Научная статья на тему 'ТУРЛИ ТОЛАЛАР ВА ИККИЛАМЧИ МАТЕРИАЛ РЕСУРСЛАРИДАН ОЛИНГАН ТЎҚИМАНИНГ ТЕХНОЛОГИК КЎРСАТКИЧЛАРИНИНГ ЎЗГАРИШИ'

ТУРЛИ ТОЛАЛАР ВА ИККИЛАМЧИ МАТЕРИАЛ РЕСУРСЛАРИДАН ОЛИНГАН ТЎҚИМАНИНГ ТЕХНОЛОГИК КЎРСАТКИЧЛАРИНИНГ ЎЗГАРИШИ Текст научной статьи по специальности «Промышленные биотехнологии»

CC BY
54
7
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ТАНДА ВА АРқОқ БЎЙИЧА ЗИЧЛИГИ / НИСБИЙ ЗИЧЛИК / МАКСИМАЛ ЗИЧЛИК / ТЎқИМАНИНГ ЮЗА ЗИЧЛИГИ

Аннотация научной статьи по промышленным биотехнологиям, автор научной работы — Исаева М.Х.

Ушбу мақолада турли толалар ва иккиламчи материал ресурслар арлашмасидан олинган тўқималарнинг технологик кўрсаткичлари синов лабораториясидаги замонавий асбоб-ускуналар ёрдамида аниқланди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

CHANGING THE TECHNOLOGICAL INDICATORS OF FABRICS FROM VARIOUS FIBERS AND SECONDARY MATERIAL RESOURCES

In this article, the technological parameters of fabrics obtained from a mixture of various fibers and secondary material resources were determined using modern equipment in a testing laboratory.

Текст научной работы на тему «ТУРЛИ ТОЛАЛАР ВА ИККИЛАМЧИ МАТЕРИАЛ РЕСУРСЛАРИДАН ОЛИНГАН ТЎҚИМАНИНГ ТЕХНОЛОГИК КЎРСАТКИЧЛАРИНИНГ ЎЗГАРИШИ»

Исаева М.Х. катта уцитувчи

Тошкент туцимачилик ва енгил саноат институты

ТУРЛИ ТОЛАЛАР ВА ИККИЛАМЧИ МАТЕРИАЛ РЕСУРСЛАРИДАН ОЛИНГАН ТУКИМАНИНГ ТЕХНОЛОГИК КУРСАТКИЧЛАРИНИНГ УЗГАРИШИ

Аннотация: ушбу мацолада турли толалар ва иккиламчи материал ресурслар арлашмасидан олинган туцималарнинг технологик курсаткичлари синов лабораториясидаги замонавий асбоб-ускуналар ёрдамида аницланди.

Калит сузи: танда ва арцоц буйича зичлиги, нисбий зичлик, максимал зичлик, туциманинг юза зичлиги.

Isaeva M.Kh. senior lecturer

Tashkent Institute of Textile and Light Industry

CHANGING THE TECHNOLOGICAL INDICATORS OF FABRICS FROM VARIOUS FIBERS AND SECONDARY MATERIAL

RESOURCES

Abstract: in this article, the technological parameters of fabrics obtained from a mixture of various fibers and secondary material resources were determined using modern equipment in a testing laboratory.

Keywords: warp and weft density, relative density, maximum density, surface density of the fabric.

Тукимачилик корхоналарида ишлаб чикарилаётган кайтимлар микдори турлича булган тукималар ассортименти турли туман булиб, улар тузилиши, тола таркиби ва хусусиятлари билан бир-биридан фаркланади. Ундан ташкари, бу тукималар мавсумга караб ишлаб чикарилади. Мавсумий кайтимлар микдори турлича булган тукималарнинг карда ва кайта тараш усули билан олинган иплардан ишлаб чикарилади.

Тукималарнинг тузилиши танда ва аркок ипларининг узаро урилиши ва алокаси билан белгиланади. Тукималарнинг ташки куриниши, хоссалари ва нимага ишлатилиши унинг тузилишига боглик булади.

Тукималарнинг тузилишини ифодаловчи курсаткичларидан бири зичлиги булса, иккинчиси уларнинг урилишидир. Тукиманинг зичлиги унинг узунлик бирлигига, одатда, 100 мм га тугри келадиган иплар сони билан белгиланади. Агар тукиманинг танда ва аркок буйича зичлиги бир-биридан фарк килса бундай тукималар зичлиги нотекис тукима деб

аталади. Бир-бирига тенг булса, зичлиги бир текис тукима деб аталади. Одатда тукималарда танда буйича зичлиги аркок буйича зичлигига Караганда каттарок булади. Лекин, баъзи тукималарда аксинча хам булади.

Тукималарнинг зичлиги кенг микесда узгарувчан булади. Бир хил зичликдаги тукималарнинг иплари канча ингичка булса, тукима шунча сийрак булади, яъни унинг иплар билан тулдирилиши кам булади.

Тукималарнинг зичлиги уларни ишлатилиш максадларига караб турлича булади. Масалан, тукиманинг зичлиги ортиши билан унинг узилиш кучи, хаво утказувчанлиги ва ишкаланишга чидамлилиги ортиб кетади. Ундан ташкари, тукиманинг тола таркиби хам унинг хусусиятига турлича таъсир курсатади. Шу сабабли, кайтимлар микдори турлича булган иплардан олинган тукималарнинг технологик курсаткичлари тадкик этилди ва олинган синов натижалари 1-жадвалда келтирилган.

1-жадвал

Кайтимлар микдори турлича булган иплардан олинган

тукималарнинг технологик курсаткичларининг узгариши

т/р Тукиманинг тола Зичлиги, н/дм Юза зичлиги,

таркиби танда аркок г/м2

1. Танда ипи 100% пахта толасидан ва арокок ипи 90% вискоза толаси+10% пахта толали иккиламчи материал ресурсларидан олинган 320 220 288,9

2. Танда ипи 100% пахта толасидан ва арокок ипи 25% вискоза толаси+25% пахта толали иккиламчи материал ресурсларидан олинган 300 200 293,2

3. Танда ипи 100% пахта толасидан ва арокок ипи 90% лавсан толаси+10% пахта толали иккиламчи материал ресурсларидан олинган 290 200 303,6

4. Танда ипи 100% пахта толасидан ва арокок ипи 80% лавсан толаси+20% пахта толали иккиламчи материал ресурсларидан олинган 286 200 280,6

5. Танда ипи 100% пахта толасидан ва арокок ипи 85% вискоза толаси+15% пахта толали иккиламчи материал ресурсларидан олинган 340 200 272,8

6. Танда ипи 100% пахта толасидан ва арокок ипи 80% вискоза толаси+20% пахта толали иккиламчи материал ресурсларидан олинган 280 190 271,3

Тадкикот натижалари асосида кайтимлар микдори турлича булган тукималарнинг танда ва аркок буйича зичлиги, юза зичликларининг узгариши 1 ва 2-расмларда гистограмма куринишида берилган.

^aRAa бyйичa зичлиги; H - apKoK бyйичa зичлиги.

1-pacM. Икттамчи мaтеpиaл pесypслap микдopи тypличa б^ган тyкимaлapнинг тaндa Ba apKoK бyйичa зичлигининг yзгapиши.

2-pacM. Иккилaмчи мaтеpиaл pесypслap микдopи тypличa бyлгaн тyкимaлapнинг юзa зичлигининг yзгapиши.

Тaдкикoт нaтижaлapидaн кypиниб тypибдики, 100% пaхтa тoлaсидaн Ba apoкoк ипи 90% B^Ko3a тoлaси+10% пaхтa тoлaли тикувчилик caroara иккилaмчи мaтеpиaл pеcypcлapидaн oлингaн тyкимaнинг тaндa бyйичa зичлиги 6,2% ra, apкoк бyйичa зичлиги 9,1% ra кaмaяди, юзa зичлиги 1,5% ra opтaди, тaндa ипи 100% пaхтa тoлacидaн Ba apoкoк ипи 75% виcкoзa тoлacи+25% пaхтa тoлaли тикувчилик caroara иккилaмчи мaтеpиaл pеcypcлapидaн oлингaн тyкимaнинг тaндa бyйичa зичлиги 9,4% ra, apкoк бyйичa зичлиги 1,5% га ^мяди, юзa зичлиги 4,8% га opтaди, тaндa ипи 100% пaхтa тoлacидaн Ba apoкoк ипи 90% лaвcaн тoлacи+10% пaхтa тoлaли тикувчилик caнoaти иккилaмчи мaтеpиaл pеcypcлapидaн oлингaн тyкимaнинг тaндa бyйичa зичлиги 10,7% га, apкoк бyйичa зичлиги 1,5% га, юзa зичлиги 2,9% га кaмaяди, тaндa ипи 100% пaхтa тoлacидaн Ba apoкoк

ипи 80% лавсан толаси+20% пахта толали тикувчилик саноати иккиламчи материал ресурсларидан олинган тукиманинг танда буйича зичлиги 5,9% га ортади, аркок буйича зичлиги 1,5% га, юза зичлиги 5,6% га камаяди, танда ипи 100% пахта толасидан ва арокок ипи 85% вискоза толаси+15% пахта толали тикувчилик саноати иккиламчи материал ресурсларидан олинган тукиманинг танда буйича зичлиги 5,9% га ортади, аркок буйича зичлиги 1,5% га камаяди, юза зичлиги 5,6% га камаяди ва танда ипи 100% пахта толасидан ва арокок ипи 80% вискоза толаси+20% пахта толали тикувчилик саноати иккиламчи материал ресурсларидан олинган тукиманинг танда буйича зичлиги 12,5% га, аркок буйича зичлиги 13,6% га, юза зичлиги 6,1% га камаяди. Бундан куриниб турибдики, танда ипи 100% пахта толасидан ва арокок ипи 90% вискоза толаси+10% пахта толали тикувчилик саноати иккиламчи материал ресурсларидан олинган тукиманинг танда ва аркок буйича зичлиги, танда ипи 100% пахта толасидан ва арокок ипи 90% лавсан толаси+10% пахта толали тикувчилик саноати иккиламчи материал ресурсларидан олинган тукиманинг юза зичлиги бошка вариантдаги тукималарнинг курсаткичларига нисбатан юкори эканлиги аникланди.

Тукиманинг зичлиги мухим ахамиятга эгадир. Тукимада иплар сони канчалик куп булса, унинг хаво утказувчанлиги паст булади, узилиш кучи ва ишкаланишга чидамлилиги ортади. Тукималарнинг зичлиги кайси мавсум учун мулжалланганлигига боглик булади.

Олиб борилган тадкикот натижаларидан куриниб турибдики, тикувчилик матолари иккиламчи материал ресурслари микдори турлича булган иплардан олинган тукималарнинг танда буйича зичлиги 6,2% дан 12,5% гача, аркок буйича зичлиги 1,5% дан 13,6% гача камайганлиги ва юза зичлиги 1,5% дан 9,1% гача ортганлиги аникланди.

Адабиётлар руйхати:

1 .http : //advantex.uz/uz/caitme -2017.

2 .https: //www.norma.uz/uz/qonunchilikda_yangi/tuqimachilik_va_tikuv-trikotaj_sanoati_qanday_qullab-quvvatlanadi.

3.Башков Александр Павлович. Разработка ресурсосберегающих технологий переработки текстильных отходов для производства нетканых материалов: диссертация... доктора технических наук: 05.19.02 / Башков Александр Павлович; [Место защиты: Иван. гос. текстил. акад. (ИГТА)]. -Иваново, 2007. - 338 с.

4. Петканова, Н.Н. Переработка текстильных отходов и вторичного сырья Текст./ Н.Н. Петканова, Д.Г. Урумова, В.П. Чернев; под ред. A.M. Челышева. -М.: Легпромбытиздат, 1991. 240 с.

5. Чиркин Р.Н. Машины для переработки текстильного вторсырья Текст./ Р.Н. Чиркин // Курьер. 2002. - №7. - С. 5-6.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.