CC BY
10Усули меъёри бедтарин дар тадияи сиёсатгузории ояндаи иктисодй истифода мешавад. Аз ин лидоз, накшадои ширкат ё стратегиядои бозор ба накшадои тичоратй дохил карда мешаванд.
Дадафи асосии максаднокии дамаи корхонадои тичоратй ба даст овардани фоида мебошад. Пас аз он хеле мудим аст, ки ба чен кардани даромаднокии чорй аз соли гузашта, инчунин ба накшагирии фоидаи оянда,аз кофй будани даромад ва харочот вобаста аст. Дар айни замон, фарогирии даромад аз гирифтани маблаг дар чараёни фаъолияти содибкорй зарур аст. Масалан, агар зироатдои кишоварзй ва чорводорй парвариш ва фурухта шаванд, даромад ба даст оварда мешавад. ^абули пул аз карзгирй тандо як амалиёти пулй байни тичорат ва карздиданда мебошад. Пардохти карз, дар навбати худ аст, на бо харчи - он интиколи пул миёни тичорат ва карздиданда мебошад.
Х,исоб кардани даромадноки, бо истифода бурдани «Фоида ва зарар», ки дар руйхати даромад ва харочот барои як давраи вакт муайян карда мешавад. Х,исоби фоида ва зарар барои анъана оиди муайян кардани фоидаи тичорат дар давраи дисоботй гузоштааст. Накша ин самтдои асосии фоида ва зарарро, ки даромаднокии лоидавии содибкорро дар даврадои муйаян пешбини мекунад ва барои ба даст овардани фоида аз як лоида ё самти тичорат истифода мебаранд.
Барои бадо додани вазъи молиявии тичорат мо бояд даматарафа накшаи молиявии дурустро тадлил карда, дамаи омилдои таъсиррасонии корхонаро дида баромада ва баьд накшаи худро татбик кунем.
АДАБИЁТ
1. Абдусаттор Чдбборов Х,ифзи ичтимоии адолй. Китоби дарсй барои муассисадои таълимии тадсилоти олии касбии самти иктисодй. / Чдбборов Абдусаттор, Ядёев Облобердй-Душанбе 2014.-192с.
2. Азимов Х., Радмонов А.М. Робитадои асъорию карзй ва молиявии байналмилалй. Ч.ДММ / Х.Азимов, А.М. Радмонов - Душанбе 2012.-500 с, «Дочй Х,асан».
3. Крилова З.И., Власовой В.М. Управление финансовым состоянием органзации (предприятия). / З.И.Крилова, В.М.Власовой.-М:"ЭСКИМ0",2007.
4. Ибродимов И.Р. Идораи молияи давлатй. Китоби дарсй. Ч.ДММ / И.Р.Ибродимов, Р.М. Мирбобоев, Е.Ш.Мирзоева «Ч,онибек» 2014.-288 с.
5. Ибродимов И.Р. Управление государственными финансами. Учебник. / И.Р.Ибродимов, Р.М. Мирбобоев, Е.Ш.Мирзоева - Ч.ДММ «Ч,онибек» 2014.-270 с.
УДК 339.138
НАЦШИ ТАЦСИМОТИ РАЗАМИ ДАР РУШДИ САВДОИ ЧАКАНА
МАРАИМОВ БАХРОМ МИРЗОЕВИЧ,
номзади илм^ои ицтисодй, ицрокунандаи вазифаи дотсенти Донишгощ давлатии тицорати Тоцикистон. Душанбе. Цум^урии Тоцикистон.
Тел: (+992) 902324201, E-mail: bahrom211182@mail.ru. МУХТОРЗОДА САИДМУХТОРИ САИДАХРОР, номзади илм^ои щтисоди, ицрокунандаи вазифаи дотсенти Донишгощ давлатии тицорати Тоцикистон. Душанбе. Цум^урии Тоцикистон.
Тел: (+992) 939495584, E-mail: zgf878690@mail.ru. САИДОВ САЙМАЩУД САИДАХМАДОВИЧ, номзади илм^ои щтисоди, ицрокунандаи вазифаи дотсенти Донишгощ давлатии тицорати Тоцикистон. Душанбе. Цум^урии Тоцикистон.
Тел: (+992) 918432053, E-mail: ssaid.85@mail.ru
Раванди рацамикунонй ба тамоми сощ^ои хоцагии халц таъсири худро расонида истодааст. Дар сол^ои охир масъалаи рацамикунонй ба яке аз мавзущои асосй щм дар фаъолияти корхонаву ташкилот^о ва щм дар тадцицот^ои илмй табдил ёфтааст. Ин боиси он гардидааст, ки дар бозор рацобати шадид байни субъект^ои ицтисодй ба вуцуд омада, дар фаъолияти %амаи шакл^ои тицоратию ицтисодй мушкилоти воридшавии технологищои рацамй ва иттилоотй ба вуцуд омадааст.
Хадафи мацола: гузариш ба технологищои рацамй цанба^ои ташкили раванд^о дар дохили ширкат, кор бо кадр^о ва робитадои берунаро дар бар мегирад. Истилощ
"тагйироти рацами" дар савдои макана як цатор имконият%ои тицоратиро дар бар мегирад, ки аз технология ё стратегияи худи ширкат вобастагии калон дорад.
Натица: дар мацола муаллифон нишон медщанд, ки татбици манфиат%ои %амаи иштирокчиёни муносибат%о дар занцири тацсимот ба воситаи рацамикунонии раванд%ои савдои макана имконпазир аст, агар дар %олате, ки корхона царор%ои рацамиро дар амалия цори карда тавонад.
Калидвожахр: савдои макана, рацамикунони, инноватсия, тацсимоти рацамй, хизматрасони, стратегия.
РОЛЬ ЦИФРОВОЙ ДИСТРИБЬЮЦИИ В РАЗВИТИИ РОЗНИЧНОЙ ТОРГОВЛИ
МАРАИМОВ БАХРОМ МИРЗОЕВИЧ
кандидат экономических наук, и.о., доцент \ Таджикского государственного университета коммерции. Душанбе. Республика Таджикистан. Тел: (+992) 902324201, E-mail: bahrom211182@mail.ru.
МУХТОРЗОДА САИДМУХТОРИ САИДАХРОР кандидат экономических наук, и.о., доцент Таджикского государственного университета коммерции. Душанбе. Республика Таджикистан.
Тел: (+992) 939495584, E-mail: zgf878690@mail.ru.
САИДОВ САЙМАХМУД САИДАХМАДОВИЧ кандидат экономических наук, и.о., доцент Таджикского государственного университета коммерции. Душанбе. Республика Таджикистан.
Тел: (+992) 918432053, E-mail: ssaid.85@mail.ru
Процесс цифровизации затрагивает все отрасли экономики. В последние годы вопрос цифровизации стал одной из главных тем как в деятельности предприятий и организаций, так и в научных исследованиях. Это привело к жесткой конкуренции между хозяйствующими субъектами на рынке и в деятельности всех хозяйственно-экономических форм возникла проблема внедрения цифровых и информационных технологий.
Цель работы: переход на цифровые технологии включает в себя аспекты организации процессов внутри компании, работы с персоналом и внешних связей. Термин «цифровая трансформация» в розничной торговле включает в себя ряд бизнес-возможностей, которые сильно зависят от технологии или стратегии самой компании.
Результат исследования: в статье авторы показывают, что реализовать преимущества всех участников взаимоотношений в цепочке товародвижения можно за счет цифровизации процессов розничной торговли, если компания сможет внедрить цифровые решения на практике.
Ключевые слова: розничная торговля, цифровизация, инновации, цифровая дистрибуция, услуги, стратегия.
THE ROLE OF DIGITAL DISTRIBUTION IN RETAIL DEVELOPMENT
MARAIMOV BAHROM MIRZOEVICH
Candidate of Economic Sciences, Acting, Associate Professor, Tajik State University of Commerce. Dushanbe. The Republic of Tajikistan.
Phone: (+992) 902324201, E-mail: bahrom211182@mail.ru;
MUKHTORZODA SAIDMUHTORISAIDAHROR
Candidate of Economic Sciences, Acting, Associate Professor, Tajik State University of Commerce. Dushanbe. The Republic of Tajikistan.
Phone: (+992) 939495584, E-mail: zgf878690@mail.ru;
SAIDOVSAIMAKHMUD SAIDAKHMADOVICH
Candidate of Economic Sciences, Acting, Associate Professor, Tajik State University of Commerce. Dushanbe. The Republic of Tajikistan.
Phone: (+992) 918432053, E-mail: ssaid.85@mail.ru;
The digitalization process affects all sectors of the economy. In recent years, the issue of digitalization has become one of the main topics both in the activities of enterprises and organizations, and in scientific research. This led to fierce competition between economic entities in the market and in the activities of all economic forms, the problem of introducing digital and information technologies arose.
The purpose of the work: in the article, the authors show that it is possible to realize the benefits of all participants in the relationship in the distribution chain through the digitalization of retail processes, if the company is able to implement digital solutions in practice.
Result of the study: in the article, the authors show that it is possible to realize the benefits of all participants in the relationship in the distribution chain through the digitalization of retail processes, if the company is able to implement digital solutions in practice.
Key words: retail trade, digitalization, innovations, digital distribution, services, strategy.
Мукаддима. Сиёсати ичтимоию иктисодие, ки дар Чумдурии Точикистон пеш гирифта шудааст, рушди муносибатдои муосири иктисодиро дар тамоми содадои хочагии халк, аз чумла савдои чакана дар бар мегирад. Бозори хизматрасонии савдои чаканаи кишвар дам бо назардошти хусусиятдои рушди худи сода ва дам аз тамоюлдои миллй ва чадонй тагйироти босуръатро аз сар мегузаронад.
Дар айни замон савдои чакана содаи мудими хочагии халк буда, дар он дигаргунсозидои инноватсионй, дар асоси пешрафти илму техника, ки дар натича барои баланд шудани сифати хизматрасонй оварда мерасонад, таъмин менамояд.
^айд кардан мудим аст, ки вактдои охир афзоиши якбораи субъектдои хизматрасонии савдои чакана, васеъшавии шаклдои содавй ва номгуи зиёди хизматрасонидо ба назар мерасад, ки ин ба афзоиши талаботи пардохтпазир ба хизматрасонии савдои чакана дар байни категориями гуногуни сокинони мамлакат дида мешавад.
Тадкикотдо нишон медидад, ки фаъолияти инноватсионй дар савдои чакана аввал дар кишвардои рушдёфта, ба монанди Иёлоти Муттадидаи Амрико, Аврупои Гарбй, Ч,опон ва Чин пайдо гардидааст[2]. Сипас, тавассути корхонадои тичоратии фаромиллй ба давлатдои ру ба тараккй, аз чумла ба Чумдурии Точикистон омада мерасад.
Маводх,о ва усулх,ои тадкикот
Дар шароити ракобатнокии бозор, корхонадои савдои чакана кушиш мекунанд, ки барои ба ракобат тобовардан аз фаъолияти инноватсионй истифода намуда, сифати хизматрасониро бедтар намуда, боварии харидоронро ба даст оварда, фоидаи корхонаро зиёд намоянд. Мавриди зикр аст, ки чори намудани инноватсия маблагдои калони молиявиро талаб менамояд. Ч,орй намудани технологиями инноватсионй дар савдои чакана, ба принсиипдои рушди инноватсионии корхона вобастагй дорад.
Яке аз намуддои инноватсия дар савдои чакана, ин ракамикунонии раванддои он мебошад. Дар солдои охир масъалаи ракамикунонй ба яке аз мавзуъдои асосй дам дар фаъолияти корхонаву ташкилотдо ва дам дар тадкикотдои илмй табдил ёфтааст. Ин боиси он гардидааст, ки дар бозор ракобати шадид байни субъектдои иктисодй ба вучуд омада, дар фаъолияти дамаи шаклдои тичоратию иктисодй мушкилоти воридшавии технологиядои ракамй ва иттилоотй ба вучуд омадааст. Аз чумла, ба корхонадои савдои чакана. Ин боиси он мегардад, ки барои мавкеъгирй дар бозор, таъминоти иттилоотии низоми муомилоти мол ва татбики фаъолияти инноватсионй дар савдо руз то руз адамияти актуалй пайдо карда, истифодаи технологиядои иттилоотй барои ташаккули низоми савдои ракамй, адамияти аввалиндарачаро пайдо мекунад.
Рушди технологиядои иттилоотй дар фаъолияти тичоратй, боиси тагйир ёфтани дадафдои стратегии ширкатдо гардида, талаботи истеъмолкунанда ба мол ва хизматрасонй зудтагйрёбанда гардидааст. Зарурати пайвастани раванддои иттилоотй, маълумот дар бораи хариддо, фармоишдо, тадвилдо ва пардохтдо байни миёнаравдои занчири таксимот, ки имруз асоси лоидадои инноватсионй дар содаи технологиядои иттилоотии тичоратй мебошад, хело дам калон гардидааст [4]. Дар натича, маълумоти садед ва технологиядои муосир омили рушди корхонадои савдои чакана гардида истодааст.
Тадлили вазъияти ба амаломада нишон медидад, ки субъектдои сохибкорй, бояд як катор шартдоро барои пурра ба амал баровардани хизматрасонии дахлдор риоя намоянд. Ин пеш аз дама, зарурати мучаддазонидани корхонадо бо тачдизоти муосири савдо, ки дорои коркарди ракамй ва интиколи маълумот бошанд, инчунин таъмини истифодаи амалиёти низоми пардохтдои ракамиро дар бар гиранд.
Дар баробари ин, инфрасохтори технологиядои иттилоотй ва коммуникатсионй барои пешбурди фаъолияти тичоратй дар мачмуъ ташаккул додан зарур аст. Мисол, истифодаи борхати электронй. Чунин намуди дуччат барои назорат кардани даракати молдо кумак мекунад[5]. Инчунин, тадияи карордои дохилии техникй оид ба ташкил ва идоракунии раванди савдо барои субъекти хочагидорй мебошад. Ин метавонад автоматикунонии раванддои тичорат, истифодаи барномаи махсус барои пешгуии фуруш, татбики системадоеро дар бар гирад, ки фаъолияти ба мизочон нигаронидашудаи корхонаи савдоро
дастгирй мекунанд, яъне таъмини омехтаи самарабахши хизматрасонии маркетинг, фуруш ва пас аз фурушро дар бар гирад.
Аз хамин чихат тахлили гардиши савдои чакана дар минтакахои кишвар ахамияти калон дорад (чадвали 1).
Чадвали 1.
Гардиши савдои чакана дар минтакахои кишвар дар давраи солхои 2015 - 2020 (бо нарххои соли 2020, млн. сомонй)_
Нишондиха ндахо Солхо с.2020 бо с.2015 маротиба
2015 2016 2017 2018 2019 2020
Чумхурии Точикистон 20366,6 21588,6 22948,7 24646,9 27604,5 27024,8 1,3
ВМКБ 113,9 120,8 128,4 137,9 154,4 151,2 1,3
Вилояти Сугд 7122,4 7549,8 8025,4 8619,3 9653,6 9450,9 1,3
Вилояти Хатлон 5045,6 5348,4 5685,3 6106,0 6838,0 6695,1 1,3
ш. Душанбе 4791,0 5078,4 5398,4 5797,8 6493,6 6357,2 1,3
НТМ 3293,6 3491,2 3711,2 3985,8 4464,1 4370,4 1,3
Сарчашма: Точикистон: 30- солагии Истиклолияти давлатй, мачмуи оморй, Душанбе
2021.
Чадвали 1 нишон медихад, ки дар давраи солхои 2015 - 2020 дар Чумхурии Точикистон тамоюли афзоиши савдои чакана дар минтакахои чумхурй ба таври якхела ба вучуд омадааст. Ин аз он шаходат медихад, ки дар минтакахои чумхурй тамоюли рушд якхела буда, вобаста ба зиёдшавии хачми даромади ахолии минтакахо дар панчсоли охир гардиши савдои чакана ба 1.3 маротиба зиёд гардидааст.
Аз тахлилхо муайян мегардад, ки дар Чумхурии Точикистон, танхо дар марказхои шахру нохияхо ракамикунонии савдои чакана дида мешавад. Барои рушди савдои ракамй дар шароити муосир заминахои муайян ба вучуд омадаанд. Омилхои беруние, ки раванди хамгироиро дар савдои чакана ба вучуд овардаанд, аз инхо иборат мебошанд: номуайянии бозор; кам гардидани талабот бо сабабхои гуногун; тезу тунд шудани мушкилотхои фуруши молу хизматрасонй аз хисоби ракобати шадид; мушкилихои раванди харакати мол аз истехсолкунанда то ба истеъмолкунанда ва гайрахо, ки дар натича сабаби рушди наёфтани инрасохтори савдои чаканаи мамлакат мегарданд. Инчунин, яке аз сабабхои асосии рушд наёфтани савдои чакана дар шароити ракамикунонй, ба таври кофй рушд накардани инфрасохтори ракамй, набудани маълумот оид ба ракамикунонии сохахои хочагии мамлакат дар мачмуаи омории чумхурй мебошад. Вобаста ба мавзуи мазкур корхои илмй-тадкикотй аз чониби олимон кам ба назар мерасад.
Аз ин ру, барои рушди савдои чакана дар асоси ракамикунонии равандхои он, дар Чумхурии Точикистон сарвивактй буда, барои баланд бардоштани некуахволии ахолй тавассути бехтар намудани истеъмоли намудхои гуногуни хизматрасонихои савдои чакана, баланд бардоштани сифати хизматрасонии он ва ракобатпазирии субъектхои корхонахои савдои чакана зарур мебошад.
Бояд кайд кард, ки дар вакти мукаррар намудани самтхои афзалиятнок барои рушди савдои чакана дар шароити ракамикунонй лозим аст, ки шартхои заруриро бо максади баланд бардоштани дарачаи истеъмолот ва тавсифи холати некуахволии ахолии кишвар муайян намудан зарур мебошад. Дар ибтидо технологияи иттилоотй махсусияти рушддиханда, танхо дар сохаи истехсолоти моддии савдои чаканаро дошт буд, пас айни замон технологияи муосири иттилоотй хусусияти универсалй дорад [1]. Яъне, тамоми раванди савдои чаканаро дарбар мегирад.
Натичаи тадкикот
Ба акидаи мо агар дарачаи некуахволии ахолй аз бахшхои дигар (рушди шахсият), сифати бозори ичтимой (тандурустй, маориф, фарханг), сифати истеъмолот, сифати мухити зист, сифати зерсохтор, ба мавкеъи дарачаи некуахволии ахолй аз рушди хизматрасонй вобастагй дошта бошад, пас таъсири бозори хизматрасонии савдои чаканаро дар баландгардонии дарачаи некуахволии ахолй муайян намудан мумкин аст[3].
Аз хамин лихоз, самтхои рушди савдои чаканаро дар асоси ракамикунонй, бо назардошти хусусиятхои истеъмолии молу хизматрасонй пешниход менамоем:
• якум, чорй намудани технологияи иттилоотию коммуникатсионй дар савдои чакана ба сохти мукаррарии фаъолияти тичоратй таъсири мусбии худро расонида, хамчунин имкониятхои инноватсиониро барои рушди савдои чакана дар шароити зудтагйирёбанда таъмин менамояд;
• дуюм, истифодаи самараноки захирадои иттилоотй ва коммуникатсионй бевосита ба сиёсати нархии корхонадои савдои чакана таъсир мерасонад. Гайр аз ин, рушди ТИК робитаро бо истеъмолкунандагони имконпазир пурзур намуда, дамчунин талаботи ондоро омухта, мувофики талаботи ондо накшаи кории корхонадои савдои чаканаро ба танзим медарорад. ^айд кардан зарур аст, ки чунин раванд барои дилход корхонадои содаи муомилоти молй яке аз омилдои асосии таъминкунандаи ракобатпазирй бадисоб меравад;
• сеюм, чоринамоии технологияи иттилоотй-коммуникатсионии пешрафта дар тачрибаи корхонадои савдои чакана имконият медидад, ки дудуддои чугрофии корхонадои мазкурро васеъ намуда, робитаро ба мизочони имконпазир, новобаста аз макони чойгиршавй ва вакт ба танзим медарорад;
• чорум, амалинамоии инноватсия дар шакли интернет-бренд, тичорати электронй ва сайти итнернетй дар сатди корхонадои мушаххас ба харидорон имконият медидад, ки дар бораи корхона ва молдои (хизматрасонй) он иттилоот пайдо намоянд, ин хусусан дар шароити ракобатнокй дар корхонадои савдои чакана хело дам мудим мебошад;
• панцум, истифодаи ТИК шаффофият, тезшавии амалиёт ва дастрас будани хизматрасонии тичоратиро таъмин менамояд;
• шашум, таъмини рушди устувори иктисодй дамчун асоси моддии болоравии дарачаи некуадволии адолии кишварро таъмин менамояд;
• дафтум, болоравии дарачаи некуадволии адолии кишвар ва фаъолгардонии иштироки меднатии ондо дар таъминнамоии рушди устувори иктисоди миллй мегардад.
Тадкикотдои илмй нишон медидад, ки мушкилотдои асосй дар раванди ракамикунонии савдои чакана, ин чараёни таксимоти мол дар байни миёнаравдо мебошад.
Роддои таксимот дар низоми ракамй, дар асоси платформаи интиколи мол ва хизматрасонй самараноктар буда, вакти камтарро мегирад. Дар баробари ин, ба харидор номгуи молдо бо нархдои нисбатан мусоид пешнидод карда мешавад, ки имкони истифодаи унсурдои иловагии хизматрасониро дар вакти дилход ба даст меорад. Ин платформа бо истифода аз "рафъи беохир" барои фуруши мадсулоте, ки харидори кам доранд, бо истифода аз воситадои технологиядои нав ва шабакадои ичтимой ба род монда, имконияти аз наздик дамсудбат шудан бо мизочони имконпазир ва гирифтани фикру мулодизадо ва тавсиядо оид ба молу хизматрасонии корхонаро медидад[1].
Платформаи ракамй ба воситаи технологиядои ракамй ба род монда мешавад. Х,ангоми тавсифи роддои таксимоти ракамй, се блоки калони иттилоотиро метавон аз дам чудо кард: хизматрасонии дастгирии ракамй, хизматрасонии иттилоотй-техникй ва инфрасохтори
Расми 1 - Хизматрасонидои таксимоти ракамй дар савдои чакана Вазифаи блоки якум дар он аст, ки дамаи маълумотдои пешнидодшаванда барои мизочон дастрас буда, тамоми роддои таксимоти молу хизматрасонй дар платформа нишон дода шудааст. Барои он ки профилдои истиноддои мавчуда динамикаи заруриро зуд пайгирй кунанд, ин блокдои нармафзори тафрикашуда ба таври статикй ба мачмуадои асосии корбарон ворид карда намешаванд, балки дар сатди истиноддои алодида мавчуд буда, барои тамоми дамкорони дохили шабака дастрас мегардад. Масалан, ба индо дохил мешаванд:
бонки маълумоти муштариён, низоми идоракунии муносибатхои муштариён, идоракунии номгуи молй ва логистика.
Блоки дуюм, хизматрасонихои иттилоотй ва техникй асосии занчири ракамй мебошад, ки на танхо ба принсипхои нави низоми ракамй тамаркуз мекунад, балки технологияхои навро барои кор бо шарикони занчира чорй мекунад. Дар айни замон, рушди технологияхои иттилоотй хело хам баланд аст, зеро дар бозор зуд тагйир меёбанд, яъне наслхои нав харруз пайдо гардида истодааст. Аз хамин сабаб, хар вакт доираи васеи фаъолияти онхо дигаргун шуда, аз хисоби доштани маълумот то кор бо харидор пешбинй шуда истодаанд. Дар платформаи пешниходшуда воситахои асосии хизматрасонии технологияхои иттилоотй ба гуруххои васеъ муттахид карда шуда, аз чунин амалиётхо иборат мебошад: хариду фуруш, роххои таксимот (аз истехсолкунанда то истеъмолкунанда расонидани мол), истехсол (тарзи истехсоли мол, сифати мол), тахлили бозор ва дигар равандхои фаъолияти тичоратй.
Блоки сеюм инфрасохтори иттилоотии низоми пайвасткунандаи занчири таксимоти ракамй дар байни чузъхои вокеии технологияхо ва барномахое мебошад, ки дархостхои корбаронро инъикос мекунанд. Барои автоматикунонии инфрасохтор, тахиягарон бояд платформаро барои автоматизатсия интихоб кунанд. Илова бар ин, пас аз ба итмом расидани ин раванд, ба тахиягарон имконият дода мешавад, ки унсурхои инфрасохториро онлайн танзим карда, сатхи оптималии нигохдории низомро таъмин намоянд.
Х,амин тарик, хизматрасонихои таксимоти ракамии савдои чакана, ки дар расми 1 оварда шудааст, чунин имкониятхои мусбиро фарохам меорад:
1) ташаккули низоми тичоратй - тавассути хамкории доимии онлайни шарикон (фурушандагон ва истехсолкунандагон) ва истеъмолкунандагон амалй карда мешавад;
2) мукаррар намудани шаффофият - тавассути низоми ягонаи иттилоотй маълумот дар бораи захирахо ва харакати молхо ба воситаи шабакаи интернетй амалй карда мешаванд;
3) ташкил намудани маркетинги ракамй - ба воситаи тахлили вазъи бозор, тагйирёбии талабот, мавчудияти иктидорхои корхона ва паст намудани хавфхои тичоратй дар занчири таксимот амалй карда мешавад.
Хулоса. Савдои чакана хамчун сегменти мухими иктисодиёти миллй аз инкишофи равандхои глобализатсионй, ки заминахоро барои рушди инноватсионй ташаккул медихад, вобаста аст. Накши мухимро дар инкишофи хизматрасонихои савдои чакана технологияи иттилоотй- коммуникатсионй, рушди тичорати электронй ва шабакавй мебозад, ки заминахоро бахри тахлили накши хизматрасонихои тичоратй аз хизматрасонихои миёнаравй то иштирокчиёни мустакили амалиёт ташаккул медихад. Айни замон онро метавон тавассути баланд бардоштани ракобатпазирии бозори хизматрасонии савдои чакана дар асоси рушди инноватсионии он дар Чумхурии Точикистон амалй намуд.
АДАБИЁТ
1. Алексина С. Б. Совершенствование системы управления каналами дистрибьюции товаров в условиях цифровой экономики // Экономика и предпринимательство.-2017.-№ 11 (88).-С. 768-771.
2. Депутатова Е. Ю., Ильяшенко С. Б. Возможности использования малыми предприятиями концепций маркетинга и интернет-технологий // Экономика и предпринимательство. - 2017. - № 4-1 (81). - С. 450452.
3. Мараимов Б.М. Ракамикунонии савдои чакана: омилхо, мушкилот ва дурнамои рушд // Б.М. Мараимов, М.С. Х,амитов Вестник Таджикского государственного университета коммерции г. Душанбе №3 (37), 2021-С.244.
4. Машокиров Ч.Н. Тичорати электронй ва мавкеъи он дар рушди иктисоди ракамй / Ч.Н.Машокиров, З.С. Султонов// Паёми Донишгохи давлатии тичорати Точикистон. - 2020. - №2 (31). - Р. 22-29. - ББМ
сроот
5. Паскова А.А. Цифровая трансформация розничной торговли: тенденции и технологии // Новые технологии. 2020.-Т. 16.-№ 6.-С. 123-131.
6. Стрелец И., Чебанов С. Цифровизация мировой торговли: масштабы, формы, последствия// Мировая экономика и международные отношения, 2020, том 64, № 1, с. 15-25.
7. Статистический ежегодник Республики Таджикистан. - Душанбе: Агентство по статистике при Президенте Республики Таджикистан, 2021. - 610с.
