CC BY
7FТАХР 39.01.45
ТУРИЗМ МАМАНДАРЫН ДАЯРЛАУДА "ГЕОЭКОЛОГИЯ ЖЭНЕ ТУРИЗМ" ПЭН1Н ОЦУЫТУДЬЩ ПЕДАГОГИКАЛЬЩ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ
Ц. Жоя,1 Ц. Сарцытцан,2 Е.Д. Исаков3 1,2Абай атындагы Казак улттык педагогикалык университетi, Алматы, Казахстан 3Алматы технологиялык университетi, Алматы, Казахстан hairat.altai@mail.ru, kaster0102@mail.ru, erlanchik-89@mail.ru
Бул макалада, "Туризм" мамандыгы студенттершщ геоэкологиялык кузыреттшпн калыптастыру Yшiн "Геоэкология жэне туризм" пэнш оку кезiнде тулгалык-багытталган жэне кызметпк педагогикалык технологиялар карастырылды. Сондай-ак, проблемалык окыту технологияларын колдану тиiмдiлiгi карастырылып, болашак кэсiби кызметпен байланысты геоэкологиялык проблемаларга ез кезкарасын бiлдiре алатын жэне кэсiптiк проблемаларды шешетiн кузыретп маманды калыптастыру мYмкiндiктерi усынылган. Жеке тулгага багытталган багдарлы бiлiм беру процеа оку жэне дидактикалык материалдарды, оны колдануга эдiстемелiк усынымдарды, бiлiмдi менгеру барысында студенттiн жеке дамуын бакылаудын эдiстерi карастырылды. Педагогикалык технологиянын мэнi накты койылган максаттарга жетуше кепiлдiк беретiн окытушы мен студенттер арасындагы теракты керi байланыс екендт тужырымдалды. Сондыктан максаттардын дурыс койылуы педагогикалык технологиянын манызды шарты болып табылады.
Т}йт свздер: геоэкология, педагогикалъщ технология, оцу процеа, жеке т^лга, студент, туризм.
К1ркпе
Педагогикалык процестщ басты курамдас белт окытушынын студенттермен жеке тулгага багытталган езара ю-кимылы болып табылады. Жана бшм беру парадигмасы аясында бул процесте болашак маманнын адамгершшк келбетш калыптастыруга, тулганын рухани дамуы мен тэрбиесше ерекше мэн бершедь Сондыктан бшм берудщ педагогикалык технологияларын жетшд1руге арналган непзп процестер:
- орта денгейл1 студенттен - сараланган жэне жеке дара окыту багдарламаларына;
- бш1мнщ статикалык моделшен-зияткерлш эрекеттердщ динамикалык к¥рылымдалган жуйелерше;
- есте сактау функциясынан - кунделшт жэне кэс1би кызметте менгершген материалды пайдалануга мумюндш беретш акыл - ой жэне шыгармашылыкты дамытуга;
- окытудын сырткы мотивациясынан - шю адамгершшкп реттеуге мумюндш береди
Студенттщ тулгасына багытталган педагогикалык процест уйымдастыру улгшер1 вариативт
жэне коррекциялык сипатка ие. Осындай технологиялардын б1р1 жеке тулгага багытталган болып табылады, ол субъекпш окытудын, жеке есуд1 кадагалау мен диагностикалаудын басымдыгын, ойын улгшеуш, жагдайлык жобалауды, окыту мвдеттерш ем1рл1к проблемалардын агынына косуды кездейд^ сондай-ак тулганы бшм беру жэне элеуметпк кещстште дамытады [1; 126]. Осылайша, студенттердщ элеуметпк-географиялык кещстштеп жагдайына жэне олардын бшм беру максаттарынын жогары оку орындары кещстштш орналасуымен байланысына орай студенттердщ уткырлыкка бешмдшп мен багыттылыгы калыптасады [2; 50].
Зерттеу максаты. «Туризм» мамандарын даярлауда "Геоэкология жэне туризм" пэнш окытудын педагогикалык технологияларын зерттеу непз1нде жогары оку орындары студенттерш кэшби даярлаудагы непзп кузыреттер мен онын ерекшелштерш аныктау. Зерттеу мшдеттер1 ретшде кэсштш бшм беру жуйесшде окыту технологияларынын тшмдшп карастырылып, болашак кэс1би кызметпен байланысты геоэкологиялык проблемаларга ез кезкарасын бшд1ре алатын жэне кэсштш проблемаларды шешетш кузыретп маманды калыптастыру м1ндеттелд1.
Зерттеудщ теориялык-эд1стемелж нег1здер1.
Жеке тулгага багытталган педагогикалык технологияда студент барлык бшм беру процесшщ непзп жумыс ютейтш тулгасы деп танылады.
Жеке т¥ЛFaFa бaFыттaлFaн - бaFдaрлы бшм 6epy процесi оку жэне двдaктикaлык мaтериaлдaрды, оны колдaнyFa эдiстемелiк ¥сынымдaрды, оку тaпсырмaлaрыньщ белгiлi 6ip тYрлерiн, бiлiмдi мецгеру бaрысындa студенттщ жеке дaмyын бaкылay эдiстерi мен формaлaрын эзiрлеyдi карастырады [3; 208]. Тек бшм берудщ сyбъектiлiк принципiн iске aсырyFa кaбiлеттi дидaктикaлык кaмтaмaсыз ету болFaндa FaHa жеке - бaFдaрлы процест к¥PУFa болaды.
Дaмy принципi
Бешмделу принципi
Психологиялык жaйлылык принципi
Бшм беру мaзм¥ныныц тугастык принципi
Элемге мaFынaлык кaтынaс принципi
Креaтивтi
^ызмет принципi
Yздiксiздiк принципi
Тугастык принципi
Минимaкс принципi
Вaриaтивтiлiк принциш
ШыFaрмaшылык принципi
Проблемa
Гипотезa -
h Проблемaлык жaFдaй
Проблемaлык сщрaк
f Проблемaлык мiндет J
К *\ ШыFaрмaшылык тaпсырмa с
f Студенттердщ eзiндiк жумысы J
1- сурет. "Геоэкология жэне туризм" пэнш окытудыц педагогикалык; технологиялары
(Дерекквзi: Авторлар к¥Растырган)
Жеке т^лгага багытталган - багдарлы бiлiм беру процесiн дидактикалык камтамасыз етудi эзiрлеуге койылатын бiрiншi кезектеп талаптар:
- студенттщ субъектiлiк тэж1рибесше CYЙене отырып, мазм^нын аныктайтын оку материалы, соньщ iшiнде оныц алдьщгы оку тэжiрибесiшц болуы тиiс;
- окулыкта немесе окытушымен материалды баяндау тек кана пэндiк мазм^нныц квлемш кецейтуге, к¥рылымдауга, интегралдауга жэне жинактауга гана емес, эрбiр студенттщ субъектшк тэжiрибесiн тYрлендiруге багытталуы тиiс;
- студентп шыгармашылык бiлiм беру жэне кэшби кызметке белсендiру, оныц мазм^ны мен формалары бiлiм мен юкерлшт мецгеру барысында взiн-взi дамыту, вздшнен бiлiм алу жэне взiн-взi кврсету мYмкiндiгiн камтамасыз етуi тиiс;
- студенттщ субъектшк тэжiрибесiн койылган бшмнщ гылыми мазм^нымен келiсу жэне юкерлшт калыптастыру мYмкiндiгiнiц болуы тиiс;
- бакылау, багалау жэне нэтиженi, сондай-ак оку YДерiсiн, ягни студенттiц оку материалын мецгеру кезiнде болатын взгерiстердi камтамасыз ету кажет;
- студенттерге кэсiби тапсырмаларды орындау жэне тапсырмаларды шешу тYрлерi мен формаларын тацдауга мYмкiндiк беретiн оку процесiн модельдеу жэне ^йымдастыру керек;
- бшм алу кезiнде т^лгалык дамуындагы бершген функцияларды ескере отырып оку тапсырмаларын орындау тэсiлдерi туралы, оку ж^мысыныц жалпылогиялык жэне кэсiби-спецификалык пэндiк тэсшдерш бвлу кажет;
- оку процесшде студенттердiц вз бетiнше колданатын ж^мыс iстеу тэсiлдерiн аныктау жэне багалау мYмкiндiгiнiц болуы тиiс;
- окулык немесе окытушы аркылы студенттердi оку материалын эзiрлеудiц ец д^рыс тэсвдерш тандау жэне колдануга багыттау кажет;
- бшм беру процесi студенттщ окуын, рефлексиясын жэне багасын камтамасыз етуi тиiс. Ол Yшiн багалау жYЙесi (багалау, балдык-рейтингтiк немесе бшм мен iскерлiктiц децгейi) жэне оларды сабакта, жеке ж^мыста оку-жаттыгуды ^йымдастыру максатында пайдалану кажет.
Пэнге дидактикалык материалдарды эзiрлей отырып, аудиториялык жэне аудиториядан тыс тапсырмалардыц пэндiк мазм^ныныц объективтi кYPделiлiгiн, сондай-ак оларды орындаудыц эр тYрлi тэшлдерш ескеру вте мацызды [4; 67-69].
Тапсырмалар ережелердi, iс-эрекет алгоритмдерiн жэне тагы баска баяндау тYрiнде бершетш ж^мыстардыц орындалуы мен тэсiлдерiн сипаттауы тиiс (рационалды эдiстi табу, ею тэсiлдi салыстыру жэне багалау).
Т^лгалык-багдарлы тэсiл сабакты ^йымдастыру жэне оку ю-эрекетш кайта карастыруга мYмкiндiк береди Сабак шыгармашылык карым-катынас немесе проблемалык пiкiрталас тYрiнде втуi мYмкiн. Артыкшылык фронтальды ж^мыска емес, жеке басыныц дамуына мYмкiндiк беретiн шагын топтардагы ж^мыска да берiледi [5; 383].
"Геоэкология жэне туризм" пэнш окыту кезiнде т^лгалык-багдарлы педагогикалык технологияныц жалпы принциптерге CYЙенуi мацызды болып табылады:
- даму принципi (студенттiц жеке т^лгасыныц бiрыцFай дамуы жэне оныц одан эрi кэсiби всуге дайынды^ы; студенттiц взiн, ой-врiсiн, кабiлетiн жэне т.б. барынша жYзеге асыра алатын жаFдайлар жасау);
- бейiмделу принцип (яFни, курстастардыц жеке ерекшелiктерiне барынша бешмделу; "Геоэкология жэне туризм" пэнш окуFа тэн окытушы мен оку процесшщ ерекшелштерше»);
- психологиялык жайлылык принципi (оку процесiнде шыFармашылык тапсырмаларды орындауда стрестi болдырмау; студенттiц шыгармашылык белсендiлiгiн, оку процесiнде жайлы атмосфераны ынталандыратын ашык жэне еркiн жаFдай жасау);
- бiлiм беру мазм^ныныц тутастык принципi (мазм^н к¥рылымыныц негiзiнде пэн тYсiнiгi емес, бiрыцFай бшм беру алацы болады);
- элем бейнесшщ принцип (тутастыщ пен бiрлiк угымын калыптастыру; взшщ жеке дYниетанымын калыптастыру);
- элемге магыналыщ ^арым-^атынас принципi (бейбiтшiлiк бейнесiн жасау жэне оган ^арым-^атынас);
- мэдениеттi мецгеру принципi (мэдениеттi калыптастыру - Геоэкологиялык бiлiм берудщ басты ^агидаларыныц бiрi, мунда экологиялыщ мэдениетке гана емес, сонымен ^атар жалпы адамныц мэдени-мшез-^ул^ына да назар аударылады);
- ю-эрекетп о^ыту ^агидасы (жай эрекет ^ана емес, сонымен ^атар ма^сат ^оя бiлу, взiндiк жэне бетен ю-эрекеттерге ба^ылау жэне бага беру; о^у жэне танымдыщ ю-эрекет эдiстерi мен тэсiлдерiн жасау; взiн-взi ба^ылау жэне взiн-взi багалау iскерлiктерiн дамыту);
- креативтi принцип (шыгармашылывда о^ыту; бурын кездеспеген вздiгiнен шешiм iздеу ^ажеттшгш калыптастыру; типтiк бiлiм, бшк жэне дагды жиынтыгынан тыс шыгу ^абшетц дербес шешiм ^абылдауга умтылу).
"Туризм" мамандыгы бойынша iс-эрекеттiк технологиялар КР Мемлекеттiк бiлiм беру стандарты непзвде жYзеге асырылады.
1с-эрекет педагогикасы Yшiн мынадай о^ыту принциптерi тэн: пэн принциш (кврнекшктщ дэстYрлi принцитне ^арама-^айшы келедi); iс-эрекет принципi (сана принцитне ^арама-^айшы келедi) [6; 21-38].
1с-эрекет мазмунын ^урастырудыц ерекше принциптерi мыналар болып табылады: о^ыту мiндеттерi ар^ылы эсер ету тэсшдершщ жYЙесi; жалпы iс-эрекет тэсiлiн курастырудыц басты хуралы ретiнде модельдеу; тYсiнiктер жYЙесiн ^арастыру тэсiлдерi ретiнде iздеу жэне тексеру; модельдш, жобалыщ мiндеттер жYЙесi ар^ылы iс-эрекет жэне ынтымакгастыщ тэсiлдерi [7; 288].
О^ыту ^ызмет о^у-жаттыгудыц эмбебап тэсiлi ретiнде ерекше бшм беру технологиясын аны^тайды: "жетютш жагдайынан" рефлексивтi бага (о^у мiндетiн ^ою) ар^ылы "алшакгыщ жагдайына" квшу; моделдеу жэне ^урастыру (о^у мiндетiн шешу кезещ); "шыгу" диагностикалыщ жумыс^а тYзету ар^ылы "кiру" диагностикалыщ жумыстан жылжыту (жеке есептердi шешу кезещ), тексеру жумысы, бiр о^у мiндетiнен екшшюше ауысу (ащындаушы бага); эртYрлi жагдайдагы ю-эрекет тэсiлдерi мен ^уралдарды квшiру (жобалыщ мiндеттердi шешу кезещ)" [8; 1699-1701].
О^ытудыц iс-эрекеттiк тэсш негiзi психологиялыщ зацдылыщ болып табылады, ол кезде о^у мазмунын мецгеру жэне студенттщ дамуы оган аппарат беру жолымен емес, взшщ о^у iс-эрекетi процесiнде жYзеге асырылады; Бшм тек ^ызметте гана алынады, ал бшм алушыныц дамуы (дагдылар мен юкерлшт мецгеру) эр^ашан вз бетшше орындауга ^ажетп iс-эрекеттен (оны орындаудыц белгiлi бiр эдiстерi мен тэсшдершен) турады.
Iс-эрекеттiк о^ыту технологиясы о^у процесiн практикага багдарлауга, оны кэшби ^ызметке барынша жа^ындатуга мYмкiндiк бередi [9; 137].
"Геоэкология жэне туризм" пэнш о^у барысында осы педагогикалык технологияны ^олдана отырып, студенттердiц алган бiлiмдерiн, iскерлiктерiн жэне машыщтарын практикалыщ тапсырмаларды шешуге пайдалану ниетiн, а^и^атты талдау жэне вз квз^арастары мен пшрлерш калыптастыру ^ажеттшпн ынталандыру ^ажет [10; 528-534].
1с-эрекет тэсiлiнде тэжрибелш-багытталган технологияларды ^олдану Yшiн келесi белсецщ нысандар мен эдiстер ^олданылады:
- эртYрлi, жоспарлы, на^ты жагдайларды шешу;
- ситуациялыщ кэсiби есептердi шешу (о^ыту процесiне пэнаралыщ бiлiмдi интеграциялауды талап ететiн кYрделi жэне типтш емес кэсiби жагдайларды енгiзудi усыну; эртYPлi вариативтi шешiм тэсiлдерiмен жагдайларды ^арастыру; ^ойылган ^ате эрекеттермен мiндеттердi шешу-есептер-кейстер) [11; 161-164];
- кэаби жагдайларды талдау (командада жумыс ютеу дагдыларын мецгеру, жумыс берушi вюлдермен белгiлi бiр кэсiби жагдайларды талдау ^ажеттшгш ^арастырады);
- кэсiби ^ызметп модельдеу (о^ытушыныц мiндетi студентке а^параттыщ iздеу моделiн муруга квмек кврсету жэне бшм мен юкерлшт ^олдану болып табылады);
- iскерлiк ойын (бул эдiс стандарттарды жYзеге асыру Yшiн взектi болып табылады, воткет iскерлiк ойын процесiнде жалпы жэне кэшби ^узыреттер калыптасады).
Практикалыщ о^ытуда iс-эрекет эдiсi технологиясын жYзеге асыру будан эрi аталган дидактикалыщ ^агидаттар жYЙесiмен усынылады:
- кызмет принцип (студенттщ ез бетшше бшм алуына негiзделген. Б^л ретте бшм алушылар e3ÎHÎ4 оку ю-эрекетшщ мазм^ны мен формаларын ^гынады, оныц нормалар жYЙесiн тYсiнедi, жалпы мэдени жэне ic-эрекет сипатындагы табысты калыптастыруга ыкпал ете отырып, оларды жетiдцiруге белсецщ катысады);
- Yздiксiздiк принципi (эртYрлi децгейдеп окыту кезендерi мен сатылары арасындагы байланысты бiлдiредi);
- тугастык принципi (студенттерде коршаган орта туралы жалпылама жYЙелi тYсiнiк калыптастырады);
- вариативтшк принципi (студенттердщ н^скаларды теракты тацдау жэне тацдау жагдайларында д^рыс шешiм кабылдау кабiлетiн калыптастыруды бiлдiредi);
- шыгармашылык принциш (бшм беру YPДiсiнде студенттердщ шыгармашылык тэжiрибесiн алуына баса назар аударылады).
Жогарыда аталган дидактикалык принциптер жYЙесi студенттерде педагогикалык YДерiстiц негiзгi дидактикалык талаптарына сэйкес жалпы мэдени жэне кэшби к¥ндылыктарды калыптастырады: кeрнекiлiк, кол жетiмдiлiк, сабактастык, белсендшк, бiлiмдi саналы игеру, гылымилык жэне т.б. принциш. Калыптаскан дидактикалык принциптер Yздiксiз бiлiм беру процесiн ^йымдастырудыц кажеттi шарттарыныц жYЙесiн кeрсетедi [12; 121].
Бшм беру мекемелершщ мшдет ецбек нарыгында с^раныска ие кэшби кызметке дайын т^лганы тэрбиелеу болып табылады [13; 30]. Тек кана калыптаскан т^лга акыл-ойдыц икемдiлiгi, стандартты емес жэне креативтi шешiмдерге кабшеттшк, мобильдiлiк, акпараттык, коммуникативтiк жэне экологиялык мэдениет, ымырага келе бiлу, келш тYсетiн акпараттыц Yлкен агынын шыгармашылык кайта ецдеу жэне оны езшщ кэсiби кызметiнде к¥зыреттi пайдалану кабшет1, eзiн-eзi дамытуга ^мтылу жэне т. б. сиякты касиеттерге ие [14; 13].
Студенттщ жогарыда аталган касиеттердi дамыту жэне кол жетюзу мYмкiндiгiне проблемалык окыту технологиясы аркылы кол жеткiзуге болады, оныц оц эсерi ретiнде оку процесiнiц дамытушылык элеуетiн жандандыру, eзiндiк iздеу кызмет^ елеулi танымдык децгейi, субъектi карым-катынасы, оку процесi кезiнде барлык студенттердiц жеке уэждемесi, практикалык багыттылыгы болады [15; 794-797]. Студенттер алдында проблемалы мiндеттердi, кYPделi кэсiби жагдайларды Yздiксiз кою бiлiм алушыныц проблемалардан бас тартпауына, оларды шешуге ^мтылуына экеледi. Проблема - б^л ецсеру, алга жылжуды токтатын кедергi.
Проблемалык окытудыц негiзгi ^гымдары болып табылады:
- проблема студенттщ алган бшмшщ шеберлiгi, дагдылары мен жаца фактшер немесе к^былыстар арасындагы карама-кайшылык, тYсiну жэне тYсiндiрудiц мYмкiн еместiгi. Оку мэселесш студент окытушыныц басшылыгымен немесе eз бетiнше шешуi керек. Проблеманы шешу Yшiн бiлiм алушыга келес эрекеттердi орындау кажет: проблеманы аныктау, оны калыптастыру, шешiм табу [16; 116-119];
- гипотеза - б^л расталмаган, бiрак жокка шыгарылмаган мэселеш шешу жолдары бар болжам. Гипотезаны студенттер келесi фразалар тYрiнде т^жырымдайды: "егер ..., онда...", "болжаймыз...", "мYмкш...", "айталык...", "мYмкiн, мYмкiн, б^л ...»;
- проблемалык жагдай (студент алган бшмшщ гамепмен жагдайды тYсiндiре алмаса, пайда болатын киындыктардыц психологиялык жагдайы проблемалык окытудыц басты бeлiгi болуы мYмкiн);
- проблемалык с^рак (ойдыц eзiндiк тYрi жэне мэселенi айту, сондай-ак тYсiнiктеме немесе жауап талап ететiн болжам, eтiнiш ретiнде бeлiнедi);
- проблемалык мiндет студенттер проблеманыныц жаца шешу жолдарын iздеуде, пэнаралык байланыстарды орнатуда eз пiкiрлерiнiц дербес болуын талап ететiн шыгармашылык сипаттагы мiндет ретiнде карастырады;
- шыгармашылык тапсырма - б^л шешiмнiц жаца алгоритмш табу кажет болатын мiндет. Шыгармашылык есептер жаца оку материалын жинактауга, кайталауга жэне мецгеруге мYмкiндiк бередi. Шыгармашылык ойлау кабiлетiн дамытуга, танымдык кызыгушылык танытуга, логикалык жэне абстрактш ойлауды кeрсетуге; топтык жэне командалык ж^мыс дагдыларын калыптастыруга мYмкiндiк бередi.
- eзiндiк ж^мыс - б^л окытушыныц тiкелей катысуынсыз орындалатын ж^мыс, оныц тапсырмасы бойынша бершген уакытта - аудиториялык немесе аудиториядан тыс, сонымен бiрге студенттер eз нэтижелерiн кандай да бiр нысанда кeрсете отырып, тапсырмада койылган
максатка саналы турде кол жеткiзуге умтылады).
Гылыми жаналыгы. Педагогикалык технологияныц мэнi накты койылган максаттарга жетуiне кепiлдiк беретш окытушы мен студенттер арасындагы туракты керi байланыс болып табылады. Сондыктан максаттардыц дурыс койылуы осы педагогикалыщ технологияныц мацызды шарты болып табылады.
Окытудыц жаца педагогикалык технологиялары окытушыныц студенттерге аппарат жеткiзбеуiн бiлдiрмейдi. Акпараттыц рвлi гана взгередi. Ол есте сактау жэне мецгеру Yшiн гана емес, студенттердщ вз шыгармашылык вшмш жасау Yшiн немесе орта ретшде пайдалануы Yшiн кажет болады (1-кесте).
Кесте 1 - "Геоэкология жэне туризм" пэнш оку кезiнде педагогикалыщ технологияларды колдану
Педагогикалык, технология Оку багдарламасыныц такырыбы "Геоэкология жэне туризм" Формалар мен эдктер Цысщша сипаттамасы
Проблемалык окыту технологиясы Ластану квздершщ адамга эсерi ПЫрталас Максаты эртурлi квзкарастарды аныктау жэне салыстыру, даулы мэселенi дурыс шешу
Жеке тулгага багытталган Коршаган ортаны ластаудыц экологиялык салдары Эссе Эссе максаты вз бетшше шыгармашылык ойлау жэне вз ойларын жазбаша баяндау дагдыларын дамытудан турады. Бул студентке ойды анык жэне сауатты тужырымдауга, акпаратты курылымдауга, гылыми свйлеу стилiн мецгеруге мYмкiндiк бередi.
1с-эрекетпк окыту технологиясы Экологиялык каушаздактщ негiзi репнде табигатты утымды пайдалану Практикалык тапсырма Жумысты орындау барысында студенттер эртурлi географиялык акпарат квздерiмен, карталармен, статистикалык мэлiметтермен жумыс ютеуге Yйренедi.
Iс-эрекеттiк окыту технологиясы Геоэкологиялык мэселелер жэне туризм Баяндама Кужаттык деректердi таратуга негiзделген белгiлi бiр мэселе бойынша жария, толык, ресми хабарлама
Проблемалык окыту технологиясы Туриспк инфракурылым объектiлерiнiц экологиялык жагдауы Топтык жумыс Студенттердщ бшмш аныктау жэне арттыру максатында окытушыныц студенттермен эцгiмесi
1с-эрекетпк окыту технологиясы Экологиялык туризм Жобаны куру Жумыстыц бул турi студенттердi кэсiби шыгармашылык кызметке тартудыц ец тиiмдi формаларыныц бiрi болып табылады.
Iс-эрекеттiк окыту технологиясы Туризм хартиясы жэне турист кодекс Реферат Бул окушыныц дербес гылыми-зерттеу жумысы, онда автор зерттелетш мэселенiц мэнiн ашып кврсетедi; эртурлi квзкарастарды, сондай-ак оган вз квзкарастарын келтiредi
Дерекквзк Авторлар курастырган.
Осылайша, "Туризм" мамандыгы студенттершщ геоэкологиялык к¥зыреттшгш калыптастыру Yшiн "Геоэкология жэне туризм" оку пэнш оку Ke3iH4e т^лгалык-багытталган жэне эрекетпк педагогикалык технологияларды, сондай-ак проблемалык окыту технологияларын колдану тиiмдi болып табылады. Б^л технологиялар болашак кэшби кызметпен байланысты геоэкологиялык проблемаларга ез кезкарасын бiлдiре алатын, д^рыс шешiм таба алатын жэне кэсiби колайсыз жагдайдан шыга алатын шыгармашылык элеует таныта алатын к¥зыреттi маманды калыптастыруга мYмкiндiк бередi.
ПaйдaлaнылFaн эдебиеттер
1. Есекешова М., Асаубаева А., Данилова Л. (2018) Fылыми-педагогикалык зерттеу непздерг оку к¥ралы. Астана: Фолиант. - 126 б.
2. Haley A. (2017) Defining geographical mobility: Perspectives from higher education. Geoforum. 83. P. 50-59. http://dx. doi.org/10.1016/i. geoforum.2017.04.013
3. Гуслова М.Н. (2013) Инновационные педагогические технологии: учеб. пособие для учреждений СПО. 4-е изд., испр. М.: ИЦ Академия. -208 б.
4. Айснер Л.Ю. (2017) Об использовании интерактивных методов обучения в высшей школе / Л.Ю. Айснер, С.М. Трашкова // Материалы VII международной научно-практической конференции: Инновации в образовательном пространстве: опыт, проблемы перспективы. С. 67-69.
5. Хуторской А.В. (2005) Методика личностно-ориентированного обучения. М.: Владос-Пресс. - 383 б.
6. Чепракова Е.М., Фролов А.А. (2015) Педагогическая технология адаптации учащихся к предметному образованию в основной школе. Образование и наука. (6):21-38. https://doi.org/10.17853/1994-5639-2015-6-5
7. Сластенин В.А. (2003) Общая педагогика: учеб. пособие для студ. высш.учеб. заведений / В. А. Сластенин, И. Ф. Исаев, Е. Н. Шиянов. - В 2ч. - Ч. 1. - М.: ВЛАДОС. - 288 б.
8. Ydyrys A., Srail S., Ydyrys S., Basygarayev Zh., Mautenbaev A., Baidaulet T. (2019) Training Biology in English Language in Kazakhstani Education. Universal Journal of Educational Research 7(8): 1699-1701. http://www.hrpub.org.
9. Куанбаева Б. (2005) Окытудыц педагогикалык жуйесш технологиялык непзде жепдщрудщ дидактикалык шарттары: дисс. пед. гыл.канд. Алматы. -137 б.
10. Комиссарова Т.С. (2013) Понятие пространственно-экологической компетенции при подготовке специалистов по туризму в учреждениях СПО / Т.С. Комиссарова, Т.А. Нечаева // Наука, техника и высшее образование: Мат. II межд. науч.-практ. конф. Вествуд, Канада. 17 апреля 2013 г. Вествуд. Часть II. С. 528-534
11. Зверева Н.А. (2015) Применение современных педагогических технологий в среднем профессиональном образовании // Мат. II межд. научной конференции: Инновационные педагогические технологии. С. 161-164.
12. Delnoij L.E.C., Dirkx K.J.H., Janssen J.P.W., Martens R.L. (2020) Predicting and resolving non-completion in higher (online) education - A literature review. Educational Research Review. 29. 100313. P. 15 https://doi.org/10.1016/j.edurev.2020.100313
13. Petrie P., Boddy J., Cameron C., Wigfall V., Simon A. (2006) Working with children in care: European perspectives. Buckingham: Open University Press. Р. 30
14. Шишов С.Е. (2001) Компетентностный подход к образованию как необходимость / С.Е. Шишов, И.И. Агапов // Мир образования - образование в мире. №4. C. 8-19.
15. Митина Н.А. (2014) Современные педагогические технологии как средство интенсификации учебного процесса в высшей школе / Н.А. Митина, Т.Т. Нуржанова // Молодой ученый. No 2. С. 794-797.
16. Нечаева Т.А. (2010) Проблемы подготовки специалистов в сфере туризм // Актуальные проблемы современной педагогики: материалы международной заочной научно-практической конференции. Часть II. -Новосибирск, ЭНСКЕ. С. 116-119.
Педагогические технологии изучения дисциплины "Геоэкология и туризм" при подготовке
специалистов туризма
Жоя,1 Сарцытцан,2 Е.Д. Исаков3 1,2 Казахский национальный педагогический университет им. Абая, Алматы, Казахстан, 3Алматинский технологический университет, Алматы, Казахстан hairat.altai@mail.ru. kaster0102@mail.ru, erlanchik-89@mail.ru
В статье рассмотрены личностно-ориентированные и служебно-педагогические технологии при
37
изучении дисциплины "Геоэкология и туризм" для формирования геоэкологической компетентности студентов специальности "Туризм". Показана эффективность применения технологий проблемного обучения, представлена возможность формирования компетентного специалиста, способного выражать свое отношение к геоэкологическим проблемам, связанным с будущей профессиональной деятельностью, и решать профессиональные проблемы. Личностно-ориентированный образовательный процесс рассматривается на основе учебных и дидактических материалов, методических рекомендаций к его применению, методов контроля индивидуального развития студентов при освоении знаний. Цель педагогической технологии заключается в устойчивой обратной связи между преподавателями и студентами, гарантирующей достижение конкретных целей. Поэтому правильная постановка целей является важным условием педагогической технологии.
Ключевые слова: геоэкология, педагогическая технология, учебный процесс, личность, студент,
туризм.
Pedagogical technologies of studying the discipline "Geoecology and tourism" in the training of tourism
specialists
K. Zhoya1, K. Sarkytkan2, E. Issakov 3 1,2Kazakh National Pedagogical University named after Abai, Almaty, Kazakhstan 3Almaty Technological University, Almaty, Kazakhstan hairat.altai@mail.ru, kaster0102@mail.ru, erlanchik-89@mail.ru
This article discusses the personal-oriented and service-pedagogical technologies in the study of the discipline "Geoecology and tourism" for the formation of geoecological competence of students of the specialty "Tourism". The article also considers the effectiveness of problem-based learning technologies, and presents the possibility of forming a competent specialist who can Express their attitude to geo-environmental problems related to future professional activities and solve professional problems. The personal-oriented educational process is considered on the basis of educational and didactic materials, methodological recommendations for its application, methods of monitoring the individual development of students in the development of knowledge. The goal of pedagogical technology is to provide a stable feedback between teachers and students that guarantees the achievement of specific goals. Therefore, the correct setting of goals is an important condition of pedagogical technology.
Keywords: geoecology, pedagogical technology, educational process, personality, student, tourism.
Редакцияга 27.11.2019 тусп.
