Научная статья на тему 'ҲУҚУҚБУЗАРЛИКЛАР ПРОФИЛАКТИКАСИ ФАОЛИЯТИ РАҚАМЛАШТИРИЛИШИНИНГ ШАХС ҲУҚУҚ ВА МАНФААТЛАРИНИ ТАЪМИНЛАШДАГИ ЎРНИ'

ҲУҚУҚБУЗАРЛИКЛАР ПРОФИЛАКТИКАСИ ФАОЛИЯТИ РАҚАМЛАШТИРИЛИШИНИНГ ШАХС ҲУҚУҚ ВА МАНФААТЛАРИНИ ТАЪМИНЛАШДАГИ ЎРНИ Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
291
33
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ислоҳот / сиёсат / норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар / ҳақ-ҳуқуқ / туризм. / reform / policy / normative-legal documents / law / tourism.

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Жўрабек Шоназарович Тўраев

Мазкур мақолада демократик қадриятлар сари ривожланиб бораётган давлатимизда бош қомусимиз асосида шахс ҳуқуқ ва эркинликларини олий қадрият сифатида рўёбга чиқариш мақсадида кенг кўламли чора-тадбирлар амалга оширилганлиги аниқ мисоллар ёрдамида келтириб ўтилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE ROLE OF DIGITIZATION OF CRIME PREVENTION ACTIVITIES IN ENSURING THE RIGHTS AND INTERESTS OF THE INDIVIDUAL

This article cites concrete examples of the fact that in our country, which is developing towards democratic values, on the basis of our encyclopedia, a wide range of measures have been taken to realize the rights and freedoms of the individual as a supreme value.

Текст научной работы на тему «ҲУҚУҚБУЗАРЛИКЛАР ПРОФИЛАКТИКАСИ ФАОЛИЯТИ РАҚАМЛАШТИРИЛИШИНИНГ ШАХС ҲУҚУҚ ВА МАНФААТЛАРИНИ ТАЪМИНЛАШДАГИ ЎРНИ»

ХУКУКБУЗАРЛИКЛАР ПРОФИЛАКТИКАСИ ФАОЛИЯТИ РАКАМЛАШТИРИЛИШИНИНГ ШАХС ХУКУК ВА МАНФААТЛАРИНИ

ТАЪМИНЛАШДАГИ УРНИ

Журабек Шоназарович Тураев

Ички ишлар вазирлиги Ташкилий Департаменти бош инспектори, подполковник

АННОТАЦИЯ

Мазкур маколада демократик кадриятлар сари ривожланиб бораётган давлатимизда бош комусимиз асосида шахс хукук ва эркинликларини олий кадрият сифатида руёбга чикариш максадида кенг куламли чора-тадбирлар амалга оширилганлиги аник мисоллар ёрдамида келтириб утилган.

Калит сузлар: ислохот, сиёсат, норматив-хукукий хужжатлар, хак-хукук, туризм.

THE ROLE OF DIGITIZATION OF CRIME PREVENTION ACTIVITIES IN

ENSURING THE RIGHTS AND INTERESTS OF THE INDIVIDUAL

ABSTRACT

This article cites concrete examples of the fact that in our country, which is developing towards democratic values, on the basis of our encyclopedia, a wide range of measures have been taken to realize the rights and freedoms of the individual as a supreme value.

Keywords: reform, policy, normative-legal documents, law, tourism.

Уз навбатида, бу ислохотларнинг амалга оширилишига сунгги беш йил мобайнида суд-хукук тизимини тубдан ислох килиш хамда жамиятда конун устуворлигини таъминлашга оид кабул килинган норматив-хукукий хужжатлар хукукий замин яратиб берди. ислохот тизимидаги ислохотлар давлат сиёсатининг асосий устувор йуналишларидан бири сифатида эътироф этилди ва бу йуналишда бир катор ижобий натижаларга эришилди.

Янги Узбекистонни барпо этиш даврида ички ишлар органлари тизимида боскичма-боскич туб ислохотлар амалга оширилмокда. Бунда асосий максад этиб - куп йиллар мобайнида жазоловчи, назорат килувчи тузилма сифатида каралган ички ишлар органлари тизимини халк манфаатлари йулида хизмат киладиган идорага айлантириш белгиланди.

Ислохотларнинг 1-боскичи Президент Ш.Мирзиёевнинг 2017 йил 10 апрелдаги "Ички ишлар органларининг фаолияти самарадорлигини тубдан ошириш, жамоат тартибини, фуцаролар ууцуцлари, эркинликлари ва цонуний

манфаатларини ишончли уимоя цилишни таъминлашда уларнинг масъулиятини кучайтириш чора-тадбирлари тузрисида"ги фармони асосида бошланди.

Ушбу боскичда ички ишлар органларининг бошкарув тизими тулик макбуллаштирилиб, 85 фоиз шахсий таркиб бевосита ахоли учун кулай жойларда хизмат килиниши таъминланди. Бунинг учун уртача хар 35.000 ахолига фаолият курсатадиган кушимча 261 та янги ички ишлар булими (халк тилида "ГОМ") ташкил этилди.

Маълумот учун: илгари 54 % шахсий таркиб 108 та ИИБда бевосита ауоли учун цулай шароитда хизмат цилган.

Бундан ташкари, йирик бозорлар, савдо мажмуалари ва ахоли гавжум жойларда 41 та янги ички ишлар булинмалари ташкил этилди.

Х,ар бир махаллага бир нафардан профилактика инспектори ажратилиб, уртача 3.500 ахолига хизмат килиши таъминланди.

Маълумот учун: илгари уртача 5.500 нафар ауолига 1 нафар профилактика инспектори хизмат цилган.

Х,ар бир рахбар ва ходимнинг жиноятчиликка карши курашишга булган караши тубдан узгарди. Уларнинг кундалик хизмат фаолияти ракам ва фоизлар оркасидан кувиш эмас, балки фукароларнинг хак-хукукларини химоя килиш биринчи навбатдаги вазифага айланди.

Жиноятчилик статистикасини юритишда халкаро хамжамият умумэътироф этилган ижобий тажрибасидан келиб чикиб, 100.000 ахоли сонига нисбатан хисобланиши йулга куйилди.

Криминоген вазиятни холисона тахлил килиш, жиноятларни яширмаслик максадида, ходимлар ташаббуси билан аникланадиган жиноятлар ижобий натижа сифатида бахолаш тизимига утилди.

Ички ишлар органлари тизимида амалга оширилаётган ушбу ислохотлар мамлакатимизда хавфсиз мухитни яратишга узининг ижобий таъсирини курсатмокда ва буни бевосита жиноятчилик ахволидан хам куриш мумкин.

Агар охирги йиллар жиноятчилигини тахлил килсак, хар 100.000 ахолига нисбатан 2017 йилда 229 та жиноят тугри келган булса, 2020 йилда 182 та ёки карийб бир ярим баробар кам жиноятлар кайд этилган. Бугунги кунда, Узбекистон Республикаси Мустакил Давлатлар Хдмдустлиги худудида жиноятлар сони энг кам булган давлат хисобланади.

Маълумот учун: 2021 йил 9 ойи якунига кура уар 100.000 ауолига -212,4 та жиноят тугри келган.

Бундан ташкари, 2021 йил 14 октябрда "The world justice project" халкаро нодавлат агентлиги томонидан 2021 йил учун берилган маълумотларга кура, Узбекистон дунёнинг 139 та мамлакати ичида "Тартиб ва хавфсизлик" индикатори буйича 16-уринни эгаллаган ва бу хам мамлакатимизда хавфсиз

шароит яратилганлигидан далолат беради.

Маълумот учун: Узбекистон 2019 йилда 126 та мамлакат ичида 9-

уринни, 2020 йилда 128 та давлат орасида 11-уринни эгаллаган.

Тизимдаги барча сохавий хизматлар кайтадан ислох этилди. Замон талабидан келиб чикиб, хавфсиз туризмни таъминлаш, пробация, суриштирув ва кибержиноятчиликка карши курашишга ихтисослашган булинмалар янгитдан жорий этилди, хотин-кизларнинг конуний манфаатларни руёбга чикариш ва уларнинг хавфсизлигини таъминлаш учун аёллар масалалари буйича инспекторлар, вояга етмаганлар орасида хукукбузарликлар профилактикасини амалга оширувчи инспектор-психологлар фаолияти йулга куйилди.

Ислохотларнинг 2-боскичи 2021 йилнинг 12 февралида Давлатимиз рахбарининг раислигида утказилган мажлисида берилган топшириклар асосида бошланди.

Афзаллиги: баённомаларни электрон базага тулик киритилишида инсон омилини истисно этган холда коррупцион холатларнинг олди олиниши таъминланди;

IV. Хукукбузарга чикарилган жарима туловни амалга ошириши учун унинг телефон ракамига SMS хабар ёки "Узбекистон почтаси" АЖ оркали яшаш манзилига хабар юборилади. Бундан ташкари, хукукбузар узига нисбатан чикарилган жарима, тулов варакасини ejarima.uz веб-сайти, телеграм бот ёки ягона интерактив давлат хизматлари портали оркали олиши мумкин.

Ejarima.uz веб-сайти - маъмурий хукукбузарлик содир этган шахслар ва уларга кулланилган жазо чоралари хакида маълумотларни, шунингдек видеотехника воситалари оркали йул харакати иштирокчилари томонидан содир этилган хукукбузарлик холатлари кайд этилган маълумотларни интернет тармоги ёрдамида фукароларимизнинг суровлари асосида узларига тегишли булган маълумотларни интерактив такдим этиш учун мулжалланган тизим.

Афзаллиги: хукукбузар узига нисбатан чикарилган маъмурий чора хакида тезкор билиш имконияти яратилиб, маъмурий иш юритилишида очиклик таъминланди;

V. Профилактика инспектори маъмурий иш хужжатларини куриб чикиш учун таалуклилик буйича (хукукбузар узига нисбатан чикарилган маъмурий жазо куллаш тугрисидаги карордан норози булган такдирда хам) "E-ma'muriy ish" тизими оркали судга юборади.

VI. Судга келиб тушган маъмурий иш хужжатлари ушбу тизим оркали автоматик тарзда руйхатдан утказилиб, тегишли карор кабул килинади.

Афзаллиги: профилактика инспекторининг хизмат худудидан ажралмаган холда маъмурий ишни судга такдим килиш имкони яратилиб, процессуал хужжатларни электрон тартибда юритиш оркали хукукбузарликни

расмийлаштириш учун сарфланадиган харажатларни кескин камайишига эришилди;

VII. Суд карори ижросини таъминлаш учун тизим оркали Мажбурий ижро бюросига юборилади ва карор автоматик равишда электрон руйхатдан утказилади. (Хуцуцбузар жаримани 1 ой ичида ихтиёрий тарзда туламаган тацдирда)

VIII. Мажбурий ижро бюроси томонидан карор ижроси таъминланганидан кейин тизимга бу хакида маълумот киритилади.

Маъмурий ишлар буйича суд мажлисларининг масофавий ("онлайн") шаклда утказилиши.

Узбекистон Республикаси Президенти рахбарлигида 2021 йил 12 февралда Ички ишлар вазирлигида утказилган кенгайтирилган Хдйъат йигилишида, Вазирлар Махкамаси, Ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги ва Ички ишлар вазирлигига барча махаллалардаги профилактика инспекторларининг хизмат хоналарини Интернет тармогига улаш чоралари курилишини таъминлаш, Олий судга профилактика инспекторлари томонидан расмийлаштирилан хужжатлар юзасидан маъмурий ишлар буйича суд мажлисларини масофавий ("онлайн") шаклда утказилишини таъминлаш вазифаси юклатилди.

Бугунги кунда биринчи боскичда 925 та таянч пунктларига тулик оптик толали алока кабеллари утказилиб, суд мажлисларини мобил видеоконференц-алока режимида утказишга шароит яратилиб, хозирда иккинчи боскич буйича колган таянч пунктларини оптик толали алока кабелларини утказиш ишлари давом эттирилмокда.

Жумладан, хозирда республикада фаолият курсатиб келаётган таянч пунктларининг 55,7 фоизи оптик толали алока кабелларига уланган хамда 45,2 фоизи масофавий ("онлайн") суд тизимига уланган.

2021 йил 8 июлда Вазирлар Махкамасининг маъмурий хукукбузарлик тугрисидаги ишларни юритишнинг электрон тизимини жорий этиш буйича карори кабул килиниб, ягона электрон иш юритув тизими оркали маъмурий ишларни юритиш тартиби тугрисидаги низом тасдикланди.

2021 йил 29 сентябрда Олий суд ва Ички ишлар вазирлигининг кушма карори кабул килиниб, ушбу карор билан:

- профилактика инспекторлари томонидан куриб чикиладиган маъмурий хукукбузарликлар тугрисидаги ишлар "Е-mamuriy ish" тизими оркали юритилиши;

- маъмурий ишларни электрон шакллантириш, куриб чикиш ва хисобини юритиш тартиби;

- маъмурий хукукбузарлик тугрисидаги иш материаллари факат электрон шаклда ахборот тизими оркали судларга такдим этиш тартиби;

- профилактика инспекторлари суд мажлисларида масофавий мобиль видеоконференцалока тарзда катнашиш тартиби ;

- маъмурий ишлар буйича судларга юбориладиган хужжатлар руйхати белгиланди. Янгича тизим асосида, яъни 'E-mamuriy ish" тизими оркали шу кунга кадар 121.273 та

маъмурий иш хужжатлар куриб чикиш учун суд органларига юборилган булиб, шулардан 42.976 таси, ёки 35,4 фоизи видеоконференц алока оркали куриб чикилиши таъминланган. Хулоса урнида.

Аввало, ракамли технологиялар соат сайин хаётимизга кириб бораётган хозирги даврда Давлат рахбари ва Хукуматимиз томонидан Ички ишлар органлари тизими, жумладан унинг асосий бугини хисобланган хукукбузарликлар профилактикаси хизматига ракамли технологиялари жорий этилишига муайян микдордаги моддий маблаг талаб килиниши хамда ташкилий масалаларни хал килиш лозимлигига карамасдан алохида эътибор каратилишининг узи тахсинга сазоввор холат сифатида бахоланиши лозим. Зеро, факатгина демократик-хукукий давлатгина уз фукароларининг хавфсизлиги ва уларнинг хукукларининг тула таъминланиши учун хеч кандай ресурсни аямайди.

Ушбу маколада хукукбузарликлар профилактикасини амалга ошириш жараёнига жорий этилган ракамли технологиялари жорий этилишининг техник жараёнлари, уларни жорий этиш билан боглик булган ташкилий жихатлар ва сарфланган маблаглар хакида тухталмаган булсакда, ушбу сохага ракамли технологияларнинг жорий этилишининг афзалликлари хакида айрим фикр-мулохазаларни келтириб утмокчимиз. Жум ладан:

шахсга нисбатан маъмурий чора куриш жараёнида инсон омили инкор этилиб, жараён шаффофлиги таъминланади хамда коррупцион омиллар келиб чикишининг олди олинади;

-I- профилактика инспектори узи бириктирилган худуддан хамда хизмат вазифаларидан "ажралмаган" холда содир этилган маъмурий хукукбузарликлар буйича чора курилиши таъминланади;

-I- маъмурий хукукбузарлик юзасидан хужжатларни расмийлаштириш ва карор кабул килиш жараёнида фукароларнинг (хукукбузар шахс ва бошка иштирокичлар) суд идорасига бормасдан, профилактика инспектори хонасидан маъмурий хукукбузарлик тугрисидаги ишларни судда куриб чикилишида иштирок этиш имконияти яратилиб, ортикча оворагарчиликнинг олди олинади;

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Конституцияси, 08.12.1992 йил

2. Узбекистон Республикасининг 14.05.2014 йилдаги "Хукукбузарликлар профилактикаси тугрисида"ги 371-сонли ^онуни.

3. Y36eKHCTOH PecnyônHKacuHHHr 16.09.2016 HHngaru "HHKH umnap opramapu TyrpHCHga"rH 407-COHÏÏH ^oHyHH.

4. Y3ÔeKHCTOH PecnyônHKacu npe3ugeHTHHHHr 26.03.2021 HHngaru "^aMoaT xaB^cronnrHHH TatMHHnam Ba ^HHo^THHnHKKa Kapmn Kypamum coxacuga hhkh umnap opraHnapu ^aonuaTHHH cu^aT ^uxaTgaH AHru ôocKUHra KyTapum Hopa-TagSupnapu Tyrpucuga^rH nO-6196-coH ^apMOHH.

5. Y3ÔeKHCTOH PecnyônuKacu npe3ugeHTH paxôapnHruga 12.02.2021 nunga HHKH umnap Ba3HpnHruga yTKa3HnraH X,aHtaTHHHHr KeHraHTHpunraH HHFHnumH 8-COHHH ôaëHH.

6. Y3ÔeKHCTOH PecnyônuKacu npe3ugeHTHHHHr 02.04.2021 HHngaru "HHKH umnap opraHnapuHHHr ®;aMoaT xaB^cronurHHH TatMHHnam Ba ®:HHoflTHHnHKKKa Kapmu Kypamum coxacugaru ^aonuaTHHH AHaga TaKOMunnamTHpum ôyHHHa KymHMHa TamKHHHH Hopa-Tag6upnap Tyrpucuga^rH n^-5050-coH Kapopu.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.