Научная статья на тему 'УЧЕНЫЙ НА ПУТИ К НАУКЕ'

УЧЕНЫЙ НА ПУТИ К НАУКЕ Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
35
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «УЧЕНЫЙ НА ПУТИ К НАУКЕ»

7. Кодиров Б.А., Халилов М. Сахехияти ченкуни дар кордон лаборатории (тавсияи методи). / Б.А. Крдиров. -Душанбе: ДГПИ, 1988. - 57 с.

8. Кодиров Б.А. Кори лаборатори доир ба курси махсуси «Усулхои тахкики сохтор ва хосиятхои чисмхои сахт ва полимерхо» (дастури методи). / Б.А. Кодиров. - Душанбе: ДДМТ, 2004. - 66 с.

9. Кодиров Б.А. Корхои лаборатори аз электрик ва магнетизм. / Б.А. Кодиров. - Душанбе: Сабрина - К, 2015. - 108 с.

Саведения об авторах:

Умаров Умар Сулаймонович - директор научно-исследовательского Института «Естественно-математических наук и совершенствование методики их преподавания» при Таджикском государственного педагогическом университете имени С. Айни. Адрес: 734003, Республика Таджикистан, город Душанбе, район И. Сомони, проспект Рудаки 121. Тел.: (+992) 933 94 93 28.

Зафари Умар - старший преподаватель кафедры теоретической физики Таджикского государственного педагогического университета имени Садриддина Айни. Адрес: 734003, Республика Таджикистан, город Душанбе, район И. Сомони, проспект Рудаки 121. Тел.: (+992) 927263645.

About the author:

Umarov Umar Sulaymonovich - director of the Research Institute «Natural and mathematical sciences and improvement of the methods of their teaching» at the Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini. Address: 734003, Republic of Tajikistan, Dushanbe city, I. Somoni district, Rudaki Avenue 121. Tel.: (+992) 935 94 93 28.

Zafari Umar - Senior Lecturer, Department of Theoretical Physics, Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini. Address: 734003, Republic of Tajikistan, Dushanbe city, I. Somoni district, Rudaki Avenue 121. Tel.: (+992) 927 26 36 45.

ФОЗИЛЕ ДАР РО^И ИЛМ

Азизов Ш. С., Амаков И.Б.

Донишгохц давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айни

Дар сохаи илму маориф, хусусан, дар илми икгисодиёги Точикистон то имруз корхои назаррасе ба сомон расидааст, ки дар он сахми олимони сохаи мазкур басо назаррас ба чашм бармехурад. Тачрибаи дарси зиндагони собит сохтааст, ки хар кИ дар рохи илм рафт, дар ин самт сидк варзид ва комёб гардид, хамеша номаш ба неки вирди забони мардум хохад монд.

АЗИМЧ,ОН НАСИМОВ низ аз зумраи он нафароне мебошанд, ки умри пурбаракоти хешро дар рохи пажухишхои илми паси сар намуда, дар ин чода сахми босазои худро гузоштаанд. Устод дар радифи инсонхое карор дорад, ки рузгори хешро бидуни маърифат ва шинохти асолати зиндагонии маънави тасаввур карда наметавонанд. Вакте дар бораи маърифати фалсафаи хасти ва хаёти инсони андеша мекунем, аз рузгори хеш хамеша шукргузорем, ки зиндагони ва фаъолияти моро дар канори чунин инсонхои некному сохибилм ва донишманди асил хамрох сохтааст, ки ин боиси шукргузорист. Бо номи ин олими фозил на факат таърих ва умуман илми иктисод, балки тадкикоти амали дар сохаи иктисодиёти милли пайвандии кави дорад. Бо калами устод зиёда аз 150 макола, 4 монография ва якчанд мачмуахои таълимию методи тааллук дорад. А.Насимов асархои илмии зеринро таълиф намудаанд: «Х,авасмандии модди ва мехнат, накши онхо дар инкишофи иктисод» (1968), «Фондхои чамъиятии истеъмол» (1962), «Труд, продукты, стоимость» (1997), «Масъалахои иктисодии тарзи сотсиалистии хаёт» (1985), «Истехсолот асоси некуахволии халк» (1983), «Асосхои идоракаунии маориф» (2008), «Менечмент дар сохаи маориф» (2011), «Ислохот ва рушди маориф» (2008), «Маърифати маориф» (2008), «Рынок: план или алтернатива» (2010), «Лугати тафсирии иктисодии точики-руси - англиси» (2016), «Маориф асоси такмил ва рушди инсон» (2016), «Маориф асоси ташаккул, ташкил ва рушди инсон» (2021). Устод аз чумлаи инсонхои комилу олимони фозил, донишмандони фархехтаи замон махсуб гардида, марди зарофатху, суханшиноси нодир хастанд. Азимчон Насимов дар сахнаи корзори

56

зиндaгй бо нepyи a^ny хиpaд, фaзилaтy aхлокy мaънaвият, бa дacгии илми иктиcодиëги мaмлaкaт yмpи тозa бaхшидaacг.

Aзимчон Нacимов 20 мaйи шли 1936 дap дeдaи Иcкодapи нодияи Aйнии вилояти СyFд тaвaллyд шуд^ nac aß хaтми мaктaби миетаи зодroдaшон cоли 1950 бa тeхникyми молияи ш.Дyшaнбe дохипшуд^ cоли 1954 о^о бо мyвaффaк;ият хaтм нaмyдaнд. худи дaмон cол Донишгоди иктишду молияи шaдpи Лeнингpaд (доло Сaнкт-Пeтepбypг) дохил шуд^ онpо cоли 1959 бо дипломи aъло хaтм нaмyдaaнд.

Устод cоли 1963 pиcолaи номзaдиpо дap мaвзyи «Фонддои чaмъиятии иcгeъмол», дap Шypои диccepтaтcионии Донишгоди милли Точикистон дap шaдpи ш.Дyшaнбe дифоъ нaмyдaaнд вa cоли 1965 aз чониби Kомиccияи Олии Aтeтcaтcионии (HAK) ИЧШС бa ycгод унвони дaгceнти додa шуд.

Aзимчон Нacимов бо дилбacтaгии хоcae, ки aз OFOЗ бa илми иктиcод доштaнд, pоди тaдк;икy пaжyдишpо дap ин carn* бо мyдaббaт ихтиëp шмуд^ бо номи мapди нaкyномy хиpaдмaнд дap мисни хоcy ом мaшдyp гapдидaaнд. Сaфapи илмии пypпeчyтоб дap чодaи илму мaъpифaт бapояшон мyвaффaк;ият овapд.

Устод дap тули дaëти ибpaтбaшх вa пypбapaкaти худ дap якчaнд мyaccиcaдои гуногуни мaмлaкaт фaъолият нaмyдaaнд. Aз чумл^ дap шлдои 1958-1961 чонишини диpeктоpи тeхникyми молиявй-омоpии ш.Оpчоникидзeобод (имpyзa Бaддaт), шлдои 1961-1964 acnHpaKm кaфeдpaи иктиcоди cиëcии Донишгоди дaвлaтии Точикиcгон бa номи Б.И.Лeнин (^œnpa ДМТ), мyaллими кaлони кaфeдpaи иктишди cиëcй, шлдои 1965-1970, муовини peктоpи Донишгоди дaвлaтии Точикиcгон бa номи БИЛнин оид бa тaълими шaбонa бyдaнд. Aз cоли 1970 инчониб Aзимчон Нacимов фaъолияти хyдpо nyppa дap Донишгоди дaвлaтии омyзгоpии бa номи С. Aйнй бa pод мондaнд. Солдои 1970-1979 дaмчyн дaгceнти кaфeдpaи умумидонишгоди икгиcодиëги cиëcй, aз 24-уми aпpeли cоли 1979 то 24-уми aпpeли cоли 1981 муд^и кaфeдpaи умумидонишгоди иктиcодиëги OTërâ, cоли 2004 то cоли 2009 муд^и кaфeдpaи икггишд вa идоpaкyнии фaкyлтeти мaтeмaтикa бyдaнд.

Бо тaшaббyc вa мeднa'Iдои пypмaшaк;к;aти ycтод моди ceнтябpи cоли 2009 фaкyлтeти «Икгиcодиëг вa идоpaкyнии мaоpиф» дap cохтоpи донишгод тaъcиc додa шуд. Aввaлин pодбapии ин фaкyлтeти нaвтaъcиc, ки бap души ycтод буд^ то шли 2013 дaмчyн дeкaн фaъолият нaмyдaaнд. Aз cоли 2013 мушов^и peктоp оид бa мacъaлaдои иктгишдй, пaйвacгa дap вaзифaи пpофeccоpи кaфeдpaи умумидонишгодии нaзapияи иктиcодй то дол фaъолият мeнaмоянд.

Дониш вa мaдоpaтy мaлaкaи коpдонии ин шaхcи нaчибpо бa нaзap гиpифтa, cоли 1995 ypo вaкили мapдyмй дap мaчлиcи нaмояндaгони X,yкyмaти ш.Дyшaнбe интихоб нaмyдaнд вa то cоли 2000 годиком aдои вaзифa нaмyдaaнд. Соли 2000 бa ycгод Aзимчон Нacимович унвони Ходими хизмaтнишондодaи Ч,yмдypии Точикиcгон додa шуд. Соли 1968 бa устод бо нишони capиcинaгии «Лълочии мaоpифи xaлк;и Точикиcгон» вa ифтиxоpномaдои Вaзоpaти мaоpиф вa илми Чумя^ии Точикистон capфapоз гapдонидa шyдaнд.

Meднaти пypcaмapи cофдилонaи Aзимчон Нacимов вок;eaн боиш истщбол acг. Х^ми^о бa инобaт гиpифтa, мaвcyфpо бо мeдaлдои «100 cолaгии Б.И.Лeнин», «100 cолaгии пapтияи Kомyниcгии Точикистон», инчунин aз чониби Kyмитaи пapтиявии кaмyниcтии Фeдepaтcия Pocc™ бо мeдaлдои «Ленин», «Стaлин» вa «100 cолaгии комcомол» capфapоз гapдонидaaнд. Уcтод дap коpдои чaмъияти чyмдypи фaъолонa иштиpок нaмyдa, aз шли 2010 то дол котиби дизби коммyниcгии Точикиcгон, paиcи дустии xaлкдои Точикиcгонy Kоpeяи Шимолй бyдa, дap бapк;apоpкyнии cохти дaвлaти конcгитyтcионй дap Точикиcгон cas^ нaзapac гyзоштaaнд.

Сaдифaдои дaëти Aзимчон Нacимов хeлe parn™ acт, зepо дap тули фaъолияти мeднaтии хeш бa он rac мyяccap гapдид, ки дap aнчyмaндои чyмдypявию бaйнaлмилaлй вa дap дш^ конфpонcдо шиpкaт нaмyдa, дap мaвзyъдои мyбpaми илми икггишд бapомaд кушнд.

Aзимчон Нacимов чихдти бa rap гиpифтaни caбкy paвиши xoca дap илми икгиcодиëг тaдкик;aги зиëдepо pyrn коp овapдaacг. ^йд кapдaн зapyp acг, ки ycтод якe aз шaxcиятx,ои мaъpyф вa олими бapчacтaи кишвapaмон дap «о^ди илму мaоpиф вa икгиcодиëг мeбошaнд. X,aмзaмон дap тули фaъолияти xeш бо pox^aprnrn ycгод чaндин нaфap номзaддои илм, pиcолaдои номзaдии xyдpо бо мyвaффaк;ият дифоъ нaмyдaaнд. Faйp aз ин, устод бо yrnprn пypбapaкaти xeш бо чaндин нaфap aкaдeмикдо, пpофeccоpонy дотceнтон, дакк^ою номзaддои илми yмeдбaxши вaтaндycгy xeштaншиноc, мeднaтдyстy мaоpифпapвap, эдcонкоpy xaйpxодpо дap чодaи дaëт caбaк; омyзонидaaнд. Уcгод Aзимчон Нacимов бapобapи бa шогиpдон, омyзгоpон, омyзонидaни илми икгиcодиëт боз дидоят мeнaмоянд, ки ондо дap чодaи дaëт вa фaъолияти кacбиaшон нaвpacонy чaвонони миллaтpо дap pyдияи мeдaнmpaстивy xeштaншиноcй, илмомузиву зaбономyзй вa noc доштaни зaбони модapй, caодaтмaндию шapaфмaндй, xизмaти шдикош нaмyдaн бaдpи вaтaнy миллaт дидоят кyнaнд. X,aлолкоpивy дaк;гyй, болотap aз дaмa, кaмоли шaxcии ycтод мeдpaшpо дap дили дустону дaмкоpон вa пaйвaндонy шогиpдон гapмy фypyзон cоxтaacт. Уcтод чун дидоятгapи чapоFи мaъpифaти илми иктгшди дap тaйëp нaмyдaни мyтaxaccиcони бaлaндиxтиcоc caдми бeнaзиp

дошта, дасти зиёдеро низ дар ин самт рост намуда онхоро ба чодаи илми рохнамой кардаанд, ки месазад гуем:

Чароги харду олам олимонанд, Ба маъни олимон шамъи цахрнанд.

Устод Азимчон Насимов хамчун омузгори сохибназар ва олими номвар дар хавзахои илмии чумхурй ва хоричи кишвар шинохта шуда, чун устоди ташкилотчй ва шахси масъулиятшинос эътироф гардидаанд. Шахсияти Азимчон Насимов вокеан шоистаи тахсин аст. Мо аз такдири хеш басо мамнун растем, ки бо чунин омузгор, инсони покдилу покниход, тарбиятдида, шикастанафсу фурутан ва тачрибаандухта хамкор хастем ва чунин Устод дорем. Фурутаниву шикастанафсии Азимчон Насимов на намоишкорона, балки табий ва ба фитрати инсонияш хос аст, устод дорои нуши масаррат буда, махрум аз неши мазаррат аст.

Албатта, корномахои илмиву чамъиятй ва сахми назарраси Азимчон Насимовро метавон аз ин фарохтар тафсир кард, аммо хадафи ин нигошта баёнгари он аст, ки устод ба унвони як нафар марди кордону масъулиятшинос, бобати пешрафту равнаки илми иктисод талош варзидааст.

Бояд гуфт, ки вокеан дар доираи як маколаи кучак наметавон тамоми пахлухои фаъолияти серсохаву пургунчоиш ва достони одамияти устод Азимчон Насимовро фаро гирифт ва ё худ кулли асархои эшонро накду баррасй кард. Х,ар он чи ин чо гуфтем, муштест аз хирвори кору пайкори ин олими пуркор.

НАБОШАД МУРОД ОН, КИ ^УЯНДА НЕСТ

Неъматов А., Умаров У. С., Сияхаков С.М., Мухаббатов Х.Ц.

Донишгохи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айни

Таърихи башар дар хама давру замон собит намудааст, ки мояи бузургдошти хар як инсон, пеш аз хама илму дониш, хираду маънавиёт ва заковати бепоён мебошад. Махз илму маънавиёт ва фазилату тавонмардии асил аст, ки инсонро ба мартабахои баланд ва чойхои шоиста мерасонад. Корбасти илм метавонад хар як инсонро чахоншиносу шухратёр гардонад. Агар ба масири пайнамудаи инсоният дар муддати чанд садсолаи охир дар риштахои пажухишй ба таври вокей назар афканем, дармеёбем, ки фанхои дакику табиатшиносй ва илмхои марбут ба ин равия миёни халкиятхои гуногун мавкеъ ва чойгохи махсуси худро доро буданд.

Дар ин самт хеч чойи шакку шубхаи дигаре нест, ки мутахассисону коршиносони илмй яке аз бартарихои асосии пешрафту комёбихои арзишманди риштахои илмию истехсолии солхои 80-уми карни гузаштаро дар мутобиксозии самараноки илм бо истехсолот ва ичрои максадноки корхои пажухишй диданд.

Бо дахли пахлуи дигари ин масоили умдаи чомеъа, агар аз дидгохи таърих каме чукуртар назар афканем, маълум мегардад, ки мавчи татбики шохкорихои илм бо истехсолот мухаррики асосии манбаъхои иктисодиро дар бар шрифта, боиси афзун шудани садхо корхонаи бузурги истехсолй ва тавлиди бештари барномахои дигари иктисодию саноатй низ гардидааст.

Арбоби илм ва техникаи Точикистон, академики Академияи илмхои педагогй ва ичтимоии Россия, Академияи байналхалкии мактабхои олй, Шуъбаи Точикистонии Академияи илмхои байналхалкии мактабхои олй, Академияи мухандисии чумхурии Точикистон, узви вобастаи Академияи мухдндисии байналхалкй, Аълочии маорифи Чумхурии Точикистон, Аълочии Точикматлубот, узви Иттифоки журналистони Точикистон, доктори илмхои техникй, профессор Х,амид Мачидов аввалин фарзанди марди маорифпарвар ва яке аз нахустмуаллими водии Алмосй Рахимов Мачид мебошад.

У 15 июли соли 1946 дар дехаи Истонии нохияи Хисор ба дунё омадааст. Х,амид Мачидов соли 1962 ба факултаи физикаю математикаи Донишкадаи давлатии педагогии шахри Душанбе ба номи Т.Г. Шевченко дохил гардида, соли 1967 онро бо ихтисоси муаллими физика ва фанхои умумитехникй хатм намуд.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.