Научная статья на тему 'ЦИРКУЛЯЦИЯЛОВЧИ МИКРОРНК-199А НИНГ СУРУНКАЛИ ВИРУСЛИ ГЕПАТИТЛАРДА ЭКСПРЕССИЯСИ ВА АҳАМИЯТИ'

ЦИРКУЛЯЦИЯЛОВЧИ МИКРОРНК-199А НИНГ СУРУНКАЛИ ВИРУСЛИ ГЕПАТИТЛАРДА ЭКСПРЕССИЯСИ ВА АҳАМИЯТИ Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
98
23
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Re-health journal
Ключевые слова
ЭКСПРЕССИЯ / МИКРОРНК-199А / ХВГВ / ХВГС / EXPRESSION / MICRORNA-199A / MICRORNA-155 / CHRONIC HBV-INFECTION / CHRONIC HCV-INFECTION / CHRONIC

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — Юсупов А.Х., Алиев Ш.Р., Ибадуллаева Н.С., Жолдасова Е.А., Джураева З.Б.

МикроРНК короткие некодирующие молекулы РНК длиной 19-23 нуклеотида, которые осуществляют регуляцию разнообразных физиологических и патофизиологических процессов. Цель исследования изучение экспресии микроРНК-199а при хронических (ХВГВ и ХВГС.) вирусных гепатитах. Материалы и методы. Материалом для исследования явились образцы плазмы крови 76 пациентов с хроническими вирусными гепатитами и 30 здоровых лиц. Результаты. Уровень экспрессии микроРНК-199а был достовернобқли выше при ХВГВ и ХВГС по сровнению с контрольной группой. Выводы. Дальнейшее изучение экспрессии микроРНК-199а в качестве перспективных неинвазивных маркеров позволит определить потенциал этих микроРНК в качестве ранних предикторов развития фиброза печени, цирроза печени и ГЦК.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по фундаментальной медицине , автор научной работы — Юсупов А.Х., Алиев Ш.Р., Ибадуллаева Н.С., Жолдасова Е.А., Джураева З.Б.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

EXPRESSION OF CIRCULATING MICRORNA-AA IN CHRONIC VIRAL HEPATITIS AND THEIR SIGNIFICANCE

MicroRNAs are short non-coding RNA molecules with a length of 19-23 nucleotides that regulate various physiological and pathophysiological processes. The aim of the study was to study the expression of microRNA-AA in chronic (HVGV and hvgs.) viral hepatitis. Materials and methods. The material for the study was blood plasma samples of 76 patients with chronic viral hepatitis and 30 healthy individuals. Results. The level of expression of microRNA-AA was significantly higher in HVGV and hvgs compared with the control group. Summary. Further study of microRNA-AA expression as promising non-invasive markers will determine the potential of these microRNAs as early predictors of liver fibrosis, liver cirrhosis and HCC.

Текст научной работы на тему «ЦИРКУЛЯЦИЯЛОВЧИ МИКРОРНК-199А НИНГ СУРУНКАЛИ ВИРУСЛИ ГЕПАТИТЛАРДА ЭКСПРЕССИЯСИ ВА АҳАМИЯТИ»

ЦИРКУЛЯЦИЯЛОВЧИ МИКРОРНК-199А НИНГ СУРУНКАЛИ ВИРУСЛИ ГЕПАТИТЛАРДА ЭКСПРЕССИЯСИ

ВА АХДМИЯТИ Юсупов А.Х., Алиев Ш.Р., Ибадуллаева Н.С., Жолдасова Е.А.,

Джураева З.Б.

Тошкент Тиббиёт Академияси Узбекистон Республикаси Вирусология ИТИ

Тошкент, Узбекистон

МикроРНК - 19-23 нуклеотид узунлигидаги киска кодламайдиган РНК молекулалари х,исобланиб, турли физиологик ва патофизиологик жараёнларни бошкаришда иштирок этади.

Тадкикот максади - сурункали вирусли гепатитларда (СВГВ ва СВГС) микроРНК-199а экспрессиясини урганиш. Материал ва усуллар. 76 та сурункали вирусли гепатитлар билан касалланган беморлар ва 30 та соглом шахслар кон плазмаси тадкикот материали сифатида кулланилди.

Натижалар. МикроРНК-199а экспрессия даражаси СВГВ ва СВГСда юкори эканлиги аникланди Хулоса. МикроРНК-199а экспрессиясини келгусида истикболли ноинвазив маркер сифатида урганиш жигар фибрози, жигар циррози ва ГЦК ривожланишининг эрта предиктори сифатида ушбу микроРНКларнинг салох,иятини аниклаш имконини беради.

Калит сузлар: экспрессия, микроРНК-199а, СВГВ, СВГС.

ЭКСПРЕССИЯ ЦИРКУЛИРУЮЩИХ МИКРОРНК-199а ПРИ ХРОНИЧЕСКИХ ВИРУСНЫХ ГЕПАТИТАХ И ИХ ЗНАЧЕНИЕ Юсупов А.Х., Алиев Ш.Р., Ибадуллаева Н.С., Жолдасова Е.А.,

Джураева З.Б.

МикроРНК - короткие некодирующие молекулы РНК длиной 19-23 нуклеотида, которые осуществляют регуляцию разнообразных физиологических и патофизиологических процессов. Цель исследования - изучение экспресии микроРНК-199а при хронических (ХВГВ и ХВГС.) вирусных гепатитах. Материалы и методы. Материалом для исследования явились образцы плазмы крови 76 пациентов с хроническими вирусными гепатитами и 30 здоровых лиц. Результаты. Уровень экспрессии микроРНК-199а был достовернобкли выше при ХВГВ и ХВГС по сровнению с контрольной группой.

Выводы. Дальнейшее изучение экспрессии микроРНК-199а в качестве перспективных неинвазивных маркеров позволит определить потенциал этих микроРНК в качестве ранних предикторов развития фиброза печени, цирроза печени и ГЦК.

Ключевые слова: экспрессия, микроРНК-199а, ХВГВ, ХВГС,

EXPRESSION OF CIRCULATING MICRORNA-AA IN CHRONIC VIRAL HEPATITIS AND THEIR SIGNIFICANCE Yusupov A.H., Aliyev S.R., Ibadullayeva N.S., Zholdasova E.A., Juraeva Z.B.

MicroRNAs are short non-coding RNA molecules with a length of 19-23 nucleotides that regulate various physiological and pathophysiological processes. The aim of the study was to study the expression of microRNA-AA in chronic (HVGV and hvgs.) viral hepatitis. Materials and methods. The material for the study was blood plasma samples of 76 patients with chronic viral hepatitis and 30 healthy individuals.

Results. The level of expression of microRNA-AA was significantly higher in HVGV and hvgs compared with the control group. Summary. Further study of microRNA-AA expression as promising non-invasive markers will determine the potential of these microRNAs as early predictors of liver fibrosis, liver cirrhosis and HCC.

Keywords: expression, microRNA-199a, microRNA-155, chronic HBV-infection, chronic HCV-infection, chronic

MyaMMOHH go^3ap6^HrH.

YTKa3HnraH KynrHHa TagKHKoraap Hara^anapH, ogaMnapga

renaroSHnHap тнзнмнн orup ^apoxaraaHHrnuga renaroBupyc

HH^e^HanapHHHHr MyHTa3aM

HfflTupoKH 6op экaнпнгннн Kypcaragu. CyHrru nunnapga KognamnamManguraH PHK

MoneKynanapuHHHr (MHKpoPHK) cypuHKanu Bupycnu renaTHT KacannuKnapuHH maKrnaHHmHga HfflTupoKH Ba guarHOCTHK KHHMaTHHH aHHK^am SyHHna KynnaS TagKHKOTnap ohhs 6opunMOKga [1. 2, 5, 9, 10, 15 16].

MHKpoPHK - 19-23 HyKneoTug y3yHnurugarH KHCKa KognaManguraH PHK

MoneKynanapu x,HcoSnaHHS, opraHH3Mga Typnu $H3HonoruK Ba naTO$H3HonoruK ^apaeHnapHH 6omKapumga urnrapoK этagн. X,o3HprH KyHga MatnyMKH, MHKpoPHK xy^anpaHHHr xaMMa xycycu^TnapuHH noтeнцнaп 6offlKapu6 Typagu, my ^yMnagaH xy^anpaHHHr maKHnnaHHmH,ycumH, MeTo6anu3MH, npoпe$epaцнaсн Ba anonTO3H, myHHHrgeK Bupycnu HH^e^H^napHH KenumuHH

TapraSra cohhS Typap экaн [6]. KOH 3apgo6uga

цнpкyпaцнaпaнoвнн MHKpoPHK KOH Ba TyKHManap TapKHSHgarH hhthk MogganapgaH xHMoanaraH SynHS, ynapHH ^yga KynnaS KacannHKnapHHHr yHeBepcan

биомаркери булишини

таъминлайди [7]. Охирги йилларда МикроРНК нинг 2500 тагача вариантлари аникланган, яъни 60% гача генлар экспессиясини бошкариши мумкин [9]. МикроРНК нинг инвазив булмаган биомаркёр сифатида куллаш гепатит касаликларида, шу жумладан суринкали вирусли гепатит В ва С да алохида кизикиш уйготмокди [12]..

Сунгги йилларда

утказилган тадкикотлар шуни курсатдики, МикроРНК лар жигарга экспрессияланади ва унинг турли функцияларини модуляция килади.

МикроРНКнинг жигарга

экспрессиясини бузилиши

жигар касалликларининг

ривожланишида асосий патоген фактор булиб хизмат килиши мумкин, шу жумладан вирусли гепатитларда, гепатоцеллюлар карциномада, поликистозда [4,11]. Охирги олинган илмий маълумотларга караганда

МикроРНК молдекуласи жигар

холатигага бахо беришда, айникса фиброз жараёни ва канцерогенезда потенциал

диогностик маркер сифатида куллаш мумкинлиги

келтирилмокда [13,14]. Тахмин килинишича МикроРНК

молдекуласи жигар

тукималаридаги хамма

хужайралари, шу жумладан Купфер хужайраларининг

шакилланишида катнашар экан [4,11,13]. Масалан сичконларда МикроРНК-122 ни жигар хужайраларига экспрессиясини ингибиция килиниши

холестерин ва липидлар метаболизмини суслашувига олиб келган. МикроРНК-181 эмбрионал жигарда куплаб учраб, эмбрионда жигар органогенезини бошкаришда аксосий ролни уйнар экан [13]. Якинда олинган маълумотларга караганда МикроРНК-155 ва МикроРНК-199 экспрессияси жигар гепатоцитларининг усиш омили булиши билан биргаликда (HGF),

туморнекротик альфа (TNFa)

факторни келиб чикишида катнашиб, жигарда фибротик узгаришларни

шакллантиришида иштирок этар экан. Турли хил махсус МикроРНК ларнинг ортикча жигар хужайраларига

экспрессия булиши жигар фиброзини секинлаштириши ёки активлаштириши мумкин [8,9].

Шундай килиб олинган маълумотлар асосида шуни айтиш мумкинки, махсус МикроРНК жигар

касалликларининг келиб

чикишида ва суринкали формаларини шакилланишида мухим рол уйнайди.

Тадкикотнинг максади. Вирусли гепатит В ва С билан огриган булган беморларда МикроРНК -199 экспрессия булиш даражасини урганиш.

Тадкикот материаллари ва усуллари.

Тадкикот текширувлари 57 суринкали вирусли гепатит билан огриган беморларда утказилди. Булардан 27 бемор суринкали вирусли гепатит В

(СВГВ), 32 бемор суринкали вирусли гепатит С (СВГС) огриган. 30 соглом назорат гурухи олинди, Назорат гурухига кон плазмасида ГВС ва ГСВ нинг маркёрлари топилмаган кишилар

киритилди. Беморларнинг ёши 29 дан 65 ёшгача булиб, уларнинг уртача ёши 47,7±1,97 ташкил килди. Назорат гурухи хам шу ёшга нисбатан олинди. Беморларнинг асосий гурухга киритилиш критерияси булиб, уларнинг ВГВ ва ВГС маркёрларини топилиши

хисобланди.

Умумий ва микроРНК кон плазмасидан «MiRNeasy

Serum/Plasma Kit» тупламини куллаш оркали аникланди, ишлаб чикарувчининг

инструкциясига асосан

(QIAGEN, Германия).

Олинган материалнинг яхлитлиги ва тозалигини текшириш учун олинган жами тотал РНК 1.5% агароза гелда электрофорез усули билан тахлил килинди. 25 нг/мл

концентрацияли ва ундан юкори микроРНК намуналари учун ишлаб чикарувчи томонидан такдим этилган стандарт схемага мувофик, тескари транскипция амплификаторда «Rotor Gene 6000» («Qiagen», Германия) утказилди. Комплементар

дезоксирибонуклеин кислотасини олинш учун miScript II RT Kit («Qiagen», Германия) туплами кулланилди. Тескари полимеризация

занжирли реакциясини (ПЗР) утказиш шароити: 37°С-60 мин; 95°С-5

мин. ПЗР утказишда хакийкий вакт «MiScript SYBR® Green PCR Kit» (QIAGEN, Германия) тупламини куллаш оркали олиб борилди. Ичкий детакция назоратини утказиш учун уневерсал тескари праймерни, тугридан тугри праймерни Ce_miR-39_1

miScript® Primer Assay ва махсус тескари праймерларни аниклашда (микроРНК-199a и микроРНК-155) (QIAGEN,

Германия). кулланилди. ПЗР утказиш шароити: 95°С-15 мин; 94°С-15 сек; 55°С-30 сек; 70°С-30 сек - 40 маротиба (цикл).

МикроРНК нинг микдорий экспрессия булиш натижалари куйидаги курсаткич натижалари билан бахоланди: курсаткич AСt- урганилаётган микроРНК ва ички назорат орасидаги фарклар; курсаткич AAC-синов натижаси ACt ва назорат кийматлари орасидаги фарк. Усул 2A-AACt нисбий

курсаткични тахлил килиш учун K. J. Livak тамонидан тавсия этилган ( ). Олинган натижаларни статистик тахлил килишда Манна-Уитни.

U-критерияси кулланилди.

Олинган натижалар ва уларнинг мухокамаси.

расм 1. Микро РНК -199а нинг суринкали вирусли гепатит касалликларида экспрессия булиш даражаси.

25 20'4

20 Асосий

15 8,6 гуру*

10 15 П12 иНазоРат

5 1,5 1,2 гуру*и 0

СВГВ СВГС

Таткикот натижасида

олинган натижалар шуни курсатдики, СВГВ билан огриган беморларда микроРНК-199а экспрессия курсаткичи ишонарли юкори булиб 20,4±0.15 нг/мл ташкил килди, бу курсаткич соглом назорат гурухида 1,5±0,01 нг/мл тенг. Бошкача килиб айтилганда СВГВ огриган беморларда микроРНК-199а экспрессияси назорат гурухига нисбатан 13,6 маротиба юкори эканлиги аникланди. СВГС билан огриган беморларда эса микроРНК-199а экспрессия булиши СВГВ огриган беморларга нисбатан 2,4

маротиба курсаткичи (8,6нг/мл) камрок аникланди, улар уртасида фарк Р<0,001).Лекин бу курсаткич назорат гурухига солиштирилганда 7,2 маротиба юкори эканлиги маълум булди.

Chang С.С ва

хаммуалифлари тамонидан утказилган тадкикотлар шуни курстдики НСУ билан огриган беморларда микроРНК-199а, микроРНК-16, микроРНК-222, микроРНК-324 ларнинг

экспрессия микдори назорат гурухларига нисбатан ишонарли даражада юкори эканлиги аникланди [5].

Муалифларни фикрича юкорида аникланган микроРНК лар курсаткичлари HCV касалиги хавфли

ривожланишининг пргнозини аниклдашда биомаркер

вазифасини уйнаши мумкин. Wang H. ва хаммуалифлари берган маълумотга караганда HCV одамдан олинган Huh7.5.1. хужайра линиясига

юктирилганда, инфекция

микроРНК-199а-5р нинг жигарга экспрессиясини оширишини кузатишган, микроРНК-199а-5р нинг ингибиция килиниши эса

HCV нинг РНК репликациясини тухтатиб

куйишдан ташкари онкоген оксиллар NS3 и NS5A синтезини хам ингибиция килган [18]. МикроРНК-199a, микроРНК-196, микроРНК-448 и let-7b, тугридан тугри HCV нинг РНК билан алокада булиб, тахмин килинишича, микроРНК-199a HCV нинг жигар тукимаси тропизмига билвосита хисса кушади [8]. Бошка муалифлар эса, олинган маълумотлар

асосида микроРНК-199a

даволашнинг терапевтик

самарадорлигини акс эттиради деб айтишмокда [3]. Murakami Y. ва хаммуаллифлари курсатилшича, микроРНК-199a тугридан-тугри HCV нинг репликациясини бошкаради, шунинг учун келажакда ундан анти вирус даволашда куллаш имкониятини тугдиради.

Шундай килиб олинган маълумотлар ва адабиётлар тахлили шуни курсатадики вирусли суринкали гепатит HCV ва HBV касалликларида микроРНК-199a экспрессиясини аниклаш

биокимёвий,инструментал курсаткичлар билан бир каторда сурункали вирусли жигар фибрози, циррози ва жигар карциномасини ташхислашда, уларнинг прогностик кийматини ифодалашда мухим курсаткич булиб хизмат килиши мумкин.

Хулосалар.

1. СВГВ ва СВГС микроРНК-199а курсаткичи назорат гурухига нисбатан

ишонарли юкори эканлиги аникданда, айникса бу курсаткич СВГВ да назорат гурухдга нисбатан 13,6 маротиба юкори эканлиги маълум булди. сравнению с ХВГВ и ХВГС.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

2. Суринкали вирусли гепатитларда микроРНК-199а ни

экспрессия курсаткичини

аниклаш истикболли булиб, суринкали гепатитларда жигар фибрози, циррози ва жигар карциномасини ривожланишида даслабки прогностик курсаткич булиб хизмат килиши мумкин.

АДАБИЁТЛАР

1. Шадрин В.О., Досенко В.Е. МикроРНК как диагностические биомаркеры поражения печени при Эпштейн-Барр вирусных гепатитах у детей.Современная педиатрия 1(65)/2015

2. Bala S., Tilahun Y., Taha O., Alao H., Kodys K., CatalanoD., Szabo G. Increased microRNA-155 expression in the serum and peripheral monocytes in chronic HCV infection //J Transl Med. 2012. - Jul 30;10:151. doi: 10.1186/1479-5876-10-151.

3. Cermelli S. Circulating microRNAs in patients with chronic hepatitis C and non@alcoholic fatty liver disease / S. Cermelli, A. Ruggieri, J. A. Marrero // PLoS One 6. — 2011. — e23937. Gao B. and Bataller R. Alcoholic liver disease: pathogenesis and new the@ rapeutic targets / B. Gao // Gastroenterology. — 2011. — Vol. 141. —P. 1572—1585.

4. Chang C.C., Lin C.C., Hsieh W.L., Lai H.W., Tsai C.H.,Cheng Y.W. MicroRNA expression profiling in PBMCs: a potential diagnostic biomarker of chronic hepatitis C //Dis Markers. 2014;2014:367157. doi: 10.1155/2014/367157. Epub 2014 Nov 18.

5. Circulating microRNAs in exosomes indicate hepatocyte injuryand inflammation in alcoholic, drug@induced, and inflammatory liver dis@eases / Bala S., Petrasek J., Mundkur S. [et al.] // Hepatology. —

2012. — Vol. 56. — P. 1946—1957.

6. Circulating microRNAs: molecular microsensors in gastrointestinal can@cer / Blanco@Calvo M., Calvo L., Figueroa A. [et al.] // Sensors (Basel). —2012. — Vol. 12. — P. 9349—9362

7. Conrad K.D., Niepmann M. The role of microRNAs in hepatitisC virus RNA replication //Arch Virol. - 2014. - May 159(5). -P.849-862.

8. Gang Li., Guohong Cai., Demin Li., Wen Yin. MicroRNAs and liver disease: viral hepatitis, liver fibrosis and hepatocellular carcinoma //Postgrad Med J. -2014. - 90. - P.106-112.

9. Ge J, Huang Z., Liu H, Chen J., Xie Z. et al. Lower Expression of MicroRNA-155 Contributes to Dysfunction of Natural Killer Cells in Patients with Chronic Hepatitis B //Front Immunol. 2017.-Sep;22;8:1173. doi:10.3389/fimmu. 2017.01173. eCollection 2017.

10. Genomewide microRNA down@regulation as a negative feedback mechanism in the early phases of liver regeneration / Shu J., Kren B. T., Xia Z. [et al.] // Hepatology. — 2011. — Vol. 54. — P. 609—619.

11. Genomewide microRNA down@regulation as a negative feedback mechanism in the early phases of liver regeneration / Shu J., Kren B. T., Xia Z. [et al.] // Hepatology. — 2011. — Vol. 54. — P. 609—619.

12.Jennifer Louten., Michael Beach., Kristina Palermino., Maria Weeks., Gabrielle Holenstein. MicroRNAs Expressed during Viral Infection: Biomarker Potential and Therapeutic Considerations //Biomarker Insights. - 2015. - 10(S4). - P.25-52.

13. MicroRNA profiling reveals a role for miR@29 in human and murine liver fibrosis / Roderburg C., Urban G. W., Bettermann K. [et al.]// Hepatolo@ gy. — 2011. — Vol. 53. — P. 209—218.

14.MicroRNA@21 regulates expression of the PTEN tumor suppressor gene in human hepatocellular cancer / Meng F., Henson R., Wehbe@Janek H. [et al.] // Gastroenterology. — 2007. — Vol. 133. — P. 647—658.

15. Qiu Z., Dai Y. Roadmap of miR-122-related clinical application from bench to bedside //Expert Opin Investig Drugs. - 2014.-Mar. 23(3). P.347-355.

16. Song G., Jia H., Xu H., Liu W. et al. Studying the association of microRNA-210 level with chronic hepatitis B progression //J Viral Hepat. - 2014. - Apr. 21(4). P.272-280.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.