^ит гардонидани фондхои асосие, ки корношоям гаштаанд. Фармони Вазорати молия аз 5 октябри соли 2004, №38;

3. Дастурамал оид ба бурдани бахисобгирии мухосибй дар корхонахои бучавй (бо фармони Вазорати молия аз 26 декабри соли 2000, № 157 тасдик; карда шудааст);

4. Дастурамал «Оид ба истифодаи Надшаи ягонаи хисобхо барои субъектхои бахши давлатии Ч,умхурии Точикистон ва хамчунин ичрои хазинадории бучаи давлатй дар ташкилотхои бучавй» аз 26.01.2016.

5. Шарифов З. Р. Бахисобгирии бухгалтерй дар муассисахои бучетй, Душанбе 2016, с.138.;

6. Шарифов З. Р., Ш. Давлатали Бахисобгирии мухосибй дар сохаи маориф, Душанбе 2020,204с.

Ч,АНБАХ,ОИ МЕТОДИИ АРЗЁБИИ ФАЪОЛИЯТБАРЙ ВА РУШДИ ИНФРАСОХТОРИ ЭЛЕКТРОЭНЕРГЕТИКИ

Чоршанбиев Садриддин Ражаббоциевич

Донишго%и миллии Тоцикистон, муаллими калони кафедраи ицтисоди миллй ва бехатарии ицтисоди. Сурога: 734025, ш. Душанбе, куч. Буни Хисорак, Шщраки донишцуён, бинои таълимии 9. E-mail: sadriddin.c@mail.ru. Телефон: (+992) 907-37-88-90 Дар мацола масъала%ои ба^одщии %амацонибаи фаъолияти инфрасохтори электроэнергетики, ки яке аз масъалауои мубрам ва то дарацаи зарури мавриди та%циц царорнагирифта дар адабиёти илми ба %исиоб меравад, барраси шудааст. Та%цицот нишон дод, ки татбици сиёсати самараноки энергетикии кишвар дар сат%и зарури ва таъмини дурнамои рушди инфрасохтори электроэнергетики, масъалаи илмии коркарди усул%о ва гуру%и нишондщандауои арзёбикунандаро ба миён овардааст. Та%лили гузаронидашуда ба муаллиф имкон дод, ки усул%ои анъанавии та%лили байниминтацави дар мацмуъ имконият медщанд, ки суръати рушд, таносуб%о, самаранокии фаъолиятбари ва тамоюли тарацциёту рушди инфрасохтори электроэнергетикиро муаяйн намуда, инчунин дар кадом минтаца%о таносуби цойгиршавии объектхои инфрасохтори низ ассоснок карда шавад. Даргузашта аз ин, усул%ои мазкур имконият медщанд, ки бо%амвобастагии тарацциёт ва цойгиркунии объектхои инфрасохтори ва со%а%ои бахши воцеии ицтисодиёт ошкор карда шаванд, аммо цавоби мушаххас ба саволе, ки чи гуна ицтидори инфрасохтори мавцудаи электроэнергетики истифода бурда мешавад ва %амчунин минтаца%ои ало%ида то кадом андоза бо иншоот%ои инфрасохтори таъминанд, посух дода наметавонад. Хамин тариц, дар заминаи тадцицоти ба анцомрасонидашуда, кушиш карда шуд, ки ба^одщии %амацонибаи фаъолияти инфрасохтори энергетики дар асоси истифодаи нишондщандауои сифати ва мицдори асоснок карда шавад.

Калидвожахр: инфрасохтори электроэнергетики, усул%о, нишондщандауои махсус, нишондщандауои интеграли, самаранокй, ММД, МММ, маблаггузорй, тахлили коррелятсиони-регрессиони.

МЕТОДИЧЕСКИЕ АСПЕКТЫ ОЦЕНКИ ФУНКЦИОНИРОВАНИЯ И РАЗВИТИЯ ЭЛЕКТРОЭНЕРГЕТИЧЕСКОЙ ИНФРАСТРУКТУРЫ

ЧОРШАНБИЕВ САДРИДДИН РАЖАББОКИЕВИЧ,

Таджикский национальный университет, старший преподаватель кафедры национальная экономика и экономическая безопасность. Адрес: 734025, г.

Душанбе, ул. Буни Хисорак, студенческий городок, учебный корпус 9. E-mail: sadriddin.c@mail.ru. Телефон: (+992) 907-37-88-90

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.