Научная статья на тему 'ҲУҚУҚНИ МУХОФАЗА ҚИЛУВЧИ ОРГАНЛАРНИНГ КОРРУПЦИЯГА ҚАРШИ КУРАШИШДА ҲАМКОРЛИГИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШНИНГ АЙРИМ ЖИҲАТЛАРИ'

ҲУҚУҚНИ МУХОФАЗА ҚИЛУВЧИ ОРГАНЛАРНИНГ КОРРУПЦИЯГА ҚАРШИ КУРАШИШДА ҲАМКОРЛИГИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШНИНГ АЙРИМ ЖИҲАТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
43
11
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
коррупция / коррупцияга қарши кураш / коррупцияни олдини олиш. / corruption / struggle against corruption / prevention of corruption.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Фаррух Наримонович Юсупов

Мақолада ҳуқуқни мухофаза қилувчи органларнинг коррупцияга қарши курашишда ҳамкорлигини такомиллаштиришнинг айрим жиҳатлари илмий-амалий жиҳатдан кўриб чиқилган. Шунингдек, коррупцияга қарши курашиш йўналишидаги айрим муамммолар таҳлил қилинган ва таклифлар ишлаб чиқилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

SOME ASPECTS OF IMPROVING THE COOPERATION OF LAW ENFORCEMENT AGENCIES IN THE FIGHT AGAINST CORRUPTION

The article discusses some aspects of improving the cooperation of law enforcement agencies in the fight against corruption from a scientific and practical point of view. Also, some problems in the fight against corruption were analyzed and recommendations were developed.

Текст научной работы на тему «ҲУҚУҚНИ МУХОФАЗА ҚИЛУВЧИ ОРГАНЛАРНИНГ КОРРУПЦИЯГА ҚАРШИ КУРАШИШДА ҲАМКОРЛИГИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШНИНГ АЙРИМ ЖИҲАТЛАРИ»

ХУКУКНИ МУХОФАЗА КИЛУВЧИ ОРГАНЛАРНИНГ КОРРУПЦИЯГА КАРШИ КУРАШИШДА ХАМКОРЛИГИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШНИНГ АЙРИМ ЖИХАТЛАРИ

Фаррух Наримонович Юсупов

Узбекистан Республикаси ИИВ Шахсий хавфсизлик бош бошкармаси Бухоро

вилояти буйича бошкарма бошлиги

АННОТАЦИЯ

Маколада хукукни мухофаза килувчи органларнинг коррупцияга карши курашишда хамкорлигини такомиллаштиришнинг айрим жихатлари илмий-амалий жихатдан куриб чикилган. Шунингдек, коррупцияга карши курашиш йуналишидаги айрим муамммолар тахлил килинган ва таклифлар ишлаб чикилган.

Таянч тушунчалар: коррупция, коррупцияга карши кураш, коррупцияни олдини олиш.

SOME ASPECTS OF IMPROVING THE COOPERATION OF LAW ENFORCEMENT AGENCIES IN THE FIGHT AGAINST CORRUPTION

ABSTRACT

The article discusses some aspects of improving the cooperation of law enforcement agencies in the fight against corruption from a scientific and practical point of view. Also, some problems in the fight against corruption were analyzed and recommendations were developed.

Keywords: corruption, struggle against corruption, prevention of corruption.

Дунё хамжамиятини ривожланишига жиддий хавф солувчи иллатлардан бири булган коррупциянинг олдини олиш, унга карши курашиш хали-хануз долзарблигича колмокда.

Агар давлат органлари уртасида коррупция ривожланиб, бунга карши уз вактида кескин чоралар курилмаса, мазкур давлат канчалик ер ости ва усти бойликларга эга булмасин, унинг натижаси нафакат иктисодий, балки сиёсий инкироз билан якун топиши табиийдир. Бунга тарих хам гувохлик беради.

Мисол учун порахурлик Усмонийлар халифалигида хам мавжуд булган. Аввалига халифа турли идоралар фаолиятини шахсан узи назорат киларди, лекин вакт утиши билан бу ишни узига якин одам — халифанинг турли ишлар буйича шахсий ёрдамчиси булган вазирга топшириб куйди.

Вакт утиши билан вазирлар кенг тармокли давлат аппаратини шакллантирди. X асрнинг урталарига келиб, у ёки бу лавозимга тайинланиш учун амалдорлар томонидан вазирларга пора бериш амалиёти шаклланиб булганди.

Бундан, масалан, халифа Муктадирнинг вазири булган Убайдуллох Хрконий (926 йил вафот этган) амалдорларни турли лавозимларга тайинлаш ва олиб ташлашда фаол фойдаланди. Пулга катти; мухтожлик се-заётган давлат соликлар туплашни хусусий шахсларга топширгани боис бу турли суиистеъмолликларни юзага келтирарди. Шу тарика порахурлик халифалик таназзулга юз тутишининг сабабларидан бирига айланди.

Усмонийлар салтанатида порахурлик окибати шу булдики, кушинлар харбий тайёргарлигини йукотди, натижада XVIII аср охири ва XIX аср бошларида катор маглубиятларга учраб, давлатнинг кудратига путур етказди.

Хуллас, кадим замонлардаёк ушбу иллатга карши каттик жазолар белгиланганига карамасдан, бу хамиша хам кунгилдагидек натижа бермаган.

Хрзирги кунда биз яшаётган шиддат билан ривожланаётган замонда коррупция муаммоси алохида халкаро муаммога айланди. Муайян бир давлат доирасида бошланган коррупция бошка мамлакатларнинг тараккиётига ва миллий хавфсизлигига хам узининг салбий таъсирини курсата бошлади.

Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг 2020 йил 24 январь куни Узбекистон Республикаси Олий Мажлисига килган Мурожаатномасида таъкидлаганидек, "Жамиятимизда коррупция иллати узининг турли куринишлари билан тараккиётимизга гов булмокда. Бу ёвуз балонинг олдини олмасак, хакикий ишбилармонлик ва инвестиция мухитини яратиб булмайди, умуман, жамиятнинг бирорта тармоги ривожланмайди".

Мазкур омиллар жахон жамоатчилигини коррупция муаммосига карши курашишда узаро хамкорликни кучайтириш заруриятини юзага келтирди.

Бу борада халкаро микёсда коррупцияга карши курашишда 2003 йилнинг 31 октябрь куни БМТнинг коррупцияга карши кураш конвенциясининг кабул килинганлиги коррупция каби иллат билан халкаро микёсда хамкорликда курашишга имкон берадиган янги хукукий асос булиб хизмат килади.

Узбекистонда мустакиллик кулга киритилган дастлабки кунлардан бошлаб мамлакатда коррупцияга карши кураш чора-тадбирлари мунтазам равишда амалга оширилмокда ва жиноятчиликка карши кураш стратегиясини белгилаб берувчи узок муддатли комплекс чоралар шунга каратилган.

Юртимизда коррупцияга карши кураш давлат сиёсати ва давлат органлари фаолиятининг устувор вазифаларидан бири хисобланади. 2008 йил 7 июль куни Узбекистон Республикасининг "Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Коррупцияга карши кураш конвенциясига (Нью-Йорк

2003 йил 31 октябрь) кушилиши тугрисида" ги ^онунини кабул килиниши билан мазкур салбий ходисанинг олдини олиш, унга карши кураш буйича халкаро мажбуриятлар кабул килинди.

Узбекистон Марказий Осиё минтакасида биринчилардан булиб, "Жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштириш ва терроризмни молиялаштиришга карши курашиш тугрисида"ги ^онунни кабул килди.

Мамлакатимизда фукаролар ва юридик шахсларнинг мурожаатларини куриб чикиш ва конституциявий хукукларига риоя этилишини таъминлашни тартибга солувчи конунчилик базаси яратилган, фукароларнинг хукук ва эркинликларини бузадиган харакатлар ва карорлар устидан судга шикоят килиш тартиблари хамда бу борада жамоатчилик назоратини олиб борилиши хукукий жихатдан мустахкамланиб куйилди.

Узбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 20 га якин моддаларида коррупция билан боглик жиноий килмишлар учун жавобгарлик белгиланган.

Узбекистон Республикаси Президентининг "Узбекистон Республикасида коррупцияга карши курашиш тизимини такомиллаштириш буйича кушимча чора-тадбирлар тугрисида" 2020 йил 29 июндаги Фармонига мувофик ташкил этилган Коррупцияга карши курашиш агентлиги республикамизда коррупцияга карши курашишни самарали ташкил этиш

ва мазкур иллатга бархам беришга хизмат килади.

Зеро коррупция амалга оширилаётган ислохотларга тусик булиши, давлат хокимияти ва бошкаруви хамда жамиятнинг маънавий-ахлокий асосларини емирилишига олиб келади.

Юртимизда коррупцияга карши курашишда коррупцион муносабатларни усишини якин ва узок келажак доирасида прогноз килиш ва натижаси буйича чора-тадбирлар белгилаш, зарур ахборотлар билан таъминлаш хамда хорижий давлатларнинг ижобий тажрибаларини урганилишини таъминлаш таклиф этилади

Давлат органларининг коррупцияга карши курашишдаги хамкорлик килиш шаклларини куйидагича ташкил килиш таклиф этилади:

- коррупцион жиноятларни сабаблари ва келтириб чикарувчи омилларни хамкорликда комплекс тарзда урганиш;

- тахлилий маълумотларни тайёрлаш ва коррупцион жиноятларни усишини башорат килиш;

- коррупцияга карши курашиш сохасида вазиятни баркарорлаштириш буйича максадга йуналтирилган дастурлар комплексни ишлаш чикишда барча субьектларни хамкорликдаги катнашишини ташкиллаштириш;

- коррупция билан боглик долзарб муаммолар юзага келган такдирда хамкорликда карор кабул килиш ва хал килиш;

- коррупцион жиноятларни олдини олиш масалалари хал этишда бир бирига ёрдам курсатишда хамкорликдаги амалий фаолият юритишни жадаллаштириш;

- максадли комплекс дастурлар буйича бажарилган ишлар натижалари буйича умумий хулоса чикаришда хамкорликда назоратларни амалга ошириш.

Маьлумки, юртимизда коррупцион жиноятларни фош этишда хукукни мухофаза килувчи органларнинг тергов ва тезкор булинмалари щзига хос восита ва усулларга эга. Комплекс тарзда амалий ва мувофиклик билан олиб борилган хамкорлик коррупцион жиноятларни фош этиш ва тергов килишда муваффакиятга эришилишини таминлайди.

Узаро хамкорликни тизимли ташкил этган холда коррупцион жиноятларни илк боскичида аниклаб, ушбу турдаги жиноятларни тулик фош этиш чораларини куриш буйича амалий фаолияти уз вактида олиб борилганда, ушбу йуналишда сезиларли самараларга эришиш мумкин.

Шуни таъкидлаш лозимки, хамкорликни асосий принциплари куйидагилар хисобланади: тизимлилик; карор кабул килиш ва амалга оширишдаги тезкорлик; аниклик (муайянлик); куч ва воситалардан комплекс тарзда фойдаланиш; хамкорлик иштирокчиларининг уз компитенциясидаги фаолияти ва уларнинг олдига куйилган вазифаларни бажаришдаги жавобгарлик масьулияти.

Коррупцияга карши курашда ишларни ташкиллаштириш жараёнида асосий уринни ушбу фаолиятни режалаштириш эгаллаши зарур. Давлат органлари томонидан бу йуналишда ишлаб чикилган бундай комплекс режалар, миллий антикоррупцион сиёсатни амалга оширишни асосий воситаси хисобланади.

REFERENCES

1. Якубов А. С., Кабулов Р. Новое в уголовном законодательстве. -Т., 1995. - С.11-12; Цодиров Р. Х. Диний экстримизм ва терроризм билан боглик жиноятларни тергов килишнинг айрим хусусиятлари. -Т., 2000. -47-б.; Рустамбоев М.Х., Цодиров А. Уюшган гурухга жазо // Хдёт ва конун. -1996. -№3. -78-79-б; Исмоилов Н.Т. Коррупция - тараккиёт кушандаси // Postda. -2015 yil 4 iyul, №27(4128). -8-б.

2. Исмаилов И. Уюшган ва коррупцион жиноятчиликнинг олдини олиш чоралари // Жиноятчиликнинг олдини олишдаги долзарб муаммолар. -Т., 2003. -26-28-б.

3. Исмаилов И. Уюшган ва коррупцион жиноятчиликнинг олдини олиш чоралари // Жиноятчиликнинг олдини олишдаги долзарб муаммолар. -Т., 2003. -26-28-б.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.