Научная статья на тему 'ПАХТА ВА ИККИЛАМЧИ ТОЛАЛАР АРАЛАШМАСИ ОЛИНГАНИПЛАРНИНГ СИФАТ КЎРСАТКИЧЛАРИНИ КОМПЛЕКС БАҲОЛАШ'

ПАХТА ВА ИККИЛАМЧИ ТОЛАЛАР АРАЛАШМАСИ ОЛИНГАНИПЛАРНИНГ СИФАТ КЎРСАТКИЧЛАРИНИ КОМПЛЕКС БАҲОЛАШ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
57
7
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЧИЗИқИЙ ЗИЧЛИГИ БЎЙИЧА ВАРИАЦИЯ КОЭФФИЦИЕНТИ / БУРАЛИШЛАР СОНИ БЎЙИЧА ВАРИАЦИЯ КОЭФФИЦИЕНТИ

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Болқиев С.Х., Жумагелдиева А.Б., Атанафасов М.Р.

Ушбу мақолада пахта ва иккиламчи тола аралашмаси турлича бўлган ипларга 2 хил вариантда, яъни 400 ва 500 (бур/м) бурам бериб олинган ипларнинг бирсифат кўрсаткичлари “Тўқимачилик материалшунослиги” кафедрасида аниқланди ва комплекс баҳоланди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о Земле и смежным экологическим наукам , автор научной работы — Болқиев С.Х., Жумагелдиева А.Б., Атанафасов М.Р.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

COMPREHENSIVE EVALUATION OF QUALITY INDICATORS OF COTTON AND SECONDARY FIBERS

The article describes information aboutone of the quality indicators of yarns with a mixture of cotton and secondary fibers in different variants, ie 400 and 500 (layer / m) twists wereidentified and comprehensively evaluated at the Department of Textile Materials Science.

Текст научной работы на тему «ПАХТА ВА ИККИЛАМЧИ ТОЛАЛАР АРАЛАШМАСИ ОЛИНГАНИПЛАРНИНГ СИФАТ КЎРСАТКИЧЛАРИНИ КОМПЛЕКС БАҲОЛАШ»

СОВРЕМЕННЫЕ ТЕХНОЛОГИИ УПРАВЛЕНИЯ

ОРГАНИЗАЦИЕЙ

Болциев С.Х. ассистент

Тошкент туцимачилик ва енгил саноат институты

Жумагелдиева А.Б.

талаба

Тошкент туцимачилик ва енгил саноат институты

Атанафасов М.Р. катта уцитувчи

Тошкент туцимачилик ва енгил саноат институти

ПАХТА ВА ИККИЛАМЧИ ТОЛАЛАР АРАЛАШМАСИ ОЛИНГАНИПЛАРНИНГ СИФАТ КУРСАТКИЧЛАРИНИ КОМПЛЕКС БАХОЛАШ

Аннотация: ушбу мацолада пахта ва иккиламчи тола аралашмаси турлича булган ипларга 2 хил вариантда, яъни 400 ва 500 (бур/м) бурам бериб олинган ипларнинг бирсифат курсаткичлари "Туцимачилик материалшунослиги " кафедрасида аницланди ва комплекс бауоланди.

Калит сузи: чизиций зичлиги буйича вариация коэффициенти, буралишлар сони буйича вариация коэффициенти.

Bolkiev S.Kh. assistant professor Tashkent Institute of Textile and Light Industry

Zhumageldieva A.B.

student

Tashkent Institute of Textile and Light Industry

Atanafasov M.R. senior lecturer

Tashkent Institute of Textile and Light Industry

COMPREHENSIVE EVALUATION OF QUALITY INDICATORS OF COTTON AND SECONDARY FIBERS

Abstract: The article describes information aboutone of the quality indicators of yarns with a mixture of cotton and secondary fibers in different variants, ie 400 and 500 (layer / m) twists wereidentified and comprehensively evaluated at the Department of Textile Materials Science.

Keywords: coefficient of variation in linear density, coefficient of variation in the number of twists.

Пахта толасидан юкори сифатли газламалар ишлаб чикариш учун юкори сифатли ип ишлаб чикариш лозим. Юкори сифатли ип ишлаб чикариш учун эса йигириш корхоналарида хар томонлама яхши ташкил этилган ва доимо фаолият курсатувчи техникавий назорат булиши керак [1].

Нотекислик йигириш корхонасида ишлаб чикариш махсулотларининг салбий хоссалари булиб, купинча корхонадаги техник-иктисодий курсаткичларга, хамда ипнинг физик-механик хоссаларига салбий таъсир килади. Йигириш ишлаб чикаришидаги махсулотларнинг нотекислигини синаш ва назорат килиш мухим ахамиятга эга булиб, нотекисликни келтириб чикариш сабабларини ва вактини белгилаб беради. Йигириш машиналарида ипларни ураш ва шаклланиш вактидаги узилиши канчалик куп булса, ундаипнинг нотекислиги шунчалик ю;ори булади. Ипларнинг узилишининг ошиши натижасидаишчиларнинг иш билантаьминланганлиги ошади, хамда машиналарнинг иш унумдорлигининг пасайишига олиб келади [2].

Тикувчилик буюмлари ишлаб чикариш жараёнида буюмни тайёрлаш пайтида чикадиган кийкимларни кайта ишлаб, иккиламчи толаларга пахта толасини аралаштириб, 25% иккиламчи тола+75% пахта толасидан олинган ип, 20% иккиламчи тола+80% пахта толасидан олинган ип,30% иккиламчи тола+70% пахта толасидан олинган ип, 15% иккиламчи тола+85% пахта толасидан иплар ишлаб чикарилди ва олинган синов натижалари 1-2-жадвалларда келтирилди.

1-жадвал

Пахта ва иккиламчи толалар аралашмасидан олинган ипларнинг физик-

механик хоссаларининг узгариши (400 br/m)

т/р Курсаткичлар Ип таркибидаги пахта ва иккиламчи толалар аралашмаси,%

25% иккиламчи тола+75% пахта толасидан олинган ип 20% иккиламчи тола +80% пахта толасидан олинган ип 30% иккиламчи тола +70% пахта толасидан олинган ип 15% иккиламчи тола +85% пахта толасидан олинган ип

1. Ипнинг чизикий зичлиги, teks 60,8 61,50 60,0 61,10

2. Ипнинг чизикий зичлиги буйича вариация коэффициенти, % 4,12 3,26 4,57 3,10

3. Ипнинг буралишлар сони, br/m 400 410 405 407

4. Ипнинг буралишлар сони буйича вариация коэффициенти, % 6,7 5,9 6,9 5,7

5. Ипнинг узилиш кучи, cN 323,8 367,5 311,9 398,2

6. Ипнинг узилиш кучи буйича вариация коэффициенти, % 6,75 6,12 8,80 5,66

7. Ипнинг солиштирма узилиш кучи, cN/teks 5,32 5,97 5,19 6,5

8. Ипнинг узилишдаги узайиши, % 10,76 11,22 11,9 10,98

Ипнинг узилишдаги узайиши буйича вариация коэффициенти, % 12,44 11,95 13,76 11,87

2-жадвал Пахта ва иккиламчи толалар аралашмасидан олинган ипларнинг физик-механик хоссаларининг узгариши (500 br/m)

т/р Курсаткичлар Ип таркибидаги пахта ва иккиламчи толалар аралашмаси,%

25% иккиламчи тола+75% пахта толаотдан олинган ип 20% иккиламчи тола +80% пахта толасидан олинган ип 30% иккиламчи тола +70% пахта толасидан олинган ип 15% иккиламчи тола +85% пахта толасидан олинган ип

1. Ипнинг чизикий зичлиги, teks 60,3 60,50 60,8 60,7

2. Ипнинг чизикий зичлиги буйича вариация коэффициенти, % 3,78 3,12 4,12 2,98

3. Ипнинг буралишлар сони, br/m 505 520 515 518

4. Ипнинг буралишлар сони буйича вариация коэффициенти, % 6,2 5,67 6,5 5,44

5. Ипнинг узилиш кучи, cN 360,12 410,30 376,11 465,23

6. Ипнинг узилиш кучи буйича вариация коэффициенти, % 6,97 6,78 7,45 4,98

7. Ипнинг солиштирма узилиш кучи, cN/teks 6,82 7,39 6,19 7,66

8. Ипнинг узилишдаги узайиши, % 10,56 10,45 10,78 9,56

Ипнинг узилишдаги узайиши буйича вариация коэффициенти, % 11,44 10,45 12,5 9,86

Сифатни комплекс бахолаш услуби бу сифатнинг алохида курсаткичлари буйича материални биргаликда бахолаш ишлари баъзида материалнинг битта курсаткичида бир канчакомплекс асосий хоссаларини умумий бахолаш кераклигини келтириб чикаради. Натижада, бу тукимачилик материалларининг сифатини умумий бахолаш дейилади, масалан, зигир толали хом ашёнинг номери, бир жинсли жуннинг сифати ва бошкалар [3].

Комплекс бахолашнинг афзаллиги шундаки, унда бир сонли якуний бахолаш буйича хулоса килинади. Бу бахолаш афзалликлар билан бир каторда, камчиликлардан хам холи эмас, яъни алохида хоссалари хакида тулик маълумотга эга булмаймиз. Хомашёни тугри танлаш учун, технологик жараённи бошкариш ва ишлатилиш даврида материалдан рационал фойдаланишни билиш лозим. Шуни эътиборга олиш лозимки, кайсидир бир материалнинг бошлангич хоссалари ишлаб чикарилаётган махсулот сифатига ижобий ва технологик жараён харакатига салбий таъсир этиши мумкин.

Пахта толаси ва иккиламчи материал ресурслари аралашмасидан олинган ипларнинг сифат курсаткичлари асосида комплекс бахолаш ишлари амалга оширилган. Бу усулда олинган синов натижаларининг позитив ва нетатив курсаткичларига асосланиб, купбурчакларнинг майдони аникланди ва комплекс бахолаш диаграммалари ва гистограммаларининг куриниши 1-2-расмларда келтирилди.

Т (СУ), %

L (СУ),%

Po (СУ)

Рс, cN/teks

K (СУ), %

I

II V

1^асм. 400 br/m бypaм беpилгaн иплapнинг сифат кypсaткичлapини комплекс бахолаш диaгpaммaси.

IV

| III 1107

se л

и

II

8957

б521

3053

0

2000 4000 б000

KynóypHa^ap майдони S, mm2

8000

10000

2^асм. 400 br/m бypaм беpилгaн иплapнинг сифат кypсaткичлapини комплекс бахрлаш кдёсий гистoгpaммaси.

I

I

II V

3-paсм. 500 br/m бypaм беpилгaн иплapнинг сифат кypсaткичлapини комплекс бахолаш диaгpaммaси.

IV

9088

III

1500

в &

m

II

6184

3387

0 2000 4000 6000 8000 10000

Купбурчаклар майдони S, mm2

4-расм. 500 br/m бурам берилган ипларнинг сифат курсаткичларини комплекс бахрлаш киёсий гистограммаси.

Хулоса килиб айтганда, ипларга 400 ва 500 бурамлар сони берилганда, 15% иккиламчи тола+85% пахта толасидан олинган ипнинг сифат курсаткичларини бахрлашдаги купбурчаклар майдонининг юзаси бошка вариантларга нисбатан юкори эканлиги аникланди; ипларга 400 ва 500 бурамлар сони берилганда 400 бурам берилган ипнинг сифат курсаткичлари 500 бурам бериб олинган ипнинг сифат курсаткичлари бахолашдаги купбурчаклар майдонининг юзасидан кичкина эканлиги аникланди;

Адабиётлар руйхати:

1. Отходы хлопчатобумажной промышленности. Справочник / Полякова Д.А., Алленова А.П., Ганеман Е.К., Асриян К.С., Смирнов М.М. М.: Легпромбытиздат, 1990. - 208 с.

2. D.A. Khalmatov M.R. Atanafasov, T.A. Ochilov, R.X. Norboev, M.A. Mansurova, Changes in the Uneven Indexes of Sliver and Threads by Different Technological Processes International Journal of Recent Technology and Engineering (IJRTE) Volume 9, Issue 1, 2020/5.

3. Мухиддин Рахмонович Атанафасов, Тулкин Ашурович Очилов, Зулфия Фахритдиновна Валиева, Влияние количественного содержания отходов на качественные характеристики пряжи//UNIVERSUM: технические науки, Том-2, Номер-4, 2022. С 27-30.

I

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.