CC BY
7ИШТИРОКИ СОХДИ ТА^СИЛОТИ ОЛИИ КАСБЙ БА БОЗОРИ БАЙНАЛМИЛАЛЙ ДАР РАВАНД^ОИ ^А^ОНИШАВЙ
САИДМУРОДЗОДА ЛУТФУЛЛО ХАБИБУЛЛО,
доктори илм%ои ицтисоди, профессор, узви вобастаи АМИТ. Сурога: 734025, Цум^урии Тоцикистон, ш. Душанбе, хиёбони Рудаки, 17. Тел: (+992) 900288252. E-mail: lsaidmuradov@rambler.ru
МИРЗОЕВ САМАРИДДИН ЗИЙОВИДДИНОВИЧ, соискатель кафедрой мировой экономики финансово-экономического факультета Национального университета Таджикистана.
Адрес: 734025, Республика Таджикистан, ш. Душанбе, пр. Рудаки, 17.
Тел: (+992) 935232358. Электронная почта: Samariddin_Z@,mail.ru
Дар мацолаи мазкур маълумот оид ба цауонишави дар замони имруза самти пешбарандаи афзояндаи ицтисодиёти ца%он, раванд%ои цауонишави, бозори байналмилалии та%силот, таъминнамоии сифати та%силот%о дар %амо%ангсозщои фаъолият%ои он%о, сохтори манфиат%о ва та%дид%о ба рушди цуввауои «нав» ва «ку%на»-и та%силоти оли дар шароити ца%онишавии та%силоти оли гирд оварда шудааст.
Муаллиф дар мацола неруи мужами пешбаранда оид ба цауонишави, рушди тезутунд ва ворид кардани технологищои замонавии иттилооти, афзудани инноватсия, цауонишави мубодилаи байналмилалии технология ва молинкияти зе%ни, истифодабарии иттилооту дониш ва иртибот, шоха%ои цудратманди ицтисодшти байналмилали, цомеаи иттилоотии байналмилали, раванд%ои ца%онишави, ицтисоди байналмилали, со%аи маориф метавонад му%имтарин омили ицтисодиёт ва исте%солот гардад, хосият%ои раванд%ои цауонишави оид ба донишгоууо ва цанба%ои гуногуни он, цауонишави чун талаботи мацмуи иттщодищои фаромилли, ца%онишавии донишгощо чун раванд, гариши цомеаи ца%они ба истифодаи васеъи механизм%ои бозори ва демократия дар маориф бар хилофи сохтор%ои фармонфармоию танзимшавандаи ицтисоди, омил%ои цанбаи сиёсии ца%онишави, цанбаи технологии ца%онишави, бозори байналмилалии та%силот, бозор%ои имрузаи байналмилалии со%аи та%силот, натицаи як цатор омил%ои асосии бозори байналмилалии та%силотро тайёр кардан ва бозомузии мутахассисон, па%н намудани дониш%ои нав ва муассисаи та%силоти олии касби %амчун муассисаи а%амияти ицтимои ба таври васе мавриди тащиц ва омузиш царор гирифта натицаи он дар мацолаи мазкур дарц гардидааст.
Калидвожахр: маориф, ца%онишави, та%лил, та%силот, донишго%%о, барнома%о, байналмилали, раванд, маълумоти оли, фаромили, ицтимои, мутахассисон, цомеаи ца%они, зе%ни, ицтисоди, омил%о, донишцуён.
УЧАСТИЕ СЕКТОРА ВЫСШЕГО ПРОФЕССИОНАЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ НА МЕЖДУНАРОДНОМ РЫНКЕ В ГЛОБАЛЬНЫХ ПРОЦЕССАХ
САИДМУРОДЗОДА ЛУТФУЛЛО ХАБИБУЛЛО,
доктор экономических наук, профессор, член - корреспондент НАНТ Адрес: 734024, Республика Таджикистан, г. Душанбе, проспект Рудаки, 17.
Тел: (+992) 900288252. E-mail: lsaidmiiradovarambier.ru МИРЗОЕВ САМАРИДДИН ЗИЕВИДДИНОВИЧ, соискатель кафедры мировой экономики, финансово-экономический факультет Таджикского национального университета,. Адрес: 734025, Республика Таджикистан, г. Душанбе, проспект Рудаки, 17.
Тел: (+992) 935232358. E-mail: Samariddin_Z@,mail.ru
В данной статье представлена информация о глобализации сегодня, ведущем направлении мирового экономического роста, глобализационных процессах, международном рынке образования, обеспечении качества образования в координации своей деятельности, структуре интересов и угроз развития «новых» и собраны «старые» силы высшей школы в условиях глобализации высшего образования.
Автор статьи считает важной движущей силой глобализации стремительное развитие и внедрение современных информационных технологий, рост инноваций,
глобализацию, международный обмен технологиями и интеллектуальной собственностью, использование информации и знаний и коммуникаций, мощные отрасли международной экономики, международное информационное общество, процессы глобализации, международная экономика, сфера образования может стать важнейшим фактором экономики и производства, характеристика процессов глобализации в отношении университетов и ее различных аспектов, глобализация как совокупность требований многонациональных объединений , глобализация университетов как процесс, переход мирового сообщества к широкому использованию рыночных механизмов и демократии в образовании в противовес командно-управленческим структурам экономической, факторы политического аспекта глобализации, технологический аспект глобализации, международный образовательный рынок, современные международные образовательные рынки, результат действия ряда основных факторов международного образовательного рынка подготовки и переподготовки сессий, распространение новых знаний и институт высшего профессионального образования как институт социальной значимости был широко исследован и изучен, и его результаты включены в эту статью.
Ключевые слова: образование, глобализация, анализ, образование, университеты, программы, международный, процесс, высшее образование, транснациональный, социальный, профессионалы, мировое общество, интеллектуальные, экономические, факторы, студенты.
PARTICIPATION OF THE HIGHER PROFESSIONAL EDUCATION SECTOR IN THE INTERNATIONAL MARKET IN GLOBAL PROCESSES
SAIDMURODZODA LUTFULLO KHABIBULLO,
Doctor of Economics, Professor, Corresponding Member of NAST. Address: 734024, Republic of Tajikistan, Dushanbe, Rudaki Avenue, 17. Phone: (+992) 900288252.
E-mail: lsaidmiiradovarambier. ru MIRZOEV SAMARIDDIN ZIYOVIDDINO VICH, Applicant of the Department of World Economy, Faculty of Finance and Economics. Tajik National University.
Address: 734025, Republic of Tajikistan Dushanbe Rudaki Avenue, 17. Phone: (+992) 935232358. E-mail: Samariddin_Z@,mail.ru
This article provides information about globalization today, the leading direction of world economic growth, globalization processes, the international education market, ensuring the quality of education in coordinating its activities, the structure of interests and threats to the development of "new" and "old" forces of higher education in the context of globalization of higher education. education.
The author of the article considers the rapid development and implementation of modern information technologies, the growth of innovations, globalization, the international exchange of technologies and intellectual property, the use of information and knowledge and communications, powerful branches of the international economy, the international information society, globalization processes, the international economy, the sphere of education can become the most important factor in the economy and production, characteristics of globalization processes in relation to universities and its various aspects, globalization as a set of requirements of multinational associations, globalization of universities as a process, the transition of the world community to the widespread use of market mechanisms and democracy in education as opposed to command and control structures economic, factors of the political aspect of globalization, technological aspect of globalization, international educational market, modern international educational institutions international markets, the result of a number of key factors in the international educational market for training and retraining sessions, the dissemination of new knowledge and the institution of higher professional education as an institution of social significance has been widely researched and studied, and its results are included in this article.
Key words: education, globalization, analysis, education, universities, programs, international, process, higher education, transnational, social, professionals, world society, intellectual, economic, factors, students.
Мукаддима. Баъд аз солх,ои 1990 дар самти иктисодй байналмилалй омилх,ои замонавй руи кор омаданд ва ташаккул ёфта истодаанд, ки дар асри кунуни барои хдракати минбаъдаи
афзудани иктисодиёти кулли давлатдо дарлкунанда буда метавонад. Аввалиндарача ин дар фадмишдои кордои иктисодй, аз пештара бештар вусъат гирифтан ва ногузир шудани дамкоридои чадонй дар самти муомилот, молия, сармоягузорй, истедсолот, таъминот ва маркетинг, рушди самти илму техника ва содаи тадсилот ифода ходад ёфт.
Бо бовари метавон гуфт, ки чадонишавй дар замони имруза самти пешбарандаи афзояндаи иктисодиётй чадон ба дисоб меравад. Инчунин метавонад оиди дамгироии давлатдо ба чомеаи чадон ва бозордои озод, рушди тичорати чадонй ва ташаббусдои гуногунсамта дар содадои алодидаи фаъолият ёри мерасонад.
Мо чунин акида дорем, ки неруи мудими пешбаранда оид ба чадонишавй рушди тезутунд ва ворид кардани технологиями замонавии иттилоотй, инчунин таназзули бозори истедсолот, расонидани хизмат, озодсозй, сармоя ва тамоюли рушди чадонии фаъолияти иктисодй аст. Вобаста ба шароити мардилаи имрузаи афзудани инноватсия, ки ба пешравии илму техника асос гардида аст, яке аз куввадои ру ба рушд нидодаи чадонишавй ин мубодилаи байналмилалии технология ва молинкияти зеднй аст. Дар замони муосир шароити наклиёту коммуникатсияи самти иктисодёти байналмилалй, ки барои афзудани дамкоридо хеле мудиманд, тагйироти назаррас кард.
Имруз дастрасй ба истифодабарии иттилооту дониш ва иртибот айни замон дар баробар бо замин, меднату сармоя ба чорумин омили истедсолот мубадал гардидааст. Х,оло дар замони муосир технологиями иттилоотй ба яке аз шохадои кудратманди иктисодиётй байналмилалй мубадал гардидааст. Х,оло ягон нафар ва деч давлатй рушдкарда ва на гуруддои дамгироии минтакавй дар амал интихобашонро надоранд, ки ба чомеаи иттилоотии байналмилалй ворид гардад ва ё дамон гуна бимонад. Бояд махсус зикр кунем, ки раванддои чадонишавй на тандо афзудани муносибатдои иктисодии байни давлатдо, балки сифати нави конуни ондо ба дисоб рафта, алокаманд будани тамоми кишвардои ба иктисодй байналмилалй ворид шударо мавриди назар гирифтааст. Раванди чадонишавй дар содаи тадсилот бахусус донишгоддо низ метавонад тагйирот ворид кунад.
Имруз талабот оид ба хатмкунандагоне, ки аз дисоби омода намудан ба стандартдои чадонй мувофик дастанд, устувор мебошад. Раванди чадонишавии дониш хусусан дониши тахассусй, рушди талаботи мардум ба тадсилот дар давлатдои пешрафта ва дар доли таракиёт, тагйироти куллие дар саноат, технологияи иттилотию телекоммуникатсионй ва дар натичаи афзудани эчоди технологиядои таълимй, содаи маориф метавонад мудимтарин омили иктисодиёт ва истедсолот гардад.
Ч,идати хубтар фадмидани хосиятдои раванддои чадонишавй оид ба донишгоддо ва чанбадои гуногуни он: технологиядо, иктисодиёт, фардангй ва сиёсатро мавриди баррасй карор додан зарур ва ба маврид мебошад.
Чднбадои иктисодиёт омили муассири дамагуна раванддои чадонишавй аст. Аз ин лидоз, чадонишавй чун талаботи мачмуи иттидодиядои фаромиллй, кишвардо ва гуруддои дамгиро оид ба минтакавй чидати машгул гардидан ба фаъолияти иктисодиёти берунаи дохили худ зодир ходад гашт. Талаботдои асосии фаъолияти мазкур озод намудани тичорат, ташкил намудани минтакадо оид ба илм, сиёсат оид ба тичорати озодонаи аксар кишвардо, нест намудани душворидои байни кишвардо дар раванди сармоягузоридо ва гайрадоро дарбар мегирад.
Вобаста ба донишгоддо чанбадои иктисодй дар пайдо шудани ду неруи пешрафтаи ба якдигар мухолиф оид ба самти таълим ифода ёфтааст. Нерудои мазкурро, ки ракобатпазириашон тули дад соли охир инкишоф ёфт, мумкин аст чун кудна (сектори давлатии таърихан таъсисгардидаи низоми миллии донишгоддо) ва наверо, ки дар натичаи рушди тамоюлдои байналмилалй дар иктисодиётй чадон ва чорй сохтани дамкоридо дар сатди бозордо ва фоидадои корпоративй дар самти донишгоддо васф шудааст. Барои куввадои нави фоидаоваранда ва баръакси он индоро дохил кардан мумкин: иттидодияи самти таълим, таъминкунандаи гуногуни донишгоддо, бахусус содаи тадсилоти олии корпоративию виртуалй. Намуди махсуси мавчуд будани нерудои замонавй метавонанд дамчун ичрокунандаи маблагдои ТЧМ дар содаи тадсилот хизмат намоянд.
Масалан, дар давоми 10 соли охири асри 20 ва ибтидои асри 21 шумораи донишгоддо дар Иёлоти Муттадида, ки барномадои таълимии корпоративиро пешнидод мекунанд, аз 400 то 1,2 дазор зиёд шуданд ва дар яки ондо бучаи солонаи аз чониби иттидодиядо чудошуда. ба дисоби миёна, кариб 17 миллион доллар. Илова бар ин, КТ дар Иёлоти Муттадида зиёда аз 100 донишгоддои корпоративй таъсис додаанд ва дар чадон дар ибтидои асри 21 шумораи ондо аз 400 ба 2 дазор расидааст. [1, с.12] Аз ин ру, мо чанбадои гуногуни чадонишавиро тавсиф намуда, тандо кушиш мекунем, ки ба савол чавоб дидем: таносуби куввадои нав ва
кухна дар тахсилоти олии оянда дар зери таъсири равандхои гуногуни чахонишавй чй гуна метавонад тагйир ёбад? [2, с. 74]
Маврид ба баррасй гирифтани чанбахои иктисодиёт имконият фарохам меорад, ки чахонишавии донишгоххо чун раванд мавриди тавсиф карор гирад, ки дар натичаи он таъминкунандаи миллии донишгоххо, ки каблан дар пешниходхои хизматрасонихо дар худуди кишвархои кабулкунанда, махдуд гардидаанд ва ба содиротхои ингуна хизматрасонандахо ба кишвархои дигар миллатхо огоз намоянд.
Дар ин бобат мо бо мавкеи И.Майбуров дар бораи омилхои асосии иктисодии мухит, ки тамоми маълумоти олй дар он амал мекунад ва ба таносуби куввахои кухна ва нави пешбарандаи сохаи маълумоти олй таъсири бевосита мерасонанд, [1,3] розием:
1. Пайвастани рузафзун ва вобастагии системахои хочагии халк. Афзоиши шадиди махсусгардонии байналхалкй ва истехсолоти кооперативй ба вазъияте оварда расонд, ки бозорхои миллй барои истехсоли микёси калони махсусгардонидашудаи мол ва хизмат танг шудаанд.
2. Пурзур намудани харакати омилхои асосии афзоиши истехсолот - сармоя, мехнат, техника ва ахборот. [4, с.212 ] Ин хохиши куввахои кухна ва навро барои баланд бардоштани харакати донишчуён ва муаллимон муайян мекунад, танхо онхо мехоханд аз руи накшаи анъанавии содироти хидматхои таълимй кор кунанд (тахсили рузона бо донишчуёне, ки ба кишваре, ки донишгох чойгир аст) сафар мекунад, ва охирин майл доранд, ки асосан аз содироти хидматхои худ (таълимоти фаромиллй) истифода баранд. Тибки таърифи Гленна Р. Джонса, [5, с. 55] яке аз муассисони Иттиходи байналмилалии тахсилоти фаромиллй, тахсилоти фаромиллй хама гуна фаъолияти педагогй ё таълимиеро дар назар дорад, ки дар он донишчуён аз кишвархои дигар (хоричй), берун аз кишваре, ки дар он тахсил мекунанд, иштирок мекунанд. муассисаи таълимй чойгир аст (кишвари ватанй). Барномахои тахсилоти фаромиллй метавонанд ба системаи таълимии давлати хоричй тааллук дошта бошанд ё новобаста аз хама гуна системаи миллии тахсилот таъмин карда шаванд. [6, с.34] Намунахои тахсилоти фаромиллй инхоянд: барномахои таълимии онлайн ва фосилавй: барномахои таълимии фосилавй тавассути Интернет, тавассути шабака, тавассути мохворахо, компютерхо, почта ё технологияхои дигар - аз сархади давлатй пешниход карда мешаванд;
-шахраки филиалхо: шахракхое, ки аз чониби муассисаи таълимии кишвари дигар барои таълими донишчуёни хоричй тибки накшахои таълимй кушода мешаванд;
- тибки литсензия: вазъияте, ки муассисаи А барои кушодани муассиса дар кишвари дигар хамчун таъминкунандаи як ё якчанд барномаи муассисаи А ба донишчуёни муассисаи В вокеъ дар кишвари дигар ичозат медихад;
- баён: ба таври доимй аз чониби муассисаи таълимии А эътироф намудани рушди махсуси муассисаи таълимии кишвари дигар хамчун карзи кисман барои барномаи муассисаи таълимии А;
- муассисахои таълимии бародарй: бастани шартномаи байни муассисахои таълимии мамлакатхои гуногун оид ба татбики барномахои муштарак;
- барномахои корпоративй: бисёре аз иттиходияхои калон барномахоро бо кредитхои дар муассисахои таълимй гирифташуда, пешниход мекунанд; Ин раванд аксар вакт бахисобгирии карзхои аз сархадхои миллй гирифташударо дар бар мегирад. [7]
Гариши чомеаи чахонй ба истифодаи васеъи механизмхои бозорй ва демократия дар маориф бар хилофи сохторхои фармонфармоию танзимшавандаи иктисодй. [48] Барои тахсилоти олй гардиш аз дастгирии молиявии давлат ба баркарор намудани СЧ,Т номияи тахсилоти олй тавассути механизмхои бозорй фаро мерасад.
Ба вучуд омадан ва инкишоф додани иктисодиёти кушоди миллй, минбаъд озод кардани савдои мол ва хизмат зарур аст. [9] Иктисоди кушод дастрасии окилонаи бозори дохилиро барои воридоти сармояи хоричй, молхо ва хидматхо, технологияхо, иттилоот, кувваи корй дар назар дорад.
Тартиби низоми нави иктисодй аз чониби Созмони Ч,ахонии Тичорат мукаррар карда мешавад, ки ба мухокима ва тахияи дастурхо оид ба пешниходи хидматхои таълимй бо хадафи огози тичорати озоди байналмилалй дар тахсилоти олй шуруъ кардааст. Дар натича азхудкунии дониш характери муомилоти дигари тичоратй мегирад.
1. Пайдоиши падидаи хавасмандгардонии талаботи истеъмолй. [10] Данным феноменом и его быстрым распространением по всему миру мы обязаны США, где и возникла тенденция обязательного удовлетворения потребительского спроса в товарах и услугах как частным, так и государственным сектором.
2. Тамоюли давлатхои мутараккй ва гузаштан ба иктисоди дониш хамчун манбаи асосии кувва ва сарват. Майбуров И. А. чунин иктисодиётро тавсиф карда, кайд мекунад, ки дар он
на кам будани захира, балки фаровонй ба вучуд меояд, накши баъзе омилдои истедсолот, аз кабили чойгиршавй ва дачми корхона паст мешавад, тамаркузи устувор оид ба захирадои инсонй ба вучуд меоянд. Сармояи интеллектуалй шакли асосии сармоя мегардад. [11, С. 51] Иктисоди ба дониш асосёфта боиси пайдоиши бозори чадонии меднат бо талаботи зиёд ба коргарони содибихтисос бо тахассусдои дар сатди байналмилалй эътирофшуда мегардад. Ин омил, ба акидаи муаллиф, тарозуро ба нафъи куввадои куднаи тадсилоти олй ходад кард, зеро донишгоддо, бар хилофи таъминкунандадо таълимй, на тандо чамъоварй ва интикол медиданд, балки донишдои нав тавлид мекунанд, зеро ондо ба таври анъанавй марказдои тадкикотй ва таълимй мебошанд. Ин яке аз афзалиятдои асосии ондо аз куввадои кудна мебошад.
Татбики ин омилдои зикр гардидаи иктисодиро бо дар назардошташ метавонем тахмин кард, ки дар ояндаи наздик таносуби куввадоро дар донишгоддо ба фоидаи нерудои кудна анчон находанд дод. Дар долате, ки содаи тадсилоти олй аллакай роддои мутобик шудан ва расонидани таъсири омили як ва дуро омода намуда бошанд (дамгирой ва рушди содироти хизматдои самти таълим), аз ин чидат метавонанд, ба шароитдои бозордо пурра мутобик гарданд.
Вобаста ба натичадои ин кобилияти донишгоддо чидати истедсол ва чамъ намудани дониш оид ба табиати тадкикотй ва амалй тавонист асоси бартарии ракобатпазирй шавад. Чихеле ба мо маълум аст, дониш на дар чараёни тадкикотдои фундаменталй ба вучуд меояд, ва на амалии он. Оиди аз даст надодани ин афзалият аз чониби донишгоддо, чомеа ниёз ба датгиридои датмии молиявй дорад, чун ки тадкикотдои бунёдй доим аз дисоби тамоми кишри адоли мегузашт. Ба ин монанд, таъсири чанбаи иктисодиёт оид ба чадонишавй ба балансй ояндаи куввадо двр донишгоддо бисёртар бошад ва аз шароит ва талаботи давлату чамъият оид ба расонидани кумаки пуллии тааллук доштаи донишгоддои анъанавй муайян мегарданд. Ч,анбаи сиёсии чадонишавй бо омилдои зерин муайян карда мешавад.
1. Ба вучуд омадан ва васеъ шудани доираи таъсири ташкилотдои боломиллй, ки барои дукмронии чадонй кушиш мекунанд. Руйхати ондоро СЧ,Т, Бонки Ч,адонй, Сандуки Байналмилалии Асъор, Созмони Х,амкории Иктисодй Рушд ва гайра сарварй мекунанд. Дар содаи тадсилоти олии касбй ин созмондо чонибдори фаъолияти озоди механизмдои бозорй ва кам кардани маблагдои бучет мебошанд, дар айни замон ба дукуматдои мамлакатдои алодида як андоза фишор овардан.
2. Омавигардони фалсафаи бозеозй дамчун идеологияи дукуматй. Фалсафаи неолиберализм истифодаи ракобат ва бозорро дамчун тамоми воситадои шифобахш дам дар бахши хусусй ва дам давлатй, аз чумла хизматрасонидои аз чидати ичтимой мудим (маориф, тандурустй, амнияти ичтимой ва гайра) эътироф мекунад. Неолиберализм тезисро дар асоси он гирифта, ки ракобат дамеша боиси баланд шудани сифати хизматрасонй мегардад, истифодаи «ташкилотдои гибридй»-ро дар бахши давлатй бо хусусиятдои корхонадои давлатй ва хусусй дар назар дорад. Мукаррароти асосии ин идеология дам ба куввадои нав ва дам ба як кисми муайяни куввадои куднаи мактаби олй, ки ба корхонадои таълимии тичоратии таълимй табдил меёбанд, комилан мувофиканд.
3. Нигод доштани тафовути чукури дарачаи тараккиёти сотсиалию иктисодии байни мамлакатдои саноатй ва тараккиёбанда. Ин омил, ки бо афзоиши карзи берунии кишвардои канори иктисодй ва табъизи ондо дар арсаи чадонй дамродй мекунад, метавонад дар шакли таркиши ичтимой окибатдои фалокатбор дошта бошад. Ин долат ба рушди босуръати куввадои нави тадсилоти олй мусоидат мекунад, ки ба накшаи тадсилоти фаромиллй афзалият дода мешавад.
4. Ходиши ташкилотдои чумдурй ва давлатй барои ба вучуд овардани структурадои ташкилй на горизонталй. Мисоли равшани интегратсияи минтакавй: Иттидоди Аврупо, Минтакаи тичорати озоди Амрикои Шимолй, Бозори умумии конуси чанубй, дамкории иктисодии Осиё ва давзаи укёнуси Ором ва гайра. Дар содаи тадсилоти олй робитадои уфукй инъикоси интегратсияи сиёсй мебошанд.
5. Зарурати далли мушкилотдои экологии глобалй дар сатди боломиллат. Мушкилотдои марбут ба экологияи чадонй (ифлосшавии атмосфера ва захирадои об, буридани чангалдо, таъсири гармхонадо, паст шудани кабати озон ва г.) гузариши фаврй ба рушди устувор ва таъсири дамодангшуда, ба тамоми раванди таълиму тарбияи шахс барои ташаккули тафаккури нави экологии худ. Ин омил барои мактаби олии кудна бартаридои муайян фародам меорад. [12]
^исмати чадонишавии фарданг ба пайдо шудани раванди тавоноию иттилоотии фарданг ва тасвирдои истеъмолй алокаманд мебошад, ки дар шакли ташаккули фардангй тарзи гарбй бо воситаи телекоммуникатсиядои имруза дар сатди байналмилалй нишаста, инкишоф
ёфтааст. Мушкилоти мазкур бо чанбахои иктисодиёту сиёсй оид ба чахонишавй алокамандии наздик дорад. Пахлухои мазкури чахонишавй моро водор месозад, ки ба накш ва мавкеи донишгоххо дар зиндагии чомеа дигарбора назар афканем. Накши функсияхои тарбиявй оид ба тахсилоти олии касбй шароити мазкур бояд боло равад. Вале интизор меравад, ки донишгоххо бе дастгири дигар сохторхои давлатй ба тачовузхои фархангий оид ба дигар давлатхо метавонад муковимат кунанд. Дар инкишофи чахони маънавии наслхои наврас ба ёрии ахли чомеа, хусусан оилаю расонахо ниёзмандем. Дар хакикат низоми сохаи тахсилот ягона ниходи давлатиест, ки дар шароити чахонишавй асоси дороии маънавии шахсиятхоро ташкил менамояд. Донишгоххои миллй ба монанди бисёр сохторхои давлатй, метавонанд дар оянда барои иштирок намудан ба тичоратхои провайдерон оид ба таълим бартарихои махсусро пайдо намоянд.
Ч,анбаи технологии чахонишавй. Имкониятхои бузурги равандхои коркард, чамъоварй ва интиколи иттилоот, ки дар натичаи муттахидшавии технологияхои иттилоотию коммуникатсионй ба вучуд омадаанд, чанбаи асосии чахонишавй мебошанд. Ин технологияхо як навъ маводи сохтмонй барои чахонишавй буда, бештар ба вучуд омадан ва рушди минбаъдаи тамоюлхои иктисодй, сиёсй ва фархангии мавриди баррасй карор мегиранд. Аммо, сарфи назар аз ин, чанбаи технологй барои чомеа мусбаттарин аст. Дурнамои истифодаи минбаъдаи технологияхои иттилоотию коммуникатсионй дар «иктисоди дониш» вокеан беканор аст. [13, с. 64]
Дар донишгоххо технологияхои мазкур имконият медиханд, ки на танхо нархи тахсили мухассилин тарики гузаронидани курсхо ва маводхои китобхонахо ба тарики онлайн кам карда шавад, балки дастрасихо ба донишгоххо, консепсияхои тахсилоти доимиро тарики таъсиси сохаи тахсилоти виртуалй, ташаккули системахои таълими фосилавию баъзе аз намудхои тахсили фаромиллиро зиёд намоянд. Бояд бикушем, ки паёмадхои ин равандро систематики намоем.
(нигаред ба чадвали 1.2.1.).
Чадвали 1.2.1. - Сохтори манфиатхо ва тахдидхо ба рушди куввахои «нав» ва «кухна»-и тахсилоти олй дар шароити чахонишавии тахсилоти олй__
Намудхо ва хусусияти манфиатхо ва тахдидхо ч Хусусияти таъсир ба*
Чамъият куввахои кухна куввахои нав
Ицтисоди
Тараккиёти сохаи фоидаовар - - +
Кам кардани дастгирии молиявии давлат - — +
Афзоиши ракобат дар мактабхои олй + - +
Ба корхонахои таълимии тичорати табдил додани мактаби олии давлатй - - +
Афзоиши равандхои интегратсионй дар сохаи тахсилоти олй + + -
Якчоя кардани тахсилоти олй бо тичорати корпоративй - - ++
Рушди тахсилоти фаромиллй - - +
Баланд бардоштани харакати хонандагон, муаллимон + + +
Суст шудани роли мактаби олй дар «иктисодиёти дониш» - — -
Пурзур шудани раванди «фирори магзхо» дар хорича — - +
Сиёси
Минбаъд хам вусъат додани таъсири ташкилотхои миллй дар сохаи маълумоти олй - - +
Додани идеологияи хукуматии бозеозй ба маълумоти олй - - +
Либерализатсияи тахсилоти олй - - +
Популяризатсияи идеологияи хизматрасонй ба манфиатхои истеъмолкунанда (донишчу) + - +
Афзоиши нобаробарй дар сатхи рушди системахои тахсилоти олии миллй - - +
Доимии нобаробарии ичтимоии байнидавлатй ва дохилидавлатй дар дастрасй ба тахсил - +
Густариши хамкории минтакавй дар сохаи тахсилоти олй + + -
Баланд бардоштани роли мактаби олй дар халли мушкилотхо глобалии экологй + ++ -
Пурзур намудани роли мактаби олй дар тайёр кардани кадрхои сиёсй + ++ -
Фаруанги
Таргиби арзишдои чадонии бисёрфардангй — - +
Мустадкам намудани хукмронии чадонии маданияти Fарб — - +
Аз байн рафтани фардангу дувияти миллй — - +
Дар территорияи давлати миллй пайдо шудани провайдердои хоричй — — +
Аз даст додани вазифаи тарбиявии мактаби олй — - +
Ба вучуд омадани шаклдои гуногуни «империализми тарбиявй» — — -
Аз даст додани арзишдои академй аз чониби тадсилоти олй - — +
Технологи
Рушди донишгоддои виртуалй + + +
Инкишофи таълими фосилавй ++ + ■ н-
Аз чониби донишгоддо аз даст додани вазифаи тадкикотй - — +
* Аломати "+ + " хусусияти мусбати таъсирро дорад; "+" - камтар мусбат; "- -" -манфи ва "-" - камтар манфии хусусияти таъсир.
Тауияи муаллиф дар асоси: Майбуров, И. Глобализация Майбуров И А. Глобализация сферы высшего образования II Мировая экономика и международные отношения [Текст] / И. А. Майбуров // 2005. №3 С. 12. ; Приоритетное направление развития вуза: научно-исследовательская деятельность [Электронный ресурс]. Режим доступ: URL: https://studwood.net/1068958/pedagogika/prioritetnoe napravlenie razvitiya vuza nauchno-issledovatelskaya deyatelnost ; Приоритетное направление развития вуза: научно-исследовательская деятельность// https://revolution.allbest.ru/pedagogics/00687419 0.html ; Понятие международного технологического обмена//
https://studfile.net/preview/8660535/page:13/ ; Структура и объекты международного рынка технологий. Позиции России на международном рынке технологий// https://studfile.net/preview/8660535/page:13/ ; (дата обращения: 15.12.2018 г.).
Метавон фадмид, ки микдори даромад аз чадонишавии донишгоддо оид ба чомеа ва донишгоддои давлатй бо бархурддои аник тавонистааст аз дачми таддиддо ба тарзи кабули мукоисадо кам мебошад. Бадогузорй ба тадкикоти олим И.Майбуров оид ба давлатдои рушдкунанда асос гирифтааст.
Маълум аст, ки бартаридои таддидй оид ба манфиатдои чадонишавй барои донишгоддо ва ин давлатдо хос мебошад. Оид ба кишвардои ру ба рушд, ки аз бисёр чидатдо раванддои чадонишавии содадои мазкурро огоз ва кадрдони менамоянд, баръакси дол, манфиатдои чашмрасро доранд. Ба акидаи мо ин асимметриядои окибатдои чадонишавии донишгоддо оид ба гуруддои гуногуни давлатдоро ифшо ходад кард.
Имруз тандо 44 кишвари узви СЧ,Т созишномаи кушодани бозордои тадсилоти худро имзо кардаанд ва аз ин 44 кишвар тандо 21-тои ондо тадсилоти олиро озод мекунанд. Х,ама бокимондадо муносибати интизорй ва диданро доранд. Аммо дар мачмуъ, дар ин чо мавкеъдои дам чонибдорон ва дам мухолифони чадонишавии тадсилоти олй ба дам мувофиканд: чадонишавии тадсилоти олиро боздоштан мумкин нест. Шумо метавонед ин равандро тандо нарм ё суст кунед. Илова бар ин, пас аз тадияи коидадои байналмилалии савдои хидматрасонии таълимй, ки доло аз чониби СЧ,Т амалй карда мешавад, доираи чорадои эдтимолии тарафдори метавонад ба таври назаррас маддуд карда шавад.
Маълум аст, ки раванди чадонишавии донишгоддо бе истиснодо ба дамаи системадои донишгоддои давлатй аз макеъгиридои кишвардо дар масъалаи мазкур бе таъсир намемонад. Дар зер мушкилотдо оварда шудаанд: раванддои мазкур оид ба донишгоддои классикии давлатдои гуногун то кадом андоза дардноктар ва харобиовар аст, бо корпоратсиядои чадонии таълимй оё ондо ракобатпазириро баланд бардошта метавонанд ё баръакс. Мо чунин акида дорем, ки сиёсати дамкоридои сатди чадонии донишгоддо, таъмин намудани дастрасидои бештар оид ба ондо ва гузоштани маблагдои афзалиятноки донишгоддои давлатй имкон дорад як воситаи таъсиррасони пешгирикунандаи окибатдои харобиовари таддиддо оиди раванди чадонишавй аз тарафи дукуматдои кишвардои гуногуни чадон ходад гаршт.
Бозори байналмилалии тадсилот ба таври афзоянда афзоиш меёбад: масалан, тибки маълумоти СЧ,Т, соли 1999 бозори чадонии хидматрасонии таълимй 25-30 миллиард доллар арзёбй шуда буд, дар соли 2020 бошад, аллакай беш аз 120 миллиард долларро ташкил медидад. Х,амзамон, аз миёнадои асри 20 давлатдои пешрафтаи чадонй табодули байналмилалй ва барномадои таълимиро як чузъи сиёсати хоричии худ дониста, аз чидати адамияти ондо бо кумаки дарбй ва иктисодй ба кишвардои дигар дар як саф гузоштанд. [14]
Бояд гуфт, ки дар доираи гуфтугузорхои давлатхои рушд кардаи чахон дар форуми СЧТ «Хизматрасонй - 2000» дурнамохои тичорати расонидани хазмати таълимй ва шароити ширкати системахои таълим дар тичорати байналмилалй оид ба расонидани хизмати таълимй, аз чумла ширкат варзидани эхтимолнокии сохторхои алохидаи таълим вобаста ба сатхи эхтиёчот ва оиди меъёри бозорхо чавобгу буданашон, яъне аз мустакилияти худ дар амалиётхои содиротиву воридотии сохаи тахсилот. Бо сарфи назархо СЧТ ба озодкунии фурухтани хизматрасонихо оиди таълим кушиш менамояд, пешравй душвор мебошад, чун ки тахсил дар доираи кишвархо махдудтар гардида аст ва талошхои озодкуниро метавон чун накзи сохибистиклолй амнияти иктисодиёт ва тамомиятхои фархангии кишвар кабул намуд.
Гузашта аз ин, он кишвархое, ки муддате дар СЧТ иштирок мекунанд ва дар рушди хамкорих,ои байналмилалй ва ракобат дар сохаи маориф тачрибаи гании мусбй доранд (ИМА, Аврупо) дар мавриди пахн кардани конунхо СЧТ ба ин соха нихоят эхтиёткорона рафтор мекунанд. Аз чумла, дар соли 2001, раисони чахор сохтори чамъиятии намояндагй: Ассотсиатсияи донишгоххо ва коллечхои Канада ки 92 донишгоху коллечхои давлатй ва хусусиро намояндагй мекунанд, Амрико Шурои маориф, ки 800 коллечхо ва донишгоххои аккредитатсияшудаи Иёлоти Муттахидаро намояндагй мекунад, Ассотсиатсияи донишгоххои Аврупо, ки 30 конфронси миллии ректорхо ва 537 донишгохро дар алохидагй намояндагй мекунад, Шурои аккредитатсияи тахсилоти олй, аз 3000 нафар коллечхо ва донишгоххои аккредитатсияшуда ва 60 аккредитатори эътирофшудаи институтсионалй ва барномавй дар Иёлоти Муттахида Эъломияи муштараки хеле кутох, вале мухтасарро дар бораи тахсилоти олй ва Созишномаи генералй оид ба савдои хизматрасонй имзо карданд: "Кишвархое, ки мо намояндагй мекунем, набояд дар донишгоххои олй ухдадор шаванд. Азбаски чунин ухдадорихо дар соли 1995 гирифта шуда буданд, хеч гуна ухдадорихои нав лозим нест". [15], [16]
Бозорхои имрузаи байналмилалии сохаи тахсилот бо чараёнхои минтакавии бозори таълим (ба мисолй фазои тахсилотхои аврупо, бозорхои амрикои дар самти расонидани хизматхои таълимй), рушди ракобатпазирй
Бозори муосири чахонии тахсилот инчунин бо равандхои минтакавии бозорхои таълимй (масалан, фазои тахсилоти аврупой, бозори амрикоии дар бозорхои давлатии минтакахо ва чахон алокаманд аст. Ба хамин монанд, ракобатпазирй дар байни ситемахои сохаи таълими Аврупо ва Иёлоти Муттхида рушд ёфтаанд, ки ин аз чумла дар инкишофи фазои аврупоии таълим ва дар як чанд катор кишвархои Аврупо ташкил намудани сохторхои махсуси талимй зохир хохад гашт.
Таъминнамоии сифати тахсилотхо дар хамохангсозихои фаъолиятх,ои онхо аз тарафи Комиссияхои Аврупо ва таъмин намудани ракобатпазирии сатхи сифати аврупои дар микёси олам оид ба тагйирот намудани мундаричаи харакатхои академй, ки дар баробари харакатхои муаллимон, олимон ва мухассилин, айни хол инчунин харакатхои сохторхои таълимй, хадамот ва барномахоро ба назар гирифтааст. Чун ки глобализатсияи иктисодиёт, молия, технологияи навини иттилоотй ва телекоммуникатсионй ба инкишофи иктисодиёти байналмилалии дониш кумак хохад кард, ки интернатсионализатсияхои истехсолкунандагони махсулотхо ва махсус, сохаи тахсилоти олй ва дигар сохторхои таълимро дар радифи барномахои таълимй онхоро дар бар гирифтааст. Як зухуроти ингуна тамоюлхоро эътироф намудани сохаи тахсилот чун мухимтарин ширкаткунандагони амалиётхои содиротию воридотии чахонй аст, ки бо тавсеахои таъминкунандахои тахсилотхои фаромиллй (тахсил берун аз худудхои давлат дода хохад шуд, ки ин тахсилотро таъмин мекунад) мувофик мебошад. Пешниходхои хизматрасонии таълимиро бо истифодаи технологияхои таълимоти фосилавй дар якчоя будан бо чалби сармояхои ба инфрасохторхои онхо бозорхои байналмилалии тахсилотро хар чи кадар хуб ба худ наздик менамоянд, чустучухои василахои навини пур ва даромадоваранда пешниходхои хизматрасонихои таълим дар кулли чахон рушд карда аст ва дар натичахо, сохаи тахсилот ба як содиркунандахои иктисод табдил ёфтааст.
Афзоиши хачми амалиёти содиротию воридотии байналмилалй дар бозори байналмилалии тахсилот натичаи як катор омилхои асосии зерин мебошад:
-таъсис ва рушди технологияхои нави иттилоотй ва телекоммуникатсия ва дар натича технологияхои нави таълимй барои таълими фосилавй ва фаромарзии хизматрасонихои таълимй: донишгоххои виртуалй, платформахои савдои электронй (бозори электронй), порталхои таълимй ва г.;
- таъсири хам схемахои анъанавии байнулмилалй гардонидани тахсилоти олй, барномахои дарачаи дукарата ё муштарак, шаклхои гуногуни хамкории байни донишгоххо, ки асосан ба харакати академии донишчуён ва омузгорон асос ёфтаанд ва як катор самтхои
нав дар байналмилаликунонии хизматрасонии таълимй; даракат дар фазой виртуалй (масалан, даракати тадсилот; муассисадои таълимй, барномадо, курсдо);
- афзоиши тадсилоти корпоративй аз чониби муассисадои таълимие, ки аз чониби корпоратсиядои фаромиллй таъсис дода шудаанд;
- афзоиши сармоягузоридо ба содаи маориф, дам сармояи хусусй (асосан сармояи венчурй) ва дам сармояи давлатй;
- афзоиши даромаднокии савдои хизматрасонидои таълимй дар MROU;
- афзоиши муомилоти тичорати - фуруш ва хариди махсулоти таълими, хизматрасони, хукук ва хизматрасони;
- пайвастагии афзояндаи таълим ва таълим, ки талаботро ба тадсилоти доимй ва роду шаклдои бештар динамикй ва гуногунчанба ба вучуд овардааст, яъне. зарурати конеъ гардонидани талаботи инфиродй ба манбаъдо ва усулдои гуногуни таълим;
- афзоиши фоидаи иктисодии вобаста ба гирифтани даромад аз хизматрасонии таълимй ба шадрвандони хоричй;
- нокифоя будани вокуниши системадои тадсилоти олии анъанавй (расмй) ба талаботи бозордои афзояндаи тадсилот;
- афзоиши талабот ба тадсилоти олй, ки боиси тавсеаи бозори чадонии тадсилоти олй «бе сардад» мегардад, пайдоиши усулдои гуногуни содиротии фаромарзии хизматрасонии таълимй, намуддои шаклдои ташкилии он ва дахлдор дуччатдои тахассусии академй ва касбй дар бораи тадсилот.
Ба тарики зайл бозордои чадонии донишгоддо дар шароитдои раванди чадонишавй ба минбари баланди фаъолгардонидои табодули байналмилалии иттилооти илму техника дар донишгоддо мубадал меёбад.
Дар мачмуъ, вобаста ба тадкики масъалаи мазкур чунин хулосабарорй кардан бамаврид мебошад.
1. Муассисадои тадсилоти олии чумдурй мачбуранд, ки аз тарзи анъанавии фаъолият дар асоси баъзе масъаладо даст кашанд ва ба шароити мудити бозории ракобати чадонй мутоби; шаванд.
2. Бадогузори нисбати сифат на аз чониби донишгоди дохилй (масалан, аз руи натичаи имтидондо ва гайра) муайян карда шавад. Бал, ки аз руи арзёбии беруна муайян карда шавад: досилнокии меднат, зинаи мансаби хатмкунандагон, талаботи ондо дар бозори меднат, андешадои корфармоён, инчунин каноатмандии мутахассисони чавон аз натичадои омузиш. Ин чузъдо дар ташаккули симои донишгоддо асос мебошанд.
3. Барои такмил додани механизмдои рушди бозори хизматрасонидои таълимй дар содаи тадсилоти олии касбй дар Чумдурии Точикистон омузиши тачрибаи хоричй дар ин самт зарур аст.
АДАБИЁТ
1. Майбуров И А. Глобализация сферы высшего образования II Мировая экономика и международные отношения 2005. №3 С. 12.
2. Халевнпская Е.Д. Мировая экономика и международные экономические отношения. / Е.Д.Халевнпская -М: ЭКОНОМИСТЕ». 2003.-С. 174.
4.10.2022 Косевич А.В. Диссертация на теме Экспорт образовательных услуг сферы высшего образования: мировой опыт и российская практика / / А.В.Косевич // [Электронный ресурс]. Режим доступ:иКЪ: https://new- disser.ru/product_info.php?products_id=762754 (дата обращениях.).
3. Александр К.В. дис. канд. экон. наук. / К.В. Александр - Москва., 2006. 212 с.,
4. Краснова Г.А. Глобализация и высшее образование // Открытое образование. [Текст] / Г.А. Краснова // -2002. №6. - С. 55;
5. Лукичев Г. А. Трансграничное образование // Высшее образование сегодня [Текст] / Г. А. Лукичев // -2004 №4 -С.34.
6. Модернизация современных национальных систем образования [Электронный ресурс]. Режим доступ:URL:https://lib.rosdiplom.ru/library/prosmotr.aspx?id=493714; К вопросу об интернационализации высшей школы международный опыт// https://core.ac.uk/download/pdf/287487103.pdf (дата обращения: 17.10.2021 г.).
7. Бездудная А. Г. Методология формирования конкурентных преимуществ образовательных услуг в едином образовательном пространстве авт. дис. .док. экон. наук.(08.00.05) / - СПб., 2009. - 48с.
8. Диссертация Политико-правовое обеспечение национальных интересов России в сфере образовательной безопасности [Электронный ресурс]. Режим достvп:URL:http://www.dslib.net/polit-шstitutv/politiko-pravovoe-obespechenie- acionalnyh-interesov-rossii-v-sfere.html (дата обращения: 10.03.2022 г.).
9. Диссертация Политико-правовое обеспечение национальных интересов России в сфере образовательной безопасности [Электронный ресурс]. Режим доступ:URL: http://www.dslib.net/polit-instituty/politiko-pravovoe-obespechenie-nacionalnyh-interesov-rossii-v-sfere.html (дата обращения: 6.09.2022 г.).
10. Макбурни Г. Глобализация, новая парадигма политики высшего образования // Высшее образование в Европе [Текст] / Г. Макбурни // 2001. №1. С. 51.
11. Мировая Экономика И Международные Отношения [захираи электронй]. - Манбаи дастражиЯЬ: https://www.elibrary.ru/item.asp?id=9139321; Глобализация. общество. личность: коллективная монография// https://hi.1lib.limited/book/18756844/6cdfc6 (дата обращения: 8.08.2022 г.).
12. Александр К. В. авт. канд. экон. наук по теме экспорт образовательных услуг сферы высшего образования: мировой опыт и российская практика обш. - Москва., - 2006. 64 с.
13. И.А. Айдрус, В.М. Филиппов Мировой рынок образовательных услуг Учебное пособие Москва 2008 [Электронный ресурс]. Режим доступ:URL:https://repository.rudn.ru/ru/records/manual/downloadfile/212a621d-e7a2-e911-80c8-30e1715d1da7/ (дата обращения: 11.11.2022 г.).
14. Joint Declaration on Higher Education and the General Agreement on Trade in Services [Электронный ресурс]. Режим доступ:иКЬ: http //www aic.lv/ace/gats/jomtdec html (дата обращения: 4.12.2022 г.).
15. Воронич А. В., Гомельский государственный университет имени Скорины Ф., Чернявский М. Р., (michaelnet@rambler.ru), ст. преподаватель Белорусский торгово-экономический университет потребительской кооперации г. Гомель, Республика Беларусь Экспорт услуг высшего образования в республике беларусь: проблемы И перспективы [Текст] / А. В. Воронич, Ф., Скорины, М. Р., Чернявский, [Электрони ресурс] Режим доступа: http://lib.i-bteu.by/bitstream/handle/22092014/4521/Воронич+А.В.+Чернявский+М.Р.+Экспорт+услуг.pdf?sequence=1 &isAllowed=y(дата обращения 11.09.2022 г.).
ТДУ: 338.48
ТАЪСИРИ ОМИЛ^ОИ ИНСТИТУТСИОНАЛЙ
БА ТАШАККУЛЁБИИ ДАРОМАД^ОИ А^ОЛЙ
АКИЛЦОНОВ ФУРЦАТЦОНШАРИФОВИЧ,
номзади илм%ои ицтисой, доценти кафедраи щтисодиёти байналмилалии Донишго%и технологии Тоцикистон.
Адрес: 734061, Цум^урии Тоцикистон, ш. Душанбе, тел: (+992) 935727772, E-mail: Furkat_75@mail.ru
Дар мацола муаллиф оиди таъсири омил%ои институтсионали ба ташаккулёбии даромад%ои а%оли сухан карда, дар он %ангоми пешбинщои мусбати вазъияти бозори дарацаи %аракатноки коргарон баланд шуда, он%о нисбатан барои музди ме%нат талаботи зиёдро пешкаш менамоянд. Инчунин муаллиф цайд кардааст, ки дар мамлакат%ои тараццикарда, %ангоми чунин шароит%о иттифоц%ои касаба одатан барои категориями коргарони %ифзшаванда имтиёз%ои иловагиро талаб менамоянд. Дар охир дар натицаи тадцицоти ба анцом ёфтаи худ пешнщод кардааст, ки даромад%ои ме%натии а%оли натицаи мутобицсози ва инкишофи институт%о ва алоцамандиии институтсионализатсияи %аёти хоцагидории цамъиятро ифода мекунад.
Калидвожа^о: омил%ои институтсионали, даромади а%оли, вазъияти бозор, музди ме%нат, мамалакат%ои тараццикарда, хоцагидории цамъияти.
ВЛИЯНИЕ ИНСТИТУТЦИОНАЛЬСКОГО ФАКТОРА НА РАЗВИТИЯ ДОХОДОВ НАСЕЛЕНИЯ
АКИЛЖОНОВ ФУРКАТЖОНШАРИФОВИЧ,
кандидат экономических наук, доцент кафедры международной экономики Технологического университета Таджикистана.
Адрес: 734061, Республика Таджикистан, ш. Душанбе, тел.: +992935727772, E-mail: Furkat_75@mail.ru
В статье автор говорит о влиянии институциональных факторов на формирование доходов населения, при которых уровень мобильности работников повышается при наличии положительных прогнозов конъюнктуры рынка, предъявляют относительно высокий спрос на заработную плату. Также автор отметил, что в развитых странах в таких условиях профсоюзы обычно требуют дополнительных льгот для защищенных категорий работников. Наконец, в результате завершенного им исследования он предположил, что
