Научная статья на тему 'ТУРЛИ ТАРКИБЛИ ВА ҚАЙТА ИШЛАНГАН ТОЛАЛАР АРАЛАШМАСИДАН ОЛИНГАН ГАЗЛАМАЛАРНИНГ ТЕХНОЛОГИК КЎРСАТКИЧЛАРИНИНГ ЎЗГАРИШИ'

ТУРЛИ ТАРКИБЛИ ВА ҚАЙТА ИШЛАНГАН ТОЛАЛАР АРАЛАШМАСИДАН ОЛИНГАН ГАЗЛАМАЛАРНИНГ ТЕХНОЛОГИК КЎРСАТКИЧЛАРИНИНГ ЎЗГАРИШИ Текст научной статьи по специальности «Биологические науки»

CC BY
49
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ГАЗЛАМАНИНГ ТАНДА ВА АРқОқ ЙЎНАЛИШИ БЎЙИЧА УЗИЛИШ КУЧ / ГАЗЛАМАНИНГ ТАНДА ВА АРқОқ ЙЎНАЛИШИ БЎЙИЧА УЗИЛИШДАГИ УЗАЙИШИ / ИШқАЛАНИШГА ЧИДАМЛИЛИГИ

Аннотация научной статьи по биологическим наукам, автор научной работы — Патхуллаев С.У., Юлдашева М.Т., Очилов Т.А., Парпиев А.П.

Ушбу мақолада турли толалар ва иккиламчи материал ресурслар арлашмасидан олинган газламаларнинг механик хоссалари синов лабораториясидаги замонавий асбоб-ускуналар ёрдамида аниқланди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

CHANGES IN THE TECHNOLOGICAL INDICATORS OF FABRICS PRODUCED FROM BLENDED YARN WITH DIFFERENT CONTENT OF PROCESSED FIBERS

In this work, using modern testing equipment, the mechanical properties of fabrics obtained from twisted blended yarn based on various fibers and secondary material resources were studied.

Текст научной работы на тему «ТУРЛИ ТАРКИБЛИ ВА ҚАЙТА ИШЛАНГАН ТОЛАЛАР АРАЛАШМАСИДАН ОЛИНГАН ГАЗЛАМАЛАРНИНГ ТЕХНОЛОГИК КЎРСАТКИЧЛАРИНИНГ ЎЗГАРИШИ»

Патхуллаев С.У.

доцент

Тошкент туцимачилик ва енгил саноат институты

Юлдашева М.Т. катта уцитувчи Жиззах политехника институти

Очилов Т.А. профессор

Тошкент туцимачилик ва енгил саноат институти

Парпиев А.П. профессор

Тошкент туцимачилик ва енгил саноат институти

ТУРЛИ ТАРКИБЛИ ВА ЦАЙТА ИШЛАНГАН ТОЛАЛАР АРАЛАШМАСИДАН ОЛИНГАН ГАЗЛАМАЛАРНИНГ ТЕХНОЛОГИК КУРСАТКИЧЛАРИНИНГ УЗГАРИШИ

Аннотация: ушбу мацолада турли толалар ва иккиламчи материал ресурслар арлашмасидан олинган газламаларнинг механик хоссалари синов лабораториясидаги замонавий асбоб-ускуналар ёрдамида аницланди.

Калит сузи: газламанинг танда ва арцоц йуналиши буйича узилиш куч, газламанинг танда ва арцоц йуналиши буйича узилишдаги узайиши, ишцаланишга чидамлилиги.

Patkhullaev S. U. assistant professor Tashkent Institute of Textile and Light Industry

Yuldasheva M. T. senior lecturer Jizzakh Polytechnic Institute Ochilov T.A. professor

Tashkent Institute of Textile and Light Industry

Parpiev A.P. professor

Tashkent Institute of Textile and Light Industry

CHANGES IN THE TECHNOLOGICAL INDICATORS OF FABRICS PRODUCED FROM BLENDED YARN WITH DIFFERENT CONTENT

OF PROCESSED FIBERS

Abstract: In this work, using modern testing equipment, the mechanical properties of fabrics obtained from twisted blended yarn based on various fibers and secondary material resources were studied.

Keywords: strength warp and weft breaking strength, warp and weft breaking elongation, abrasion resistance.

Тукимачилик корхоналарида ишлаб чикарилаётган газламалар ассортименти турли туман булиб, улар тузилиши, тола таркиби ва хусусиятлари билан бир-биридан фаркланади. Ундан ташкари, бу газламалар мавсумга караб ишлаб чикарилади. Мавсумий газламалар карда ва кайта тараш усули билан олинган иплардан ишлаб чикарилади.

Газламаларнинг тузилишини ифодаловчи курсаткичларидан бири зичлиги булса, иккинчиси уларнинг урилишидир. Газламанинг зичлиги унинг узунлик бирлигига, одатда, 100 мм га тугри келадиган иплар сони билан белгиланади. Агар газламанинг танда ва аркок буйича зичлиги бир -биридан фарк килса бундай газламалар зичлиги нотекис газлама деб аталади. Бир-бирига тенг булса, зичлиги бир текис газлама хисобланади. Одатда газламаларда танда буйича зичлиги аркок буйича зичлигига караганда каттарок булади. Лекин, баъзи газламаларда аксинча хам булади.

Газламаларнинг зичлиги кенг микёсда узгарувчан булади. Бир хил зичликдаги газламаларнинг иплари канча ингичка булса, газлама шунча сийрак булади, яъни унинг иплар билан тулдирилиши кам булади.

Газламаларнинг механик хоссаларига танда ва аркок йуналиши буйича узилиш кучи, узилишдаги узайиши, ишкаланишга чидамлилиги ва гижимланмаслиги киради. Газламаларнинг механик хоссалари таркибидаги иккиламчи толалар микдорига боглик булади. Масалан, газлама таркибида иккиламчи толалар микдори ортиб кетса, олинадиган газламаларимиз дагал булиб, унинг тукдорлиги ошиб кетади.

Газламаларнинг асосий курсаткичларидан бири унинг ишкаланишга чидамлилигидир. Газламаларнинг ишкаланишга чидамлилиги тола таркибига, зичлигига, ипларнинг ингичка ёки йугонлигига, калинлигига ва бошка курсаткичларига богликдир. Масалан, газламалар канчалик куп ишкаланса, газламанинг тузилиши бузилади, таркибидаги иплар узилади, узилиш кучи пасаяди.

Газламаларнинг емирилиши асосан ишкаланиш таъсири натижасида булади. Газламаларнинг ишкаланишга чидамлилиги уларнинг толавий таркибига, сиртининг тузилишига боглик. Энг аввал газламаларнинг сиртига чикиб турган тола учлари ишкаланиш таъсирида булади. Газламадаги ипларнинг букилган жойларига чикиб турган толалар емирила бошлайди. Тола сиртининг баъзи жойлари шикастланади ва толалар узилади. Айрим толалар ёки тола кисмлари ип таркибидан чиккани туфайли иплар хам узилади.

Газламаларнинг механик хоссаларини аниклаш борасида тадкикот ишлари олиб борилди. Унинг учун, ишлаб чикариш шароитида 10% нитрон, 60% пахта ва 30% иккиламчи толалар аралашмасидан олинган хдмда лаборатория шароитида пилталаш машинасида келтирилган схема асосида 3-хил вариантда 66,4% пахта толаси, 28,8% иккиламчи тола ва 4,8% нитрон толаси аралашмасидан пилта ва пневмомеханик йигириш машинасида ипдан газлама ишлаб чикарилди ва механик хоссалари аникланди. Олинган тадкикот натижалари куйидаги 1-жадвалда келтирилган.

1-жадвал

Турли таркибли ва кайта ишланган толалар аралашмасидан олинган газламаларнинг технологик курсаткичлари ва механик хоссаларининг

узгариши

т/р Курсаткичлар 10% нитрон, 60% пахта ва 30% иккиламчи толалар аралашмасидан Пилталаш машинасига 66,4% пахта толаси, 28,8% иккиламчи тола ва 4,8% нитрон толаси аралашмасидан пилталарни жойлаштириш схемаси буйича

олинган олинган

1 2 3

1. Зичлиги, дона

танда буйича 200 200 210 220

аркок буйича 190 180 180 170

о Газламанинг юза зичлиги, 193,0 191,8 189,7 187,5

2. г/м2

Газламанинг узилиш кучи, Н

3. танда буйича 414,0 415,0 380,0 323,0

аркок буйича 503,0 560,0 454,0 387,0

Газламанинг узилишдаги

4. узайиши, %

танда буйича 19,0 24,0 13,0 17,0

аркок буйича 23,0 25,0 20,0 20,0

5. Ишкаланишга чидамлилиги, цикл 20500 23400 19200 17000

Тадкикот натижаларини ишлаб чикариш шароитида 10% нитрон, 60% пахта ва 30% иккиламчи толалар аралашмасидан олинган газламанинг курсаткичларига нисбатан солиштирсак, 1 -вариант буйича олинган газламанинг танда буйича зичлиги узгармади, аркок буйича зичлиги 5,3% га камайди, газламанинг танда буйича узилиш кучи 0,3% га, аркок буйича узилиш кучи 10,2% га, газламанинг танда буйича узилишдаги узайиши 20,9% га, аркок буйича узилишдаги узайиши 8,0% га, ишкаланишга чидамлилиги 12,4% га ошди, 2-вариант буйича олинган газламанинг танда буйича зичлиги 4,8% га ошди, аркок буйича зичлиги узгармади, газламанинг танда буйича узилиш кучи 8,2% га, аркок буйича узилиш кучи 9,7% га камайди, газламанинг танда буйича узилишдаги узайиши 31,6% га

камайди, аркрк; буйича узилишдаги узайиши 13,1% га, иш;аланишга чидамлилиги 6,4% га камайди, 3-вариант буйича олинган газламанинг танда буйича зичлиги 9,1% га ошди, арк;ок; буйича зичлиги 10,5% га, газламанинг танда буйича узилиш кучи 22,0% га, арк;ок; буйича узилиш кучи 23,1% га, газламанинг танда буйича узилишдаги узайиши 10,5% га, ар;о; буйича узилишдаги узайиши 13,1% га, иш;аланишга чидамлилиги 17,1% га камайди.

Пилталаш машинасида пилталарни ;ушиш жараёнида энг четки ;исмидаги пилталардаги толаларнинг парраллелашиши бош;а ;ушиш жараёнларига нисбатан яхши булишлиги сабабли, ундан олинадиган газламанинг барча сифат курсаткичларига ижобий таъсир курсатиши исботланди.

Олиб борилган тад;и;от натижалари шуни курсатдики, 1-вариант буйича олинган газламанинг танда ва ар;о; буйича узилиш кучи 0,3% дан 10,2% гача, иш;аланишга чидамлилиги 12,4% гача ишлаб чи;ариш шароитида 10% нитрон, 60% пахта ва 30% иккиламчи толалар аралашмасидан олинган газламанинг курсаткичларига нисбатан ошганлиги ани;ланди.

Адабиётлар руйхати:

1. Фролов В.Д. Технология и оборудование текстильного производства. 4.1. Производство пряжи и нитей Текст./ В.Д. Фролов, Г.В. Башкова, А.П. Башков. Иваново: ИГТА, 2006. - 436 с.

2. Tuft feeder for roller cards with web profile control Текст.// International Textile Bulleti. -1989. v. 36. -№1. - P. 65 - 66 (на англ. яз.).

3. Калашник В.Я. Совершенствование процесса разволокнения отходов тканей Текст. / В.Я. Калашник//Текстильная промышленность 1989-№6.-С. 37-39.

4. Ростов Е.Ф., Баршиполец В.Т. Пути интенсификации использования вторичного сырья: Обзорн. информ./ УкрНИИНТИ. К., 1987. -52 с.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.